IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd
Transkrypt
IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd
medycyna fizykalna / physical medicine IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd 2008-06-24 14:20 Page 116 Czynność mięśni tułowia u dziewcząt z bocznym idiopatycznym skrzywieniem kręgosłupa I° Trunk muscles function in girls with idiopathic scoliosis I° Małgorzata Stefańska, Anna Skrzek, Joanna Anwajler, Iwona Malicka, Dominika Zawadzka, Wioletta Dziubek-Rogowska Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, al. I. J. Paderewskiego 35, 51-612 Wrocław, tel. +48 (0) 71 347 30 46, e-mail: [email protected] Streszczenie Cel pracy: Analiza parametrów siłowo-prędkościowych mięśni tułowia u dziewcząt z bocznym idiopatycznym skrzywieniem kręgosłupa I°, usprawnianych dwiema metodami. Pierwszą z nich były zabiegi kinezyterapeutyczne prowadzone na sali gimnastycznej w ośrodku rehabilitacyjnym, drugą ambulatoryjny proces korekcyjny w postaci ćwiczeń w wodzie na krytej pływalni. Materiał i metoda: W badaniach uczestniczyło 31 dziewcząt w wieku 10-14 lat, z bocznym idiopatycznym skrzywieniem kręgosłupa I°. Spośród uczestników badań wyodrębniono dwie grupy badawcze. Pierwszą stanowiły dzieci usprawniane zabiegami kinezyterapeutycznymi podczas pobytu w Specjalistycznym Rehabilitacyjno-Ortopedycznym ZOZ we Wrocławiu przy ul. Poświęckiej, drugą dzieci uczestniczące w ambulatoryjnym procesie korekcyjnym w postaci ćwiczeń w wodzie, prowadzonych na krytej pływalni AWF we Wrocławiu. U wszystkich uczestników badań dokonano oceny parametrów prędkościowo-siłowych mięśni zginaczy i prostowników kręgosłupa w warunkach izokinetycznych przy prędkości 60°/s i 120°/s. Przy każdym z obciążeń badany wykonywał 5 naprzemiennych ruchów zginania i prostowania kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. Przy każdym pomiarze obowiązywał imperatyw wyzwolenia maksymalnej siły w jak najkrótszym czasie. Wyniki: W badaniach wykazano, że wartości szczytowego momentu siły, siły względnej, całkowitej pracy i średniej mocy mięśni zginaczy i prostowników kręgosłupa są w większości wyższe u dziewcząt usprawnianych podczas pobytu w ośrodku rehabilitacyjnym. Natomiast u dzieci uczestniczących w zajęciach na pływalni zaobserwowano korzystniejszy stosunek siły mięśni zginaczy kręgosłupa do prostowników. Wnioski: Wzbogacenie tradycyjnych modeli usprawniania o zajęcia prowadzone w środowisku wodnym spotęguje niewątpliwie efektywność działań korekcyjnych, a także pozwoli na poszerzenie programu usprawniania o zajęcia ogólnorozwojowe, umożliwiające lepszą kontrolę bilansu siły mięśniowej grup przeciwdziałających. Słowa kluczowe: boczne skrzywienie kręgosłupa, zabiegi fizjoterapeutyczne, mięśnie tułowia, moment siły, praca, moc średnia Abstract Purpose: The muscular force-velocity parameters in girls with idiopathic scoliosis I° subjected to two methods of rehabilitation were evaluated. The first method kinesitherapy procedures were carried out in a gym room of rehabilitation centre. The second one the corrective process was performed in a swimming pool. Basic procedures: 31 girls with idiopathic scoliosis I°, aged 10-14, were involved in the research project. The subjects were divided into two groups that performed exercises in a gym room and in a swimming-pool. Assessment of F-v parameters of trunk flexors and extensors in isokinetic conditions (in 60°/s and 120°/s loads) were conducted. Each subject 116 had to perform 5 times flexion and extension movements in the trunk in the sagittal plane. It was necessary for the subject to develop the peak torque within the shortest possible time, for each movement. Main findings: The research showed that children rehabilitated in the gym room achieved the higher values of peak torque, total work and average power in comparison with another group of children. However, better ratio of force flexion and extension muscles was observed in a group of children performing exercises in water. Conclusions: Adjunctive methods of rehabilitation water exercises, as well as kinesitherapy will surely improve the effectiveness of the corrective processes and allow to broaden the rehabilitation programme by general fitness exercises that lead to better control of antagonist muscles' force ratio. Key words: scoliosis, trunk muscles, physiotherapy methods, peak torque, total work, average power Wprowadzenie Poznanie możliwości funkcjonalnych mięśni w przypadku dzieci z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa jest bardzo istotnym elementem diagnostycznym. W przypadku skomplikowanych i często kontrowersyjnych metod leczenia konieczne jest precyzyjne i obiektywne szacowanie siły mięśniowej. Testy izokinetyczne są bardzo wiarygodnymi narzędziami diagnostycznymi, które pozwalają na precyzyjną kontrolę badanych parametrów i ich kliniczną interpretację, w warunkach dynamicznej pracy mięśniowej [1, 2, 3]. Boczne skrzywienia kręgosłupa związane są z wieloma niekorzystnymi zmianami pierwotnymi i wtórnymi nie tylko w układzie kostnym i więzadłowym, ale również nerwowo-mięśniowym [4, 5]. Zniekształcenia kręgosłupa i klatki piersiowej w skoliozach charakteryzują się zmianami anatomopatologicznymi we wszystkich trzech płaszczyznach, które wpływają na kierunek przebiegu włókien mięśni grzbietu. Główna masa mięśnia prostownika grzbietu leży w kanale kostnym, utworzonym przez wyrostki kolczyste, wyrostki poprzeczne oraz przykręgosłupowe odcinki żeber. Odmienny kształt kanału, po wypukłej i wklęsłej stronie skrzywienia, wpływa na różny układ mięśni po obu jego stronach. Konsekwencją tej zmiany przebiegu włókien mięśniowych może być zaburzenie równowagi statyczno-dynamiczną tułowia i pogorszenie warunków pracy mięśniowej [6, 3]. Leczenie skolioz, szczególnie idiopatycznych, jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedycznych. Podstawowym celem postępowania zachowawczego jest powstrzymanie lub spowolnienie progresji skrzywienia, poprawa stanu zrównoważenia ciała, ogólnej sprawności fizycznej oraz wydolności organizmu. Przeplatają się tu dwa zasadnicze kierunki: rozciąganie i zabezpieczanie przed pogłębianiem się skrzywienia w sposób bierny oraz stosowanie ćwiczeń czynnych, które w zamyśle jednych autorów mają powstrzymać progresję skrzywienia i doprowadzić do jego zmniejszenia, a zdaniem innych mają wzmocnić mięśnie, poprawić wydolność układu krążeniowo-oddechowego, wyrobić nawyk korygowania postawy, a w niektórych przypadkach zwiększyć ruchomość kręgosłupa. Sposób zastosowanego leczenia zależy od etiologii i wielkości skoliozy, wieku pa- Acta Bio-Optica et Informatica Medica 2/2008, vol. 14