D - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

Sygn. akt III RC 661/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 grudnia 2015 r.
Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:
Przewodniczący SSR Marek Niemczyk
Protokolant sekr. sądowy Kamil Roliński
Po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2015 r. w Toruniu.
przy udziale sprawy z powództwa: M. B. (1)
przeciwko: mał. W. B., działającej przez matkę M. B. (2)
o: obniżenie alimentów
1. oddala powództwo,
2. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa,
3. nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – kasa Sądu Rejonowego w Toruniu – na rzecz kancelarii adwokackiej adw.
T. D., kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) zł + 23% VAT tytułem pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.
III R C 661/15
UZASADNIENIE
M. B. (1) wniósł o obniżenie płaconych przez siebie alimentów na rzecz małoletniej córki W. B. działającej przez matkę
M. B. (2) z kwoty po 500 zł miesięcznie do kwoty po 250 zł miesięcznie. W uzasadnieniu żądania podał, że jest osobą
pozbawioną wolności i nie będzie w stanie spłacać zadłużenia, które będzie nad nim ciążyć do czasu opuszczenia
zakładu karnego.
W odpowiedzi na pozew matka małoletniej wniosła o oddalenie powództwa . W uzasadnieniu swego stanowiska
wskazała, że sama wykonuje swój obowiązek alimentacyjny w części poprzez osobiste starania o wychowanie
i utrzymanie córki , a także kwotowo bowiem przeznacza swoje skromne wynagrodzenie na potrzeby dziecka.
Wyszczególniła też koszty obecnego utrzymania córki obejmujące opłaty za przedszkole, komitet rodzicielski,
ubezpieczenie, konsultacje lekarskie, koszty leków, inhalatora, koszty wyżywienia, zakupu odzieży i obuwia, wyprawki
do przedszkola. Nadto podała koszty jakie ponosi w związku z utrzymaniem mieszkania oraz z tytułu spłaty rat za
meble i telewizor. Wskazała również, że aktualna sytuacja powoda jest spowodowana wyłącznie jego zawinionymi
działaniami polegającymi na popełnianiu przestępstw oraz, powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z 1995 roku,
podała, że możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentacji, który odbywa karę pozbawienia wolności i nie jest
zatrudniony, ustala się według zasad określonych w art. 135 kro, a sąd, z uwagi na okoliczności sprawy, może nie
uwzględnić zmiany niekorzystnej dla możliwości zarobkowych zobowiązanego jaką spowodowało umieszczenie go w
zakładzie karnym.
Sąd ustalił i zważył co następuje:
Małoletnia pozwana W. B. urodziła się dnia (...) i pochodzi z rozwiązanego przez rozwód związku małżeńskiego M.
B. (2) i M. B. (1).
Dowód: akt urodzeni k. 3 akt (...) SO Toruń.
Wyrokiem rozwodowym z dnia 28.10.13 r. rozwiązano małżeństwo z winy M. B. (1) , pozbawiono go władzy
rodzicielskiej i tytułem jego udziału w kosztach utrzymania córki zasądzono alimenty w kwocie po 500 zł miesięcznie
poczynając od prawomocności wyroku.
Dowód: wyrok k. 95 akt (...) SO Toruń.
W chwili orzekania w sprawie rozwodowej matka małoletniej pozwanej mieszkała z córka u swojej matki, nie
pracowała i tytułem zasiłku okresowego , zasiłku na dożywianie oraz zasiłku rodzinnego otrzymywała łącznie 594,50
zł miesięcznie (obliczenie Sądu).
M. B. (1) przebywał wówczas za granica i nie łożył na utrzymanie córki.
Dowód: k. 17-18, 94 akt (...) SO Toruń.
Powód M. B. (1) ma 28 lat i jest z zawodu kucharzem małej gastronomi. Jest zdrowy i oprócz małoletniej pozwanej
nie ma innych osób na swoim utrzymaniu. Nie posiada majątku.
Do końca grudnia 2013 roku powód przebywał w Niemczech, gdzie pracował w swoim zawodzie. Do czerwca 2014 roku
przebywał w C., gdzie przez krótki okres pracował dorywczo. Od czerwca do września tego roku przebywał w areszcie
śledczym, po czym został zwolniony , wrócił do C. i poszukiwał pracy. Przez cały okres przebywania na wolności dawał
córce jedynie pieniądze na lizaki .
Od 19 grudnia 2014 roku do 3.01.15 r. powód odbywał zastępczą karę aresztu orzeczoną wyrokiem z dnia 25.03.14 r. ,
następnie od 3.01.15 r. do 21.06.15 karę pozbawienia wolności w za czyn art. 190 kk orzeczoną wyrokiem z dnia 11.09.14
r., a od 21.06.15 r. rozpoczął odbywanie kary 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności za czyn z art. 62 ust. 1 ustawy
o przeciwdziałaniu narkomanii orzeczonej wyrokiem z dnia 29.03.13 r. Koniec tej kary przypada na dzień 18.10.16
r.. Złożył wniosek o wydanie wyroku łącznego i liczy na to, że w przypadku jego uwzględnienia wyjdzie na wolność
w czerwcu 2016 roku. Planuje, że wówczas poszuka pracy za granicą i wtedy będzie go stać na płacenie alimentów w
kwocie po 500 zł miesięcznie. Dopuszczając się przestępstw miał świadomość tego, że może za to trafić do zakładu
karnego i nie mieć możliwości pracy. Obecnie powód odbywa karę w areszcie śledczy, gdzie nie jest zatrudniony. Liczy
na to, że pozostałą część kary odbędzie w zakładzie karnym, w którym będzie mógł pracować.
Ma 13, 000 zł zaległości alimentacyjnej i od lipca 2015 r. spłaca komornikowi po 20 zł miesięcznie. Za powoda alimenty
płaci w zasądzonej wysokości Fundusz Alimentacyjny.
Dowody: zeznanie powoda k. 75-76, 81, oświadczenie majątkowe k. 16-18, inf. N.-sad k. 52-55, zeznanie matki powódki
k. 77, zeznanie świadka I. K. k. 80.
Małoletnia pozwana ma obecnie 3 lata. Już po rozwodzie jej rodziców rozpoznano u niej astmę oskrzelową. Pozostaje
pod kontrolą lekarza, do którego jeździ na wizyty co najmniej raz na kwartał, a koszt jednej wizyty kosztuje 100
zł nie licząc kosztów dojazdu do lekarza w wysokości 25 zł. Małoletnia często przeziębia się, ma kaszel, a koszt jej
jednorazowego leczenia wynosi od 30 do 50 zł. W przypadku zaostrzenia stanu zdrowia używa inhalatora, którego
zakup kosztuje 134,90 zł i starcza na jeden rok.
Od września 2015 roku małoletnia chodzi do przedszkola. Miesięczny koszt pobytu w przedszkolu wynosi, w zależności
od ilości dni pobytu w miesiącu, od 170 do 200 zł. Na fundusz rady rodziców matka małoletniej zapłaciła 250 zł za
cały rok i 30 zł za ubezpieczenie dziecka , również na cały rok. Koszt wyprawki do przedszkola, w którą małoletnia
została wyposażona, wyniósł około 300 zł.
Małoletnia niszczy obuwie, co wymaga częstego ich zakupu. Na okres zimowy wymaga dwóch kombinezonów , a
koszt jednego wynosi około 120 zł. Oprócz obiadów zjadanych w przedszkolu małoletnia zjada też podobny posiłek po
powrocie z przedszkola. Małoletnia W. jest zawsze zadbana i ładnie ubrana. Przeciętny miesięczny koszt utrzymania
małoletniej pozwanej wynosi około 1,000 zł miesięcznie.
Do czerwca 2015 roku M. B. (2) wraz z córką mieszkała w mieszkaniu swoich rodziców. Chciała się usamodzielnić i
wynajęła niewyposażone w meble mieszkanie. Za czynsz płaci miesięcznie 389 zł. Za energię elektryczna płaci około
100 zł miesięcznie, zużywa jedna butlę gazu, za którą płaci 50 zł, za telewizję płaci 40 zł miesięcznie, a za telefon 50
zł miesięcznie. Koszt opału na sezon grzewczy wynosi ją około 1,200 zł. Kredyt na zakupienie mebli pokojowych i
telewizora wziął jej ojciec, a spłaca je ona ojcu w łącznej kwocie po około 200 zł miesięcznie.
M. B. (2) zatrudniona jest w przedsiębiorstwie (...), a pracę , na dwie zmiany, wykonuje w B.. Jej zarobki wynoszą od
1,280 zł do 1,4120 zł miesięcznie netto. Z pensji ma potrącenia komornicze. Na swoje potrzeby wydaje około 400 – 500
zł miesięcznie. Pozostałe po potraceniach zarobki nie zawsze starczają jej na swoje i córki utrzymanie. W utrzymaniu
pomagają jej rodzice opiekując się małoletnia W., gdy matka pracuje i dokonując okresowo zakupów odzieży, obuwia
czy lekarstw dla wnuczki.
Dowód: zeznanie M. B. k. 76-78, 81, odpowiedź na pozew k. 30-35, zaśw. historia choroby k. 49, zaśw. przedszkola k.
50, paragony zakupu odzieży i obuwia k. 37, zaśw. zakupu inhalatora k. 39v, zaśw. o zarobkach M. B. k. 37, zaśw. o
wysokości czynszu k. 37, zajecie komornicze k. 36, decyzja o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego k. 38,
umowa kredytowa k. 41-48, zeznanie świadka I. K. k. 79-80, B. M. k. 78-79, zeznanie powoda k. 76.
Stan faktyczny w sprawie ustalony został w oparciu o dokumenty przedłożone przez stronę pozwaną na okoliczności
dotyczące jej sytuacji finansowej oraz w oparciu o zeznanie powoda i matki małoletniej pozwanej. .
Sąd dał wiarę zgromadzonym dowodom z dokumentów zebranych w aktach sprawy, albowiem ich treść, jak i
autentyczność nie budziła wątpliwości, a nadto nie zostały one zakwestionowane przez żadną ze stron.
Także zeznanie matki pozwanej złożone przez sądem nie budziły wątpliwości, bowiem co do zasady uzupełniały
zgromadzony materiał dowodowy i oświadczenie o wysokości kosztów utrzymania mieszkania i małoletniej pozwanej
podane w odpowiedzi na pozew, a nadto nie pozostawały z sobą w sprzeczności.
Sąd dał wiarę zeznaniom świadków w zakresie kosztów utrzymania małoletniej pozwanej udziału w nich jej matki i
dziadków oraz w zakresie braku udziału w nich powoda, gdyż pozostawały one w zgodności z pozostałym materiałem
dowodowym zebranym w sprawie.
Sąd dał też wiarę zeznaniom powoda w zakresie jego aktualnej sytuacji rodzinnej, majątkowej i zdrowotnej. Nie dał
wiary twierdzeniom powoda o niższych niż podała matka pozwanej jej kosztach utrzymania, gdyż powód nie przedłożył
na potwierdzenie swych twierdzeń żadnych dowodów. Powód przyznał jednocześnie, że koszty utrzymania córki od
czasu rozwodu wzrosły (k. 76) i miał wiedzę o ty, że W. choruje, wymaga leczenia i chodzi do przedszkola.
Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest ustalenie zasadności obniżenia wysokości alimentów w stosunku do
dziecka , które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie.
Podstawą prawna rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie są art. 133 § 1 kriop,135 i 138 kriop.
Zgodnie z art. 133 § 1 kriop rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie
jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie
jego utrzymania i wychowania. Artykuł ten określa jedną z przesłanek konkretyzacji obowiązku alimentacyjnego, a
mianowicie brak możliwości samodzielnego utrzymania się uprawnionego dziecka. Kolejną przesłankę określa art.
135 krio . Wedle niego zakres obowiązku alimentacyjnego kształtowany jest z jednej strony przez usprawiedliwione
potrzeby uprawnionego, zaś z drugiej zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Natomiast zgodnie z treścią
art. 138 krio zmiana , w tym uchylenie, wysokości świadczenia alimentacyjnego jest możliwa wówczas, gdy w sytuacji
uprawnionego bądź zobowiązanego do alimentacji nastąpiła zmiana stosunków.
Innymi słowy rozstrzygnięcie o żądaniu opartym na art. 138 krio wymaga porównania stanu istniejącego w dacie
uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania w niniejszej
sprawie, zaś ewentualne modyfikacje zakresu obowiązku alimentacyjnego możliwe są tylko w przypadku ustalenia, iż
zaistniały trwałe i istotne zmiany w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź możliwości zarobkowych
i majątkowych zobowiązanego. To czy zmiany są takie zależy od tego kiedy ostatnio nastąpiła konkretyzacja
stosunku alimentacyjnego i jakie okoliczności faktyczne powodują zmianę w zakresie usprawiedliwionych potrzeb
uprawnionego czy możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentów .
Ostatnia konkretyzacja stosunku alimentacyjnego między stronami miała miejsce wyrokiem wydanym 28.10.2013 r. ,
który uprawomocnił się dnia 19.11.2013 r.
Od tego czasu w sytuacji rodzinnej i majątkowej małoletniej pozwanej i jej matki nie zaszły żadne zmiany .
Zmiana nastąpiła natomiast w sytuacji zdrowotnej małoletniej W., gdyż rozpoznano u niej astmę oskrzelową,
która wymaga leczenia i tym samym powoduje koszty. Nadto W. poszła do przedszkola, co również generuje stałe
comiesięczne koszty. Od czasu wyroku rozwodowego minęły 2 lata, a W. przez ten czas intensywnie rosła , co
powodowało konieczność sukcesywnej wymiany jej odzieży i obuwia. Wszystko to spowodowało, zdaniem Sądu, że
od czasu ostatniej konkretyzacji stosunku alimentacyjnego w istotny i trwały sposób wzrosły jej usprawiedliwione
potrzeby, a przeciętne miesięczne koszty utrzymania W. mogą okresowo sięgać kwoty 1,000 zł. Nie mając żadnego
majątku W. nadal nie jest zdolna do samodzielnego utrzymania .
Od czasu rozwodu zmieniła się sytuacja mieszkaniowa i zarobkowa matki pozwanej. Wówczas mieszkała ona w
mieszkaniu rodziców i ze względu na niskie dochody nie uczestniczyła w kosztach utrzymania tego mieszkania.
Obecnie wynajęła mieszkanie, w którym zamieszkuje wspólnie z córka. Wpłynęło to w istotny i trwały sposób na wzrost
jej comiesięcznych obciążeń finansowych. W czasie rozwodu M. B. nie pracowała i utrzymywała się tylko z zasiłków.
Obecnie podjęła pracę, co w istotny i trwały sposób wpłynęła na poprawę jej sytuacji zarobkowej. Pozwoliło to jej na
możliwość zaspokojenia zwiększających się sukcesywnie usprawiedliwionych potrzeb córki i kosztów jej utrzymania w
czym powód nie uczestniczył. Przy braku jakiegokolwiek udziału powoda w sprawowaniu pieczy nad W., to wyłącznie
ona taką pieczę sprawowała czym również realizowała swój obowiązek alimentacyjny wobec córki.
W tym samym okresie nie zaszły żadne zmiany w sytuacji rodzinnej i majątkowej powoda . Powód jest osoba
zdrową, posiadającą zawód i doświadczenie w pracy zawodowej (praca w Niemczech). Brak jest więc z tego powodu
jakichkolwiek okoliczności, które ograniczałyby go w możliwościach zarobkowych. Mimo tego powód , gdy przebywał
na wolności w 2014 roku, tych możliwości nie wykorzystywał czym już wówczas wykazał swój negatywny stosunek
do obowiązku alimentacyjnego. Nadto mając świadomość swego obowiązku alimentacyjnego wobec córki powód
dopuścił się popełnienia kolejnych przestępstw , których charakter wskazuje na winę umyślną . Miał przy tym
też świadomość nieuchronności kary, która uniemożliwiłaby mu zatrudnienie i realizację orzeczonego obowiązku
alimentacyjnego (oświadczenie powoda k. 75) . Takie zachowanie , zdaniem Sądu, świadczy o lekceważącym stosunku
powoda do obowiązku alimentacyjnego, co w świetle zasad doświadczenia życiowego i współżycia społecznego
uzasadnia potraktowanie go na równi z zobowiązanym, który dobrowolnie, bez ważnych powodów, uszczupla swoje
zdolności zarobkowe w sposób wskazany w art. 136 kriop. Zgodnie z tym artykułem , jeżeli w ciągu ostatnich 3 lat
przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana,
bez żadnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła się jego utraty albo jeżeli zrzekła
się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stad zmiany przy ustalaniu zakresu
świadczeń alimentacyjnych. W takich sytuacjach możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentacji, który odbywa
karę pozbawienia wolności i nie jest zatrudniony ustala się według zasad określonych w art. 135 kriop ( uchwała SN z
dnia 26.05.1995 r. – III CZP 178/94 i uchwała SN z dnia 23.08.1995 r. III CZP 94/95).
Z powyższych względów Sąd nie uwzględnił tej niekorzystnej zmiany w sytuacji powoda jaką jest odbywanie
przez niego kary pozbawienia wolności i brak zatrudnienia i jego możliwości zarobkowe ustalił zgodnie z art. 135
kriop. Ustalił więc, że posiadając zawód, mając doświadczenie w pracy w swym zawodzie i nie mając ograniczeń
zdrowotnych, powód mógłby otrzymywać wynagrodzenie w wysokości co najmniej najniższego gwarantowanego
wynagrodzenia, a więc w wysokości otrzymywanej przez matkę małoletniej pozwanej (1,200 – 1,400 zł miesięcznie
netto). Wynagrodzenie to, zdaniem Sądu, pozwoliłoby powodowi , bez uszczerbku dla swego utrzymania, łożyć
alimenty w zasądzonej wysokości tj. w kwocie po 500 zł miesięcznie, a więc łożenie tej kwoty leżałoby w zakresie
jego możliwości zarobkowych. Zaznaczyć przy tym należy, że sam powód oświadczył, że po odbyciu kary pozbawienia
wolności będzie mógł nadal płacić alimenty w ustalonej wyrokiem rozwodowym kwocie (oświadczenie powoda k. 81).
Nie bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest i to, że powód przyznając wzrost kosztów utrzymania córki w okresie po
rozwodzie (k. 76), nie łożąc na jej utrzymanie i nie biorąc udziału w sprawowaniu nad nią pieczy, składając pozew o
obniżenie alimentów, nie miał na uwadze problemów finansowych z utrzymaniem córki , a jedynie kwestie rosnącego
z powodu odbywania kary pozbawienia wolności swojego zadłużenia alimentacyjnego.
W obliczu powyższych rozważań Sąd doszedł do wniosku, że wobec dalszego braku zdolności małoletniej pozwanej
do samodzielnego utrzymania nie zaistniały przesłanki do obniżenia wysokości zasądzonych w wyroku rozwodowym
od powoda alimentów. Nadto uznał, że po stronie powoda nie zaszły, przy zastosowaniu art. 136 kriop, istotne i
trwałe zmiany , które stanowiłyby podstawę do obniżenia jego świadczeń alimentacyjnych wobec córki. Z powyższych
względów Sąd, na mocy art. 138 kriop- a contrario, powództwo oddalił. W związku ze zwolnieniem powoda od kosztów
sądowych Sąd zgodnie z art. 98 kpc, obciążył kosztami procesu Skarb Państwa, a na mocy § 19 w zw. z § 7 ust.
1pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przyznał wynagrodzenie
pełnomocnikowi powoda .