1. IDENTYFIKACJA PREPARATU I DYSTRYBUTORA Nazwa
Transkrypt
1. IDENTYFIKACJA PREPARATU I DYSTRYBUTORA Nazwa
Strona 1/6 KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO zgodna z ustawą [1] oraz wymogami rozporządzeń [2, 3, 4] UV Wash Data sprządzenia 21.08.2002 r. Data ostatniej aktualizacji 25.08.2006r. 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU I DYSTRYBUTORA Nazwa handlowa Zastosowanie UV Wash Zmywacz do wałków i gumowych obiągów do farb UV. Informacje teleadresowe Telefony alarmowe informacje o ośrodkach toksykologicznych w innych miastach Polski zamieszczono w punkcie 16 PRODUCENT HUBER GmbH Junkersring 15; 53844 Troisdorf IMPORTER/DYSTRYBUTOR MICHAEL HUBER Polska Sp. z o. o. 53-608 Wrocław, ul. Robotnicza 72 48(71) 354 81 10 48(71) 373 50 23 tel. / fax: + 49 02241-23499-0 [email protected] Pogotowie WodociągowoPogotowie Ratunkowe StraŜ PoŜarna Kanalizacyjne 999 998 Pogotowie Energetyczne Stanowisko Koordynacji Ratownictwa (Wrocław) 991 071-368-22-36 994 Centrum Medycyny Ratunkowej - Oddział Ostrych Zatruć - Dyspozytor (Wrocław) 071-789-01-65 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Mieszanina alkoholi i związków powierzchniowo czynnych. CAS: 123-42-2 4-hydroksy-4-metylopentan-2-on; alkohol diacetonowy EINECS: 204-626-7 Xi; R 36 Indeks: 603-016-00-1 S(2-) 24/25 Klasyfikacja substancji zgodnie z przepisami rozporządzenia [6] 80 – 95 % 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Xi R 36 Działa draŜniąco na oczy. Klasyfikacja preparatu zgodnie z przepisami rozporządzeń [7], [8] i [19] 4. PIERWSZA POMOC Zalecenia ogólne: stosować ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy. W przypadku awarii lub jeŜeli źle się poczujesz - zasięgnij porady lekarza. Wdychanie: w razie zatrucia inhalacyjnego ewakuować poszkodowanego na świeŜe powietrze i zapewnić ciepło. W razie nieregularnego oddechu lub bezdechu zastosować sztuczne oddychanie. W razie utraty przytomności zastosować ułoŜenie boczne ustalone. Zapewnić pomoc lekarską. Skóra: zdjąć zanieczyszczone części odzieŜy. Zanieczyszczone miejsca na skórze oczyścić mechanicznie (ręcznikiem papierowym, bawełnianym czyściwem), a następnie dokładnie zmyć wodą z mydłem. Nie uŜywać Ŝadnych rozpuszczalników. W przypadku przedłuŜających się dolegliwości - zasięgnąć porady lekarza. Oczy: oczy dokładnie, przez ok. 15 minut, przemyć duŜą ilością bieŜącej wody, przy szeroko rozwartych powiekach (w razie potrzeby usunąć szkła kontaktowe). Niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza okulisty. Połknięcie: w razie połknięcia natychmiast wypłukać usta wodą. Jeśli pomocy udziela wykwalifikowany personel - podać szklankę wody do picia. Nie próbować podawać doustnie Ŝadnych środków, jeśli poszkodowany nie jest w pełni przytomny. Nie wywoływać wymiotów. Niezwłocznie wezwać pomoc lekarską. Nie pozostawiać poszkodowanego bez opieki. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Zalecane środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze. W przypadku większego zagroŜenia ogniem stosować piany odporne na alkohol i mgiełkę wodną (prądy rozproszone). Nieodpowiednie środki gaśnicze: pełny strumień wody, powodujący rozpryski gorącej cieczy. Szczególne zagroŜenia ze strony produktów spalania i wydzielających się gazów: podczas poŜaru powstają produkty pirolizy i niepełnego spalania. Wdychanie produktów rozkładu moŜe powodować powaŜne skutki zdrowotne. W wysokiej temperaturze moŜe nastąpić zapłon nagromadzonych oparów. KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO zgodna z ustawą [1] oraz wymogami rozporządzeń [2, 3, 4] UV Wash Strona 2/6 Specjalne wyposaŜenie ochronne straŜaków: WyposaŜenie straŜaków dostosować do lokalnych warunków akcji gaśniczej, zalecane jest pełne wyposaŜenie bojowe z aparatami oddechowymi. Inne informacje: sąsiednie pojemniki chłodzić wodą. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Indywidualne środki ostroŜności: Szczegółowe informacje zamieszczone są w punkcie 7 i 8. Wyeliminować źródła zapłonu i zapewnić przewietrzanie pomieszczeń. UniemoŜliwić dostęp osób postronnych. Środki ostroŜności w zakresie ochrony środowiska: Nie dopuszczać do zanieczyszczania wód powierzchniowych (gruntowych) oraz gruntu. Zapobiegać przedostaniu się zanieczyszczeń do kanalizacji. W przypadku przedostania się do rzek, przewodów kanalizacyjnych lub wodociągowych, powiadomić odpowiednie władze (Inspekcja Ochrony Środowiska, Państwowa StraŜ PoŜarna, Przedsiębiorstwo Wodno - Kanalizacyjne). Metody oczyszczania/usuwania: W przypadku wycieku absorbować ciecz niepalnym materiałem chłonnym np. piaskiem, wermikulitem, ziemią okrzemkową. Zanieczyszczony sorbent i grunt zebrać - umieścić w zamykanym i oznakowanym pojemniku, w celu dalszego usunięcia. Postępowanie z odpadami - pkt 13. Pozostałości na powierzchni utwardzonej, po dokładnym zebraniu sorbentu, zmyć wodą z detergentem. Nie uŜywać Ŝadnych rozpuszczalników. Nie spłukiwać cieczy wodą. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Postępowanie z preparatem: Przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy [22]. Podczas pracy nie jeść i nie pić. Nie wdychać oparów i aerozoli. Unikać kontaktu z oczami i ze skórą. Składniki preparatu przenikają przez skórę i błony śluzowe. Opary są cięŜsze od powietrza i w strefach pozbawionych wentylacji, mogą rozprzestrzeniać się nad podłogą na znaczną odległość. Jeśli preparat stosowany jest w temperaturze powyŜej 63 oC, opary tworzą atmosferę wybuchową z powietrzem - przestrzegać wymagań rozporządzenia [23]. UŜywać środków ochrony osobistej wymienionych w punkcie 8. Magazynowanie: Zabezpieczyć przed dostępem osób nieuprawnionych. Magazynować w suchym, chłodnym i przewietrzanym miejscu. Magazynować na utwardzonej powierzchni. Pojemniki przechowywać szczelnie zamknięte. Po uŜyciu pojemniki dokładnie zamknąć. Przechowywać w oryginalnych pojemnikach. Zadbać, by etykiety były dobrze widoczne. Chronić przed źródłami ciepła i bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. Pomieszczenie magazynowe powinno spełniać wymagania przepisów budowlanych w zakresie wymagań dla magazynowania substancji chemicznych i palnych, w szczególności [24]. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Dodatkowe zalecenia w zakresie środków inŜynieryjnych: Zapewnić odpowiednią wentylację pomieszczeń i stanowisk pracy, wykorzystując odciągi miejscowe i wentylację mechaniczną ogólną. Zalecana intensywność wentylacji – 3 800 m3/dm3 zuŜywanego preparatu. Jeśli preparat stosowany jest w instalacjach – zgodnie z projektem technicznym instalacji. W gorących strefach (np. w suszarkach) - przestrzegać wymagań rozporządzenia [23]. Parametry kontroli naraŜenia [9, 21]: • alkohol diacetonowy: NDS 240 mg/m3, NDSCh i NDSP nie określone. Inne zastosowane w preparacie substancje nie mają w Polsce określonych wartości NDS, NDSCh, NDSP. Zalecenia dotyczące procedury monitoringu zawartości składników niebezpiecznych w powietrzu – metodyka pomiarów [10]: PN-80/Z-04084.02 Ochrona czystości powietrza - Badania zawartości alkoholu dwuacetonowego – Oznaczanie alkoholu dwuacetonowego na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej z wzbogacaniem próbki. Ogólne zalecenia higieniczne: Myć ręce przed kaŜdą przerwą i po zakończeniu pracy. Unikać kontaktu ze skórą i oczami. Nie wdychać oparów i aerozoli. Ochrona dróg oddechowych: W normalnych warunkach stosowania preparatu - w pomieszczeniach właściwie wentylowanych - nie są wymagane. W trakcie przelewania, konieczności wykonania pracy w strefach zamniętych albo pozbawionych wentylacji mechanicznej - stosować półmaski z filtrami do par rozpuszczalników organicznych – filtr A (brązowy). Ochrona rąk: Stosować rękawice ochronne (np. z kauczuku butylowego). Nie przekraczać dopuszczalnego czasu bezpośredniego kontaktu rękawic z preparatem. Ochrona oczu: Zakładać okulary ochronne z osłonami bocznymi zabezpieczające przed rozpryskami cieczy. Strona 3/6 KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO zgodna z ustawą [1] oraz wymogami rozporządzeń [2, 3, 4] UV Wash Ochrona ciała: Zaleca się zakładać odzieŜ roboczą z bawełny (tekstylia syntetyczne – tylko pod warunkiem sprawdzenia, Ŝe wykazują odporność na kontakt z preparatem i wysoką temperaturę w przypadku poŜaru). 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Postać Barwa Zapach Temperatura wrzenia Temperatura krzepnięcia Temperatura zapłonu Temperatura rozkładu PręŜność par w temp. 20 oC Gęstość w 20oC Granice stęŜeń wybuchowych Rozpuszczalność w wodzie Zawartość LZO ciecz bezbarwna słodkawy 150 – 172 oC (woda) poniŜej - 47 °C 63 ºC ok. 610 °C 1,2 hPa ok. 0,945 g/cm3 1,6 – 7,0 % obj. w pełni miesza się 80 – 95 % 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Warunki, których naleŜy unikać: preparat stabilny w zalecanych warunkach stosowania. Materiały, których naleŜy unikać: silne utleniacze i nadtlenki mogą wywoływać reakcje niebezpieczne. Niebezpieczne produkty rozpadu: w przypadku poŜaru: produkty pirolizy, kwasy organiczne, aldehydy, dwutlenek węgla, tlenek węgla, dym. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Toksyczność ostra: brak informacji toksykologicznych o działaniu preparatu jako takiego. Toksyczność ostra dla poszczególnych składników: DL50 (mg/kg) CL50 (mg/dm3) DL50 (mg/kg) (doustnie szczur) alkohol diacetonowy 4 000 (podanie na skórę -królik) (inhalacyjnie 4 godziny – szczur) 13 500 - Działanie na oczy: w przypadku dostania się cieczy do oczu działa draŜniąco. Działanie na skórę: powtarzający się kontakt ze skórą moŜe powodować odtłuszczenie i wysuszenie skóry, prowadzące do zmian trądzikowych. Składniki preparatu przenikają przez skórę i błony śluzowe, co moŜe wywoływać szkodliwy wpływ na krew i organy wewnętrzne (wątroba, nerki, układ nerowowy). Nie stwierdzono działania uczulającego na skórę. Działanie w wyniku wdychania oparów: wdychanie oparów w stęŜeniach znacznie przekraczających wartość NDS moŜe wywołać podraŜnienia błon śluzowych i dróg oddechowych, a takŜe wywołać stan odurzenia (pobudzenia lub ospałości). W skrajnych przypadkach mogą wystąpić trudności w oddychaniu, w wyniku zaburzeń ośrodka oddechowego mózgu. Działanie po spoŜyciu: brak informacji o działaniu preparatu jako takiego. MoŜna oczekiwać zmian obrazu krwi, zaburzeń funkcjonowania wątroby i nerek, nasilonych objawów działania neurotoksycznego (zaburzenia świadomości, trudności w oddychaniu, w skrajnym przypadku niewydolność oddechowa). Oszacowana dawka letalna dla człowieka wynosi ok. 30 gram. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Brak informacji ekotoksykologicznych o działaniu preparatu jako takiego. Informacje ekotoksykologiczne dla poszczególnych składników: CL50 (mg/l) (96 godzin) CE50 (mg/l) (48 godzin) alkohol diacetonowy 100 (ryby) - CL50 (mg/l) (72 godziny) 100 (algi) Zapobiegać przedostawaniu się produktu do wód powierzchniowych, gruntowych, gleby, ziemi oraz do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Preparat w pełni miesza się z wodą. Odparowanie składników z powierzchni wody praktycznie nie występuje. KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO zgodna z ustawą [1] oraz wymogami rozporządzeń [2, 3, 4] UV Wash Strona 4/6 Biodegradowalność: alkohol diacetonowy: biodegradacja przez osad czynny 100 % w ciągu 14 dni; Dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych [11]: BZT5, ChZTCr – mgO2/l - wartości wskaźników ustala zarządzający oczyszczalnią ścieków. Substancje ekstrahujące się eterem naftowym – 100 mg/l. Dopuszczalne stęŜenia gazów i par w części powietrznej urządzeń kanalizacyjnych [11]: nie dotyczy. Dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń gleby i ziemi [12]: nie dotyczy. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Przestrzegać ustawy o odpadach [13]. Nie usuwać razem z odpadami komunalnymi. Nie usuwać do kanalizacji. Klasyfikację odpadów zawierających preparat oraz opakowaniowych przeprowadzić zgodnie z ustawą o odpadach, stosownie do warunków występujących w zakładzie uŜytkownika. Zaleca się [14]: 07 06 04* odpady rozpuszczalników organicznych, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste *- odpad niebezpieczny. Istnieje moŜliwość zmiany klasyfikacji na podstawie badań odpadów zgodnie z [15]. Zaleca się, dla odpadów, które powstają podczas uŜytkowania preparatu: 15 01 10* - opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych. 15 02 02* - sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi. Istnieje moŜliwość zmiany klasyfikacji na podstawie badań odpadów zgodnie z [15]. W zakresie postępowania z odpadami opakowaniowymi przestrzegać przepisów ustawy [16]. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Na podstawie przepisów wprowadzających w Ŝycie Umowę europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych ADR [17, 18]. Nie podlega przepisom ADR 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Oznakowanie opakowań zgodnie z [19]: Znaki ostrzegawcze: Xi Produkt draŜniący Symbole R Symbole S R 36 Działa draŜniąco na oczy. S 24/25 Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu. S 29 Nie wprowadzać do kanalizacji. Przywołane przepisy prawne [1] Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późniejszymi zmianami). [2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171). [3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 grudnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie karty charakterytyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (2005: Dz. U. Nr 2, poz. 8) [4] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 sierpnia 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów niezaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194). [5] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie informacji o preparatach niebezpiecznych, dla których nie jest wymagane dostarczenie karty charakterystyki (Dz. U. Nr 19, poz. 170). [6] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 201, poz. 1674). KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO zgodna z ustawą [1] oraz wymogami rozporządzeń [2, 3, 4] UV Wash Strona 5/6 [7] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666). [8] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. 243, poz. 2440). [9] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych stęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833). [10] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645). [11] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. Nr 129, poz. 1108). [12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). [13] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami). [14] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) [15] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, Ŝe odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347). [16] Ustawa z dnia 27 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. nr 63, poz. 638 z późniejszymi zmianami). [17] Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671). [18] Oświadczenie Rządowe z dnia 1 lipca 2003 r. w sprawie wejścia w Ŝycie zmian do załączników A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 207, poz. 2013). [19] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami 2004: Dz. U. Nr 260, poz. 2595). [20] Obwieszczenie Ministra Zdrowia w sprawie listy substancji nowych zamieszczonych w Europejskim Wykazie Notyfikowanych Substancji Chemicznych (ELINCS) (2003: Dz. Urz. M.Z. Nr 3, poz. 34). [21] Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 października 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych stęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 212, poz. 1769). [22] Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia ministra Pracy i Polityki Socjalnej sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 169, poz. 1650). [23] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których moŜe wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. Nr 107, poz. 1004). [24] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpoŜarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 80, poz. 563). 16. INNE INFORMACJE Zakres aktualizacji: nie zmieniono składu preparatu - karta poddana pełnej aktualizacji i dostosowaniu do aktualnego stanu prawnego w punktach od 1 do 16. PowyŜsze informacje są opracowane w oparciu o bieŜący stan wiedzy i dotyczą produktu w postaci, w jakiej jest stosowany. Dane dotyczące tego produktu przedstawiono w celu uwzględnienia wymogów bezpieczeństwa, a nie zagwarantowania jego szczególnych właściwości. W przypadku, gdy warunki stosowania produktu nie znajdują się pod kontrolą producenta, odpowiedzialność za bezpieczne stosowanie produktu, a w szczególności z przestrzeganie przepisów prawa, spada na uŜytkownika. Niniejsza karta charakterystyki została opracowana na podstawie karty charakterystyki producenta z dnia 14.03.2005 r., informacji European Chemicals Bureau, The International Uniform Chemical Information Database (IUCLID), PAN Pesticides Database; U.S. National Library of Medicine - Hazardous Substances Data Bank (HSDB) oraz obowiązujących w Polsce przepisów dotyczących substancji i preparatów chemicznych, przez firmę: "OIKOS" sp. z o.o. we Wrocławiu, ul. Łokietka 9/6a, 071-311-66-18; www.oikoslab.pl Dodatkowe informacje o zagroŜeniach (opis oznaczeń do pkt 2): S2 Chronić przed dziećmi. ciąg dalszy na stronie 6/6 INFORMACJA O OŚRODKACH TOKSYKOLOGICZNYCH: poniŜsze dane mają charakter informacyjny - w interesie uŜytkownika leŜy regularne sprawdzanie aktualności informacji o najbliŜszym ośrodku toksykologicznym KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO zgodna z ustawą [1] oraz wymogami rozporządzeń [2, 3, 4] UV Wash Strona 6/6 GDAŃSK - (058) 349 28 31; KRAKÓW - (012) 683 11 34, (012) 683 13 00; LUBLIN - (081) 740 89 83; ŁÓDŹ - (042) 657 99 00; POZNAŃ - (061) 847 69 46; RZESZÓW - (017) 866 44 09; SOSNOWIEC - (032) 266 11 45; TARNÓW - (014) 629 95 88; WARSZAWA - (022) 619 66 54, (022) 619 08 97; WROCŁAW (071) 343 30 08