tendencje zmian na rynku maszyn do zbioru zbóż i ziemniaków

prof. dr hab. in¿. Czes³aw WASZKIEWICZ
Katedra Maszyn Rolniczych i Leœnych, SGGW w Warszawie
mgr in¿. Marek KRAJEWSKI
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Warszawie
TENDENCJE ZMIAN NA RYNKU MASZYN
DO ZBIORU ZBÓ¯ I ZIEMNIAKÓW
Streszczenie
W artykule przedstawiono zmiany, jakie wystêpowa³y w zakresie produkcji, importu, eksportu i poda¿y kombajnów do zbioru
zbó¿ na krajowy rynek w latach 20012009 oraz pras zbieraj¹cych i maszyn do zbioru ziemniaków w latach 20022009.
Tendencje zmian, jakie zachodz¹ na krajowym rynku
maszyn do zbioru zbó¿ i ziemniaków, interesuj¹ przede wszystkim producentów i importerów tych maszyn, gdy¿ kilkuletnie
dane mog¹ byæ pomocne przy prognozowaniu wielkoœci
produkcji i importu. Na zmianê sytuacji na rynku maszyn
rolniczych mia³o w znacznej mierze otwarcie granic naszego
kraju w ramach obowi¹zuj¹cej w Unii Europejskiej zasady
o wolnym przep³ywie towarów. Analiz¹ objêto trzy grupy
maszyn do zbioru ziemiop³odów: kombajny do zbioru zbó¿,
prasy do zbioru materia³ów objêtoœciowych oraz kombajny
i kopaczki do zbioru ziemniaków.
Zmiany dotycz¹ce produkcji, importu, eksportu i poda¿y na
krajowy rynek kombajnów do zbioru zbó¿ w latach 2001 - 2009
przedstawiono w tab. 1.
Tab. 1. Iloœciowe zmiany na rynku kombajnów do zbioru zbó¿
w latach 2001 - 2009
Table 1. Quantitative changes on the market of combineharvesters within 2001 - 2009
Rok
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Razem
Produkcja
436
608
610
821
1197
1215
997
1498
786
8168
Import
410
375
296
1938
2220
1923
1785
2087
1189
12223
Eksport
224
411
529
1323
2359
2022
1487
1858
1290
11503
Poda¿
622
572
377
1436
1058
1116
1295
1727
685
8888
W ci¹gu dziewiêciu lat krajowa produkcja kombajnów do
zbioru zbó¿ wynios³a ³¹cznie 8 168 sztuk. W tym okresie
dwukrotnie wyst¹pi³ spadek produkcji kombajnów: w 2007 r.
o 18% i w 2009 r. o 47,5% w odniesieniu do lat poprzedzaj¹cych. W 2009 roku nast¹pi³o równie¿ znacz¹ce zmniejszenie liczby kombajnów sprowadzonych do Polski (43%),
eksportu o 30,5%, a poda¿ na krajowy rynek spad³a a¿ ponad
dwu i pó³krotnie (60%). Ca³kowity import kombajnów do zbioru zbó¿ w analizowanym okresie wyniós³ 12 223 sztuki i by³
wy¿szy o 49,6% od produkcji krajowej. Uwzglêdniaj¹c produkcjê krajow¹, import i eksport, poda¿ kombajnów na rynek
krajowy wynios³a ³¹cznie 8 888 sztuk. Poda¿ kombajnów do
zbioru zbó¿, wynikaj¹ca z popytu na te maszyny przez polskich
rolników, by³a wy¿sza o 8,8% od produkcji krajowej, co
oznacza, ¿e Polska by³a importerem tych maszyn netto. W dziewiêcioletnim okresie obejmuj¹cym analizê krajowego rynku
kombajnów do zbioru zbó¿ wystêpowa³y lata, w których produkcja by³a wy¿sza od poda¿y (2002, 2003, 2005, 2006 i 2009)
oraz lata, w których poda¿ by³a wy¿sza od produkcji (2001,
2004, 2007 i 2008). W pierwszym przypadku przy œredniej
rocznej produkcji wynosz¹cej 883 kombajny, œrednia roczna
poda¿ wynosi³a 762 sztuki. Natomiast w przypadku drugim,
przy œredniej rocznej poda¿y 1270 kombajnów, produkcja tych
maszyn wynosi³a 938 sztuk.
Równie¿ intensywne zmiany odnotowano w analizowanym
okresie na rynku pras zbieraj¹cych. Dane liczbowe dotycz¹ce
produkcji, importu, eksportu i poda¿y pras zbieraj¹cych w latach 2002 - 2009 zestawiono w tab. 2. W produkcji pras zbieraj¹cych, poza latami 2003 i 2008, wystêpowa³a tendencja wzrastaj¹ca. Pod wzglêdem liczby pras wyprodukowanych przez
krajowy przemys³ mo¿na wyró¿niæ dwa okresy: okres pierwszy
(lata 2002 - 2004), w którym œrednia roczna produkcja wynios³a 4 297 pras zbieraj¹cych i okres drugi (lata 2005 - 2009)
o niemal dwukrotnie wy¿szej œredniej produkcji tych maszyn
(8 105 sztuk).
Tab. 2. Iloœciowe zmiany na rynku pras zbieraj¹cych w latach
2002 - 2009
Table 2. Quantitative changes on the market of pick-up balers
within 2002 - 2009
Rok
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Razem
Produkcja
4317
3883
4693
7186
8328
8312
8097
8605
53421
Import
517
165
1426
1386
1917
1587
1687
737
9422
Eksport
451
1034
812
1476
1650
1418
2404
2269
11514
Poda¿
4383
3014
5307
7096
8595
8481
7380
7073
51329
Import pras zbieraj¹cych ulega³ du¿ym wahaniom w poszczególnych latach analizowanego okresu od 165 sztuk
w 2003 r. do 1917 sztuk w roku 2006. £¹czny import pras zbieraj¹cych wynosz¹cy 9422 sztuki stanowi³ jedynie 17,6%
produkcji krajowej i 81,8% eksportu. Na ³¹czn¹ liczbê 11514
pras zbieraj¹cych wyeksportowanych za granicê, 40,6% tych
maszyn (4673 sztuki) znalaz³o nabywców zagranicznych
w ostatnich dwóch latach analizowanego okresu.
Poda¿ pras zbieraj¹cych na krajowy rynek, uwarunkowana
popytem przez polskich rolników, wykazuj¹ca tendencjê wzrastaj¹c¹ w kilku kolejnych latach (2003 - 2006), uleg³a du¿o znacznemu obni¿eniu w roku 2008 (o 13%) i 2009 (o 16,6%)
w odniesieniu do 2007 roku. Ca³kowita poda¿ pras zbieraj¹cych w latach 2002 - 2009 wynios³a 51329 sztuk i by³a ni¿sza
o 3,9% od produkcji krajowej, co oznacza ¿e w analizowanym
okresie Polska by³a eksporterem netto tych maszyn.
Od wielu lata Polska by³a licz¹cym siê w Europie produ-
TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA
2/2011
centem ziemniaków o ró¿nych kierunkach wykorzystania.
Spadek powierzchni upraw roœlin okopowych znalaz³ odzwierciedlenie w popycie na maszyny wykorzystywane w technologiach ich zbioru. Jak kszta³towa³a siê produkcja, import,
eksport i poda¿ maszyn do zbioru ziemniaków na rynek krajowy przedstawiaj¹ dane liczbowe zestawione w tab. 3.
Tab. 3. Iloœciowe zmiany na rynku kombajnów i kopaczek do
zbioru ziemniaków w latach 2002 - 2009
Table 3. Quantitative changes on the market of potato
harvesters and diggers within 2002 - 2009
Rok
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Razem
Produkcja
1280
1490
2058
544
1041
971
1172
839
9395
Import
14
5
215
127
96
130
107
38
732
Eksport
460
533
570
424
497
735
781
572
4572
Poda¿
834
962
1703
247
640
366
498
305
5555
niezwykle niski import kombajnów i kopaczek do zbioru
ziemniaków, wynosz¹cy zaledwie 7,8% produkcji krajowej,
i odpowiednio wysoki eksport, stanowi¹cy 45,1% ³¹cznie
produkcji krajowej i importu tych maszyn. W latach 2002 2009 ca³kowita poda¿ na krajowy rynek wynios³a 5 555 kombajnów i kopaczek do zbioru ziemniaków (54,9% produkcji
krajowej i importu), a zatem krajowi producenci tych maszyn
s¹ znacz¹cymi ich eksporterami.
Przedstawiona analiza krajowego rynku maszyn do zbioru
zbó¿ i ziemniaków wykaza³a, ¿e w przypadku kombajnów do
zbioru zbó¿ Polska by³a importerem netto, natomiast w przypadku pras zbieraj¹cych oraz kombajnów i kopaczek do zbioru
ziemniaków eksporterem netto tych maszyn. Ponadto,
podobnie jak rynek ci¹gników i przyczep rolniczych [1] oraz
narzêdzi i maszyn do uprawy gleby, siewu, sadzenia,
nawo¿enia i ochrony roœlin [2], równie¿ krajowy rynek maszyn
do zbioru zbó¿ i ziemniaków jest daleki od stabilizacji.
W artykule wykorzystano dane G³ównego Urzêdu
Statystycznego.
Literatura
Z danych liczbowych zamieszczonych w tab. 3 wynika, ¿e
w ca³ym analizowanym okresie produkcja, import i poda¿
kombajnów i kopaczek do zbioru ziemniaków charakteryzowa³y siê du¿¹ niestabilnoœci¹. Jedynie eksport tych maszyn,
poza latami 2007 - 2008, w których nast¹pi³ znacz¹cy wzrost,
utrzymywa³ siê na zbli¿onym poziomie. Na uwagê zas³uguje
[1] Waszkiewicz Cz., Krajewski M.: Produkcja, import i eksport ci¹gników i przyczep rolniczych w latach 2001 - 2009.
TROL, 2010, nr 6.
[2] Waszkiewicz Cz., Krajewski M.: Zmiany w poda¿y narzêdzi i maszyn do uprawy gleby, siewu, sadzenia, nawo¿enia
i ochrony roœlin. TROL, 2011, nr 1.
TENDENCIES OF CHANGES ON HOME MARKET OF GRAIN AND POTATOE
HARVESTESTING MACHINERY
Summary
The paper presents changes which occurred in production, import, export and supply on domestic market of grain combineharvesters during the period 2001 - 2009, pick-up balers and potato diggers and harvesters in 2002 - 2009.
TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA
2/2011