Granica historii
Transkrypt
Granica historii
podczas badań rydnieńskich obozowisk. Identyczne formy krzemienne po raz pierwszy odkryte zostały w podwarszawskiej miejscowości Świdry, stąd ugrupowania posługujące się tego typu grotami określa się mianem kultury świderskiej. Z nastaniem holocenu - aktualnie trwającej epoki geologicznej, charakteryzującej się wyraźnym ociepleniem klimatu, na terenie powiatu skarżyskiego pojawiają się trwałe zbiorowiska leśne, a krajobraz przybiera dzisiejszą formę. W tym okresie, zwanym przez archeologów mezolitem, na Rydnie pojawiają się Od momentu wynalezienia pisma zaczyna się historia. Jego zastosowanie związane było ściśle z powstawaniem pierwszych państw - na ich potrzeby zaczęto zapisywać różne ważne informacje, dotyczące początkowo przede wszystkim powinności obywateli wobec ojczyzny (głównie finansowych) i rozporządzeń władców. Wcześniej posługiwano się wyłącznie abstrakcyjnymi rysunkami, wyrażającymi myśl określoną w scenie, czyli niejednoznaczną. Starano się, by grafiki te były jak najdokładniejsze, by nie można było wątpić, co przedstawiają, następnie dążono do uproszczenia ich i w końcu ustalono piktogramy, które jednak w każdym kontekście mogły oznaczać coś innego. Dopiero z wynalezieniem pisma informacje można było przekazywać jednoznacznie, wykluczając możliwie najwięcej błędnych interpretacji. Jako pierwsi pismem posługiwali się Sumerowie, lud żyjący między dwoma użyźniającymi pola rzekami - Tygrysem i Eufratem. Ten starożytny lud prawdopodobnie jako pierwszy posługiwał się również liniami i kratkami, które pierwotnie służyły do zachowania porządku znaków na glinianej tablicz- nowi myśliwi, świetnie wyspecjalizowani również w rybołówstwie i zbieractwie. Pozostawili oni po sobie charakterystyczne narzędzia krze- element bardziej złożonych konstrukcji, stąd właśnie nazywane są zbrojnikami. Ugrupowania mezolityczne zamykają długą i fascynu- Liściaki - charakterystyczne groty strzał kultury świderskiej rys. Katarzyna Pyżewicz mienne - o niewielkich rozmiarach i zgeometryzowanych kształtach przypominające na przykład trójkąty, trapezy czy romby. Osadzane w kościanych bądź drewnianych oprawach stanowiły jącą historię Rydna, które od tej pory pozostaje poza główną orbitą zainteresowań społeczności pradziejowych. Rzeka Kamienna do dziś zazdrośnie strzeże tajemnic jej dawnych mieszkańców, rzucając nam, archeologom wyzwanie, które z pasją podejmujemy. Niestety, w wyniku cywilizacyjnej działalności człowieka, obserwuje się postępujący od wielu lat proces niszczenia Rydna, skutkuje to nie tylko degradacją stanowisk archeologicznych, ale także środowiska przyrodniczego, w tym występujących na tym obszarze wielu gatunków roślin chronionych. W celu zmiany tego stanu w 2010 roku nawiązana została współpraca między lokalnymi władzami samorządowymi a badaczami reprezentującymi Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Państwowe Muzeum Granica historii O historii możemy mówić od momentu, w którym ludzie zaczęli zapisywać swoje spostrzeżenia i wiadomości o świecie, dlatego pismo należy do najbardziej rewolucyjnych wynalazków w dziejach człowieka. O metodach utrwalania informacji w epoce brązu codziennie o godzinie 1300 w muzeum biskupińskim opowiada Daniel Dawidowicz, który na co dzień zajmuje się kaligrafią oraz kopiowaniem manuskryptów. ce, a obecnie ułatwiają równe umieszczanie zdań w zeszytach. Konieczne było dostosowanie pisma do narzędzi pisarskich, więc na terenie zamieszkiwanym przez Sumerów, gdzie nie brakowało miękkiej i plastycznej gliny, rozwinęła się metoda utrwalania informacji trzcinowym pisakiem na odpowiedniej tabliczce, którą w razie potrzeby można było przerobić na nową (wystarczyło dodać trochę wody i wymieszać glinę na nowo) lub wypalić, by nie dało się niczego zatrzeć. Wypalona tabliczka mogła przetrwać bardzo długo, jedyną jej wadą była objętość i masa - na przechowywanie dokumentów potrzeba było dużo miejsca, a transport ich był bardzo trudny i wymagał pewnie nawet zaangażowania zwierząt pociągowych. Odczytanie pism sumeryjskich początkowo było bardzo problematyczne, ponieważ nie było pewności, do czego odwołują się poszczególne grupy znaków. Udało się to dopiero po odkryciu powtarzających się ciągów symboli, które okazały się wyliczeniami imion władców. Inna wielka cywilizacja epoki brązu do zapisywania najistotniejszych dla siebie informacji wykorzystywała przede wszystkim ściany i kamienie. Egipcjanie rzeźbili swoje ideogramy w trwałym materiale budowlanym na ścianach świątyń i piramid. Hieroglify mogły być później zabarwione farbami, dzięki czemu były widoczne z daleka. Odczytanie hieroglifów możliwe było dzięki odnalezieniu kamienia z Rosetty, czyli tablicy, na której ten sam tekst napisano w trzech językach, w tym greckim, który był znany. Okazało się wtedy, że hieroglify czasowo należały między innymi do rodziny pism sylabicznych, w których jeden symbol oznacza jedną sylabę, a nie jedną głoskę - przez tysiące lat istnienia Egiptu hieroglify kilka razy zdążyły przekształcić się w pismo wyrazowe, gdzie piktogram oznacza całe słowo. Najbardziej regularną, ustabilizowaną, zanikającą już wersję hieroglifów odczytano jako pismo sylabiczne. Wraz z wynalezieniem pisma demotycznego, używanego przez urzędników do zapisywania na papirusie tekstów o mniejszej randze, hieroglify wykuwano już tylko w grobowcach Archeologiczne w Warszawie. Od tego czasu podjętych zostało szereg działań mających na celu ochronę oraz promocję tego wspaniałego dziedzictwa regionu, jakim jest Rydno. Oprócz inicjatyw o ściśle naukowym charakterze, z których najważniejsze to prace wykopaliskowe oraz inwentaryzacyjne na terenie samego rezerwatu bądź w jego okolicach, skoncentrowano się także na kwestii popularyzacji problematyki Rydna zarówno wśród mieszkańców powiatu skarżyskiego jak i w skali ogólnopolskiej. MICHAŁ PRZEŹDZIECKI Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski i miejscach najbardziej poważanych przez lud. Najstarsze formy pisma europejskiego to pismo kreteńskie hieroglificzne, linearne typu A oraz linearne B teoretycznie bardziej skomplikowane, ale łatwiejsze do odczytania, ponieważ stosowane w języku greckim. Badacze ustalili, że od tego pisma starożytni bezpośrednio przeszli do wyodrębnionych liter w starogreckim. Bardzo ważne dla kultury europejskiej jest pismo Etrusków, które posłużyło Rzymianom do skonstruowania alfabetu łacińskiego, który obecnie służy całej współczesnej cywilizacji Zachodu. Nie wiadomo, czy najeźdźcy przyswoili do własnych potrzeb dokładne odwzorowania symboli narodu podbitego, czy posłużyli się ich odbiciami lustrzanymi - trudno to ustalić, ponieważ nie ustalono wtedy jeszcze ostatecznie kierunku pisania i niektóre inskrypcje należy czytać od lewej do prawej, niektóre odwrotnie, a jeszcze inne - jak zdania egipskie - z góry na dół. Nie można jednak wątpić, że razem z terenami Etrusków Rzymianie przejęli ich sposób zapisywania tekstów i doprowadzili go do perfekcji. MIŁKA KSIĘSKA