Granica historii

podczas badań rydnieńskich
obozowisk.
Identyczne formy krzemienne po raz pierwszy odkryte zostały w podwarszawskiej miejscowości Świdry,
stąd ugrupowania posługujące się tego typu grotami
określa się mianem kultury
świderskiej.
Z nastaniem holocenu
- aktualnie trwającej epoki
geologicznej, charakteryzującej się wyraźnym ociepleniem klimatu, na terenie powiatu skarżyskiego pojawiają
się trwałe zbiorowiska leśne,
a krajobraz przybiera dzisiejszą formę.
W tym okresie, zwanym
przez archeologów mezolitem, na Rydnie pojawiają się
Od momentu wynalezienia pisma zaczyna się historia. Jego zastosowanie związane było ściśle z powstawaniem pierwszych państw - na
ich potrzeby zaczęto zapisywać różne ważne informacje, dotyczące początkowo przede wszystkim powinności obywateli wobec
ojczyzny (głównie finansowych) i rozporządzeń władców. Wcześniej posługiwano
się wyłącznie abstrakcyjnymi rysunkami, wyrażającymi
myśl określoną w scenie, czyli niejednoznaczną. Starano
się, by grafiki te były jak najdokładniejsze, by nie można
było wątpić, co przedstawiają,
następnie dążono do uproszczenia ich i w końcu ustalono piktogramy, które jednak
w każdym kontekście mogły
oznaczać coś innego. Dopiero
z wynalezieniem pisma informacje można było przekazywać jednoznacznie, wykluczając możliwie najwięcej błędnych interpretacji.
Jako pierwsi pismem posługiwali się Sumerowie, lud
żyjący między dwoma użyźniającymi pola rzekami - Tygrysem i Eufratem. Ten starożytny lud prawdopodobnie jako pierwszy posługiwał
się również liniami i kratkami, które pierwotnie służyły do zachowania porządku
znaków na glinianej tablicz-
nowi myśliwi, świetnie wyspecjalizowani również w rybołówstwie i zbieractwie. Pozostawili oni po sobie charakterystyczne narzędzia krze-
element bardziej złożonych
konstrukcji, stąd właśnie nazywane są zbrojnikami.
Ugrupowania mezolityczne zamykają długą i fascynu-
Liściaki - charakterystyczne groty strzał kultury świderskiej rys. Katarzyna Pyżewicz
mienne - o niewielkich rozmiarach i zgeometryzowanych kształtach przypominające na przykład trójkąty,
trapezy czy romby. Osadzane w kościanych bądź drewnianych oprawach stanowiły
jącą historię Rydna, które od
tej pory pozostaje poza główną orbitą zainteresowań społeczności pradziejowych.
Rzeka Kamienna do dziś
zazdrośnie strzeże tajemnic
jej dawnych mieszkańców,
rzucając nam, archeologom
wyzwanie, które z pasją podejmujemy. Niestety, w wyniku cywilizacyjnej działalności człowieka, obserwuje się postępujący od wielu
lat proces niszczenia Rydna, skutkuje to nie tylko degradacją stanowisk archeologicznych, ale także środowiska przyrodniczego, w tym
występujących na tym obszarze wielu gatunków roślin
chronionych.
W celu zmiany tego stanu
w 2010 roku nawiązana została
współpraca między lokalnymi władzami samorządowymi a badaczami reprezentującymi Instytut Archeologii
Uniwersytetu Warszawskiego oraz Państwowe Muzeum
Granica historii
O historii możemy mówić od momentu, w którym
ludzie zaczęli zapisywać swoje spostrzeżenia i wiadomości o świecie, dlatego pismo należy do najbardziej
rewolucyjnych wynalazków w dziejach człowieka. O metodach utrwalania informacji w epoce brązu codziennie o godzinie 1300 w muzeum biskupińskim opowiada Daniel Dawidowicz, który na co dzień zajmuje się
kaligrafią oraz kopiowaniem manuskryptów.
ce, a obecnie ułatwiają równe umieszczanie zdań w zeszytach. Konieczne było dostosowanie pisma do narzędzi pisarskich, więc na terenie
zamieszkiwanym przez Sumerów, gdzie nie brakowało
miękkiej i plastycznej gliny,
rozwinęła się metoda utrwalania informacji trzcinowym
pisakiem na odpowiedniej tabliczce, którą w razie potrzeby można było przerobić
na nową (wystarczyło dodać
trochę wody i wymieszać glinę na nowo) lub wypalić, by
nie dało się niczego zatrzeć.
Wypalona tabliczka mogła
przetrwać bardzo długo, jedyną jej wadą była objętość
i masa - na przechowywanie
dokumentów potrzeba było
dużo miejsca, a transport ich
był bardzo trudny i wymagał
pewnie nawet zaangażowania
zwierząt pociągowych.
Odczytanie pism sumeryjskich początkowo było
bardzo problematyczne, ponieważ nie było pewności, do
czego odwołują się poszczególne grupy znaków. Udało się to dopiero po odkryciu powtarzających się ciągów symboli, które okazały się wyliczeniami imion
władców.
Inna wielka cywilizacja epoki brązu do zapisywania najistotniejszych dla
siebie informacji wykorzystywała przede wszystkim
ściany i kamienie. Egipcjanie rzeźbili swoje ideogramy w trwałym materiale budowlanym na ścianach świątyń i piramid. Hieroglify
mogły być później zabarwione farbami, dzięki czemu
były widoczne z daleka. Odczytanie hieroglifów możliwe było dzięki odnalezieniu
kamienia z Rosetty, czyli tablicy, na której ten sam tekst
napisano w trzech językach,
w tym greckim, który był
znany. Okazało się wtedy, że
hieroglify czasowo należały między innymi do rodziny pism sylabicznych, w których jeden symbol oznacza jedną sylabę, a nie jedną głoskę - przez tysiące
lat istnienia Egiptu hieroglify kilka razy zdążyły przekształcić się w pismo wyrazowe, gdzie piktogram oznacza całe słowo. Najbardziej
regularną, ustabilizowaną, zanikającą już wersję hieroglifów odczytano jako pismo
sylabiczne. Wraz z wynalezieniem pisma demotycznego, używanego przez urzędników do zapisywania na papirusie tekstów o mniejszej
randze, hieroglify wykuwano już tylko w grobowcach
Archeologiczne w Warszawie. Od tego czasu podjętych zostało szereg działań
mających na celu ochronę
oraz promocję tego wspaniałego dziedzictwa regionu, jakim jest Rydno. Oprócz inicjatyw o ściśle naukowym
charakterze, z których najważniejsze to prace wykopaliskowe oraz inwentaryzacyjne na terenie samego rezerwatu bądź w jego okolicach,
skoncentrowano się także na
kwestii popularyzacji problematyki Rydna zarówno
wśród mieszkańców powiatu skarżyskiego jak i w skali
ogólnopolskiej.
MICHAŁ
PRZEŹDZIECKI
Instytut Archeologii
Uniwersytet Warszawski
i miejscach najbardziej poważanych przez lud.
Najstarsze formy pisma
europejskiego to pismo kreteńskie hieroglificzne, linearne typu A oraz linearne B
teoretycznie bardziej skomplikowane, ale łatwiejsze do
odczytania, ponieważ stosowane w języku greckim. Badacze ustalili, że od tego pisma starożytni bezpośrednio
przeszli do wyodrębnionych
liter w starogreckim.
Bardzo ważne dla kultury
europejskiej jest pismo Etrusków, które posłużyło Rzymianom do skonstruowania
alfabetu łacińskiego, który
obecnie służy całej współczesnej cywilizacji Zachodu.
Nie wiadomo, czy najeźdźcy
przyswoili do własnych potrzeb dokładne odwzorowania symboli narodu podbitego, czy posłużyli się ich odbiciami lustrzanymi - trudno
to ustalić, ponieważ nie ustalono wtedy jeszcze ostatecznie kierunku pisania i niektóre inskrypcje należy czytać
od lewej do prawej, niektóre odwrotnie, a jeszcze inne
- jak zdania egipskie - z góry
na dół. Nie można jednak
wątpić, że razem z terenami
Etrusków Rzymianie przejęli ich sposób zapisywania
tekstów i doprowadzili go
do perfekcji.
MIŁKA KSIĘSKA