prywatnego. Nazywa się także „małym PPP”.

Fot. arch. Polimex – Mostostal
biznes – partnerstwo publiczno-prywatne
Rafał Cieślak
PPP czy koncesja?
Koncesja stanowi formę
partnerstwa publicznoprywatnego. Nazywa się
także „małym PPP”.
Bez względu na stosowaną
nomenklaturę, istotną
różnicą między PPP
i koncesją jest sposób
wynagradzania inwestora
prywatnego.
P
artnerstwo publiczno-prywatne
opłaca się zawsze, gdy w budżecie gminy/miasta brakuje środków na samodzielną realizację
inwestycji, zaś perspektywą jej racjonalnego wykorzystania jest uzyskanie
odpowiedniego poziomu przychodów.
Wówczas podmiot publiczny – przy relatywnie niewielkim zaangażowaniu
finansowym, na które może sobie pozwolić zgodnie z przepisami o finansach publicznych, ma szansę na uzyskanie znacznie więcej, niż gdyby inwestycja realizowana była samodzielnie.
Z kolei dla partnera prywatnego miarą
opłacalności jest perspektywa osiągnięcia zysku założonego w uprzednio sporządzonym biznes planie projektu.
Opłacalność PPP
Z uwagi na długoletnią formę kontraktu (zwykle 15-30 lat), obie strony
20 Builder
muszą uświadomić sobie szanse i zagrożenia związane z realizacją tego typu współpracy. Z jednej strony mamy
do czynienia ze stabilnym, długoterminowym stosunkiem prawnym, nawiązanym w oparciu o żmudny proces
wyboru inwestora prywatnego, z drugiej zaś – z wahaniami rynku, zmianami politycznymi, zmianami koniunktury i szeregiem innych czynników, które
trudno przewidzieć w perspektywie
kilkunastu czy kilkudziesięciu lat.
Opłacalność projektu PPP można rozpatrywać na kilku płaszczyznach. Podstawową z nich, jest naturalnie płaszczyzna finansowa. Nie ma się co oszukiwać, że nawet dla podmiotu publicznego, który realizuje misję społeczną,
kwestia ta jest decydująca w zakresie
podjęcia i prowadzenia długoletniej
współpracy z przedsiębiorcą, zwłaszcza
jeżeli muszą w niej partycypować finansowo. Kolejna sfera, to sprawy społeczno-ekonomiczne. Infrastruktura i usługi, będąc przedmiotem PPP, realizowane
są przecież dla mieszkańców danego
obszaru geograficznego lub administracyjnego. Bez względu na to, czy mamy
do czynienia z oczyszczalnią ścieków,
kompleksem boisk sportowych, czy
atrakcją turystyczną, odbiorcą usług są
zawsze ludzie – lokalna lub regionalna
społeczność. Pozostałe płaszczyzny
opierają się o zdiagnozowane potrzeby,
ambicje polityczne, chęć konkurowania
z innymi regionami, czy miastami, inicjatywy społeczne lub przejawiane ze
strony prywatnego biznesu.
Kolokwialnie można zatem stwier-
dzić, że PPP opłaca się wówczas, gdy –
przy racjonalnie poniesionych nakładach – ludzie są zadowoleni. A przecież
o to chodzi nie tylko społeczności, ale
również włodarzom miast i gmin. Droga do uzyskania zadowolenia poprzez
PPP jest jednak długa. W pierwszej kolejności należy bowiem określić – jaką
formę partnerstwa najlepiej zastosować
w danym przypadku. Wydaje się, że
w Polsce, w dzisiejszych warunkach, od
samego PPP bardziej atrakcyjna może
okazać się koncesja.
Małe czy duże PPP?
Istotną różnicą między PPP i koncesją
jest sposób wynagradzania inwestora
prywatnego. W przypadku koncesji wynagrodzeniem tym jest prawo do korzystania z obiektu (lub usług), ewentualnie takie prawo wraz z dodatkową zapłatą partnera publicznego (koncesjodawcy). Jednocześnie, koncesjonariusz
ponosi w przeważającej części ryzyko
ekonomiczne przedsięwzięcia, czyli odpowiada za organizację wykonywania
swoich praw. W odróżnieniu od koncesji, klasyczne PPP nie wymaga od partnerów oparcia wynagrodzenia inwestora prywatnego wyłącznie o prawo eksploatacji obiektu, co oznacza, że poziom
płatności ze strony podmiotu publicznego może nawet w całości pokrywać
koszty ponoszone przez przedsiębiorcę.
W naszym przykładzie związanym
z halą sportową pełna koncesja polegałaby zatem na zaprojektowaniu, wybudowaniu, sfinansowaniu oraz utrzymywaniu obiektu, jak również zarządzaniu
wrzesień 2009
nim poprzez wynajem powierzchni hali
Podsumowując, z punktu widzenia nie wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem.
na organizację zajęć sportowych, zawo- podmiotu publicznego, optymalny spo- Obaj partnerzy, dysponujący własnymi
dów, imprez, wydarzeń kulturalnych, sób realizacji projektu to w większości kalkulacjami, będą mieli szanse skonwyposażenie hali w dodatkowe funkcje przypadków udzielenie koncesji na ro- frontować je w trakcie negocjacji prokomercyjne typu siłownia, fitness klub, boty budowlane z prawem partnera jektu umowy. Zanim do tego dojdzie,
kręgielnia, świadczenie usług gastrono- prywatnego (koncesjonariusza) do eks- należy wszcząć i przeprowadzić procemicznych (bar, restauracja), budowę ploatacji obiektu przez następne 15-30 durę przetargową (lub negocjacyjną),
i wynajem pokoi noclegowych, płatny lat. Wówczas ma szansę ziścić się ideał opartą o nowe przepisy. Nie ulega wątparking i podjęcie szeregu innych dzia- PPP, czyli realizacja publicznego pro- pliwości, że zarówno podmiot publiczłań w celu maksymalnego wykorzysta- jektu za prywatne pieniądze. Jest to ny, jak też inwestor prywatny, zaangania obiektu. Dopłaty ze strony podmio- możliwe niestety wyłącznie w przypad- żują w swoich zespołach zewnętrznych
tu publicznego mogłyby natomiast ku, gdy inwestycja generowała będzie doradców – kancelarie prawne, firmy
ograniczać się do wynajmu hali w mniej na tyle satysfakcjonujące przychody, że konsultingowe, ewentualnie dodatkokorzystnym czasie (w ciągu dnia) na projekt zyska przychylność inwestorów wych doradców technicznych.
Można powiedzieć, że doświadczenie
potrzeby dzieci i młodzieży uczęszcza- gotowych do ponoszenia ryzyka popytu
jącej do szkół w danej gminie; koncesjo- i innych ryzyk ekonomicznych. Poda- firm w zakresie PPP w Polsce jest nader
dawca mógłby zastosować również ulgi wana przeze mnie za przykład hala skromne. Oprócz sporządzenia kilku
i zwolnienia na rzecz koncesjonariusza sportowa w średniej wielkości gminie, analiz typu PPP, mało kto może po(np. okresowe zwolnienie z podatku od raczej nie znajdzie zbyt wielu amato- szczycić się organizacją postępowania
nieruchomości), ewentualnie wspoma- rów. Ale parking podziemny, rozsądnie na wyłonienie inwestora prywatnego,
gać inwestora finansowo w niewielkim przeprowadzona rewitalizacja, czy bu- czy udziałem w negocjacjach umowy.
zakresie.
dowa składowiska odpadów – z pewno- Doradcy uczestniczący w tego typu poNatomiast w przypadku zastosowa- ścią już tak. W wielu innych przypad- stępowaniach powinni wykazywać się
nia partnerstwa publiczno-prywatnego, kach, trzeba będzie oprzeć się o przepi- bowiem wiedzą zarówno prawniczą,
z uwagi na brak wymogu ponoszenia sy ustawy o partnerstwie publiczno- jak też z zakresu finansów i ekonomii,
ryzyka ekonomicznego przez partnera prywatnym. Poza PPP należy także pa- zarządzania, jak również być w stanie
prywatnego, scenariusz mógłby wyglą- miętać o możliwościach realizacji wspomóc negocjujące strony w zakresie technicznym, technologiczdać następująco: partner prynym, organizacyjnym. O ile
watny projektuje, buduje, fiTo, na ile inwestycja się opłaca i czy w ogóle
w przypadku inwestora prywatnansuje i utrzymuje obiekt,
można realizować ją w modelu PPP,
nego nie trzeba stosować żadnatomiast zarządza nim podstwierdzone zostanie poprzez wykonanie
nych szczególnych procedur
miot publiczny (np. za pomocą
licznych analiz przedrealizacyjnych, w tym
związanych z wyborem doradośrodka sportu i rekreacji), zaś
ców (zalecane jest jednak przyewentualne dochody – w przyanalizy prawnej, finansowej i analizy ryzyka.
najmniej porównanie ofert),
padku ich wystąpienia – dzielą
się pomiędzy obu partnerów. Podmiot wspólnych przedsięwzięć w innych o tyle sektor publiczny powinien popubliczny finansuje w takim przypadku formach, takich jak np. spółka celowa przedzić dokonanie właściwego wybowszelkie zadania realizowane przez z kapitałem mieszanym, które powoła- ru poprzez porównanie ofert w zakresie
partnera prywatnego.
nie możliwe jest na podstawie przepi- doświadczenia, ceny i proponowanej
metodologii postępowania. Warto rówNaturalnie, możliwych schematów sów ustawy o gospodarce komunalnej.
nież podkreślić, że do zlecania usług
współpracy pomiędzy partnerami, zwiąprawnych (i towarzyszących im innych
zanych z podziałem zadań, ryzyka,
Wybór dobrych doradców
kosztów, dochodów – jest wiele. Podział
To, na ile inwestycja się opłaca i czy usług analitycznych), zgodnie z przepiten powinien nastąpić w sposób ade- w ogóle można realizować ją w modelu sami UE i obecnie obowiązującymi rekwatny do potrzeb i możliwości obu PPP, stwierdzone zostanie poprzez wy- gulacjami polskimi, można stosować
stron kontraktu. Dokonanie wyboru po- konanie licznych analiz przedrealiza- tryb zamówienia „z wolnej ręki”. Szczemiędzy koncesją a PPP powinno być cyjnych, w tym analizy prawnej, finan- gólnie wysoki stopień skomplikowania
zatem podyktowane rachunkiem ekono- sowej i analizy ryzyka. Tego elementu usług świadczony w obszarze partnermicznym związanym z możliwościami nie wolno pominąć z co najmniej stwa publiczno-prywatnego powoduje,
eksploatacji obiektu i świadczenia od- dwóch powodów. Po pierwsze, rzetelna że stawki za doradztwo przy opracowypłatnych usług. Niesie ono ze sobą tak- analiza stanu faktycznego i prawnego waniu analiz i wyborze inwestora pryże inne konsekwencje – w zależności od oraz prognoza kosztów i przychodów watnego są dosyć wysokie.
W następnym numerze artykuł o możtego, na jaką formułę partnerstwa się z obiektu, umożliwi podjęcie decyzji
zdecydujemy, zastosowany zostanie od- o wyborze formuły partnerstwa (PPP liwościach pozyskania dodatkowych
mienny tryb wyboru inwestora prywat- lub koncesja). Po drugie, podmiotowi dotacji bezzwrotnych na projekty realinego: od nieznanego dotychczas trybu publicznemu odpowie na pytanie, czy zowane w modelu PPP, a także od czego
„negocjacji”, który przewidują przepisy partnerstwo to optymalny sposób reali- zacząć pierwsze kroki mające na celu
ustawy o koncesji na roboty budowlane zacji projektu i czy warto angażować rozpoczęcie projektu PPP.
lub usługi, po zastosowanie przepisów w nie duży wysiłek organizacyjny. InRafał Cieślak
ustawy Prawo zamówień publicznych westor prywatny, po zleceniu własnych
Kancelaria Doradztwa
(rekomendowane: negocjacje z ogłosze- analiz i biznes planów, dowie się natoGospodarczego
niem lub dialog konkurencyjny; ponad- miast, czy oferta podmiotu publicznego
Cieślak & Kordasiewicz Sp.j.
to dopuszczalny również przetarg nie- jest aż tak atrakcyjna, jak zakłada [email protected]
ograniczony i przetarg ograniczony).
zentowana koncepcja i czy inwestycja
wrzesień 2009
Builder 21