Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
Transkrypt
Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim według stanu na dzień 31.12.2012 roku Sokołów Podlaski, lipiec 2013 r. Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 Spis treści: 1. INFORMACJE OGÓLNE O BANKU ........................................................................ 3 2. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W BANKU ............................................................... 4 2.1. Ogólna strategia zarządzania ryzykami ................................................................ 4 2.2. Ryzyko kredytowe ................................................................................................ 9 2.3. Ryzyko operacyjne ................................................................................................ 15 2.4. Ryzyko stopy procentowej .................................................................................... 16 2.5. Ryzyko walutowe .................................................................................................. 19 2.6. Ryzyko płynności .................................................................................................. 20 3. FUNDUSZE WŁASNE BANKU ................................................................................ 22 4. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA ........................................................................... 23 5. INSTRUMENTY KAPITAŁOWE W PORTFELU BANKOWYM .......................... 32 6. TECHNIKI OGRANICZANIA RYZYKA KREDYTOWEGO ................................. 34 ZASADY USTALANIA WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE W BANKU ........................................................... 35 7. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 2 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 1. INFORMACJE OGÓLNE O BANKU Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim działa od dnia 9 sierpnia 1923 r. Siedziba Banku mieści się w Sokołowie Podlaskim przy ul. Wolności 48. Bank wpisany jest do rejestru prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) pod numerem 0000040136. Powiatowemu Bankowi Spółdzielczemu w Sokołowie Podlaskim nadano numer statystyczny REGON 000509407 oraz Numer Informacji Podatkowej (NIP) 823-000-14-50. Powiatowy Bank Spółdzielczy zrzeszony jest w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie. Każdego dnia Bank konsekwentnie realizuje założenia "Strategii Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim", zaspokaja potrzeby klientów świadcząc usługi na rzecz osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej. Intensywnie rozwijana jest oferta usług i produktów wykorzystujących możliwości jakie niosą za sobą zaawansowane technologie. Klienci mogą skorzystać z nowoczesnego systemu rozliczeń. Bank jednocześnie dba o utrzymanie wysokiego standardu placówek oraz intensywny ich rozwój. Aktualnie wszystkie są ze sobą połączone wewnętrzną siecią informatyczną i zapewniają klientom pełną dostępność produktów i usług oferowanych przez bank Bank jest kontynuatorem przesłania twórców spółdzielczości bankowej. Jako aktywny uczestnik życia lokalnego wspiera finansowo przedsięwzięcia o charakterze oświatowym, kulturalnym i społeczno-gospodarczym. Poprzez sponsorowanie i doraźną pomoc finansową udziela wsparcia szkołom, organizacjom społecznym i charytatywnym. W 2012 roku PBS w Sokołowie Podlaskim prowadził działalność w ramach następującej struktury organizacyjnej: Centrala w Sokołowie Podlaskim, Oddział w Bielanach, Oddział w Ceranowie, Oddział w Jabłonnie Lackiej, Oddział w Kosowie Lackim, Oddział w Miedznej, Oddział w Repkach, Oddział w Sabniach, Oddział w Sokołowie Podlaskim, Oddział w Sterdyni, Oddział w Suchożebrach, Oddział w Siedlcach Filia Banku w Sokołowie Podlaskim - Szewski Rynek , Punkt Obsługi Klienta „Cukrownia”, Punk Kasowy w Wyrozębach. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim na dzień 31.12.2012 roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 3 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 2. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W BANKU 2.1. Ogólna strategia zarządzania ryzykami Proces zarządzania ryzykiem bankowym obejmuje następujące etapy: identyfikacja ryzyka – polegająca na określeniu źródeł ryzyka, pomiar ryzyka, zarządzanie ryzykiem – dotyczące podejmowania decyzji odnośnie akceptowalnego poziomu ryzyka, planowaniu działań, wydawaniu zaleceń, tworzeniu procedur, monitorowanie ryzyka – polegające na stałym nadzorowaniu ryzyka w oparciu o przyjęte metody pomiaru ryzyka, raportowanie ryzyka – obejmujące cykliczne informowanie kierownictwa o skali narażenia na ryzyko i podjętych działaniach. „Ogólna strategia zarządzania ryzykami w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” opisuje sposób zarządzania ryzykiem w Banku, kryteria uznawania ryzyka za istotne, zasady funkcjonowania systemu limitów oraz generalną skłonność do podejmowania ryzyka. Integralną częścią niniejszej strategii są strategie zarządzania poszczególnymi ryzykami. Strategie i procedury zarządzania ryzykiem: Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd i Radę Nadzorczą: a) strategie do wszystkich materialnych ryzyk na jakie bank jest i może być narażony, b) następujące polityki: polityka zarządzania ryzykiem kredytowym, polityka zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych, polityka zarządzania ryzykiem portfela ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości i zabezpieczonych hipotecznie, polityka kredytowa, polityka zgodności, polityka zarządzania ryzykiem operacyjnym, polityka zarządzania ryzykiem płynności, polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej, polityka zarządzania ryzykiem walutowym, polityka kapitałowa, c) instrukcje które odnoszą się do zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, które bank w strategiach określił jako istotne. Strategie określają: a) definicję ryzyka, b) analizę istotności ryzyka na podstawie opisanych poniżej kryteriów uznawania ryzyka za istotne, c) cele strategiczne banku, d) ogólny podział obowiązków, tylko w przypadku ryzyk uznanych za istotne. Instrukcje Banku zawierają: a) podział obowiązków i odpowiedzialności pracowników, stosownie do struktury organizacyjnej Banku, b) zasady współpracy jednostek organizacyjnych Banku, c) zasady zarządzania ryzykami bankowymi, w tym: Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 4 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 identyfikowania ryzyka, pomiaru ryzyka, monitorowania ryzyka, kontroli ryzyka, d) zasady ograniczania ryzyka, e) zasady ustalania limitów i wyznaczania ich wielkości. Do zapoznania się z procedurami i ich przestrzegania są zobowiązani wszyscy pracownicy Banku uczestniczący w procesie zarządzania ryzykiem. Procedury podlegają regularnej weryfikacji w celu ich dostosowania do zmian profilu ryzyka Banku i otoczenia gospodarczego, w którym Bank działa. Zmiany procedur wewnętrznych wymagają decyzji Zarządu Banku i Rady Nadzorczej Bank. Kryteria uznawania ryzyk za istotne: W celu określenia istotności ryzyka bank przeprowadza analizę danych historycznych w celu ustalenia strat z tytułu ryzyka i określenie prawdopodobieństwa wystąpienia strat w przyszłości. Analiza danych historycznych dotyczy co najmniej okresu ostatnich 3 lat, w przypadku ryzyka cyklu gospodarczego 5 lat. Pomiar w każdym roku dokonywany jest na koniec roku kalendarzowego. Istotność ryzyka ocenia się przyjmując następujący system ocen: 1) „0” – brak ryzyka, 2) „1” – ryzyko bardzo niskie, 3) „2” – ryzyko niskie, 4) „3” – ryzyko średnie, 5) „4” – ryzyko wysokie, 6) „5” – ryzyko bardzo wysokie. Aby ustalić ocenę należy określić wielkość, od której przyjmuje się, że ryzyko jest wysokie. Może to być wielkość ryzyka, może być to wskaźnik wielkości ryzyka do wyniku finansowego lub funduszy własnych. Do określenia wielkości ryzyka można również przyjąć rozwiązania stosowane w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”. Ocenę, nadaje się w zależności od wielkości ryzyka w poszczególnych latach w stosunku do wyznaczonego limitu wewnętrznego. Wartość tę wyraża się procentowo. Ocenę przypisuje się każdemu wcześniejszemu okresowi w następujący sposób: 1) w przypadku gdy ryzyko nie występowało lub występowało w niewielkim stopniu – od 0% do 20% wykorzystania wskaźnika – przypisuje się ocenę „0”, 2) w przypadku gdy ryzyko występowało w zakresie od 21% do 40% - przypisuje się ocenę „1”, 3) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie od 41% do 60% - przypisuje się ocenę „2”, 4) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie od 61% do 80% - przypisuje się ocenę „3”, 5) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie od 81% do 100% - przypisuje się ocenę „4” 6) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie powyżej 100% - przypisuje się ocenę „5”. Do oceny ryzyka, należy wyliczyć średnią ocen z okresów historycznych i w zależności od średniej oceny uznać: 1) jeżeli średnia ocena wynosi od 0 do 3 – ryzyko nieistotne w działalności Banku. 2) jeżeli średnia ocena wynosi od 4 do 5 – ryzyko istotne w działalności Banku. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 5 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 Zgodnie z „Ogólną strategią zarządzania ryzykami w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” oraz zatwierdzonymi strategiami w zakresie poszczególnych rodzajów ryzyka jako istotne ryzyka w Banku zidentyfikowano następujące rodzaje ryzyka: 1) ryzyka finansowe ryzyko kredytowe (w tym ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych oraz ryzyko ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości i zabezpieczonych hipotecznie), ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej, ryzyko walutowe. 2) ryzyka niefinansowe ryzyko operacyjne, ryzyko braku zgodności. Zasady funkcjonowania systemu limitów oraz generalna skłonność do podejmowania ryzyka: Bank wprowadza odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku. W „Instrukcji wyznaczania i aktualizowania limitów wewnętrznych ograniczających poziom ryzyka w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” określone zostały zasady ustalania i aktualizowania wysokości limitów wewnętrznych oraz częstotliwości monitorowania ich przestrzegania i raportowania. Wysokości limitów wewnętrznych ustalane są na podstawie analiz i sporządzane w formie pisemnej. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych dotyczących poszczególnych ryzyk oraz ich wysokość zatwierdza Zarząd Banku. Poziom limitów jest dostosowany do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku. Bank, z zachowaniem limitów określonych w ustawie Prawo bankowe, ustala i weryfikuje wewnętrzne limity zaangażowań według kryteriów uwzględniających specyfikę zaangażowań. Parametry i wskaźniki określone w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” są wielkościami progowymi w procesie wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego i stanowią odniesienia przy ustalaniu limitów wewnętrznych ograniczających poziom poszczególnych rodzajów ryzyka. Przekroczenia limitów wewnętrznych są monitorowane i poddawane szczegółowej analizie - zadania te wykonuje w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz. Monitorowanie ryzyka: Monitorowanie ryzyka stanowi część bieżącego procesu zarządzania ryzykiem i sprawozdawania o ryzyku w działalności Banku. Zasady monitorowanie ryzyka w Banku określa „Instrukcja sporządzania systemu informacji zarządczej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”, z której wynika zakres i częstotliwość monitoringu. Strategia kształtowania funduszy własnych Banku: Bank przyjmuje strategię bezpiecznego funkcjonowania opartą na utrzymywaniu rozmiarów działalności obarczonych ryzykiem na poziomie adekwatnym do posiadanych funduszy własnych. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 6 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 Bank dąży do eliminowania działalności handlowej w swojej działalności, biorąc pod uwagę poziom ryzyka związanego z tymi transakcjami. Bank będzie zwiększał poziom funduszy własnych poprzez coroczne odpisy z zysku na fundusz zasobowy. Bank może, w celu zwiększenia funduszy własnych korzystać z pożyczki podporządkowanej z Banku Zrzeszającego. Bank dąży do kształtowania jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych i bankach (akcje i udziały, zobowiązania podporządkowane, dopłaty na rzecz spółek prawa handlowego) tak, aby nie stanowiło ono więcej niż 10% funduszy własnych Banku oraz 10% funduszy własnych tych podmiotów. Kształtowanie się i możliwości zwiększania funduszy własnych Bank określa w „Polityce kapitałowej Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim”. W przypadku, gdy regulacyjne i dodatkowe wymogi kapitałowe nie znajdują pokrycia w aktualnym poziomie funduszy własnych, Bank zobowiązany jest do opracowania, w terminie do 3 miesięcy od momentu zaistnienia powyższego faktu, szczegółowej strategii (planu) dochodzenia do tych regulacyjnych i dodatkowych wymogów kapitałowych. Bank kształtuje wielkość funduszy własnych w taki sposób, aby ich wysokość nie uległa obniżeniu do poziomu niższego niż równowartość 1 000 000,- euro obliczonych w złotych według średniego kursu wynikającego z tabeli kursów ogłaszanej przez NBP, obowiązującego na dzień sprawozdawczy. O ile poziom funduszy własnych jest niższy od minimalnego progu kapitałowego dla Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim, to kwotę „dodatkowego” wymogu kapitałowego stanowi kwota brakująca funduszy własnych, jednocześnie Bank zobowiązany jest do natychmiastowego wszczęcia procedury powiadomienia Komisji Nadzoru Finansowego zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie Prawo bankowe. Minimalnym poziomem współczynnika wypłacalności w Banku, wyliczonym zgodnie z procedurami Filaru I, jest wartość 8%. W przypadku zagrożenia obniżenia współczynnika wypłacalności poniżej 9%, Zarząd Banku zobligowany jest do wdrożenia planów awaryjnych mających na celu zahamowanie spadku współczynnika wypłacalności, a w szczególności: a) ograniczenie stopnia narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka szczegółowe procedury z tym związane określone są w regulaminach (procedurach) dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego, b) zwiększenia funduszy własnych. Bank utrzymuje sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego, na poziomie niezbędnym do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniając przewidywany poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny obliczony w procesie wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego – Filar II). W przypadku obniżenia kapitału wewnętrznego poniżej minimalnego poziomu Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz sporządza dla Zarządu Banku szczegółową analizę wyliczenia regulacyjnego i wewnętrznego współczynnika wypłacalności wraz z propozycją działań ograniczających poszczególne rodzaje ryzyka wpływające negatywnie na wewnętrzny współczynnik wypłacalności. Proces wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego Proces szacowania kapitału wewnętrznego stanowi integralną część systemu zarządzania Bankiem oraz podejmowania decyzji o charakterze zarządczym, z uwzględnieniem strategii Banku. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 7 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 W ramach procesu wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, Bank dąży do określenia, czy posiadany kapitał jest odpowiedni do skali ponoszonego ryzyka, dokonując na bieżąco identyfikacji i oceny ponoszonego ryzyka. Celem procesu szacowania kapitału wewnętrznego jest ustalenie wielkości kapitału wewnętrznego, niezbędnego do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, z uwzględnieniem przewidywanego poziomu ryzyka. Proces szacowania kapitału wewnętrznego opiera się na rzetelnych wynikach oceny ryzyka. Ocena adekwatności kapitałowej uwzględnia czynniki ilościowe (wyniki metod szacowania kapitału) i jakościowe, w szczególności w zakresie danych wejściowych i wyników stosowanych modeli. Rezultatem procesu szacowania kapitału wewnętrznego jest ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościowa ocena. Proces szacowania kapitału wewnętrznego przez Bank, określony w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”, obejmuje w szczególności: a) proces ustalania (alokacji) kapitału w zależności od poziomu ryzyka w Banku (opisujący przekształcanie miar ryzyka w ujęciu ilościowym w wymagania kapitałowe), b) proces ustalania celów kapitałowych w zakresie adekwatności kapitałowej (docelowy poziom kapitału), c) system kontroli wewnętrznej w obszarze szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego. System kontroli wewnętrznej System kontroli wewnętrznej w zakresie zarządzania ryzykiem obejmuje: 1) mechanizmy kontroli, w tym: a) ustalone limity ryzyka, b) jasno zdefiniowaną podległość służbową, c) zakres uprawnień i odpowiedzialności, d) właściwe rozdzielenie obowiązków i uprawnień decyzyjnych; 2) proces identyfikacji, pomiaru i oceny ryzyka, 3) zasady polityki, procedury, instrukcje i metodologie pozwalające na realizację zamierzonych celów, 4) systemy informacji zarządczej i nadzorczej, 5) proces okresowego przeglądu i oceny zgodności działania komórek i jednostek organizacyjnych Banku z zasadami polityki i procedurami, 6) zasady związane z wyznaczaniem kapitału wewnętrznego. W ramach systemu kontroli wewnętrznej dokonuje się niezależnej oceny: 1) wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, 2) zarządzania kapitałowego, 3) planowania kapitałowego. Ocena procesu zarządzania ryzykiem w Banku obejmuje co najmniej: 1) okresowy przegląd zasad i mechanizmów kontroli wewnętrznej, 2) ocenę limitów i mechanizmów kontroli, 3) ocenę dostosowania wielkości kapitału do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 8 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 System kontroli wewnętrznej odgrywa strategiczną rolę dla bezpieczeństwa działania Banku i jest istotnym elementem zarządzania ryzykiem. Szczegółowy tryb przeprowadzania i dokumentowania czynności kontrolnych wykonywanych w ramach procesu audytu i kontroli wewnętrznej określony został w obowiązującym w Banku „Regulaminie kontroli wewnętrznej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”. Kontrolę wewnętrzną w Banku w zakresie wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego sprawuje Stanowisko Audytu Wewnętrznego. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim może zlecić realizację zadań związanych z audytem wewnętrznym Bankowi Zrzeszającemu na podstawie odrębnie zawartych umów. Każdy pracownik Banku ma obowiązek dokonywania bieżącej kontroli ryzyka na zajmowanym stanowisku pracy. Dyrektorzy/Kierownicy jednostek/komórek organizacyjnych mają obowiązek przeprowadzania kontroli przestrzegania wewnętrznych regulacji Banku w zakresie poszczególnych rodzajów ryzyka przez podległych pracowników. 2.2. Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe – niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużnika zaciągniętego kredytu / pożyczki pieniężnej (w całości lub w części) wraz z odsetkami i prowizją lub nieuregulowania wierzytelności banku z tytułu udzielonych gwarancji lub poręczeń. Działalność kredytowa ma podstawowe znaczenie dla stabilności funkcjonowania i dochodowości Banku. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim uznaje za cel podstawowy rozwój banku w zakresie wzrostu działalności kredytowej przy minimalizowaniu ryzyka kredytowego. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim zamierza rozważnie podejmować i zarządzać ryzykiem kredytowym, by uzyskać odpowiednie efekty finansowe. Przy czym naczelną zasadą, jaką będą się kierować się jednostki organizacyjne Banku, jest zasada bezpieczeństwa zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji, jak i całego portfela kredytowego. Realizowana ona będzie poprzez właściwe oszacowanie i zarządzanie ryzykiem kredytowym. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym Celami strategicznymi odnośnie zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku są: 1) utrzymanie stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i ilości portfela kredytowego, 2) stałe doskonalenie jakości obsługi klienta, 3) ograniczenie ryzyka kredytowego Banku, 4) rozwijanie działalności handlowej oraz inwestycyjnej w granicach zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą, przy założeniu zachowania bezpieczeństwa finansowego Banku, postanowień nadzorczych rekomendacji i adekwatności kapitałowej. Działania umożliwiające realizację celów strategicznych Planowane działania umożliwiające realizację celów strategicznych: Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 9 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 1) utrzymanie dotychczasowej działalności w zakresie kredytowania, 2) bieżące analizowanie potrzeb rynku lokalnego w zakresie kredytowania inwestycji, finansowania budownictwa mieszkaniowego, wsparcia rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, realizacji zapotrzebowania na kredyty preferencyjne, detaliczne oraz wsparcia w wykorzystywaniu funduszy pomocowych, 3) dążenie do zwiększenia portfela kredytowego banku z zachowaniem bezpieczeństwa kredytowego, 4) dążenie do unifikacji procedur i usprawnienia obsługi klienta, 5) pozyskanie klientów strategicznych w obrębie: - jednostek samorządowych, - małych i średnich przedsiębiorstw, - rolników, - osób fizycznych, 6) nawiązanie współpracy z Bankiem Zrzeszającym w odniesieniu do grup klientów, których kompleksowa obsługa przekracza aktualne możliwości banku, 7) uwzględnienie w polityce Banku zasad finansowania kredytów długoterminowych, w tym kredytów udzielanych w konsorcjach z Bankiem Zrzeszającym lub innymi bankami spółdzielczymi, 8) wdrożenie systemów informatycznych / aplikacji / narzędzi wspomagających zarządzanie ryzykiem kredytowym, 9) opracowanie i okresowe przeglądanie wewnętrznego procesu adekwatności kapitałowej w odniesieniu do ryzyka kredytowego funkcjonującego w ramach „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”, 10) opracowanie zasad zarządzania ryzykiem kredytowym zawierających opis systemu limitów ograniczających ryzyko kredytowe. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem kredytowym Uczestnicy procesu zarządzania ryzykiem kredytowym Zakres odpowiedzialności sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka kredytowego ze strategią i planem finansowym Banku, - ocenia adekwatność i skuteczność procesu. odpowiada za zorganizowanie: - skutecznego procesu zarządzania ryzykiem kredytowym poprzez wskazanie osób i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizację zadań związanych z ryzykiem kredytowym oraz narzędzi do pomiaru i monitorowania ryzyka kredytowego, - wdrożenia strategii zarządzania ryzykiem kredytowym, - uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank, zatwierdza i wprowadza: - procedury zarządzania ryzykiem kredytowym, - limity ograniczające ryzyko kredytowe. - Rada Nadzorcza Zarząd Banku Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 10 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim - Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz - Wydział Handlowy - Dyrektorzy/Kierownicy jednostek/komórek organizacyjnych - 2012 analizuje i monitoruje strukturę kredytów Banku w aspekcie ponoszonego ryzyka kredytowego oraz kontroluje przestrzeganie przyjętych w tym zakresie limitów ograniczających ryzyko kredytowe, projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem kredytowym w zakresie pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka kredytowego, przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko kredytowe, sporządza raporty dla kierownictwa Banku i Rady Nadzorczej dotyczące ekspozycji Banku na ryzyko kredytowego. uwzględnia w polityce handlowej działania mające na celu zapewnienie stabilnych źródeł finansowania zgodnie z planowanym rozwojem akcji kredytowej, opracowuje, modyfikuje i monitoruje funkcjonowanie produktów bankowych, bierze udział w przygotowaniu polityki kredytowej Banku. odpowiadają za identyfikację ryzyka kredytowego poszczególnych kredytobiorców w ramach danej jednostki/komórki Bank stosuje definicje należności przeterminowanych, zagrożonych oraz metody ustalania korekt wartości i rezerw w oparciu o zapisy Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2008 nr 235 poz. 1589) oraz zasady klasyfikacji ekspozycji kredytowych zawarte w Załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia. Dla wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, ekspozycję uznaje się za przeterminowaną, jeżeli opóźnienie w spłacie przekracza 90 dni, a przeterminowana kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 500 zł., a w przypadku pozostałych klas ekspozycji przeterminowana kwota przekracza 3.000 zł. Należności zagrożone są to ekspozycje, których opóźnienie w stosunku do terminu zapadalności przekracza 3 miesiące dla ekspozycji poniżej standardu, 6 miesięcy dla ekspozycji wątpliwych oraz 12 miesięcy dla ekspozycji straconych. Należności zagrożone w przypadku ekspozycji detalicznych klasyfikowane są bezpośrednio do grupy straconych, gdy opóźnienie w spłacie przekracza okres 6 miesięcy. Definicja ta stosowana jest dla celów rachunkowości. Poniższa tabela prezentuje wartość ekspozycji kredytowych według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych) na dzień 31.12.2012 roku, bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnią kwotę tych ekspozycji w okresie od 31.12.2011 roku do 31.12.2012 roku w podziale na klasy (w zł): Wyszczególnienie Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec samorządów terytorialnych i władz lokalnych (waga ryzyka 20%) Ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne (waga ryzyka 75%) Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców (waga ryzyka 100%) Ekspozycje przeterminowane – utworzona rezerwa w wysokości nie niższej niż 20% wartości ekspozycji kredytowej (waga ryzyka 100%) Ekspozycje przeterminowane – utworzona rezerwa w wysokości niższej niż 20% wartości ekspozycji kredytowej (waga ryzyka 150%) Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów nie prowadzących działalności gospodarczej (waga ryzyka 100%) Pozostałe ekspozycje (waga ryzyka 75%) Pozostałe ekspozycje (waga ryzyka 100%) Ogółem Stan na 31.12.2012 r. Średnia w 2012 roku 12.647.580 9.102.641 228.356.344 89.523.776 235.935.444 88.687.318 1.025.418 736.008 195.651 313.991 1.920.171 1.317.784 11.275.259 21.476.472 366.420.671 11.100.726 17.308.098 347.254.314 Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 11 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Strukturę geograficzną ekspozycji kredytowych Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim według stanu na dzień 31.12.2012 roku przedstawia poniższa tabela (w zł): Wyszczególnienie Powiat sokołowski Oddział Sokołów Podlaski Oddział Bielany Oddział Ceranów Oddział Jabłonna Lacka Odział Kosów Lacki Oddział Repki Oddział Sabnie Oddział Sterdyń Powiat węgrowski Oddział Miedzna Powiat siedlecki Oddział Siedlce Oddział Suchożebry Ogółem Kwota ekspozycji 274.784.560 96.993.280 36.344.478 12.501.484 29.459.766 27.727.004 34.014.196 19.769.737 17.974.615 19.636.467 19.636.467 74.780.506 44.362.610 30.417.896 369.201.533 % udział w portfelu kredytowym Banku 74,5 % 26,3 % 9,8 % 3,4 % 8,0 % 7,5 % 9,2 % 5,4 % 4,9 % 5,3 % 5,3 % 20,2 % 12,0 % 8,2 % 100,0 % Strukturę ekspozycji według typu kontrahenta, w rozbiciu na klasy ekspozycji, według stanu na dzień 31.12.2012 roku przedstawia tabela: Lp. I 1. II 1. 2. 3. 4. 5. III 1 Typ kontrahenta Zaangażowanie w sektorze finansowym Banki należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Zaangażowanie w sektorze niefinansowym Przedsiębiorstwa, spółki prywatne oraz spółdzielnie należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Przedsiębiorcy indywidualni należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Osoby prywatne należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Rolnicy indywidualni należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Instytucje niekomercyjne dz. na rzecz gospodarstw domowych należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Zaangażowanie w sektorze budżetowym Samorządy należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Zaangażowanie razem Wartość w tys. zł. 77.220 77.220 77.220 0 0 356.561 63.037 59.286 328 3.423 47.456 47.034 115 307 59.231 58.191 101 939 186.391 183.353 456 2.582 446 446 0 0 12.640 12.640 12.640 0 0 446.421 Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 12 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Strukturę ekspozycji według okresów zapadalności, w rozbiciu na klasy ekspozycji, według stanu na dzień 31.12.2012 roku przedstawia tabela: Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Okres zapadalności Wartość w tys. zł. 76.881 72.586 79 4.216 26.415 26.275 33 107 32.336 32.095 79 162 56.310 55.913 140 257 81.878 80.696 457 725 55.235 54.560 140 535 77.097 76.088 72 937 28.828 28.516 1 311 11.441 11.441 0 0 446.421 Do 1 miesiąca należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Od 1 do 3 miesięcy należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Od 3 do 6 miesięcy należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Od 6 do 12 miesięcy należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone od 1 roku do 3 lat należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Od 3 do 5 lat należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Od 5 do 10 lat należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Powyżej 10 lat należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Niepłynne należności normalne należności pod obserwacją należności zagrożone Zaangażowanie razem Poniższa tabela prezentuje kwoty ekspozycji zagrożonych oraz korekt i wartości rezerw w rozbiciu na typy kontrahentów (w tys. zł): Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Typ kontrahenta Przedsiębiorstwa, spółki prywatne oraz spółdzielnie Przedsiębiorcy indywidualni Osoby prywatne Rolnicy indywidualni Instytucje niekomercyjne Podmioty sektora budżetowego Zaangażowanie razem Ekspozycje zagrożone 3.423 307 939 2.582 0 0 7.251 Korekty wartości 390 355 624 2.114 1 13 3.497 Rezerwy 140 274 724 996 0 0 2.134 Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 13 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 Kwoty ekspozycji zagrożonych w podziale na obszary geograficzne według stanu na dzień 31.12.2012 r. przedstawia poniższa tabela (w tys. zł): Wyszczególnienie Kwota ekspozycji Powiat sokołowski 5.309 Oddział Sokołów Podlaski 2.370 Oddział Bielany 0 Oddział Ceranów 0 Oddział Jabłonna Lacka 247 Odział Kosów Lacki 345 Oddział Repki 2.320 Oddział Sabnie 19 Oddział Sterdyń 8 Powiat węgrowski 314 Oddział Miedzna 314 Powiat siedlecki 1.628 Oddział Siedlce 1.466 Oddział Suchożebry 162 Ogółem 7.251 Zmiana stanu wartości rezerw celowych na należności (w tym należności zagrożone) w 2012 roku kształtuje się następująco (w tys. zł): Wyszczególnienie Rezerwy celowe ogółem Rezerwy celowe na należności zagrożone Saldo początkowe (na dzień 01.01.2012 r.) 1.490 1.237 Zwiększenia: 1.258 1.115 a) utworzenie rezerw celowych 1.258 1.115 0 0 Zmniejszenia: 614 402 a) rozwiązanie rezerw 614 402 0 0 2.134 1.950 b) dopełnienie rezerw celowych przy kredytach przenoszonych na pozabilans b) spisanie w ciężar rezerw, przeniesienie do ewidencji pozabilansowej Saldo końcowe (na dzień 31.12.2012 r.) Bank tworzy rezerwy celowe oraz rezerwę na ryzyko ogólne. Rezerwa na ryzyko ogólne tworzona jest zgodnie z art. 130 ustawy Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. nr 72 poz. 665 z późn. zm.). Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów, na pokrycie niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Tworzenie i rozwiązywanie rezerwy dokonywane jest na podstawie oceny ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 14 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2.3. Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów technicznych lub ze zdarzeń zewnętrznych. W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne, natomiast wyłącza się z niego ryzyko reputacji i strategiczne. Cele strategiczne i operacyjne w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym: Dążeniem długofalowym Banku w zarządzaniu ryzykiem operacyjnym jest zapewnienie standardów zarządzania oraz zaadoptowanie na swoje potrzeby najlepszych rozwiązań praktyk biznesowych w celu ochrony zasobów i utrzymania pozycji Banku na obsługiwanym rynku. Celami strategicznymi odnośnie ryzyka operacyjnego są: 1) osiągnięcie możliwie najwyższych standardów zarządzania ryzykiem operacyjnym, 2) utrzymanie bezpieczeństwa Banku i jego zasobów na akceptowalnym poziomie. Rozwinięciem celów strategicznych Banku są cele operacyjne. Do celów tych należą: 1) wdrożenie skutecznego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym, adekwatnego do aktualnego profilu ryzyka, 2) wdrożenie skutecznych systemów monitorowania i kontroli wewnętrznej, 3) wdrożenie planu utrzymania ciągłości działania. Celami wspierającymi o charakterze długofalowym są: 1) zapewnienie adekwatnego poziomu kompetencji kadr uczestniczących w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym, 2) budowa optymalnych struktur zarządzania ryzykiem oraz systemów bezpieczeństwa, 3) wdrożenie i doskonalenie infrastruktury technicznej i technologicznej wspierającej zarządzanie ryzykiem operacyjnym. Celami operacyjnymi, stanowiącymi rozwinięcie celów wspierających są: 1) podnoszenie świadomości ryzyka operacyjnego na wszystkich poziomach zarządzania, 2) doskonalenie wiedzy i umiejętności pracowników zaangażowanych w proces zarządzania ryzykiem operacyjnym, 3) przeprowadzanie niezbędnych zmian strukturalnych, 4) dostosowanie funkcjonowania systemów bezpieczeństwa do poziomu i profilu generowanego ryzyka, 5) doskonalenie technik pomiaru ryzyka, 6) opracowanie/pozyskanie informatycznych programów wspierających zarządzanie ryzykiem. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym: Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 15 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Uczestnicy procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym Rada Nadzorcza Zarząd Banku Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz Dyrektor/Kierownik jednostki/komórki organizacyjnej Banku 2012 Zakres odpowiedzialności - sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność, - sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka operacyjnego ze strategią i planem finansowym Banku. odpowiada za zorganizowanie: - skutecznego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez wskazanie osób i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizację zadań związanych z ryzykiem operacyjnym oraz narzędzi do pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego, - wdrożenia strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym, zatwierdza: - procedury i limity ograniczające ryzyko operacyjne, - plany awaryjne utrzymania ciągłości działania w Banku. - projektuje zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym w zakresie pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka operacyjnego, - przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko operacyjne, - sporządza raporty dla kierownictwa Banku i Rady Nadzorczej dotyczące ekspozycji Banku na ryzyko operacyjne, - opracowuje/aktualizuje plan awaryjny utrzymania ciągłości działania. - odpowiada za identyfikację ryzyka operacyjnego w danej jednostce/komórce, - podejmuje działania ograniczające potencjalne zagrożenia w obszarze ryzyka operacyjnego, - przeprowadza okresową kontrolę rejestrowanych incydentów. 2.4. Ryzyko stopy procentowej Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp rynkowych na prognozowany wynik finansowy i sytuację finansową Banku. Analiza profilu ryzyka stopy procentowej Profil ryzyka stopy procentowej określa możliwe do zaakceptowania przez Bank narażenia na ryzyko. Zgodnie z Uchwałą KNF 258/2011 Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim określa poziom ryzyka w zakresie czterech wyodrębnionych kategorii ryzyka stopy procentowej. W ramach ryzyka stopy procentowej, Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: 1) ryzyko bazowe, 2) ryzyko przeszacowania (niedopasowanie terminów zapadalności / wymagalności), 3) ryzyko krzywej dochodowości. 4) ryzyko opcji klienta. Najważniejsza część ryzyka stopy procentowej związana jest z ryzykiem przeszacowania oraz ryzykiem bazowym. W zakresie ryzyka krzywej dochodowości oraz ryzyka opcji klienta Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim określa ich istotność zgodnie ze „Strategią zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej: 1. Utrzymanie zmienności wyniku odsetkowego w granicach niezagrażających realizacji planu finansowego i adekwatności kapitałowej Banku. 2. Utrzymanie profilu ryzyka stopy procentowej w Banku na poziomie nie wyższym niż akceptowany. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 16 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 3. Prowadzenie działań mających na celu zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej w ramach prawidłowego zarządzania aktywami i pasywami. Planowane działania umożliwiające realizację celów strategicznych: 1. Integracja procesów zarządzania ryzykiem z efektywnością Banku w ramach: a) aktywnego i komplementarnego kształtowania oprocentowania produktów, b) ustalanie budżetów dla komórek organizacyjnych, c) ograniczania ryzyka stopy procentowej poprzez system limitów akceptowanych przez Zarząd. 2. Prowadzenie pomiaru i kontroli istotnych kategorii ryzyka stopy procentowej dla potrzeb oceny ekspozycji oraz wyznaczania kapitału wewnętrznego. 3. Rozwój metod pomiaru ryzyka stopy procentowej: a) doskonalenie narzędzi do zarządzania ryzykiem stopy procentowej poprzez wdrożenie nowych rozwiązań informatycznych, b) szersze wykorzystanie metod pomiaru do zarządzania bankiem. 4. Standaryzacja i automatyzacja procesu pozyskiwania, gromadzenia i redystrybucji danych z zakresu ryzyka stopy procentowej. 5. Identyfikacja ryzyka stopy procentowej przy nowo wdrażanych produktach. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej Uczestnicy - Schemat organizacyjny Rada Nadzorcza Zakres odpowiedzialności - sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowanego ryzyka stopy procentowej, że strategią i planem finansowym Banku. Zarząd Odpowiada za: - zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz nadzór nad efektywnością tego procesu, - wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem oraz - zatwierdza procedury i limity ograniczające ryzyko stopy procentowej w skali Banku, - ustala oprocentowanie dla produktów znajdujących się w ofercie Banku. Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz - monitoruje i przygotowuje projekty procedur zarządzania ryzykiem stopy procentowej, - analizuje procedury pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka stopy procentowej, - przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko ryzyka stopy procentowej. Strategia Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: 1) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, 2) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy Banku, 3) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania i ryzykiem bazowym, 4) Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów. Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach czasowych, uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 17 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim procentowych. Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych strat dla Banku; narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest z występującymi różnicami w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych terminach. Analiza luki jest miernikiem statycznym, odzwierciedlającym poniższe założenia: 1) struktura bilansu i terminów przeszacowania nie zmieni się w przyszłości, 2) zmiana stóp procentowych nie zostanie zniwelowana w przyszłości zmianą w odwrotnym kierunku, 1) stopy procentowe wszystkich aktywów i pasywów zmieniają się o taką samą liczbę punktów procentowych. Ze względu na niski udział pozycji walutowych w sumie bilansowej, analiza luki sporządzana jest dla wszystkich walut łącznie, w przeliczeniu na PLN. Pomiar ryzyka przeszacowania oraz bazowego polega na porównaniu wielkości aktywów Banku przeszacowywanych w danym przedziale czasowym, z wartością pasywów w tym samym przedziale czasowym, w podziale na poszczególne stopy referencyjne. Bank do pomiaru stopnia narażenia na ryzyko stopy procentowej stosuje: 1) metodę luki stopy procentowej (jako podstawowe narzędzie), 2) metodę symulacji zmian wyniku odsetkowego, 3) analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy procentowej. Pomiar ryzyka stopy procentowej dokonywany jest przez Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz z częstotliwością miesięczną, zgodnie z „Instrukcją sporządzania informacji zarządczej Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim”. Zmiany wyniku odsetkowego Banku na skutek zmian stóp procentowych według stanu na dzień 31.12.2012 r. prezentuje poniższa tabela (w tys. zł): Zmiana stóp procentowych Zmiana wyniku odsetkowego Ryzyko przeszacowania - 0,25 pp. - 258 + 0,25 pp. + 258 - 0,50 pp. - 515 + 0,50 pp. + 515 - 1,00 pp. - 1.030 + 1,00 pp. + 1.030 - 2,00 pp. (test warunków skrajnych) - 2.061 + 2,00 pp. + 2.061 Ryzyko bazowe - 0,25 pp. - 857 + 0,25 pp. + 857 - 0,50 pp. - 1.714 + 0,50 pp. + 1.714 - 1,00 pp. (test warunków skrajnych) - 3.428 + 1,00 pp. + 3.428 - 2,00 pp. - 6.856 + 2,00 pp. + 6.856 Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 18 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2.5. Ryzyko walutowe Ryzyko walutowe - jest to ryzyko niekorzystnych zmian kursów walut obcych w stosunku do PLN, prowadzących do powstania znacznych strat w przypadku otwartych pozycji w walutach obcych. Zmienność kursów walut związana jest z czynnikami całkowicie niezależnymi od Banku. Ryzyko pojawia się w momencie, gdy występuje nierównowaga między wielkością aktywów i pasywów denominowanych w tej samej walucie obcej i o tym samym terminie zapadalności (tzw. otwarta pozycja walutowa). Na rozmiar ryzyka walutowego wpływają następujące zmienne: - wielkość otwartej pozycji walutowej netto, a więc różnicy między aktywami, i pasywami denominowanymi w tej samej walucie, - liczba walut zaangażowanych w operacje Banku, - zmienność kursów walut zaangażowanych w operacje Banku. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym: 1. Ocena ryzyka walutowego dotycząca wdrażania nowych produktów. 2. Prowadzenie działań mających na celu zabezpieczenie ryzyka walutowe w ramach prawidłowego zarządzania aktywami i pasywami. 3. Ustalenie bezpiecznych limitów na podstawie danych historycznych i monitorowanie ich. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem walutowym: Uczestnicy – Schemat organizacyjny Rada Nadzorcza Zarząd Banku Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz Zakres odpowiedzialności sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowanego ryzyka walutowego, ze strategią i planem finansowym Banku, uzgadnia z Zarządem apetyt banku na ryzyko. Odpowiada za: zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania ryzykiem walutowym oraz nadzór na efektywnością tego procesu, wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem walutowym, zatwierdza procedury i limity ograniczające ryzyko walutowe w skali Banku, ocenia efektywność procesu zarządzania ryzykiem walutowym w Banku. analizuje i monitoruje strukturę bilansu Banku w aspekcie ponoszonego ryzyka walutowego oraz kontroluje przestrzeganie przyjętych w tym zakresie limitów, projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem walutowym w zakresie pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka, sporządza miesięczne raporty dla kierownictwa Banku i półroczne raporty dla Rady Nadzorczej dotyczące ekspozycji Banku na ryzyko walutowe. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 19 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2.6. Ryzyko płynności Strategię zarządzania ryzykiem płynności opracowano w oparciu o wytyczne wynikające z Rekomendacji P dotyczącej systemu monitorowania płynności finansowej banków wydanej przez Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Ponadto uwzględniono założenia ujęte w „Strategia rozwoju Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim na lata 2011 – 2014”. Podstawowe z tych założeń to doskonalenie zarządzania aktywami i pasywami Banku, które ma na celu osiągnięcie stałego i równomiernie rosnącego strumienia dochodu odsetkowego oraz zapewnienie płynności Banku. Zarządzanie bilansem, którego głównym składnikiem są środki zdeponowane przez klientów nakłada na Bank obowiązek szczególnej dbałości o taką jego strukturę, która zapewniałaby wysoką płynność Banku przy jednoczesnym możliwie wysokim zwrocie z kapitału. Z płynnością Banku nierozerwalnie związane jest zarządzanie aktywami i pasywami. Odpowiednie zarządzanie aktywami i pasywami Banku jest istotne z punktu widzenia dwóch zasadniczych funkcji, a mianowicie – minimalizowania ryzyka przy jednoczesnym utrzymaniu założonej rentowności poprzez tworzenie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów. Istotne jest, aby strategia inwestycyjna banku uwzględniała różny stopień płynności aktywów, tak aby w razie konieczności zapewnić możliwość finansowania nieprzewidzianych zobowiązań. Biorąc pod uwagę strukturę pasywów lokowanych środków przez klientów, strategia inwestycyjna zakładać będzie inwestowanie części środków na krótkie terminy. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem płynności: Celami strategicznymi odnośnie zarządzania ryzykiem płynności w Banku są: 1) utrzymanie płynności bieżącej Banku, 2) rozwijanie działalności handlowej oraz inwestycyjnej w granicach zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą, przy założeniu zachowania bezpieczeństwa finansowego Banku, postanowień nadzorczych rekomendacji oraz norm płynności i adekwatności kapitałowej, 3) zwiększenie potencjału operacyjnego na rynku międzybankowym w celu efektywnego zarządzania kapitałem i płynnością Banku, w tym zapobiegania stratom w wyniku ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z utrzymaniem płynności oraz wykorzystania możliwości osiągnięcia zysku w ramach przyjętych założeń i limitów, 4) wdrażanie rozwiązań wspomagających zarządzanie w sytuacjach kryzysowych zagrożenia płynności. Działania umożliwiające realizację celów strategicznych: Planowane działania umożliwiające realizację celów strategicznych: 1) utrzymanie struktury aktywów płynnych umożliwiającej sprzedaż/zastaw posiadanych zasobów w dowolnym momencie bez istotnej utraty ich wartości, 2) stabilny rozwój bazy depozytowej podmiotów niefinansowych adekwatny do planowanego rozwoju akcji kredytowej, 3) uwzględnienie w polityce Banku zasad finansowania kredytów długoterminowych, w tym kredytów udzielanych w konsorcjach z Bankiem Zrzeszającym lub innymi bankami spółdzielczymi oraz kredytów z dopłatami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, 4) wdrożenie systemów informatycznych / aplikacji / narzędzi wspomagających zarządzanie ryzykiem płynności, Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 20 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 5) opracowanie operacyjnego planu ciągłości działania w obszarze zarządzania płynnością Banku z uwzględnieniem narzędzi/umów umożliwiających jego realizację, 6) opracowanie i okresowe przeglądanie wewnętrznego procesu adekwatności kapitałowej w odniesieniu do ryzyka płynności funkcjonującego w ramach „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”, 7) opracowanie polityki zarządzania ryzykiem płynności zawierającej opis systemu limitów płynnościowych, 8) uwzględnienie w procedurach dotyczącej działalności dewizowej zagadnień związanych z płynnością walutową Banku. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem płynności: Uczestnicy procesu zarządzania ryzykiem płynności Zakres odpowiedzialności sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka płynności ze strategią i planem finansowym Banku, - ocenia adekwatność i skuteczność procesu Odpowiada za zorganizowanie: - skutecznego procesu zarządzania ryzykiem płynności poprzez wskazanie osób i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizację zadań związanych z ryzykiem płynności oraz narzędzi do pomiaru i monitorowania ryzyka płynności, - wdrożenia strategii zarządzania ryzykiem płynności, Zatwierdza: - politykę zarządzania ryzykiem płynności, - procedury i limity ograniczające ryzyko płynności, - plany awaryjne utrzymania płynności finansowej w Banku - analizuje i monitoruje strukturę bilansu Banku w aspekcie ponoszonego ryzyka płynności oraz kontroluje przestrzeganie przyjętych w tym zakresie norm ostrożnościowych, - projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem płynności w zakresie pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka płynności, - przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko płynności, - sporządza raporty dla kierownictwa Banku i Rady Nadzorczej dotyczące ekspozycji Banku na ryzyko płynności, - opracowuje/aktualizuje plan awaryjny utrzymania płynności finansowej - dla celów operacyjnych analizuje bieżącą sytuację na krajowych i zagranicznych rynkach walutowo – pieniężnych, monitoruje i zarządza płynnością złotową i walutową Banku w ramach obowiązujących limitów, - organizuje obrót bonami skarbowymi i pieniężnymi, - obsługuje kredyt techniczny, składa depozyty i lokaty w Banku Zrzeszającym na zasadach międzybankowego rynku pieniężnego uwzględnia w polityce handlowej działania mające na celu zapewnienie stabilnych źródeł finansowania zgodnie z planowanym rozwojem akcji kredytowej, - opracowuje, modyfikuje i monitoruje funkcjonowanie produktów bankowych, - przygotowuje politykę kredytową Banku - Rada Nadzorcza Zarząd Banku Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz Główny Księgowy Wydział Handlowy Stanowisko Kontroli i Audytu Wewnętrznego – ocenia proces zarządzania płynnością we wszystkich obszarach działalności Banku i w każdej jednostce organizacyjnej. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 21 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 3. FUNDUSZE WŁASNE BANKU Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych Banku według stanu na dzień 31.12.2012 roku (w tys. zł): Wyszczególnienie Kwota Fundusze podstawowe 44.157 Fundusze zasadnicze: fundusz udziałowy fundusz zasobowy fundusz rezerwowy Pozycje dodatkowe funduszy podstawowych: niepodzielony zysk z lat ubiegłych fundusz ogólnego ryzyka bankowego zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego (pomniejszone o przewidywane obciążenia i dywidendy) inne pozycje bilansu Banku, określone przez KNF Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe: wartości niematerialne i prawne niepodzielona strata z lat ubiegłych strata na koniec okresu sprawozdawczego strata w trakcie zatwierdzania inne pomniejszenia funduszy podstawowych, określone przez KNF Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe: brakująca kwota rezerw celowych inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych 41.010 895 40.115 0 3.240 0 3.240 0 0 93 93 0 0 0 0 0 0 0 Fundusze podstawowe 451 Fundusze uzupełniające: fundusz z aktualizacji majątku trwałego zobowiązania podporządkowane fundusze tworzone ze środków własnych lub obcych zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o nieokreślonym terminie wymagalności oraz inne instrumenty o podobnym charakterze, inne pozycje określone przez KNF pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone przez KNF Pozycje pomniejszające fundusze uzupełniające: brakująca kwota rezerw celowych inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych 416 416 0 0 Fundusze własne 0 35 0 0 0 0 44.608 Fundusze własne Banku ujmowane były w księgach rachunkowych z podziałem na fundusze podstawowe i fundusze uzupełniające. Fundusze podstawowe stanowiły: fundusz udziałowy, zasobowy oraz pozycje dodatkowe funduszy podstawowych – fundusz ogólnego ryzyka i zysk w trakcie zatwierdzania. Funduszem uzupełniającym był fundusz z aktualizacji wyceny oraz niezrealizowane zyski na instrumentach dłużnych zaklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży. Fundusz udziałowy to fundusz pochodzący z wpłaty udziałów członkowskich członków Banku. Zgodnie z obowiązującym Statutem wysokość jednego udziału wynosi 100,00 zł. Fundusz zasobowy i fundusz rezerwowy tworzone były przez Zebranie Przedstawicieli z podziału nadwyżki bilansowej po opodatkowaniu. Fundusz ogólnego ryzyka na Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 22 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej powstał zgodnie z przepisami prawa bankowego, również z podziału nadwyżki bilansowej po opodatkowaniu. Zysk netto Banku uwzględniał podatek dochodowy zarówno w części bieżącej jak i odroczonej. W stosunku do 31.12.2011 roku fundusze własne Banku wzrosły o 5.284 tys. zł. Wyposażenie kapitałowe Banku jest wystarczające w stosunku do ponoszonego ryzyka – współczynnik wypłacalności Banku na koniec 2012 roku wynosił 12,08%. Zakłada się, że w latach 2012-2014 zgodnie ze „Strategią rozwoju Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim na lata 2011-2014”, zaplanowany przez Bank zysk pozwoli na zwiększanie realnej wartości funduszy własnych Banku. Zasadniczym celem kapitałowym Banku jest zwiększenie funduszy własnych do wartości 56.750 tys. zł w terminie do 2014 roku oraz utrzymywanie ich na poziomie zgodnym z wymogami przepisów prawa a także zabezpieczającym zidentyfikowane ryzyka istotne, występujące w działalności Banku. Głównym źródłem zwiększenia kapitałów Banku jest przeznaczenie na fundusz zasobowy odpisów z zysku. Co najmniej 90% zysku przeznaczane będzie na fundusz zasobowy, ponieważ jest to jeden z najbardziej stabilnych funduszy. W zakresie pozyskiwania członków i gromadzenia funduszu udziałowego, z uwagi na fakt, że fundusz ten można wycofać z Banku w ciągu około 1 roku, Bank prowadzić będzie politykę rozproszenia udziałowców i udziałów w celu ograniczenia ryzyka związanego z osobami, które kontrolują lub wywierają znaczny wpływ na Bank i mogą działać wyłącznie dla własnych korzyści nawet ze szkodą dla Banku. Statutowa wysokość udziału pozostanie w wysokości 100,00 zł. Powyższa polityka będzie zapobiegać uzależnieniu Banku od strategicznych udziałowców i pozwoli na bardziej elastyczną politykę w zakresie dywidendy należnej członkom Banku. Podejmowane będą działania w celu zadeklarowania przez członków Banku kolejnych udziałów. Od posiadania udziału, uwzględniając sytuację finansową kredytobiorcy i poczynania konkurencji Bank będzie się starał uzależniać udzielanie kredytów. Na podstawie „Strategii rozwoju Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim na lata 2011-2014” planuje się wzrost funduszu zasobowego na rok 2014 do poziomu nie niższego niż 51.600 tys. zł. W latach 2007 - 2011 fundusze własne Banku wzrastały rocznie średnio 4.820 tys. zł. Fundusze Banku będą powiększane przede wszystkim z wygenerowanych zysków. Planuje się wzrost funduszy na poziomie nie niższym niż 4.000 tys. zł rocznie. Zakłada się wzrost funduszy własnych na poziomie zbliżonym do wzrostu sumy bilansowej. W przypadku, gdy zapotrzebowanie na kapitał wewnętrzny przekroczy 95% funduszy własnych Banku, podjęta zostanie decyzja pozyskania dodatkowych funduszy poprzez dopłaty członków lub pozyskanie pożyczki podporządkowanej. Planuje się, że na koniec 2014 roku fundusze własne Banku wyniosą 56.750 tys. zł. Taki poziom kapitałów daje możliwość rozwoju banku i powinien zabezpieczyć współczynnik wypłacalności na poziomie powyżej 10% oraz pokryć ryzyka działalności bankowej. Bank zakłada utrzymanie rozmiarów działalności handlowej na nieznacznym poziomie. 4. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA Opis metod wyliczenia kapitału wewnętrznego na pokrycie ryzyk występujących w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim: Zgodnie z Art. 128 1. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665), Bank jest obowiązany utrzymywać: Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 23 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 1) fundusze własne na poziomie nie niższym niż równowartość w złotych 1.000.000,00 EUR, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym, z tym że wkłady niepieniężne nie mogą przekroczyć 15 % funduszy zasadniczych banku, 2) sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu banku określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości: a) suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie, b) oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny), 3) współczynnik wypłacalności na poziomie co najmniej 8 %. Prawo bankowe zobowiązuje też Bank do regularnych przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego w celu zapewnienia, że proces ten jest kompleksowy i odpowiedni do charakteru, skali i złożoności działalności banku. Model przyjęty przez bank opiera się na opisanym i rekomendowanym przez nadzór bankowy w dokumencie DK/8/BS podejściu opartym na minimalnym wymogu kapitałowym (8%) wynikającym z Filaru I. Podejście to zmierza do oszacowania, jakiego dodatkowego kapitału może wymagać uwzględnienie tych rodzajów ryzyka, które nie są pokryte lub nie są w pełni pokryte przez minimalny wymóg kapitałowy (8%) wynikający z Filaru I oraz zastosowania odpowiednich narzutów z ich tytułu. Ryzyka zidentyfikowane w działalności Banku, kryteria uznawania ich za istotne oraz szczegółowa procedura wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka określa „Instrukcja oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”. Jako zidentyfikowane w działalności Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim uznaje się następujące ryzyka: 1) ryzyko kredytowe, 2) ryzyko walutowe, 3) ryzyko operacyjne, 4) ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej (w tym: przeszacowania, bazowe, opcji klienta, krzywej dochodowości), 5) ryzyko płynności, 6) ryzyko koncentracji zaangażowań (w tym: koncentracji dużych zaangażowań, koncentracji w sektor gospodarki, koncentracji przyjętych form zabezpieczenia, koncentracji zaangażowań w jednorodny instrument finansowy, koncentracji geograficznej), 7) ryzyko wyniku finansowego, 8) ryzyko kapitałowe (w tym: koncentracji funduszu udziałowego, koncentracji dużych udziałów), 9) ryzyko cyklu gospodarczego, 10) ryzyko strategiczne, 11) ryzyko utraty reputacji, 12) ryzyko rezydualne, 13) ryzyko modeli. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 24 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 Spośród wyżej wymienionych ryzyk zidentyfikowanych w działalności Banku, ryzyka wymienione w punktach od 1 do 5, uznaje się za istotne w sposób aprioryczny i automatycznie przystępuje się do oszacowania adekwatności posiadanych kapitałów do skali tych ryzyk i ewentualnego wyznaczenia dodatkowego wymogu kapitałowego. Pierwsze trzy z nich tj. ryzyko kredytowe, walutowe i operacyjne to ryzyka objęte minimalnym wymogiem kapitałowym w ramach Filaru I. W procesie oceny adekwatności kapitałowej ICAAP dokonuje się jedynie weryfikacji, czy minimalne wymogi z Filaru I w pełni pokrywają występujący w Banku poziom tych ryzyk. Kolejne dwa punkty tj. ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej oraz ryzyko płynności są ryzykami nieuwzględnianymi w obliczaniu nadzorczych (regulacyjnych) wymogów kapitałowych w Filarze I. Jednak z racji znaczenia tych ryzyk w działalności bankowej, potwierdzonego praktyką bankową oraz doświadczeniami nadzorczymi, są one również w sposób aprioryczny traktowane w procesie ICAAP jako ryzyka istotne. Ryzyka wymienione w punktach od 6 do 13 dla uznania ich za istotne w działalności Banku muszą spełnić przyjęte w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” kryterium istotności. W przypadku jego spełnienia i uznania danego ryzyka za istotne następuje oszacowanie pokrycia danego ryzyka w kapitale. Metodologia wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka: Rodzaj ryzyka Ryzyko kredytowe Ryzyko walutowe Metodologia wyliczania wymogu kapitałowego Filar I – metoda standardowa zgodnie z Załącznikiem nr 4 do Uchwały 76/2010 KNF. Filar II: 1. Bank uznaje za akceptowany udział aktywów i zobowiązań pozabilansowych o podwyższonych wagach ryzyka zgodnie z zasadą: 75% i więcej na poziomie do 70% sumy aktywów według wartości bilansowej powiększonych o udzielone zobowiązania pozabilansowe i wyznacza dodatkowy wymóg kapitałowy. 2. Bank uznaje, że wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe wyliczony w Filarze I jest wystarczający, o ile nie zostaje przekroczony wskaźnik określony w ust. 1 i nie wyznacza dodatkowego wymogu z tego tytułu. 3. W przypadku przekroczenia wskaźnika udziału określonego w ust. 1, Bank wylicza dodatkowy wymóg kapitałowy z tego tytułu według poniższych zasad: 1) Bank wyodrębnia aktywa i zob. pozabilansowe według wartości bilansowej, z przypisanymi wagami ryzyka 75% i więcej, 2) ustalana jest nadwyżka aktywów i zob. pozabilansowych z przypisanymi wagami ryzyka 75% i więcej, ponad 70% sumy aktywów według wartości bilansowej i udzielonych zobowiązań pozabilansowych (w ujęciu netto), 3) wyliczona zostaje średnia ważona waga ryzyka dla należności o wagach ryzyka 75% i więcej - średnia ważona jest wartością bilansową (wartością netto) ekspozycji. 4. W celu wyznaczenia dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe, Bank stosuje wskaźnik - w wysokości 4% - dla ekspozycji o wagach ryzyka 75% i więcej, przekraczających poziom 70% udziału w sumie aktywów powiększonej o udzielone zobowiązania pozabilansowe - według wartości bilansowej, przy zastosowaniu średnioważonej wagi ryzyka dla należności o wagach ryzyka 75% i więcej. 5. Dodatkowym wymogiem kapitałowym jest kwota wyznaczona zgodnie z ust. 4. Filar I – metoda podstawowa zgodnie z Załącznikiem nr 6 do Uchwały 76/2010 KNF. Filar II: 1. Badaniu podlega wymóg kapitałowy na ryzyko rynkowe w ramach Filaru I wyznaczony przez Bank na przestrzeni ostatnich 6 miesięcy poprzedzających datę analizy. 2. Jeśli wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego na przestrzeni ostatnich 6 miesięcy nie przekroczył w żadnym z badanych miesięcy 10% posiadanych przez Bank funduszy własnych oraz jednocześnie średnia z tego okresu nie przekroczyła 5% funduszy własnych, Bank uznaje, że wymóg kapitałowy na ryzyko walutowe wyliczony według zasad Filaru I jest wystarczający i nie wyznacza dodatkowego wymogu z tego tytułu. 3. W przypadku przekroczenia wskaźników określonych w ust. 2, Bank wylicza dodatkowy Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 25 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Ryzyko operacyjne Ryzyko stopy procentowej 2012 wymóg kapitałowy z tego tytułu. 4. W celu obliczenia dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko rynkowe, Bank wyznacza większą z kwot wymogu kapitałowego wyliczonego z tytułu ryzyka walutowego w ramach Filaru I, w okresie ostatnich 6 miesięcy jako: 1) maksymalny wymóg kapitałowy, który w okresie 6 miesięcy przekroczył 10% posiadanych przez Bank funduszy własnych, 2) średni wymóg kapitałowy z okresu 6 miesięcy, o ile przekroczył 5% funduszy własnych. 5. Dodatkowym wymogiem kapitałowym jest większa z kwot określona zgodnie z ust. 4. Filar I – metoda podstawowego wskaźnika (BIA) zgodnie z Załącznikiem nr 14 do Uchwały 76/2010 KNF. Filar II: 1. Badaniu i ocenie podlegają koszty oraz potencjalne koszty z tytułu zdarzeń (incydentów) w ramach ryzyka operacyjnego, które wystąpiły w Banku na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy poprzedzających datę analizy. 2. Bank dokonuje porównania poniesionych kosztów oraz potencjalnych kosztów z wyliczonym zgodnie z zasadami dla Filaru I wymogiem kapitałowym na ryzyko operacyjne. 3. Jeżeli suma kosztów z tytułu zdarzeń (incydentów) w ramach ryzyka operacyjnego była w ocenianym okresie niższa od wyliczonego wymogu kapitałowego, to Bank uznaje wymóg kapitałowy na ryzyko operacyjne wyliczony w Filarze I za wystarczający. 4. W przypadku, gdy koszty określone w ust. 1 są wyższe od wyliczonego minimalnego wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne, Bank uznaje, że wymóg kapitałowy wyliczony według zasad Filaru I na pokrycie ryzyka operacyjnego jest niewystarczający i w konsekwencji wyznacza dodatkowy wymóg kapitałowy z tego tytułu. 5. Dodatkowy wymóg kapitałowy ustalany jest w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy poniesionymi kosztami i potencjalnymi kosztami, a wymogiem wyliczonym w ramach Filaru I. Ryzyko przeszacowania 1. Do pomiaru ryzyka przeszacowania, Bank stosuje metodę luki stopy procentowej oraz ocenę wpływu zmiany stóp procentowych na poziom funduszy własnych Banku. 2. W przypadku gdy zmiana oprocentowania o 200 punktów bazowych powoduje spadek wartości sumy posiadanych funduszy własnych o ponad 6% Bank wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka przeszacowania. 3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka przeszacowania wyznaczany jest w wysokości stanowiącej nadwyżkę wyliczonych skutków zmian wartości ekonomicznej kapitałów ponad 6% sumy funduszy podstawowych i uzupełniających. Ryzyko bazowe 1. Bank dokonuje analizy ryzyka bazowego poprzez zestawienie skumulowanych luk niedopasowania według poszczególnych stawek bazowych. 2. Bank określa otwartą pozycję (w wartości bezwzględnej) w niedopasowaniu aktywów i pasywów odsetkowych o oprocentowaniu zmiennym dla każdej ze stawek bazowych. 3. Zakłada się szokowe niedopasowanie zmiany stawek bazowych o 100 punktów bazowych. 4. Wyznaczana jest zmiana wyniku odsetkowego dla każdej stawki bazowej jako suma iloczynów wartość luki w danym przedziale przeszacowania oraz wartości 100 punktów bazowych z jednoczesnym uwzględnieniem średniego czasu trwania danej luki. Łączna wielkość zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego stanowi sumę zmian wyniku odsetkowego dla każdej stawki bazowej. 5. W przypadku gdy zmiana oprocentowania o 100 punktów bazowych powoduje zmianę wartości sumy posiadanych funduszy własnych o ponad 10% Bank wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka bazowego. 6. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka bazowego wyznaczany jest w kwocie wyliczonej zgodnie z ust. 4. Ryzyko opcji klienta 1. Bank dokonuje analizy poziomu wykorzystywania opcji klienta, w przypadku gdy poziom kredytów o stałej stopie procentowej przekracza 25% portfela kredytowego lub poziom depozytów o stałej stopie procentowej przekracza 25% bazy depozytowej. 2. Analiza ryzyka opcji klienta obejmuje ocenę zrywalności depozytów o stałej stopie procentowej oraz ocenę stopnia spłacania przed terminem kredytów o stałej stopie procentowej. 3. Jako znaczący poziom wykorzystania opcji klienta uznaje się sytuację gdy: a) zrywalność depozytów z terminem pierwotnym powyżej 3 miesięcy o stałej stopie procentowej, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę analizy, przekroczy Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 26 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 poziom 5% kwoty depozytów ogółem, przy czym nie uważa się depozytu za zerwany w przypadku jego wycofania w ciągu 7 dni od momentu odnowienia, Ryzyko płynności lub b) łączna kwota kredytów o stałej stopie spłacanych przed terminem, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę analizy, przekroczy 5% kwoty kredytów w sytuacji normalnej i pod obserwacją. Dla potrzeb niniejszej Instrukcji za przedterminową spłatę kredytu uznaje się przypadek, gdy kwota spłacana przed terminem wynosi co najmniej 5.000 złotych i jednocześnie wyprzedzenie w stosunku do ustalonego (umownego) harmonogramu spłat wynosi co najmniej 30 dni. 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka opcji klienta wyznaczany jest w wysokości równowartości kwot stanowiących przekroczenie poziomu dopuszczalnego narażenia Banku na ryzyko opcji klienta określonego w ust. 3, z zastosowaniem wagi 8%. Ryzyko krzywej dochodowości 1. Jeżeli kwota aktywów oraz pasywów o stopie stałej w przedziałach przeszacowania powyżej 12 miesięcy przekracza 25% sumy bilansowej, Bank oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka krzywej dochodowości. 2. Bank dokonuje analizy ryzyka krzywej dochodowości poprzez zestawienie średnich ważonych stawek oprocentowania aktywów i pasywów o stopie stałej w przedziałach przeszacowania powyżej 12 miesięcy, ze stawką rynkową WIBID 12M, oferowaną na rynku międzybankowym na datę analizy. 3. Bank oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka krzywej dochodowości, jeżeli: a) krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest rosnąca, a stawek dla aktywów malejąca, b) krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest malejąca, a stawek dla pasywów rosnąca 4. Wymóg ten wyliczany jest według poniższych zasad: a) wyliczana jest strata wyniku odsetkowego jako suma iloczynów wielkości aktywów w danym przedziale przeszacowania oraz wyliczonej różnicy pomiędzy stawką WIBID odpowiednią dla danego przedziału, a oprocentowaniem aktywów w danym przedziale przeszacowania, w okresie od daty analizy do dnia średniego czasu przeszacowania w danym przedziale, b) wyliczana jest strata wyniku odsetkowego jako suma iloczynów wielkości pasywów w danym przedziale przeszacowania oraz wyliczonej różnicy pomiędzy oprocentowaniem pasywów w danym przedziale przeszacowania, a stawką WIBID odpowiednią dla danego przedziału, w okresie od daty analizy do dnia średniego czasu przeszacowania w danym przedziale, c) symulacja ta przeprowadzana jest dla pozycji przeszacowujących się w okresie powyżej 12 miesięcy. 5. Wewnętrzny wymóg kapitałowy wyznaczany jest w wysokości kwoty wyliczonej według zasad w ust. 4, z zastosowaniem wagi 8%. 1. Do szacowania wewnętrznego wymogu kapitałowego na ryzyko płynności Bank wykorzystuje relację wartości posiadanych, na datę analizy, rezerw płynności do aktywów ogółem. 2. Bank przyjmuje, że będzie utrzymywał minimalną wartość wskaźnika udziału rezerw płynności w aktywach ogółem na poziomie 20%. 3. W celu wyliczenia wewnętrznego wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka płynności Bank dokonuje analizy sytuacji szokowej zakładającej nagły wzrost środków obcych niestabilnych o 20%, przy jednoczesnym założeniu konieczności utrzymania wartości współczynnika określonego jako iloraz podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności do środków obcych niestabilnych na poziomie 1 w następujący sposób: 1) oblicza wartość stanowiącą równowartość 20% środków obcych niestabilnych; Bank zakłada że wzrost ten zabezpieczony będzie w pierwszej kolejności środkami z posiadanej na datę analizy podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności, 2) oblicza wartość współczynnika określonego jako iloraz podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności do powiększonej wartości środków obcych niestabilnych, obliczonej w pkt. 1, 3) jeżeli obliczony w pkt. 2 współczynnik kształtuje się na niższym poziomie aniżeli 1, oblicza wartość niedoboru sumy podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności, która jest niezbędna do utrzymania tego współczynnika na poziomie 1, 4) oblicza koszt utrzymania dodatkowej kwoty sumy podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności, o której mowa w pkt. 3 w skali 12 miesięcy, 5) koszt obliczony w pkt. 4 stanowi wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 27 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 2012 ryzyka płynności. Ryzyko koncentracji zaangażowań Ryzyko koncentracji dużych zaangażowań 1. Bank zgodnie z zapisami uchwały 208/2011 KNF do „dużych” zaangażowań zalicza zaangażowania Banku przekraczające 10% posiadanych na datę analizy funduszy własnych Banku w stosunku do podmiotów określonych w art. 71. ust. 1a ustawy Prawo Bankowe. 2. Limit sumy „dużych” zaangażowań, o których mowa w ust. 1, Bank ustanawia na poziomie 200% funduszy własnych Banku 3. Jeżeli suma wszystkich „dużych” zaangażowań przekracza ustalony limit i Bank uzna ryzyko za istotne, wówczas wylicza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka. 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka z tytułu „dużych” zaangażowań wyliczany jest według następującej procedury: a) wyznaczona zostaje różnica pomiędzy sumą wartości „dużych” zaangażowań a wyznaczonym limitem, b) powyższa kwota zostaje przemnożona przez wartość równą średniej arytmetycznej z wag ryzyka dla wszystkich „dużych” zaangażowań występujących w Banku, c) otrzymana wartość stanowi wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka z tytułu „dużych” zaangażowań. Ryzyko koncentracji w sektor gospodarki 1. Przyjmuje się podział na branże, zgodny z PKD określanym przez Główny Urząd Statystyczny. 2. Na potrzeby procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego Bank przyjmuje wartość graniczną (limit) dla zaangażowania: a) dla sektora „rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo” łącznie z rolnikami indywidualnymi nieposiadającymi numeru REGON na poziomie 600% funduszy własnych, b) dla pozostałych sektorów na poziomie 300% funduszy własnych. 3. Bank wyznacza stopień koncentracji zaangażowań wobec poszczególnych sektorów poprzez wyliczenie dla każdego sektora różnicy pomiędzy kwotą zaangażowania a wartością graniczną (limitem) wynikającą z ust. 2. 4. Jeżeli, dla co najmniej jednego sektora wystąpi przekroczenie wartości granicznej wynikającej z ust. 2 i Bank uzna ryzyko za istotne, wówczas wylicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w sektor gospodarki na pokrycie tego ryzyka, według poniższej procedury: a) kwota przekroczenia wartości granicznej (wynikającej z ust. 2) przemnożona jest przez wartość odpowiadającą średniej arytmetycznej z wag ryzyka dla zaangażowań występujących w Banku, b) zsumowane wyniki otrzymane dla każdego sektora, przemnożone przez wagę 8% stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji sektorowej. Ryzyko koncentracji przyjętych form zabezpieczenia: 1. Miarą koncentracji z tytułu jednego rodzaju zabezpieczenia jest odniesienie zaangażowań w portfelu kredytowym zabezpieczonych danym rodzajem zabezpieczenia do funduszy własnych Banku. 2. Na potrzeby procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego, Bank przyjmuje wartość graniczną (limit) 400% funduszy własnych Banku, dla zaangażowania w dany rodzaj zabezpieczenia. 3. Bank wyznacza stopień koncentracji zabezpieczeń poprzez wyliczenie odrębnie dla każdego rodzaju zabezpieczenia różnicy pomiędzy kwotą zabezpieczeń ekspozycji kredytowych a wartością graniczną (limitem) wynikającą z ust. 2. 4. Jeżeli, dla co najmniej jednej formy zabezpieczenia (z wyłączeniem kaucji) wystąpi przekroczenie wartości granicznej (limitu) wynikającej z ust. 2 i Bank uzna to ryzyko za istotne, wówczas oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji zabezpieczeń według następującej procedury: a) kwota przekroczenia wartości granicznej (wynikającej z ust. 2) przemnażana jest przez wartość odpowiadającą średniej arytmetycznej z wag ryzyka dla zaangażowań występujących w Banku, b) zsumowane wyniki otrzymane dla każdej formy zabezp., przemnożone przez wagę 8% stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji zabezp. Ryzyko koncentracji w jednorodny instrument finansowy 1. Miarą poziomu koncentracji zaangażowań w jednorodny instrument finansowy jest skala udziału zaangażowań z tytułu danego instrumentu finansowego w sumie bilansowej powiększonej o wielkość udzielonych zobowiązań pozabilansowych. 2. Limit łącznego maksymalnego zaangażowania w jednorodny instrument finansowy Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 28 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Ryzyko wyniku finansowego Ryzyko kapitałowe 2012 Bank ustanawia na poziomie 600 % posiadanych na datę analizy funduszy własnych. 3. W przypadku, gdy koncentracja zaangażowań w choćby jeden instrument finansowy osiągnie poziom, co najmniej 600% funduszy własnych i Bank uzna ryzyko za istotne, wówczas oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu koncentracji zaangażowań w jednorodny instrument finansowy. 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w jednorodny instrument finansowy Bank oblicza według poniższych zasad: a) kwota przekroczenia wartości granicznej (wynikającej z ust. 2) przemnażana jest przez wartość odpowiadającą średniej arytmetycznej z wag ryzyka dla zaangażowań występujących Banku, b) zsumowane wyniki otrzymane dla każdego instrumentu finansowego, przemnożone przez wagę 8% stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w jednorodny instrument finansowy. Ryzyko koncentracji geograficznej 1. Jako region geograficzny przyjmuje się obszar gminy, dla której Bank ma największe zaangażowanie. 2. Na potrzeby procesu adekwatności kapitału wewnętrznego Banku przyjmuje się wartość graniczną (limit) dla zaangażowania w region geograficzny na poziomie 600% funduszy własnych. 3. Bank wyznacza stopień koncentracji zaangażowań wobec regionu geograficznego poprzez wyliczenie różnicy pomiędzy kwotą zaangażowania, a wartością graniczną (limitem) określoną w ust. 2. 4. Jeżeli wystąpi przekroczenie wartości granicznej określonej w ust. 2, Bank wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka koncentracji geograficznej według poniższej procedury: a) kwota przekroczenia wartości granicznej, wynikającej z ust.2, przemnożona jest przez wartość odpowiadającą średniej ważonej z wag ryzyka dla zaangażowań występujących w Banku, b) otrzymany wynik przemnożony przez wagę 8% stanowi wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w region geograficzny. 1. Bank w ocenie istotności ryzyka wyniku finansowego dla potrzeb wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, dokonuje analizy wielkości planowanego wyniku finansowego na dany rok według planu finansowego zatwierdzonego przez Radę Nadzorczą, a wielkością zrealizowaną na datę analizy. 2. Jeżeli różnica pomiędzy wartością planowaną wyniku finansowego netto na dany rok, a zrealizowaną na datę dokonywania oceny kapitału wewnętrznego wartością wyniku finansowego netto, powiększoną o wartość wyniku planowanego do zrealizowania na okres pozostający do zakończenia roku jest dodatnia i większa niż 5% planowanego wyniku finansowego netto na dany rok, to Bank uznaje, że ryzyko wyniku finansowego jest istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowego z tego tytułu. 3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka wyniku finansowego stanowi wartość dodatniej różnicy pomiędzy wartością planowanego wyniku finansowego netto na dany rok a zrealizowaną na datę analizy wielkością wyniku finansowego netto, powiększoną o wielkość wyniku plan. do zrealizowania na okres pozostający do zakończenia roku Ryzyko koncentracji funduszu udziałowego 1. Oceny istotności ryzyka koncentracji funduszu udziałowego, Bank dokonuje poprzez ustalenie skali udziału funduszu udziałowego w sumie funduszy własnych posiadanych na datę analizy. 2. Bank uznaje, że ryzyko koncentracji funduszu udziałowego jest istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli poziom wskaźnika jego udziału w funduszach własnych stanowi powyżej 30%. 3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy dla ryzyka koncentracji funduszu udziałowego oblicza się od nadwyżki stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznym poziomem funduszu udziałowego a kwotą stanowiącą równowartość 30% funduszy własnych, przy zastosowaniu wagi 8%. Ryzyko koncentracji „dużych” pakietów udziałów 1. Oceny istotności ryzyka koncentracji „dużych” pakietów udziałów Bank dokonuje poprzez ustalenie skali udziału sumy „dużych” pakietów udziałów w funduszu udziałowym posiadanym na datę analizy. 2. Za „duży” pakiet udziałów Bank uznaje kwotę sumy udziałów posiadanych przez jednego Członka Banku na poziomie co najmniej 5% funduszu udziałowego. 3. Bank uznaje ryzyko za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli w Banku występują „duże” pakiety udziałów i jeżeli suma „dużych” pakietów udziałów jest większa niż 30% funduszu udziałowego. 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji „dużego” pakietu Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 29 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Ryzyko cyklu gospodarczego Ryzyko strategiczne Ryzyko utraty reputacji 2012 udziałów, Bank oblicza jako różnicę pomiędzy wartością „dużego” pakietu udziałów, a wartością 5% funduszu udziałowego, przy zastosowaniu wagi 8%. 5. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu „dużych” pakietów udziałów stanowi sumę wszystkich wewnętrznych wymogów kapitałowych wyznaczonych dla każdego „dużego” pakietu udziałów odrębnie zgodnie z ust. 4. Końcowy wewnętrzny wymóg na ryzyko kapitałowe Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka kapitałowego stanowi większa z wartości wymogu: 1) na koncentrację funduszu udziałowego, 2) na koncentrację „dużych” pakietów udziałów. 1. Ocenę istotności ryzyka cyklu gospodarczego Bank przeprowadza według następującej metodologii: 1) Bank dokonuje zestawienia wskaźnika ryzyka kredytowego, liczonego jako udział procentowy kredytów zagrożonych w portfelu kredytowym, wyliczonych na koniec ostatnich 5 lat kalendarzowych poprzedzających datę analizy, 2) z zestawienia, o którym mowa w pkt. 1 można wyłączyć portfel kredytowy banku przyłączonego w tym okresie, 3) do dalszych analiz Bank przyjmuje wartość maksymalną ze wskaźników określonych wyżej. 2. Bank uznaje ryzyko cyklu gospodarczego za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli poziom maksymalnego wskaźnika przewyższa o więcej niż 8 punktów procentowych wskaźnik wyliczony na dzień analizy. 3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cyklu gospodarczego, Bank oblicza od kwoty portfela kredytowego na dzień analizy - przemnożonego przez różnicę pomiędzy maksymalnym poziomem wskaźnika ryzyka kredytowego a wskaźnikiem ryzyka kredytowego na dzień analizy powiększonym o 8 punktów procentowych, przy zastosowaniu wagi 8%. 1. Przy badaniu istotności ryzyka strategicznego, Bank przeprowadza ocenę skali i specyfiki prowadzonej działalności bankowej w okresie poprzednich 12 miesięcy i planowanych w tym zakresie zmian na okres następnych 12 miesięcy, poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania: 1) czy Bank prowadzi i zamierza prowadzić tylko tradycyjną działalność bankową? 2) czy Bank nie angażował się lub nie zamierza angażować się w instrumenty finansowe o podwyższonym ryzyku (instrumenty pochodne, derywaty kredytowe, akcje, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych etc.) w skali powyżej 5% sumy bilansowej? 3) czy Bank planuje trwałe funkcjonowanie w strukturze Zrzeszenia banków spółdzielczych? 2. Jeżeli na wszystkie pytania Bank udzielił odpowiedzi pozytywnej „TAK”, uznaje się, że ryzyko strategiczne nie jest ryzykiem istotnym w warunkach funkcjonowania Banku. 3. Bank uznaje, że ryzyko strategiczne jest ryzykiem istotnym i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań Bank udzielił odpowiedzi negatywnej „NIE. 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka strategicznego obliczany jest jako różnica (tylko o ile jest dodatnia) pomiędzy równowartością kwoty 5 000 000 euro (jako minimalnego progu kapitałowego dla samodzielnego banku) przeliczoną według kursu średniego NBP obowiązującego na datę analizy a kwotą faktycznie posiadanych, na dzień analizy, funduszy własnych 1. Przy badaniu istotności ryzyka utraty reputacji Bank przeprowadza analizę zdarzeń przeszłych z okresu 12 miesięcy poprzedzających datę analizy, związanych z Bankiem oraz sektorem bankowym, poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania: 1) czy występowały przypadki negatywnej kampanii medialnej (prasa, radio, telewizja, Internet)? 2) czy w Banku występował istotny wzrost skarg i zażaleń klientów na jakość świadczonych usług? 3) czy działalność innego banku (szczególnie spółdzielczego) mogła wpłynąć negatywnie na postrzeganie naszego Banku na lokalnym rynku usług bankowych? 4) czy w naszym Banku wystąpiły zdarzenia, mogące wpłynąć na negatywne postrzeganie jego wizerunku przez klientów? 5) czy w skali całego systemu bankowego obserwowany jest spadek zaufania do banków wyrażający się głównie w postaci spadku bazy depozytowej? 2. Jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań Bank udzielił odpowiedzi pozytywnej („TAK”), Bank bada skalę odpływu środków depozytowych w analizowanym okresie, w którym, w ocenie Banku, wystąpiły negatywne zjawiska. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 30 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Ryzyko rezydualne Ryzyko modeli 2012 3. Bank uznaje, że ryzyko utraty reputacji jest ryzykiem istotnym i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli odpływ depozytów przewyższał 10% bazy depozytowej (sumy depozytów a`vista i terminowych wszystkich klientów). 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka utraty reputacji, Bank oblicza od różnicy pomiędzy wysokością odpływu bazy depozytowej a wartością stanowiącą 10% bazy depozytowej, przy zastosowaniu wagi 8%. 1. Bank bada istotność ryzyka rezydualnego, jeżeli do wyliczenia wymogu kapitałowego stosuje metodę standardową wszechstronną redukcji ryzyka kredytowego. 2. Przy badaniu istotności ryzyka rezydualnego, Bank ocenia typy przyjętych zabezpieczeń prawnych. 3. O ile Bank stosuje tylko standardowe (typowe) formy zabezpieczeń (poręczenie według prawa cywilnego lub według prawa wekslowego oraz przystąpienie do długu, zastaw rejestrowy, przewłaszczenie rzeczy ruchomych, blokada środków pieniężnych, kaucja, cesja wierzytelności, hipoteka na nieruchomościach, gwarancja, ubezpieczenie kredytu), Bank uznaje, że ryzyko rezydualne nie ma charakteru istotnego. 4. Ryzyko tych form zabezpieczeń jest uwzględnione przy wyznaczaniu wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka koncentracji zabezpieczeń. 5. Bank uznaje ryzyko rezydualne za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli stosowane w Banku „inne formy zabezpieczeń prawnych”, wyszczególnione przy ocenie ryzyka koncentracji przyjętych form zabezpieczenia przekraczają poziom 5% całości zabezpieczeń prawnych przyjętych w Banku. 6. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rezydualnego ustala się w wysokości 8% nadwyżki ponad limit 5% całości zabezpieczeń prawnych przyjętych w Banku. 1. Przy badaniu istotności ryzyka modeli Bank przeprowadza analizę, poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania: 1) czy Bank stosuje do oceny zdolności kredytowej klientów jako zasadniczy element decyzyjny metody scoringowe? 2) czy w ocenie Banku systemy informatyczne dotyczące oceny (analiz) poszczególnych ryzyk bankowych nie są wystarczające na aktualnym poziomie rozwoju skali działalności bankowej? 3) czy w Banku systemy informatyczne dotyczące oceny (analiz) poszczególnych ryzyk bankowych wymagają bezwzględnej zgody, wynikającej z praw autorskich, dostawcy/ twórcy oprogramowania na dokonanie w nim zmian? 4) czy do wyceny aktywów Bank wykorzystuje zaawansowane modele ich wyceny? 5) czy instrumenty finansowe wykorzystywane przez Bank wymagają zastosowania zaawansowanych modeli ich wyceny? 2. Bank uznaje ryzyko modeli za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań Bank udzielił odpowiedzi pozytywnej („TAK”). 3. Bank bada skalę wpływu ryzyka modeli na realizację wyniku finansowego Banku. 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy tworzony jest w wysokości przewidywanych zmian (obniżenia) wyniku finansowego Banku. Ocena adekwatności kapitałowej wskazuje, że Bank posiada nadwyżkę zasobów kapitałowych na pokrycie zidentyfikowanych rodzajów ryzyka. Współczynnik wypłacalności Banku osiągnął na koniec 2012 roku wielkość 12,08%. Biorąc pod uwagę, iż minimalna wartość akceptowanego przez Bank współczynnika wypłacalności wynosi 8%, stwierdza się, że współczynnik kształtuje się na bezpiecznym poziomie. W procesie szacowania kapitału wewnętrznego z tytułu ryzyka kredytowego w ramach Filaru I (metoda standardowa do wyliczania kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie z Załącznikiem nr 4 do Uchwały 76/2010 KNF) Bank nie stosuje ocen wiarygodności kredytowej przyznawanych przez zewnętrzne instytucje wiarygodności kredytowej i agencje kredytów eksportowych. Poniższa tabela przedstawia kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem dla każdej z klas ekspozycji kredytowej, wartość minimalnych wymogów kapitałowych z tytułu ryzyk Filaru I (w zł) oraz wielkość współczynnika wypłacalności: Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 31 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Wartość bilansowa Aktywa bilansowe Lp. Wyszczególnienie 1. Ekspozycje wobec rządu i banku centralnego Ekspozycje wobec samorządów terytorialnych i władz lokalnych - wg wagi ryzyka 20% Ekspozycje wobec banków - wg wagi ryzyka 0% - wg wagi ryzyka 20% - wg wagi ryzyka 50% Ekspozycje wobec przedsiębiorców - wg wagi ryzyka 100% Ekspozycje detaliczne - wg wagi ryzyka 75% Wartość ważona 2012 Wymagany kapitał 2.101.987 0 0 12.647.580 12.647.580 75.191.695 11.441.000 63.750.695 0 89.523.776 89.523.776 228.356.344 228.356.344 2.529.516 2.529.516 12.750.139 0 12.750.139 0 89.523.776 89.523.776 171.267.258 171.267.258 202.361 202.361 1.020.011 0 1.020.011 0 7.161.902 7.161.902 13.701.381 13.701.381 6. Pozostałe ekspozycje - wg wagi ryzyka 0% - wg wagi ryzyka 75% - wg wagi ryzyka 100% 59.726.198 10.736.138 11.275.259 37.714.801 46.171.245 0 8.456.444 37.714.801 3.693.700 0 676.516 3.017.184 7. Ekspozycje przeterminowane - wg wagi ryzyka 100% - wg wagi ryzyka 150% 1.221.069 1.025.418 195.651 1.318.895 1.025.418 293.477 105.511 82.033 23.478 468.768.649 323.560.829 25.884.866 900.000 900.000 25.912.237 25.912.237 19.178.894 19.178.894 5.541.424 3.890.489 1.650.935 36.000 36.000 6.865.200 6.865.200 3.443.877 3.443.877 1.026.744 583.573 443.171 2.880 2.880 549.216 549.216 51.532.555 11.371.821 909.746 2. 3. 4. 5. Razem Aktywa pozabilansowe 1. 2. 3. 4. Ekspozycje wobec samorządów terytorialnych i władz lokalnych - wg wagi ryzyka 20% Ekspozycje wobec przedsiębiorców - wg wagi ryzyka 100% Ekspozycje detaliczne - wg wagi ryzyka 75% Pozostałe ekspozycje - wg wagi ryzyka 75% - wg wagi ryzyka 100% Razem 275.510 275.510 82.140 46.686 35.454 Wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka kredytowego X X 26.794.612 Wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka operacyjnego X X 2.756.686 Wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka walutowego X X 0 Łączny minimalny wymóg kapitałowy X X 29.551.298 Fundusze własne X X 44.607.889 Współczynnik wypłacalności X X 12,08% 5. INSTRUMENTY KAPITAŁOWE W PORTFELU BANKOWYM Na dzień 31.12.2012 roku Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim posiadał następujące aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności: Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 32 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Wyszczególnienie Wartość na 31.12.2011* Wartość na 31.12.2012* Różnica Certyfikaty depozytowe BPS S.A. w Warszawie 504.247,20 504.065,60 - 181,60 Obligacje Warszawskiego Banku Spółdzielczego 400.000,00 402.900,00 2.900,00 Obligacje Spółdzielczego Banku Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie 415.352,00 416.060,00 708,00 Obligacje Banku BPS S.A. 0,00 503.650,00 503.650,00 Obligacje spółki WOKAS S.A. 0,00 1.011.850,00 1.011.850,00 1.319.599,20 2.838.525,60 1.518.926,40 Razem W 2012 roku Bank nabył obligacje na łączną kwotę 1.500.000,00 zł, w tym: 1) 5.000 sztuk obligacji Banku BPS S.A serii BPS1122 o wartości nominalnej 100,00 zł jedna, 2) 5.000 sztuk obligacji spółki WOKAS S.A. serii A o wartości nominalnej 100,00 zł jedna, 3) 5.000 sztuk obligacji spółki WOKAS S.A. serii B o wartości nominalnej 100,00 zł jedna. Na dzień 31.12.2012 roku Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim posiadał następujące aktywa finansowe dostępne do sprzedaży: Wyszczególnienie Akcje BPS S.A. w Warszawie Jednostki uczestnictwa FIO BPS S.A. Pieniężny Razem Wartość na 31.12.2011* Wartość na 31.12.2012* Różnica 2.296.591,25 2.536.591,25 240.000,00 500.951,02 544.127,43 43.176,41 2.797.542,27 3.080.718,68 283.176,41 * wartość według wyceny bilansowej netto W 2012 r. wielkość zaangażowania w akcje uległa zwiększeniu o 240.000,00 zł w związku z zakupem 240.000 sztuk akcji BPS S.A. serii K o wartości nominalnej 1,00 zł za jedną akcję. Bank posiada jednostki uczestnictwa w BPS Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych w Warszawie o wartości nominalnej 500.000,00 zł nabyte w 2011 r. W 2012 r. ich wartość zwiększyła się o 43.176,41 zł, co stanowi różnicę z aktualizacji wyceny tych jednostek. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim posiada 50 udziałów w MACIF Życie TUW w Warszawie o wartości 5,00 zł za jeden udział, które objął w 2011 r. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 33 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 6. TECHNIKI OGRANICZANIA RYZYKA KREDYTOWEGO Zabezpieczenie wierzytelności ma na celu zapewnienie zwrotu należności Banku w szczególności z tytułu udzielonego kredytu, pożyczki wraz z odsetkami, prowizjami i innymi kosztami Banku, lub wykonania przez dłużnika innego zobowiązania pieniężnego wobec Banku, w razie gdyby dłużnik nie wywiązał się w terminie z warunków umowy. W Banku zasady wyceny zabezpieczeń i zarządzania zabezpieczeniami reguluje „Instrukcja prawnych form zabezpieczenia wierzytelności w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”. Zgodnie z ww. Instrukcją Bank może stosować następujące techniki ograniczania ryzyka kredytowego: 1. Zabezpieczenia umożliwiające zmniejszenie wymogu kapitałowego w wyniku przyporządkowania ekspozycji do odpowiedniego segmentu z niższą wagą ryzyka. W 2012 roku Bank nie stosował tej techniki ograniczania ryzyka kredytowego. 2. Zabezpieczenia wpływające na zmniejszenie wielkości tworzonej rezerwy celowej. W 2012 r. Bank stosował pomniejszanie podstawy tworzenia rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 235 poz. 1589 z późn. zm.). Podstawa naliczania rezerw celowych na dzień 31.12.2012 r. została pomniejszona o ekspozycje kredytowe w łącznej kwocie 4.412.933,53 zł. W Banku rozróżnia się następujące formy zabezpieczeń ekspozycji kredytowych: 1) blokada środków na rachunku, 2) kaucja, 3) zastaw, 4) przewłaszczenie / cesja, 5) hipoteka na nieruchomości mieszkalnej, 6) hipoteka na nieruchomości mieszkalnej z wyceną, 7) hipoteka na nieruchomości komercyjnej, 8) hipoteka na nieruchomości komercyjnej z wyceną, 9) hipoteka na nieruchomości pozostałej, 10) weksel, 11) weksel in blanco, 12) poręczenie, gwarancja, 13) pełnomocnictwo do rachunku, 14) umowa o przejęcie długu, 15) przelew / cesja wierzytelności, 16) przystąpienie do długu. Przyjmuje się wyłącznie zabezpieczenia, których termin rozliczenia względem zabezpieczanej ekspozycji jest taki sam lub dłuższy niż termin tej ekspozycji. Podstawową formą zabezpieczenia, ustanawianą obowiązkowo w Banku jest pisemne oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji - gdy dłużnikiem jest osoba, która dokonywała bezpośrednio z Bankiem czynności bankowej lub osoba będąca dłużnikiem Banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z tej czynności bankowej, określone w art. 97 ust. 1 i 2 Prawa bankowego. Według stanu na dzień 31.12.2012 r. zaangażowanie Banku w ekspozycje kredytowe zabezpieczone poszczególnymi rodzajami zabezpieczeń kształtowało się następująco (w zł): Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 34 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim Wyszczególnienie Kwota ekspozycji % udział w portfelu kredytowym Banku Blokada środków na rachunku 172.100 0,1% Zastaw 462.362 0,1% Przewłaszczenie / cesja 22.374.001 6,1% Hipoteka na nieruchomości mieszkalnej 23.176.830 6,3% 3.031.484 0,8% Hipoteka na nieruchomości komercyjnej 17.335.661 4,7% Hipoteka na nieruchomości komercyjnej z wyceną 21.005.848 5,7% 100.224.605 27,1% 167.410 0,1% Weksel in blanco 21.528.974 5,8% Poręczenie, gwarancja 83.391.506 22,6% Pełnomocnictwo do rachunku 14.564.066 3,9% Przelew (cesja) wierzytelności 21.692.802 5,9% 76.272 0,0% 39.997.612 10,8% 369.201.533 100,0 % Hipoteka na nieruchomości mieszkalnej z wyceną Hipoteka na nieruchomości pozostałej Weksel Przystąpienie do długu Ekspozycje niezabezpieczone Ogółem 7. ZASADY USTALANIA WYNAGRODZEŃ STANOWISKA KIEROWNICZE W BANKU OSÓB ZAJMUJĄCYCH W Banku zasady ustalania, wypłacania i monitorowania zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze określa „Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”. Wprowadzenie polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku ma na celu wspieranie: 1) prawidłowego i skutecznego zarządzania ryzykiem, 2) realizacji strategii działalności oraz ograniczenie konfliktu interesów. Zasady wypłacania zmiennych składników wynagrodzeń: 1. Przyznane pracownikowi zajmującemu stanowisko kierownicze zmienne składniki wynagrodzeń, wypłacane są w formie pieniężnej. Niezwłocznie po przyznaniu następuje wypłata 60% zmiennych składników wynagrodzenia, natomiast wypłata pozostałych 40% zostaje odroczona i zdeponowana na „indywidualnym koncie”. 2. Wypłata części odroczonej, o której mowa w ust. 1 nastąpi pod warunkiem uzyskania przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze pozytywnej oceny efektów pracy za trzyletni okres oceny. 3. Ocena efektów pracy każdego pracownika zajmującego stanowisko kierownicze, pod kątem wypłaty zmiennych składników wynagrodzeń odbywa się corocznie, po zakończeniu roku obrachunkowego, a oceny te są brane pod uwagę do oceny efektów pracy za okres trzyletni. 4. Wypłata części odroczonej następuje corocznie jednorazowo z dołu w terminie do trzech miesięcy po zakończeniu trzyletniego okresu oceny efektów pracy. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 35 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim 5. Odprawy i rekompensaty z tytułu zakończenia stosunku pracy wypłacane są, pod warunkiem uzyskania pozytywnej oceny efektów pracy za okres trzyletni. Odprawy i rekompensaty z tytułu zakończenia stosunku pracy nie podlegają odroczeniu. 6. Odroczona część wynagrodzenia nie staje się natychmiast wymagalna w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. 7. Część odroczona zmiennego składnika wynagrodzeń, zapisana na „indywidualnym koncie” podlega oprocentowaniu od daty przyznania do dnia wypłaty według stopy oprocentowania w stosunku rocznym równej stopie oprocentowania trzyletniej lokaty terminowej. 8. W zależności od wyników indywidualnej oceny efektów pracy pracownika zajmującego stanowisko kierownicze część odroczona zmiennych składników wynagrodzeń może być przyznana do wypłaty w pełnej wysokości, w części bądź też pracownik może jej zostać pozbawiony w całości. 9. Odprawy i rekompensaty z tytułu zakończenia stosunku pracy pracownika zajmującego stanowisko kierownicze, którego stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu przed okresem trzech lat pozostawania na stanowisku kierowniczym, mogą zostać pomniejszone proporcjonalnie do okresu zatrudnienia na kierowniczym stanowisku pracy. Ocena efektów pracy: Oceny efektów pracy członków Zarządu Banku dokonuje Rada Nadzorcza. Ocena efektów pracy obejmuje następujące wskaźniki Banku: 1) zysk netto, 2) jakość portfela kredytowego, 3) odpowiedni poziom ryzyka. Ocena efektów pracy dokonywana jest po zakończeniu roku i obejmuje 3 lata, tj. rok miniony oraz 2 poprzednie lata. Po raz pierwszy oceną objęty jest rok 2012, w kolejnych latach dodawany jest kolejny rok, aż do uzyskania trzyletniego okresu oceny. Pozytywna ocena danego pracownika zajmującego stanowisko kierownicze po trzyletnim okresie oceny jest udzielana, jeżeli w stosunku do niego nie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze przez organa ścigania dotyczące podejrzenia popełnienia przestępstwa na szkodę Banku oraz jeżeli w odniesieniu do trzech ocenianych lat w stosunku do Banku: 1) nie jest prowadzona likwidacja, 2) brak jest postanowienia o upadłości, 3) nie jest prowadzone postępowanie naprawcze. Wyniki oceny efektów pracy pracowników zajmujących stanowiska kierownicze za dany okres ogłaszane są w formie uchwały Rady Nadzorczej. W przypadku pozytywnej oceny danego pracownika uzyskuje on pisemną informację z jednoczesnym określeniem kwoty odroczonego wynagrodzenia zmiennego powiększonej o należne odsetki. Negatywna ocena efektów pracy oznacza podjęcie decyzji o anulowaniu wypłaty części odroczonej zmiennych składników wynagrodzeń. Nie wypłaca się również przypadającej na tę część odsetek. Jeżeli trzyletnia ocena efektów pracy danego pracownika jest negatywna uzyskuje on pisemną informację wskazującą jakie warunki nie zostały spełnione. Pracownik, po otrzymaniu pisma wraz z uchwałą, ma prawo do odwołania się od uchwały Rady Nadzorczej Banku odmawiającej wypłaty odroczonego wynagrodzenia zmiennego w terminie 14 dni od daty jego otrzymania. Odwołanie Pracownika rozpatruje się po przeprowadzeniu ponownej analizy kryteriów i warunków przydziału premii w terminie 30 dni od daty otrzymania odwołania, po czym informuje o wynikach tego odwołania. Po otrzymaniu pisma z wynikami odwołania, pracownik ma prawo do Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 36 2012 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim odwołania do sądu pracy w sprawie wymiaru i wypłaty części odroczonej zmiennych składników wynagrodzeń. Przydział części odroczonej zmiennych składników wynagrodzeń: Pracownik ma prawo do żądania wypłaty odroczonego wynagrodzenia zmiennego, przydzielonego mu jako część odroczona zmiennych składników wynagrodzeń, tylko i wyłącznie w przypadku pozytywnej oceny danego pracownika i uzyskaniu pisemnej informacji z jednoczesnym określeniem kwoty odroczonego wynagrodzenia zmiennego powiększonej o należne odsetki. Podstawą do żądania wypłaty odroczonego wynagrodzenia zmiennego, poza uchwałami Rady Nadzorczej ogłaszającymi wyniki oceny efektów pracy pracowników zajmujących stanowiska kierownicze za dany okres, są odpowiednie zapisy w umowach o pracę pracowników. Zarząd Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim: Prezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Piotr Żebrowski Beata Żak Sławomir Wantusiak Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50 tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected] 37 2012