Popularyzatorski opis rezultatów projektu

Nr wniosku: 172815, nr raportu: 6554. Kierownik (z rap.): mgr Agnieszka Ewa Sorokowska
Popularyzatorski opis rezultatów projektu
Węch odgrywa ważną rolę w spostrzeganiu świata – zapachy mogą wpływać na nasze nastroje,
poznanie i zachowania. Mimo to, często nie zdajemy sobie sprawy z tego, z jak ogromną grupą procesów
wiąże się chemorecepcja. Funkcje węchu można podzielić na trzy ogólne grupy: regulacja zachowań
powiązanych z jedzeniem, unikanie zagrożeń środowiskowych, oraz komunikacja społeczna. Utrata węchu
prowadzi do obniżenia jakości życia, co również podkreśla wagę tego zmysłu. Setki ciekawych badań
pokazują, że ludzie różnią się między sobą swoją wrażliwością węchową, zarówno w rozumieniu
psychofizycznym, czyli zdolności do wyczuwania, rozróżniania i identyfikowania zapachów, jak i
psychologicznym – czyli na przykład w kwestii preferencji węchowych. Przedstawiony projekt badawczy
wykazuje, że również zapach ciała może stanowić ciekawy materiał badań psychologicznych.
Seria badań przeprowadzona dzięki finansowemu wsparciu Narodowego Centrum Nauki pokazała,
że zapach ciała może być podstawą do wnioskowania na temat cech osobowości. Przykładowo, w przypadku
ocen dokonywanych na podstawie zapachu, zarówno dzieci, jak i dorośli, potrafili relatywnie trafnie oceniać
neurotyzm osoby od której pobrano próbkę, a dorośli trafniej niż losowo potrafili oceniać również jej
dominację. Co ciekawe, kiedy w kolejnym badaniu osoby będące „dawcami zapachu” stosowały kosmetyki
zapachowe, wzór wyników ulegał zmianie – oceny neurotyzmu na podstawie zapachu ciała stawały się
niemożliwe, natomiast oceny dominacji były wciąż relatywnie trafne.
Dodatkowo, wykazano, że trafność ocen osobowości zmienia się dla różnych bodźców (zdjęcia
twarzy, zapachu ciała oraz zdjęcia i zapachu prezentowanych jednocześnie). Wyniki te sugerują, że przy
ocenie osobowości zapach może stanowić dla bodźców wzrokowych uzupełnienie (w przypadku niektórych
cech, takich jak ekstrawersja), lub alternatywę (w przypadku innych cech, takich jak neurotyzm i
dominacja).
Kolejnym ciekawym rezultatem projektu jest polska adaptacja testu Sniffin’ Sticks (SST). Narzędzie
to jest złożonym testem węchu, pozwalającym na przeprowadzenie kompleksowej diagnozy funkcjonowania
zmysłu węchu. SST jest jednym z najpopularniejszych narzędzi tego typu na świecie, do tej pory jednak nie
był stosowany na szerszą skalę w Polsce. Wynikiem przeprowadzonych badań było stworzenie
zmodyfikowanej wersji arkusza odpowiedzi testu identyfikacji oraz ustalenie wartości normatywnych dla
różnych grup wiekowych. Dzięki pracom normalizacyjnym i adaptacyjnym test SST będzie mógł być
stosowany w codziennej praktyce medycznej i badaniach naukowych w Polsce.
Mimo, że zmysł węchu jest bardzo ważny w życiu człowieka, do tej pory nie zyskał on w badaniach
naukowych takiej popularności, jak na przykład wzrok. Zakres wiedzy dotyczącej tego zmysłu samego w
sobie, a także jego związku ze spostrzeganiem człowieka jest raczej wąski i wymaga uzupełnienia.
Opisywany projekt rozszerzył naukową wiedzę w tym zakresie i pokazał kolejną rolę zmysłu węchu w życiu
człowieka. Dzięki adaptacji testu zdolności zapachowych, polska nauka zyskała też ważne narzędzie do
stosowania w praktyce i w projektach naukowych. Wyniki moich badań stanowią również dobry punkt
wyjścia dla dalszych badań dotyczących zmysłu węchu u człowieka oraz uzupełniają wiedzę na temat oceny
osobowości.