ZarZądZanie prZeZ Komisję europejsKą pomocą

Transkrypt

issn 1831-0923
sprawozdanie specjalne
ZarZądZanie prZeZ Komisję
europejsKą pomocą
prZedaKcesyjną dla Turcji
pl
2009
nr 16
europejsKi TryBunaŁ
oBracHunKoWy
Sprawozdanie specjalne
nr 16
2009
Zarządzanie przez
Komisję Europejską
pomocą
przedakcesyjną
dla Turcji
(przedstawione na mocy art. 248 ust. 4 akapit drugi traktatu WE)
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luksemburg
Luksemburg
Tel.: +352 4398-1
Faks: +352 4398-46410
E-mail: [email protected]
Internet: http://www.eca.europa.eu
Sprawozdanie specjalne
nr 16
2009
Wiele informacji o Unii Europejskiej znajduje się w portalu Europa (http://europa.eu).
Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji.
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2009
ISBN 978-92-9207-578-1
doi:10.2865/68881
© Wspólnoty Europejskie, 2009
Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła.
Printed in Luxembourg
3
SPIS TREŚCI
Punkt
WYKAZ SKRÓTÓW
I–VIII STRESZCZENIE
1–7 WPROWADZENIE
8–10 ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE KONTROLNE
11–63 UWAGI
11–19
Planowanie strategiczne
13–19Dokumenty strategiczne Rady i Komisji nie były wystarczające, aby ukierunkować
pomoc UE na osiągalny zestaw celów
20–35
Wybór projektów
22–29Procedura wyboru projektów w ramach TPA nie była wystarczająco rygorystyczna
30–35
Wprowadzenie IPP przyczyniło się do poprawy procedury wyboru projektów
36–52
Zdecentralizowany System Wdrażania (DIS)
38–47DIS nie zapewnił terminowej realizacji skontrolowanych projektów, ale podjęto już
działania naprawcze
48–52Oczekiwane produkty skontrolowanych projektów zostały ostatecznie uzyskane,
a rezultaty mają szanse okazać się trwałe
53–63
Monitoring i ocena wyników
54–59Nie zawsze informowano o problemach z realizacją
60–63Ogólne dane na potrzeby oceny rezultatów projektów były niewystarczające
64–71 WNIOSKI I ZALECENIA
65–68Czy Komisja Europejska dopilnowała, aby pomoc UE była przeznaczana na projekty,
które najlepiej przyczyniają się do osiągnięcia priorytetowych celów partnerstwa
dla członkostwa UE?
69–70Czy Komisja Europejska dopilnowała, aby zdecentralizowany system wdrażania przyczynił
się do terminowego i skutecznego uzyskania produktów i osiągnięcia celów projektów?
71Czy Komisja Europejska zapewniła istnienie skutecznego systemu monitorowania
i oceny wyników?
Załącznik I — Wykaz skontrolowanych projektów
ODPOWIEDZI KOMISJI
Sprawozdanie specjalne nr 16/2009 — Zarządzanie przez Komisję Europejską pomocą przedakcesyjną dla Turcji
5
WYKAZ SKRÓTÓW
AP: Partnerstwo dla Członkostwa
CJFK: Centralna Jednostka Finansująco-Kontraktująca
DIS: Zdecentralizowany System Wdrażania
EADP: „Program rozwoju Wschodniej Anatolii”
IPP: Instrument Pomocy Przedakcesyjnej
MIPD: wieloletni plan orientacyjny
RACER: odpowiednie, zaakceptowane, wiarygodne, proste i miarodajne
SGUE: Sekretariat Generalny Unii Europejskiej
SMART: zdefiniowane, wymierne, osiągalne, odpowiednie i określone w czasie
TPA: pomoc przedakcesyjna dla Turcji
UE: Unia Europejska
WKM: Wspólny Komitet Monitorujący
6
STRESZCZENIE
I.
Od 2002 r. w ramach pomoc y pr zedakce
syjnej dla Turcji finansowano realizację projektów mających na celu wspieranie starań
Turcji o spełnienie warunków wymaganych
do przystąpienia do Unii Europejskiej (zob.
pkt 1–7).
II.
W trakcie kontroli starano się uzyskać odpowiedzi na następujące tr z y pytania (zob.
pkt 8):
a) C z y K o m i s j a E u ro p e j s k a d o p i l n ow a ł a ,
a b y p o m o c UE b y ł a p r z e z n a c z a n a n a
p ro j e k t y, k tó re n a j l e p i e j p r z yc z y n i a j ą
się do osiągn ięc ia pr ior y tetow ych ce lów Par tn er st wa dla C z ł on kost wa UE ?
b)C z y K o m i s j a E u ro p e j s k a d o p i l n ow a ł a ,
aby zdecentralizowany system wdrażania prz ycz ynił się do terminowego
i skutecznego uzyskania produktów
i osiągn ięcia celów proj ek tów?
c)C z y Komisja Europejsk a zapewniła ist nienie skutecznego systemu monitorowan ia i oceny w y n ików?
III.
W trakcie kontroli Trybunał zbadał próbę zakończonych projektów, system programowania nowych projektów oraz funkcjonowanie
Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania
(DIS) (zob. pkt 9–10).
7
sTresZcZenie
IV.
W pierwszym okresie pomocy przedakcesyjnej ( Tpa 2002–2006) napotkano wiele problemów, które były podobne do problemów
odnotowanych w poprzednich programach
przedakcesyjnych: nadmierne opóźnienia,
problemy z realizacją, nieodpowiedni monitoring i ocena (zob. pkt 36–42 i 53–61).
V.
niemniej jednak w ramach skontrolowanych
projektów uz yskano oczekiwane produkty,
a Trybunał ocenia, że rezultaty tych projektów
mają szansę okazać się trwałe w przyszłości
(zob. pkt 48–52).
V I.
Komisja podjęła działania mające na celu
zaradzenie wielu uchybieniom w Zdecentralizowanym systemie Wdrażania, w szczególności od momentu wprowadzenia nowego
instrumentu pomoc y przedakcesyjnej
(ipp 2007–2013). chociaż usprawniło to już
proces selekcji, pełny wpływ tych zmian możn a b ę d z i e o c e n i ć d o p i e ro p r z y re a l i z a c j i
projektów ipp w nadchodzących latach (zob.
pkt 19, 30–34 i 43–47).
VII.
jednakże Trybunał ustalił, że dokumenty strategiczne rady i Komisji nie były wystarczające, aby ukierunkować pomoc ue na osiągalny
zestaw celów w ramach procesu przygotowań
do przystąpienia do ue. ponadto cele strategiczne i cele projektów nie były dostatecznie
konk retne, aby umożliwić ocenę w yników
projektów. Komisja nie posiadała informacji
umożliwiających jej wykazanie skuteczności
p o m o c y p r ze d a k ce s y j n e j ( zo b. p k t 1 1 – 1 9
i 53–63).
VIII.
na podstawie t ych uwag Tr ybunał zaleca
K o m i s j i , a by z a ra d z i ł a u t r z y m u j ą c y m s i ę
uchybieniom w ogólnym programowaniu
i zarządzaniu wynikami (zob. pkt 65–71).
Zd j ę c i e 1 : J e d e n ze s ko nt ro l owanych projek tów pr z ycz y n ił się do ogól n ego cel u,
j aki m j e s t p o p rawa bez pi e c ze ńs t wa m orskiego Tu rcji oraz zapobiegan ie zan iecz y szczen iom
wó d m orskich zgodn ie z w y m ogam i UE
Źró dło: Komisja europejska
sprawozdanie specjalne nr 16/2009 — Zarządzanie przez Komisję europejską pomocą przedakcesyjną dla Turcji
8
WPROWADZENIE
1. T u r c j a j e s t o b e c n i e j e d n y m z t r z e c h k r a j ó w k a n d y d u j ą c y c h d o
członkost wa w UE wraz z Chor wacją i B yłą Jugosłowiańsk ą R epub l i k ą M a c e d o n i i . UE u s t a n a w i a p a r t n e r s t w o d l a c z ł o n k o s t w a
z k a ż d y m k r a j e m k a n d y d u j ą c y m . Pa r t n e r s t w o d l a c z ł o n k o s t w a
w odniesieniu do Turcji zostało prz yjęte w 2001 r. i zaktualizowane
w 2 0 0 3 , 2 0 0 6 i 2 0 0 8 r. Pr i o r y te towe ce l e Pa r t n e r s t wa d l a C z ł o n k o s t w a w UE , k t ó r e Tu r c j a m u s i s p e ł n i ć , a b y o s i ą g n ą ć p o s t ę p
w n eg o cjacjach czło nkowsk ich , są ok reślon e w dec y z j i R ady.
2. Aby p o mó c k rajo m k andydu ją c y m speł n ić w y mogi dot ycz ące in te gracji eu ro p ejsk iej i wdroż yć refor my n iez będn e do speł n ien ia
k r yteriów członkost wa, UE zapewnia wsparcie finansowe. Co roku
pr z ygotow y wany jest program k rajow y, w któr ym w yszczególnion e są p ro jekt y do real izacji.
3. p r z y p a d k u Tu r c j i p r o g r a m y k r a j o w e n a l a t a 2 0 0 0 – 2 0 0 6 b y ł y
W
f i nansowane z systemu p o moc y pr zedak cesy j n ej dla Turcj i ( TPA)
( zob. tab ela 1). W 2007 r. T PA z astąpion o I n str umentem Pomoc y
Pr zedakcesyjnej (IPP) 1 .
1
Podstawa prawna IPP:
rozporządzenie Rady (WE)
nr 1085/2006 z dnia 17 lipca 2006 r.
ustanawiające Instrument
Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej
(Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 82).
Ta b ela 1
P rojekty wspó ł finansowane przez U E i roczne b ud ż ety
w ra m ac h T PA
Programy krajowe
Liczba projektów
Przydział budżetowy (w mln euro)
2002
18
126
2003
26
145
2004
38
237
2005
38
278
2006
44
463
9
4. I nstrument Pomoc y Przedakcesyjnej dla Turcji na ok res 2007–2013
w y n o s i 4 8 7 3 m l n e u r o. S k ł a d a s i ę o n z p i ę c i u k o m p o n e n t ó w,
z k t ó r yc h n a j w i ę k s z y j e s t k o m p o n e n t I : p o m o c w o k re s i e p r z e j ś c iow ym i roz wó j inst yt ucjo n alny, n a któr y pr z y z n an o 1 6 6 5 mln
e u ro 2 . J e s t t o k l u c z o w y k o m p o n e n t p o m o c y UE m a j ą c e j n a c e l u
spełnienie k r yter iów polit ycznych i ekonomicznych (ok reślonych
n a p o s i e d ze n i u R a d y w K o p e n h a d ze w c ze r wc u 1 9 9 3 r. ) 3 i wd ro ż e n i e d o r o b k u p r a w n e g o 4, c o j e s t w a r u n k i e m n i e z b ę d n y m d o
p r z yst ąp ienia do UE.
2
Pozostałe komponenty to
współpraca transgraniczna, która
ma zastosowanie do beneficjentów
z regionów przygranicznych między
krajami kandydującymi
a potencjalnymi krajami
kandydującymi oraz między tymi
krajami a państwami członkowskimi UE
(IPP-II), oraz komponenty dotyczące
zasobów regionalnych, zasobów
5. kadrowych i rozwoju obszarów
C h o c i a ż K o m i s j a z a c h o w u j e o g ó l n ą o d p ow i e d z i a l n o ś ć z a z a r z ą d z a n i e p o m o c ą p r z e d a k c e s y j n ą , i n s t r u m e n t a m i T PA i IPP z a r z ą d z a j ą w ł a d z e t u re c k i e w r a m a c h Zd e c e n t r a l i z o w a n e g o S y s t e m u
Wd r a ż a n i a ( DIS ) . G ł ó w ny b e n e f i c j e n t k a ż d e g o p ro j e k t u ( z w y k l e
m i nisterst wo l u b inny o rg an public z ny ) odpowiada z a sk ł adan ie
w n i o s k ó w p r o j e k t o w y c h , o k r e ś l a n i e w y m o g ó w, a n a s t ę p n i e z a
z a r z ą d z a n i e d z i a ł a n i a m i p ro j e k t o w y m i . W Tu rc j i p o w s t a ł y n o we
i n s t y t u c j e : S e k r e t a r i a t G e n e r a l n y UE ( S G UE ) , o d p o w i e d z i a l n y
g ł ów n i e z a i d e nt y f i k a c j ę i m o n i to r i n g p ro j e k tów o ra z Ce nt ra l n a
Jednostk a Finansująco -Kontraktująca (CJFK ), która zawiera umo w y w p r z yp adk u wsz yst k ich proj ektów fin an sowanych z UE.
wiejskich (IPP III, IV i V).
3
Kopenhaskie kryteria polityczne
wymagają istnienia instytucji
gwarantujących stabilną demokrację,
rządy prawa, poszanowanie praw
człowieka oraz poszanowanie
i ochronę mniejszości. Kryteria
ekonomiczne wymagają istnienia
gospodarki rynkowej gotowej
sprostać konkurencji i wolnemu
rynkowi w Unii Europejskiej. Aby
6. uzyskać więcej informacji na temat
o m i s j a b y ł a o d p o w i e d z i a l n a z a z a t w i e rd z a n i e i n s t y t u c j i ( a k re K
dytację) w ramach DIS oraz za system zar ządzania projektem, zanim inst ytucje te rozpoczęły funkcjonowanie. Komisja zat wierdza
także roczny program k rajow y (zawierając y poszczególne projek t y w y b r a n e d o f i n a n s o w a n i a z e ś r o d k ó w UE ) , a p r a c o w n i c y K o misji w Ank arze w ydają uprzednią zgodę w k westiach pr zetargów
i u mów.
negocjacji akcesyjnych, zob.
http://europa.eu/scadplus/
glossary/accession_criteria_
copenhague_en.htm
4
Dorobek prawny Wspólnoty –
zwany dalej dorobkiem
prawnym – to całość przepisów UE
7. zawartych w około 100 000 stronach
spólny Komitet Monitorując y ( WKM) dla Turcji monitoruje funkW
c j o n o w a n i e DIS . K o m i t e t e m k i e r u j ą w s p ó l n i e K o m i s j a i w ł a d z e
tureckie, a w jego skład wchodzą przedstawiciele wysokiego
s zczeb l a wsz yst k ich o dp ow iedn ic h organ ów.
podstawowego i wtórnego
prawodawstwa. Władze
administracyjne i sądowe Turcji
muszą być przeszkolone w zakresie
wdrożenia i stosowania nowych
przepisów UE.
10
ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE
KONTROLNE
8. Ce lem ko nt ro l i była o cena, w j ak i sposób Komisj a z ar z ądz ał a po mocą pr zedakcesyjną dla Turcji, z uwzględnieniem następując ych
k west ii:
a ) C z y K o m i s j a E u r o p e j s k a d o p i l n o w a ł a , a b y p o m o c UE b y ł a
p r ze z n a c z a n a n a p ro j e k t y, k tó re n a j l e p i e j p r z yc z y n i a j ą
się do osiągnięcia priorytetowych celów partnerstwa dla
czło nko st wa UE ?
b) C z y Ko misja Euro p ejsk a dopiln ował a, aby Zdecentralizowany
Sy s t e m Wd r a ż a n i a p r z yc z y n i ł s i ę d o t e r m i n owe g o i s k u t e c z neg o uz ysk ania p ro duktów i osiągn ięc ia celów proj ektów?
c) Cz y Komisja Europejsk a zapewniła istnienie sk utecznego systemu mo nito rowania i o ce ny w y n ików?
9. T r ybunał zbadał próbę złożoną z 11 spośród 82 projektów TPA uję t ych w programach k rajow ych na lata 2002–2004 r., gdyż w czasie
prowadzenia kontroli projekt y z ostatnich lat nie były jeszcze zakończone. Projekt y zbadano, aby ocenić, w jak im stopniu zapew niły one uz ysk anie produktów oraz spełniły swoje cele. Badanie to
dostarcz yło również dowodów na różnego rodzaju uchybienia
w s y s t e m a c h p ro g r a m o w a n i a , re a l i z a c j i i m o n i t o r i n g u . W p ró b i e
znalazły się projekty zróżnicowane pod względem charakteru, wielkości i umiejscowienia geograficznego. Najprostsz y projekt w pró b i e o b e j m owa ł j e d n ą u m owę, a n a j w i ę k s z y p ro j e k t – 3 1 2 d o t a c j i .
Wa r t o ś ć ś r o d k ó w UE w p r o j e k t a c h o b j ę t y c h p r ó b ą w a h a ł a s i ę
od 1,5 do 45 mln euro (zob. załąc znik I).
11
10.
W trakcie kontroli badano także planowanie strategiczne oraz pro cedur y wyboru nowych projektów komponentu i w ramach ipp
w pier wsz ym roku programowania (2007) do grudnia 2008 r. Komp o n e n t t e n z o s t a ł w y b r a n y, g d y ż b y ł o n n a j w i ę k s z y m z p i ę c i u
k o m p o n e n t ó w ( 5 2 % ł ą c z n e g o b u d ż e t u d l a Tu r c j i n a 2 0 0 7 r. )
i n a jb ardziej p o rów ny wal nym z Tpa.
m ap a Tu rc j i — m i ej s c a pr zeprowad zenia ko ntro li
Ź ró dło: europejski Trybunał obrachunkowy
12
UWAGI
P L A N O WA N I E S T R AT E G I C Z N E
11. Pr i o r y t e t owe
c e l e p a r t n e r s t w a d l a c z ł o n k o s t w a p ow i n ny być re alizowane nie tylko prz y pomoc y UE, ale także ze źródeł k rajowych
oraz z wykorz ystaniem pomoc y innych donatorów, a także poprzez
p olit ykę k rajową i p rawo dawst wo.
5
Art. 33 rozporządzenia
finansowego (oraz art. 24 przepisów
wykonawczych) wymaga
przedstawienia opisów zadań
zawierających informacje na temat
12. Tr ybunał zbadał dokument y strategiczne i system programowania
osiągnięcia wszystkich wcześniej
ustalonych zdefiniowanych,
d l a p ro gra m u k ra j owe g o n a 2 0 0 7 r. , a by o ce n i ć, c z y K o m i s j a s ys tematycznie k ierowała pomoc finansową UE tam, gdzie mogła ona
n a j lep iej p r z ycz ynić się do o siągn ięc ia pr ior y tetow yc h celów.
wymiernych, osiągalnych,
D O K U M E N T Y S T R AT E G I C Z N E R A DY I KO M I S J I N I E BY ŁY
W YS TA R C Z A J ĄC E , A BY U K I E R U N KO WAĆ P O M O C U E N A
O S I ĄG A L N Y Z E S TAW C E LÓ W
ds. Rozszerzenia znajduje się na s. 667
odpowiednich i określonych
w czasie celów.
6
Najnowszy opis zadań dla DG
dokumentu o nr ref. SEC(2008) 514:
Wstępny projekt budżetu ogólnego
Komisji Europejskiej na rok
13. R oz p o r z ą d ze n i e
14. Pa r t n e r s t wo
15. Pr i o r y t e t o w e
f i n a n s owe 5 w y m a g a , a by d l a ws z ys t k i c h d z i a ł a ń
pok r y wanych z budżetu UE ustanowiono cele zgodne z k r yteriami
SMAR T (zdefiniowane, w ymier n e, osiągaln e, odpowiedn ie i ok re ślone w czasie). Cele te powinny być ok reślone w rocznych opisach
zadań 6 , jako część budżetowania zadaniowego i procesów zar ządcz ych. Jednakże Komisja nie ujęła tych celów w opisach zadań
d ot ycząc ych w ydat ków p r zedak cesy j nych w Turc j i.
d l a c z ł o n k o s t w a n a 2 0 0 6 r. o b e j m ow a ł o 2 3 6 p r i o r y t e t o w yc h c e l ó w m a j ą c yc h u m o ż l i w i ć Tu rc j i re a l i z a c j ę w y m o g ó w
z w i ą z a nyc h z wd roże n i e m d o ro b k u p raw n e g o i s p e ł n i e n i e k r y te riów kopenhaskich. Nie porównano prior ytetowych celów pod
względem ich istotności; jedynym rozróżnieniem były ich ramy
czasowe. W Par tnerst wie dla C złonkost wa na 2006 r. wsk azano, że
prior ytetowe cele krótkoterminowe powinny zostać osiągnięte
w ciągu jednego rok u lub dwóch lat, a pr ior ytetowe cele średnio te r minowe – w o k resie t r zech do cz terech lat.
c e l e Pa r t n e r s t w a d l a C z ł o n k o s t w a n i e b y ł y k o n s e k we n t n i e u s t a l a n e w s p o s ó b zd e f i n i ow a ny i w y m i e r ny. Z re a l i zo wa nie ich wsz yst k ich w ter minie ok reślony m w dec y z j i R ady ok az a ło się niemożl iwe.
budżetowy 2009 – dokument
roboczy część I.
13
16. W
2 0 0 7 r. K o m i s j a o c e n i ł a , w j a k i m s t o p n i u Tu r c j a z r e a l i z o w a ł a
prior ytetowe cele Par tnerstwa dla Członkostwa. Wyk azano, że Turcja zrealizowała już około 60 pr ior ytetow ych celów, cz yli 30% ce l ó w, k t ó r e p o w i n n y b y ć s p e ł n i o n e z g o d n i e z h a r m o n o g r a m e m
ok reślonym w Par tnerst wie dla Członkost wa. Pot wierdziła to anal i z a Tr y b u n a ł u . Z p r i o r y t e t o w y c h c e l ó w k r ó t k o t e r m i n o w y c h
na 2006 r. 67% znalazło się także w Par tnerst wie dla C złonkost wa
n a 2 0 0 8 r. , c o ś w i a d c z y o t y m , ż e n i e z o s t a ł y o n e z r e a l i z o w a n e
w p l anowanym ter minie (tab ela 2) .
17. Na pr z yk ład w Par tnerst wie dla C złonkost wa na 2001 r. ok reślono
18. W odpowiedzi na k ażde Par tnerst wo dla C złonkost wa Turcja musi
7
Krajowy program przyjmowania
dorobku prawnego Wspólnoty.
prior ytetow y cel „ z walczanie przestępczości zorganizowanej, hand l u n a r k o t y k a m i i l u d ź m i , n a d u ż yć, k o r u p c j i i p ra n i a p i e n i ę d z y ”,
któr y miał zostać osiągnięt y w ciągu dwóch lat. Cel ten powtar zał
s i ę w k a ż d y m k o l e j ny m Pa r t n e r s t w i e d l a C z ł o n k o s t w a . D w u l e t n i
te r min był nat ural nie nieo siągalny dla celu o tak iej sk ali.
op racować p l an o k reśl ając y p r zewidy wan e dz iał an ia 7 . W plan ach
t ych nie w yszczególniono działań, w pr z ypadk u któr ych w ymagan a b ędzie finansowa p o mo c UE.
Ta b ela 2
P orównanie priorytetowyc h celów krótkoter m inowyc h
uj ę tyc h w partnerstwie dla cz łonkostwa na 2006 r . i 2008 r .
W Partnerstwie dla Członkostwa na 2006 r. ujęto 155 priorytetowych celów krótkoterminowych, a w Partnerstwie dla Członkostwa na 2008 r. – 139.
Z priorytetowych celów krótkoterminowych ujętych w Partnerstwie dla Członkostwa na 2006 r.:
80 (52%) zostało powtórzonych w niezmienionej formie lub z niewielkimi zmianami w Partnerstwie dla Członkostwa na 2008 r.
24 (15%) zostały powtórzone w Partnerstwie dla Członkostwa na 2008 r. w bardziej precyzyjnej i konkretnej formie.
51 (33%) nie zostało ujętych w Partnerstwie dla Członkostwa na 2008 r.
35 priorytetowych celów krótkoterminowych ujętych w Partnerstwie dla Członkostwa na 2008 r. było nowych lub było wcześniej priorytetowymi
celami średnioterminowymi.
14
19. W 2007 r. Komisja wprowadziła wieloletni plan orientac yjny (MIPD).
J e s t to o b s ze r ny d o k u m e nt s t rate gi c z ny m a j ą c y o k re ś l a ć g ł ów n e
prior ytetowe cele, które powinny zostać osiągnięte za pomocą
fundusz y IPP w następnych tr zech latach. Plan ten jest podstawo wym narzędziem do tego celu i ma prz ycz ynić się do lepszego
u k i e r u n k owa n i a p o m o c y UE. J e d n a k że s ze ro k i z a k re s te g o d o k u m e nt u n i e p oz wo l i ł n a j e g o u s zc ze g ó ł ow i e n i e. W n i e k tó r yc h o b szarach w dokumencie t ym powtór zono jedynie prior ytetowe cele
Pa r t nerst wa dl a C zło nko st wa, a w j edny m pr z y padk u n awet podsumowano siedem prior ytetowych celów w jednym punkcie:
wzmocnienie ochrony prawnej i sądowej w zak resie wolności w y z n a n i a . O z n a c z a t o, ż e w w i e l o l e t n i m p l a n i e o r i e n t a c y j n y m n i e
o k re ś l o n o b a rd z i e j zd e f i n i owa nyc h , w y m i e r nyc h l u b o s i ą g a l nyc h
ce lów finansowania UE niż w Par tn er st wie dla C z ł on kost wa.
W Y B Ó R P R O J E K TÓ W
20. Pro j e k t y s ą w y b i e ra n e ws p ó l n i e p r ze z w ł a d ze t u re c k i e i K o m i s j ę,
21. Tr y b u n a ł
a n a stęp nie ujmowane w umowach fin an sowan ia podpisy wanych
p r z e z o b i e s t ro ny p o p r z y j ę c i u o d p o w i e d n i e g o p ro g r a m u k r a j o we go p r zez Ko misję.
ocenił, cz y proces wyboru projektów gwarantował, że
f i n ansowane p ro jekt y :
a ) bezpośrednio uwzględniały prior ytetowe cele Par tnerstwa dla
C zło nko st wa;
b) m i a ł y z d e f i n i o w a n e c e l e i o b e j m o w a ł y m o n i t o r o w a n i e
w yników ;
c ) były do b r ze zap l anowane i w y kon aln e.
P R O C E D U R A W Y B O R U P R O J E K TÓ W W R A M AC H T PA
N I E BY Ł A W YS TA R C Z A J ĄCO R YG O R YS T YC Z N A
Wy b ó r p ro j e k tów w ra m a c h T PA n i e o d p ow i a d a ł w w ys t a r czającym stopniu priorytetowym celom partnerstwa dla
członkost wa
22. A by w p rowa d zo n a w ra m a c h
DIS o d d o l n a i d e nt y f i k a c j a p ro j e k t u
g w a r a n t o w a ł a , ż e o p r a c o w y w a n e i z a t w i e r d z a n e b ę d ą p r o j e k t y,
które prz ycz ynią się do osiągnięcia prior ytetow ych celów par tner s t wa dl a czło nko st wa, p o t r zebn a j est sk utecz n a procedura.
15
23. Przeprowadzona przez Tr ybunał kontrola projektów zrealizowanych
w ramach programów krajowych z lat 2000–2004 wykazała, że w
t y m c z a s i e n i e i s t n i a ł a t a k a p ro ce d u ra , a j e d n e m u z 1 1 p ro j e k tów
n i e o d p ow i a d a ł ż a d e n p r i o r y te tow y ce l Pa r t n e r s t wa d l a C z ł o n k o stwa 8 . Chociaż niewątpliwie był to interesując y projekt (zob. pkt 51
i ra m k a 5 ) , n i e ws p o m n i a n o o t a k i e j k o n i e c z n o ś c i w Pa r t n e r s t w i e
dla Członkostwa, a równocześnie istniało ponad 100 innych
pr ior ytetow ych celów, dla któr ych nie w ybrano żadnego projektu.
Ce l e i z a k re s k o l e j nyc h c z te re c h s k o n t ro l ow a nyc h p ro j e k tów 9 n i e
u w z g l ę d n i ł y b e z p o ś re d n i o p r i o r y te tow yc h ce l ów Pa r t n e r s t wa d l a
C złonkost wa.
8
tureckiej reformy więziennictwa, aby
zapewnić różne usługi organom
sądowniczym i służbie więziennej.
W nowym systemie wprowadzono
alternatywę dla kary pozbawienia
wolności, co daje skazanym
możliwość odbycia kary poza
zakładem karnym.
9
Cele i wsk aźnik i projektów w ramach TPA nie p oz woliły na
monitorowanie w yników
24. W
25. Tr yb unał zb adał k ar t y p ro jektów, aby sprawdz ić, c z y cele proj ek-
26. C h o c i a ż
Projekt dotyczył utworzenia służby
nadzoru kuratorskiego w ramach
Ekspertyzy sądowe, prawa
kulturalne, transport drogowy oraz
„Program rozwoju Wschodniej
Anatolii”.
prz ypadku każdego projektu ujętego w programie krajowym
w ymag any jest p ełny o p is p roj ek tu z wany k ar tą proj ek tu. W k ar t a c h t ych o k reśl a się cel e p ro j ek tu, oc zek iwan e rez ultat y i obiektywne możliwe do wer yfikacji wskaźniki, jak również kluczowe
e t a py real izacji.
t u i o czek iwane rezul t at y były z godn e z k r y ter iami SMAR T ( zdefiniowane, w ymierne, osiągalne, odpowiednie i ok reślone w czasie)
oraz cz y wsk aźnik i monitorowania w yników projektu były zgodne
z k r y t e r i a m i RACER ( o d p o w i e d n i e, z a a k c e p t o w a n e, w i a r yg o d n e,
p ro ste i miaro dajne).
k a r t y p ro j e k t ó w s t a n ow i ą p o d s t awę s y s t e m u m o n i t o ro w a n i a w y n i k ó w, Tr y b u n a ł u s t a l i ł, że j e d y n i e d w a z 1 1 p ro j e k t ów
( ochro na ko nsu mentów i służba n adzor u k urator sk iego z program u k r a j o w e g o n a 2 0 0 4 r. ) p o s i a d a ł y c e l e z g o d n e z k r y t e r i a m i
SMART i wsk aźnik i wykonania zgodne z k r yteriami RACER. Na prz yk ład w k arcie projektu dot yczącego służby nadzoru kuratorsk iego
podano siedem wskaźników mających mierz yć wpływ nadzoru
k u rato ra jako al ter nat y w y dl a k ar y poz bawien ia woln ości.
16
27. Brak podstaw – cz yli punktu w yjściowego, w stosunku do którego
można zmierz yć postęp – niemal uniemożliwił ocenę, w jakim
s top niu p ro jekt y o siągnęły swoj e cele. W ra mce 1 pr zedstawion o
dowód, iż cele „Programu roz woju Wschodniej Anatolii” mogły być
w y m i e r n e. J e d n a k ż e w k a rc i e p ro j e k t u n i e by ł o a n i w s k a ź n i k ów,
a n i p o dst aw, w sto sunk u do któr yc h moż n a by w y k az ać osiągn ię c i a ; nie o k reśl o no w niej t akże celów.
R a m ka 1
P rogra m rozwoju W sc h odniej A natolii ( E A D P )
Program ten dysponował funduszami w wysokości 45 mln euro i obejmował cztery komponenty, których
głównymi celami były:
Rolnictwo: Poprawa potencjału rolniczego ludności wiejskiej i organizacji wiejskich, wzrost dochodu
i poprawa jakości życia w obszarze objętym programem. (Nie podano wskaźników lub podstawowych
danych dotyczących potencjału rolniczego, dochodów itp.).
MŚP: Stymulowanie działalności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez budowanie zdolności instytucjonalnych na szczeblu centralnym i lokalnym w zakresie stosowania nowego podejścia do długoterminowego rozwoju regionalnego w obszarze innowacji. (Nie podano wskaźników lub podstawowych
danych dotyczących działalności MŚP).
Turystyka: Promowanie regionu jako krajowego i międzynarodowego kierunku turystycznego oraz pomoc w ochronie obiektów naturalnych i historycznych. (Nie podano wskaźników lub podstawowych
danych dotyczących liczby turystów krajowych/międzynarodowych).
Rozwój społeczny: Wyrównanie szans na rzecz dostępu kobiet do podstawowej edukacji i działalności
zarobkowej. (Nie podano wskaźników lub podstawowych danych dotyczących sytuacji kobiet).
17
Brak o dp owiedniej analiz y w ykonalności projektów
w ramach TPA
28. P o
określeniu celów projektu należy ustalić, jakie wyposaże nie, obiekty i działania należ y przewidzieć w ramach projektu.
Z 1 1 s k o n t ro l o w a nyc h p ro j e k t ó w t y l k o w d wó c h o k re ś l o n o k o n kretne wymogi związane z projektem: w przypadku „bezpie c z e ń s t w a m o r s k i e g o ” z p r o g r a m u k r a j o w e g o n a 2 0 0 2 r. o r a z
„ a d m i n i s t r a c j i p o d a t k o w e j ” z p r o g r a m u k r a j o w e g o n a 2 0 0 4 r.
Specyfikacje pozostałych dziewięciu projektów były w różnym stopniu
n i e o dp ow iednie.
Projekt dotyczący wdrażania
10
dorobku prawnego w dziedzinie
fitosanitarnej miał na celu
dostosowanie prawa krajowego do
przepisów i praktyk UE w zakresie
zdrowia roślin.
29. Prz ykładowo w projekcie dotyczącym prz yjmowania dorobku praw -
nego w dziedzinie fitosanitarnej 10 nie uwzględniono w należ yt ym
stopniu obiektów, które miały zapewnić władze tureck ie. Dopiero
p o roz p o c zę c i u p ro j e k t u s t w i e rd zo n o, że n i e z b ę d n e b ę d ą c a ł k o wicie nowe budynki i istotne zmiany w praktykach robocz ych.
Pra ce n a t a k ą s k a l ę n i e m o g ł y zo s t a ć p o d j ę te w ra m a c h b u d że t u
i harmonogramu ustanowionych dla projektu. W rezultacie projekt
nie uz yskał zakładanej akredytacji jako laboratorium, chociaż
spr zęt i szkolenie finansowane ze środków UE zostały zapewnione
z go dnie z p l anem.
W P R O WA D Z E N I E I P P P R Z YC Z Y N I ŁO S I Ę D O P O P R AW Y
P R O C E D U R Y W Y B O R U P R O J E K TÓ W
30. K o n t r o l a
31. Pr z yk ładowo na wczesnym et a pie sprawdz an o, cz y proj ek t odpo -
Tr y b u n a ł u w z a k r e s i e p r o c e d u r y w y b o r u p r o j e k t ó w
w r a m a c h p r o g r a m u k r a j o w e g o n a 2 0 0 7 r. w y k a z a ł a , ż e K o m i s j a
prowadziła systemat yczne i udokumentowane kontrole dot yczące
k a ż d e g o w n i o s k u p ro j e k t o we g o p r ze d p o d j ę c i e m d e c y z j i o w ł ą c ze niu p ro jekt u do p ro gramu.
wiada prior ytetowemu celowi uwzględnionemu w wieloletnim
planie orientac yjnym i Par tnerstwie dla Członkostwa. Wniosk i projektowe, w prz ypadku któr ych nie można było ustalić takiego
z wiązk u, były o dr zucane.
18
32. 33. Ponadto Ko misja zo b ow iązała wł adze turec k ie do pr z ygotowan ia
34. Pr zeprowadzona pr zez Tr ybunał analiza w yk azała, że w programie
35. Nowe zasady powinny umożliwić Komisji w ybór projektów w spo -
omisja uznała również potr zebę poprawienia wsk aźników w celu
K
l e p s ze g o p o m i a r u s to p n i a o s i ą gn i ę c i a ce l ów p ro j e k t u o r a z w p ro wa d z i ł a k o nt ro l ę j a k o ś c i t yc h ws k a ź n i k ów. B e n e f i c j e n c i o t r z y m a l i
wsk azówk i, jak zdefiniować jasne cele i wsk aźnik i do ich pomiaru.
ocen potrzeb lub studiów w ykonalności dla k ażdego projektu oraz
wprowadziła kontrole mające dopilnować ich w ykonania. Komisja
z a l e c i ł a p r ze p row a d ze n i e o ce ny e k o n o m i c z n e j ( z w y k l e w fo r m i e
analiz y kosztów i korz yści) projektów inwestycyjnych. Komisja
w y m a g a ł a rów n i e ż b a d a ń r y n k u w z a k re s i e k o m p o n e n tów w n i o skowanych projektów obejmując ych dostaw y, aby ocenić fakt ycz ną potrzebę i oszacować odpowiedni budżet na sprzęt. Komisja
u d ziel iła w ładzo m t u reck im wsk azówek co do sposobu pr z ygoto wa nia t ak ich b adań.
k r a j o w y m n a 2 0 0 7 r. z a s t o s o w a n o s i ę d o n o w y c h z a s a d , j e d n a k
wciąż istnieje możliwość poprawy w zakresie ich stosowania.
Wniosk i projektowe nie były oceniane pod względem ich możliwej
s k u te c z n o ś c i i w yd a j n o ś c i w re a l i zowa n i u p r i o r y te tow yc h ce l ów.
Tak a ocena poz woliłaby przeprowadzić konstruktywne porównanie
międz y różnymi opcjami, a w ybrane projekt y mogłyby mieć więk s ze o ddziały wanie.
s ó b, k tó r y z m n i e j s z y ł by p ro b l e my o d n o tow a n e p o d c z a s k o n t ro l i
projektów z programu krajowego na lata 2002–2004. Jednakże
wpływ tych usprawnień może być w pełni oceniony dopiero wtedy,
g d y p ro j e k t y p ro gra m u k ra j owe g o n a 2 0 0 7 r. zo s t a n ą c a ł k ow i c i e
z re al izowane (w 2012 r. )
Z D E C E N T R A L I ZO WA N Y S YS T E M W D R A Ż A N I A ( D I S )
36. DIS
z a p e w n i a w ł a d z o m t u re c k i m p r aw n e i a d m i n i s t r a c y j n e p o d stawy umożliwiające zarządzanie projektami finansowanymi ze
ś ro d k ó w UE p o d n a d z o re m K o m i s j i . W y m a g a to i s t n i e n i a w ł a ś c i w yc h o rg a n ów a d m i n i s t r a c y j nyc h d ys p o n u j ą c yc h o d p ow i e d n i m i
z a s o b a m i – t j . S G UE I CJ F K ( z o b. p k t 5 ) – o r a z w y s t a r c z a j ą c y c h
zd ol no ści b eneficjentów do realiz acj i proj ektów.
19
37. Tr yb unał o cenił, cz y DIS p r z yc z y n ił się do sk utecz n ego z ar z ądz an i a p ro jekt ami p o p r zez:
a) terminową realizację skontrolowanych projektów z programów k rajow ych z l at 2002–2 0 0 4 ;
b) u z y s k a n i e z a ł o ż o n y c h p r o d u k t ó w o r a z o k r e ś l e n i e s z a n s n a
t r wałe w ynik i.
D I S N I E Z A P E W N I Ł T E R M I N O W E J R E A L I Z AC J I
S KO N T R O LO WA N YC H P R O J E K TÓ W, A L E P O D J Ę TO J U Ż
D Z I A Ł A N I A N A P R AW C Z E
38. W
2 0 0 3 r. K o m i s j a o c e n i ł a m o ż l i w o ś c i s t r u k t u r y i p e r s o n e l u DIS
jako zadowalające i zat wierdziła DIS jako nar zędzie realizacji TPA.
Jednakże w prakt yce DIS nie zapewnił w ystarczająco w yk walifikowanego i odpowiednio wyszkolonego personelu, któr y mógłby
p o r a d z i ć s o b i e z d u ż y m o b c i ą że n i e m p r a c ą z w i ą z a n ą z w y s o k i m
budżetem i licznymi projektami, pr z yjęt ymi w ramach programów
k ra jow ych na l at a 2002–2004 ( zob. ra mka 2) . Pomimo to Komisj a
p r z yjęła p ro gramy k rajowe, które z rok u n a rok obej mował y w y ż s ze śro dk i finansowe i w iększą licz bę proj ektów ( zob. tabela 1 ) .
R a m ka 2
Przykłady opóźnień spowodowanych niewystarczającym
doświadczeniem i liczbą pracowników DIS
Projekt dotyczący transportu drogowego z programu krajowego na 2004 r.
Projekt specyfikacji technicznych został opracowany pod koniec 2004 r., ale z powodu braków kadrowych
CJFK potrzebowała siedmiu miesięcy na przedstawienie swoich uwag. Łącznie finalizacja i zatwierdzenie
dokumentów przetargowych trwały ponad półtora roku.
Projekt dotyczący wdrożenia dorobku prawnego w dziedzinie fitosanitarnej z programu krajowego na
2002 r.
Przygotowanie umowy o pomoc techniczną dla projektu trwało łącznie rok, a beneficjent, z uwagi na
brak doświadczenia w sporządzaniu takich umów, przygotował w sumie dziesięć jej wersji. Opóźniło to
pomoc techniczną o około 11 miesięcy.
20
39. W odpowiedzi na opóźnienia CJFK nadała pier wszeńst wo pr zetar-
gom i zawieraniu umów dot ycząc ym starsz ych projektów, tak aby
nie przek rocz yć terminów zawierania umów, a tym samym nie stracić środków finansowych z UE. W rezultacie projekty z danego roku
n i e były real izowane zg o dnie z plan em, co doprowadz ił o do systematycznych opóźnień 11 . W konsek wencji ok res realizacji dla k ażd e g o p r o g r a m u k r a j o w e g o T PA w l a t a c h 2 0 0 2 – 2 0 0 5 m u s i a ł b y ć
p r zedłużany o ko l ejny ro k . C zęść programu k raj owego n a 2 0 0 6 r.
rów nież mu siała zo st ać p r zedłużon a.
W poprzednich sprawozdaniach
11
Trybunału przedstawiono podobne
problemy dotyczące pomocy
przedakcesyjnej:
sprawozdanie specjalne nr 12/2008
dotyczące Instrumentu
Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej
(ISPA), 2000–2006;
dotyczące projektów inwestycyjnych
40. Tr y b u n a ł
s t w i e r d z i ł , ż e DIS n i e z a p e w n i ł t e r m i n o w e j r e a l i z a c j i
w p r z y p a d k u s i e d m i u z 1 1 s k o nt ro l owa nyc h p ro j e k tów z p ro gra mów k rajow ych na lata 2002–2004, a w prz ypadku czterech innych
p ro jektów zap ew nił ją t yl ko częściowo.
Phare w Bułgarii i Rumunii;
dotyczące pomocy w ramach Phare
mającej na celu przygotowanie
krajów kandydujących do
zarządzania funduszami
41. Pier wsz ym k rok iem w realizacji projektu jest pr zetarg, któr y może
roz po cząć się do p iero p o zat wierdzen iu pr zez Komisj ę programu
k rajowego. W prz ypadku siedmiu skontrolowanych projektów pod jęcie procedur przetargowych na tym etapie nie było możliwe:
ministerst wo będące beneficjentem nie pr z ygotowało odpowiedn i e j sp ec yfik acji i innych do k umentów poz walaj ąc yc h n a opublikowanie ogłoszeń o przetargu koniecznych, aby znaleźć odpo w i e d n i c h w y k o n a w c ó w. N a p r z y k ł a d w p r z y p a d k u p r o j e k t ó w
„ M o d e r n i z a c j a s y s t e m u c e l n e g o” o r a z „ Pr a w a k u l t u r a l n e” o p ó ź
n i e nie międz y zat w ierdzeniem proj ektów w programie k raj ow y m
n a 2004 r. a rozp o częciem p r zetargu sięgn ęł o 1 7 miesięc y.
strukturalnymi;
dotyczące twinningu jako głównego
instrumentu wspierania rozwoju
instytucjonalnego w krajach
kandydujących.
R a m ka 3
P rojekt m o d e r n i z ac j i s ys t e m u c e l n e g o z progra m u
krajowego na 2 0 0 4 r .
Program krajowy na 2004 r. został zatwierdzony w styczniu 2005 r. Ogłoszenie o przetargu na pojazdy
i sprzęt (w tym urządzenia rentgenowskie) zostało opublikowane dopiero 31 sierpnia 2006 r., a umowa
została zawarta w ostatnim możliwym dniu, tj. 30 listopada 2006 r. Dwa przetargi musiały zostać unieważnione, ponieważ oferty nie spełniały wymogów specyfikacji. Z braku czasu na ponowne uruchomie nie procedury przetargowej opóźnienia spowodowały umorzenie około 3,7 mln euro (21% łącznego
budżetu na sprzęt wynoszącego 18 mln euro). Komisja musiała udzielić rocznego przedłużenia okresu
realizacji (do 30 listopada 2008 r.), aby umożliwić ukończenie pozostałej części projektu.
21
42.
etap zawierania umów obejmuje analizę otrz ymanych ofer t, wybór
w yko nawc y o raz p o dp isanie umow y. n ależ y to gł ówn ie do z adań
c j F K . ż a d n a z u m ów o d o s t aw y o b j ę t a s k o n t ro l ow a n ą p ró b ą n i e
została podpisana zgodnie z harmonogramem. opóźnienia w prze targach i zawieraniu umów spowodowały odpowiednie sk rócenie
czasu dostępnego na realizację działań projektowych, co miało
i s to t ne ko nsek wencje dl a niektór ych proj ek tów ( zob. ra mka 3) .
Zd j ę c i e 2 : W p ro j e kc i e d o t yc z ą c y m modernizacji służby celnej UE sfinansowała zakup ur ządzeń rentgenowskich
w p o r t ac h i na po s te ru nk ac h g ran icznych , do cel ów sprawdzan ia pojazdów n a okol iczn ość n iel egal n ego
h an dl u l u dźm i, n arkot y k am i i bron ią
Ź ró dło: Tureckie organy celne
Zd j ę c i e 3 : Po d e j r z ana zawar tość w ykr yta dzięki ur ządzeniom
re ntge now skim sfin an sowany m ze środków UE
Źró dło: Tureckie organy celne
22
43. W z wiązku z problemami spowodowanymi niedoborami k adrow ymi
44. Aby ogranicz yć r yz yko z wiązane z zawieraniem umów w ostatniej
45. W procedurze w yboru projektów w programie k rajow ym na 2007 r.
w CJ F K , K o m i s j a z a t w i e rd z i ł a p ro g r a my k r a j owe n a 2 0 0 5 i 2 0 0 6 r.
pod warunkiem z większenia zasobów kadrowych w CJFK : do 80 osób
w pr z ypadku programu k rajowego na 2005 r. i do 100 osób w pr z ypadk u programu k rajowego na 2006 r.
c hw i l i , K o m i s j a w p row a d z i ł a te r m i ny p o ś re d n i e. Po ra z p i e r ws z y
m i a ł y o n e z a s t o s o w a n i e w p r o g r a m i e k r a j o w y m n a 2 0 0 5 r. , a l e
w i ę k s z y s k u t e k o d n i o s ł y o n e w p r o g r a m i e k r a j o w y m n a 2 0 0 6 r. ,
c h ociaż w p łynęła na to niższa lic z ba umów ( zob. ta b ela 3).
( zo b. p k t 3 0 ) w p row a d zo n o n owe k o n t ro l e, k tó re m i a ł y p r z yc z y nić się do zmniejszenia opóźnień. Dokonano oceny zdolności
a b so r p c yjnych b eneficjent a, a n a ostatn im etapie procedur y w yboru projektów sprawdzono także „stopień pr z ygotowania projekt u”, a by u p e w n i ć s i ę, i ż p ro j e k t j e s t g o tow y d o n a t yc h m i a s towe j
re a l izacji.
Ta b ela 3
D ane dotycz ące zawierania u m ów
Program
Ostateczny termin
zawarcia umowy
Łączna liczba umów
PK 2002
30.11.2004
351
287
82%
PK 2003
30.11.2005
501
454
91%
PK 2004
30.11.2006
752
688
91%
PK 2005
30.11.2007
604
470
78%
PK 2006
30.11.2008
378
85
22%
Umowy zawarte w ostatnim miesiącu
przed upłynięciem terminu
23
46. Komisja wprowadziła także nowe procedur y mające obciąż yć k ie -
47. Ponieważ w trakcie kontroli Tr ybunału proces ten wciąż był w toku,
row n i k a CJ F K o d p ow i e d z i a l n o ś c i ą z a d o p i l n owa n i e, by m i n i s te r s t wa b ę d ą ce b e n e f i c j e nt a m i m i a ł y o d p ow i e d n i p o te n c j a ł, w t y m
p e r so nel do real izacji swo ich proj ek tów. O d wej śc ia w ż ycie pro gramu k rajowego na 2007 r., po przeprowadzeniu samoocen przez
m i n isterst wa b ędące b eneficje ntami, k ierown ik CJ FK roz pocz y n a
p ro ces „miniak redyt acji ”.
w p ł y w t e g o d z i a ł a n i a n i e m o ż e b y ć j e s z c z e o c e n i o n y. J e d n a k ż e
Komisja już st wierdziła, że beneficjenci nie otr z ymali k larownych
w yt ycznych oraz że CJFK nie ustanowiła odpowiedniej procedur y
s ł u żącej do b adania samo o cen .
O C Z E K I WA N E P R O D U K T Y S KO N T R O LO WA N YC H
P R O J E K TÓ W ZO S TA ŁY O S TAT E C Z N I E U Z YS K A N E ,
A R E Z U LTAT Y M A J Ą S Z A N S E O K A Z AĆ S I Ę T R WA Ł E
48. W pro jekt ach w yko r z yst y wane są z asoby ( wk ł ady ) w celu w y t wo -
rzenia produktu i osiągnięcia celów (zamierzonych rezultatów
i w y ników ). D efinicje t ych ter m in ów z n aj duj ą się w ra mce 4.
R a m ka 4
Definicje produktów i celów projektu
Produkty — to, co bezpośrednio wytworzono lub osiągnięto za pomocą zasobów przydzielonych do projektu.
Przykłady: dostarczenie sprzętu laboratoryjnego (dorobek prawny w dziedzinie fitosanitarnej); przeprowadzenie szkoleń (EADP).
Rezultaty — natychmiastowe zmiany, które wynikają z realizacji projektu.
Przykłady: wykorzystanie sprzętu laboratoryjnego do testowania roślin na okoliczność chorób; liczba kobiet,
które opanowały nowe umiejętności dzięki uczestnictwu w szkoleniu.
Oddziaływanie — długoterminowe konsekwencje, które można zauważyć po ukończeniu projektu.
Przykłady: zmniejszenie występowania chorób roślin; lepszy dostęp kobiet do działalności zarobkowej.
Wyniki — rezultaty i oddziaływanie.
Cel — opis oczekiwanych wyników.
24
Bezpieczeństwo morskie
12
49. Jak opisano w pkt 24–27, z powodu braku celów ok reślonych zgod-
(PK 2002), Modernizacja systemu
nie z k r yteriami SMART oraz wsk aźników Komisja nie była w stanie
w y k a z a ć, w j a k i m s to p n i u z a r z ą d z a n i e p ro j e k te m p r z yc z y n i ł o s i ę
d o o s i ą gn i ę c i a ce l ów. O ce n a Tr y b u n a ł u o gra n i c z y ł a s i ę z ate m d o
zbadania, cz y istniały dowody poz walające w yk azać, że w ramach
p ro j e k t ó w u z y s k a n o o c z e k i w a n e p ro d u k t y . O c e n a t a by ł a o p a r t a
n a p r z e g l ą d z i e s p r a wo z d a ń z m o n i t o r i n g u , w y w i a d a c h p r z e p ro wa dzo nych w 11 ministerst wach będąc yc h gł ówny mi ben efic j en t a m i o r a z n a 1 9 k o n t ro l a c h n a m i e j s c u p r ze p row a d zo nyc h p r ze z
k o n t r o l e r ó w Tr y b u n a ł u w c e l u z d o b y c i a d o w o d ó w u z y s k a n i a
p ro du któw.
celnego (PK 2004) i Służba nadzoru
kuratorskiego (PK 2004).
50. Tr y b u n a ł n i e s t w i e rd z i ł i s to t nyc h u c hy b i e ń w z a k re s i e u z ys k a n i a
p r o d u k t ó w p r o j e k t u – z o s t a ł y o n e u z y s k a n e w p e ł n i w t r z e c h 12
z 11 p ro jektów (w p r z yp adk u sk ontrolowanyc h umów) oraz w duż ym sto p niu w o śmiu p ozo st ałyc h ( zob. ta b ela 4) . N iewielk a lic z b a s t w i e r d z o ny c h p r o b l e m ó w w y n i k a ł a z u c hy b i e ń w f a z i e k o n cepcji i wyboru projektu (zob. pkt 20–29) oraz z opóźnień
powstałych w trakcie procedur przetargowych i zawierania
u m ów.
Ta b ela 4
P rodukty i trwa łość
Dorobek prawny
w dziedzinie fitosanitarnej
Ekspertyzy sądowe
Prawa kulturalne
Ochrona konsumenta
Biocydy i woda
Modernizacja systemu
celnego
Administracja podatkowa
Transport drogowy
Służba nadzoru kuratorskiego
EADP
Projekty
Uzyskano produkty, które
przyczyniły się do osiągnięcia
celów
T
/
/
/
/
/
T
/
/
T
/
Projekt ma szanse na trwałość
T
N
T
/
/
/
/
T
/
T
/
Spełnienie kryteriów:
T = Tak; / = w większości tak; N = nie.
25
51. 52. Pon adto p ro jekt ma w iększe s z an se n a tr wał ość, gdy poz iom po -
Pro j e k t j e s t t r w a ł y, g d y p o z a k o ń c ze n i u f i n a n s ow a n i a z UE n a d a l
z a p e w n i a re z u l t a t y, a j e g o o d d z i a ł y w a n i e n i e u s t a j e. B i o r ą c p o d
uwagę ograniczenia spowodowane stopniem zaawansowania skont ro l ow a nyc h p ro j e k tów, Tr y b u n a ł o ce n i ł, c z y re z u l t a t y d z i e s i ę c i u
z 11 projektów mają szansę ok azać się tr wałe (zob. tabela 4).
Jedynym wyjątkiem był projekt dotyczący wdrażania dorobku
prawnego w dziedzinie fitosanitarnej z programu krajowego
na 2002 r. Chociaż uz ysk ano większość oczek iwanych produktów,
istniało zagrożenie dla jego tr wałości, gdyż nie otr z ymał on ak re dytacji (zob. pkt 29), odnotowano brak i k adrowe w laboratoriach,
a dostawca spr zętu laborator yjnego nie zapewnił jego konser wac j i z g o dnie z umową.
c z u c i a o d p ow i e d z i a l n o ś c i ze s t ro ny b e n e f i c j e n t a j e s t w ys o k i , co
opisano w ra mce 5. Poczucie odpowiedzialności wzrasta, gdy be n e f i c j e nt c z u j e s i ę a k t y w n i e z a a n g a żowa ny w d a n e d z i a ł a n i e, n a
p r z y k ł a d g d y j e s t j e g o p o my s ł o d awc ą , z a p e w n i ł w k ł a d w p l a n o wa n i e i k o n ce p c j ę, z a r z ą d z a re a l i z a c j ą i j e s t p r ze k o n a ny, że s k o r z y s t a n a j e j k o n t y n u a c j i . Pr awd o p o d o b i e ń s t w u s p e ł n i e n i a t yc h
warunków sprz yja system DIS w Turcji, w któr ym identyfik acja pro j e k t u i z a r z ą d z a n i e p r z e z b e n e f i c j e n t a j e g o re a l i z a c j ą s ą d z i a ł a n i a mi o ddo l nymi. Cho ciaż p o cz uc ie odpowiedz ialn ośc i j est t y lko
j e d nym z k il k u cz ynników mając yc h wpł y w n a tr wał ość, Tr y bun ał
s t w ierdził, że ist niały o dp ow ie dn ie war un k i dla tr wał ości, tj. po czucie odpowiedzialności za projekt oraz uz ysk anie planowanych
p ro du któw.
R a m ka 5
P rojekt dotycz ący s łu ż by nadzoru kuratorskiego
z progra m u krajowego na 2004 r .
Pomoc techniczna – zdecydowanie najistotniejszy element projektu – została zrealizowana skutecznie
i terminowo. Jednakże wystąpiły opóźnienia w dostawie sprzętu biurowego, gdyż ogłoszenie o przetargu
zostało opublikowane ponad 17 miesięcy później niż planowano w karcie projektu. Skutki opóźnienia zostały zminimalizowane, gdyż Ministerstwo Sprawiedliwości, korzystając z krajowych funduszy, dostarczyło sprzęt zastępczy, aby biura służby nadzoru kuratorskiego mogły zacząć funkcjonować.
26
M O N I TO R I N G I O C E N A W Y N I KÓ W
53. I n fo r m a c j e
u z y s k a n e w r a m a c h m o n i t o r i n g u i o c e ny w y n i k ó w s ą
niezbędne do podejmowania decyzji oraz wykazania należ ytego
zar ządzania finansami. Tr ybunał zbadał, cz y Komisja posiadała solidną podstawę do przeglądu realizacji projektów i oceny osiągnię c i a i c h ce l ów o ra z w p ł y w u p ro j e k tów f i n a n s owa nyc h p r ze z UE n a
osiąganie pr ior ytetow ych celów Par tnerst wa dla C złonkost wa.
N I E Z AW S Z E I N F O R M O WA N O O P R O B L E M AC H
Z R E A L I Z AC J Ą
54. W ramach systemu DIS monitorowano, cz y projekt y były właściwie
55. S p o t k a n i o m p r ze wo d n i c z y ł b e n e f i c j e nt k a żd e g o p ro j e k t u w ce l u
realizowane, organizując regularne spotk ania i spor ządzając spra wozdania z mo nito r ing u.
m o n i t o ro w a n i a p o s t ę p ó w i ro z w i ą z y w a n i a p ro b l e m ó w n a p o t k a nych podczas realizacji projektu. Komisja, CJFK i SGUE miały obo wi ązek u czest niczenia w sp o t k an iach , aby z apoz n ać się z aktualnymi informacjami lub je dostarcz yć. Protokoły spotk ań nie zawsze
były sporządzane, ale Tr ybunał zbadał niewielk ą próbę dostępnych
sprawozdań dot ycząc ych skontrolowanych projektów. Pot wierdziły one, że bieżące problemy z realizacją były ident yfikowane i po dejmowano decyzje dotyczące działań następcz ych, nie udokum e n t o w a n o j e d n a k k i l k u i s t o t n y c h k w e s t i i . C h o c i a ż S G UE j e s t
o d p o w i e d z i a l ny z a p r z e g l ą d p o s t ę p ó w w re a l i z a c j i o r a z , w r a z i e
k onieczno ści, zal ecanie Wsp ó ln emu Komitetowi M on itor uj ącemu
( W K M ) d z i a ł a ń n a p r a w c z y c h , Tr y b u n a ł u s t a l i ł , ż e S G UE n i e b y ł
ob e cny na żadnym sp o t k aniu obj ęt y m próbą.
27
56. W ramach DIS spor ządzano dwa rodzaje sprawozdań z monitor in-
57. S p r a w o z d a n i a
g u p ro j e k t u. J e d ny m z n i c h b y ł o m i e s i ę c z n e s p r awo z d a n i e CJ F K
na temat pr zetargów, zawierania umów i płatności. Sprawozdania
te były pr zek az y wane delegatur ze KE do sprawdzenia pod wzglę d e m o p erac yjnym o raz działowi fin an sowemu Komisj i do wer y fik acji pod względem finansow ym. Drugi rodzaj to półroczne sprawozdanie beneficjenta dotyczące wykonania działań projektowych,
k tóre było p r zek az y wane do SGUE. Jedn ak że Tr y bun ał st wierdz ił,
że w sp rawozdaniach t ych nie ma in for mac j i o szeregu istotnych
op óźnień i p ro b l emów w real iz acj i proj ektu ( zob. ta b ela 5) .
te dawały możliwość monitorowania postępów
w s t o s u n k u d o k l u c z o w yc h e t a p ó w o k re ś l o nyc h w k a ż d e j k a rc i e
p ro j e k t u w róż nyc h s t a d i a c h re a l i z a c j i p ro j e k t u. J e d n a k że m oż l i wość tę wykorz ystano tylko w odniesieniu do dat rozpoczęcia
i zakończenia projektu: brakowało informacji dotycząc ych daty
realizacji k ażdego z pośrednich k luczowych etapów. W konsekwenc j i n a z a k o ń c z e n i e p r o j e k t u b r a k o w a ł o k o m p l e t ny c h i n fo r m a c j i ,
w j a k im sto p niu p ro jekt był realizowany z godn ie z plan em.
Ta b ela 5
U c h y b ienia po m ini ę te w sprawozdaniac h b eneficjentów
z m onitoringu projektów i podj ę te dzia ł ania nast ę pcze
Biocydy i woda
Uchybienia dotyczące lokalu udostępnionego na laboratorium nie zostały odnotowane w sprawozdaniu
beneficjenta z monitoringu, ale zostały szczegółowo opisane w kwartalnym sprawozdaniu sporządzonym
przez konsultanta UE. Beneficjent podjął działania naprawcze (finansowane ze środków tureckich)
i projekt został ukończony.
Dorobek prawny w dziedzinie
fitosanitarnej
Kontrolerzy ujawnili dostarczenie niewłaściwego sprzętu laboratoryjnego oraz udostępnienie nieodpowiedniego lokalu na laboratorium (zob. pkt 29 i 51, ramka 2 i tabela 4). Beneficjent podjął działania
naprawcze i wyremontował proponowany lokal na laboratorium po przeprowadzeniu przez Komisję
kontroli na miejscu.
Modernizacja systemu celnego
Opóźnienie instalacji urządzeń rentgenowskich nie zostało odnotowane w sprawozdaniu beneficjenta,
gdyż beneficjent nie przewidział dodatkowego miejsca na zamontowanie skanera, ale później
zainstalował dodatkowe elementy na swój koszt.
28
58. „Ok resowe sprawozdania z oceny ” były prz ygotowywane corocznie
59. P o n i e w a ż
dla WKM pr zez zewnętr zną fir mę zatrudnioną pr zez Komisję. Pods u m o w a n o w n i c h w s z y s t k i e p r o j e k t y, k t ó r e b y ł y a k t y w n e , t j .
w to k u re a l i z a c j i w m o m e n c i e z a k o ń c ze n i a s p rawozd a n i a . Ce l e m
tych sprawozdań był przegląd realizacji każdego projektu pod
względem istotności, w ydajności i prawdopodobnej skuteczności,
o d d z i a ł y w a n i a i t r w a ł o ś c i . Po c z ą t k o w o i c h p o d s t a w ą b y ł y s p r a w o z d a n i a z m o n i t o r i n g u DIS i w y w i a d y. S p o r z ą d z a n o r ó w n i e ż
ogólne sprawozdanie, w któr ym formułowano zalecenia w zak resie
popraw y funkcjonowania systemów i programowania DIS. Zalece n i a te do p rowadziły do p o djęcia pr zez W KM k ilk u dec y z j i.
okresowe sprawozdania z oceny sporządzane były
w c yk l u ro cznym i nie zaw iera ł y ż adn ej oceny z ak oń c zonych pro j e k t ó w, p o d a n e i n fo r m a c j e n i e b y ł y w y s t a r c z a j ą c o a k t u a l n e l u b
k o m p l e t n e , a b y m ó c o c e n i ć p o s t ę p. U c h y b i e n i a o d n o t o w a n e w
p r z yg o tow y wanych w ramach DIS sprawozdan iac h z mon itor in gu
p ro j e k t ó w o r a z n i e d o s t ę p n o ś ć z a g re g o w a nyc h d a nyc h s p r aw i ł y,
że nie można było uz ysk ać u ż ytec z nyc h in for macj i o t y m, n a k tó r ym etapie w ystąpiły opóźnienia lub jak znaczne one były. W efek cie brakowało kompletnej, wiar ygodnej i aktualnej infor macji za r z ą dczej, która poz woliłaby ustanowić roczny har monogram prac
CJFK , zminimalizować wąsk ie gardła oraz zaległości, a t ym samym
u m oż l i w i ł a by s z y b k ą i n t e r we n c j ę w p r z y p a d k u n i e z re a l i zow a n i a
k l u czow ych et ap ów.
O G Ó L N E D A N E N A P OT R Z E BY O C E N Y R E Z U LTATÓ W
P R O J E K TÓ W BY ŁY N I E W YS TA R C Z A J ĄC E
60. Poza uchybieniami w for mułowaniu celów projektu i wsk aźników,
omówionymi w pkt 24–27, wsk aźnik i w ykonania ok reślone w k artach projektu nie były w ykor z yst y wane w sprawozdaniach z monitor ingu w 10 z 11 skontrolowanych projektów. D ot ycz yło to także
dwóch projektów, w pr z ypadku któr ych istniało k ilk a dobr ze opra cowa nyc h ws k a ź n i k ów ( zo b. p k t 2 6 ) . W k o n s e k we n c j i K o m i s j a n i e
posiadała infor macji o postępach w osiąganiu celów projektów.
29
61. W
62. W
63. Po n a d to f a k t, że w i ę k s zo ś ć ce l ów s t rate gi c z nyc h d o t yc z ą c yc h f i -
w i e l u p r z y p a d k a c h re z u l t a t y i o d d z i a ł y w a n i e p ro j e k t ó w b ę d ą
w i d o c z n e d o p i e r o p o p e w ny m c z a s i e o d d o k o n a n i a o s t a t e c z n e j
p ł at no ści, cho ciaż są o ne zasadn ic z y m k r y ter ium oceny w y n ik ów
w ydatkowania. Ponieważ nie istniało sprawozdanie końcowe
z p ro j e k t u , K o m i s j a n i e p o s i a d a ł a s y s t e m u g ro m a d z e n i a d a nyc h
dot ycząc ych wsk aźników ok reślonych w k arcie projektu na etapie
zakończenia projektu. N ie było możliwości monitorowania i informowania o tr wałości projektu oraz osiągnięcia celów projektu po
d a cie p łat no ści ko ńcowej.
c i ą g u s z e ś c i u l a t u d z i e l a n i a p o m o c y p r z e d a k c e s y j n e j UE d l a
Turcji nie istniał żaden system oceny ex post poszczególnych pro jektów lub skuteczności programu jako całości pod względem
spełniania celów partnerstwa dla członkostwa oraz osiągania
p r zez Turcję p o stęp ów na dro dze do pr z ystąpien ia do UE.
nansowej pomoc y przedakcesyjnej nie była zdefiniowana, wymierna lub osiągalna w określonym czasie, oznacza, że nie istniała
o d p ow i e d n i a p o d s t aw a m o n i to row a n i a w y n i k ów w yd a t k ow a n i a ,
w t ym efekt u g o sp o dar no ści.
30
WNIOSKI I ZALECENIA
64. Tr y b u n a ł s t w i e rd z i ł u c hy b i e n i a w z a r z ą d z a n i u p r ze z K o m i s j ę p o m ocą p r zedakcesyjną dl a Tu rcj i w ok resie realiz ac j i TPA . O d tego
c z a su Ko misja p o djęła działania, aby poprawić procedur y dla IPP,
chociaż skuteczność tych zmian można będzie ocenić dopiero
w pr z yszłości. Poprawa jest ciągle w ymagana w zak resie ustalania
p r i or ytetow ych cel ów i o ceny sk utecz n ośc i fin an sowan ia.
C Z Y KO M I S J A E U R O P E J S K A D O P I L N O WA Ł A , A BY
P O M O C U E BY Ł A P R Z E Z N AC Z A N A N A P R O J E K T Y,
K TÓ R E N A J L E P I E J P R Z YC Z Y N I A J Ą S I Ę D O
O S I ĄG N I Ę C I A P R I O R Y T E TO W YC H C E LÓ W
PA R T N E R S T WA D L A C Z ŁO N KO S T WA U E ?
65. Nie istniał mechanizm gwarantując y, że w proponowanych i wybra
66. W Par tnerst wie dla C złonkost wa wsk azano szereg różnych pr ior y-
67. W ko nsek wencji b rakowało solidn ej podstaw y do mon itorowan ia
68. Chociaż procedur y w yboru projektów znacznie się poprawiły wraz
nyc h p ro j e k t a c h n a j l e p i e j w y k o r z ys t y wa n o f i n a n s owe z a s o by UE
n a p o t r z e b y o s i ą g n i ę c i a p r i o r y t e t o w y c h c e l ó w Pa r t n e r s t w a d l a
C z ł onko st wa.
t e t o w y c h c e l ó w, k t ó r y c h o s i ą g n i ę c i e m a p r z y g o t o w a ć Tu r c j ę d o
członkostwa w UE. Pomoc UE ma na celu dopełnienie własnych sta r a ń Tu r c j i w o s i ą g a n i u t y c h p r i o r y t e t o w y c h c e l ó w. N i e u s t a l o n o
jasnej hierarchii celów, począwsz y od Par tnerstwa dla Członkostwa
p o p r ze z ro c z n e p ro gra my k ra j owe o ra z z at w i e rd zo n e p ro j e k t y a ż
d o p o s zc ze g ó l nyc h k o m p o n e ntów i d z i a ł a ń p ro j e k tow yc h . B ra k o wa ł o zd e f i n i owa nyc h k r y te r i ów o ra z s o l i d nyc h p o d s t aw, a by m ó c
ocenić pr ior ytetowe cele, na które powinna być nak ierowana po m o c UE. N i e u s t a l o n o zd e f i n i owa nyc h , w y m i e r nyc h i o s i ą g a l nyc h
celów dla tej pomoc y, a ramy czasowe nie były realist yczne.
w yników.
z IPP, w n i o s k i w c i ą ż n i e b y ł y o c e n i a n e p o d k ą t e m p r a w d o p o d o b i e ń s t w a i c h s k u t e c z n o ś c i i w yd a j n o ś c i w o s i ą g a n i u ce l u s t r a te g i c z n e g o, c o p o z wo l i ł o b y n a k o n s t r u k t y w n e p o rów n a n i e i n nyc h
m o ż l i w y c h r o z w i ą z a ń l u b w y b ó r p r o j e k t ó w, k t ó r e m i a ł y s z a n s e
os i ągnąć najw iększe o ddziały wan ie.
31
Z alecenie dotycz ą ce
celów strategicznyc h
Komisja p owinna p oprawić programowanie z a p omocą solidnej
m e to d y k i, aby o k reślić ce l e s tr ate gic zn e, w p r z y p a dk u k tó r ych
f inansowa p omo c UE jes t najbardziej p otr zebna. D zięk i tej me to d yce l o gik a inte r we n cji UE w osiąganiu k a ż d e g o ce lu s tr ate gi c z n e g o p ow inna zos t a ć jasn o w y k a z an a .
opisów zada ń
Ko m isja p ow inna o k reś li ć ko n k re t n e ce l e d la p ro g r amu f in an s o w e j p o m o c y p r z e d a kce s y j n e j o r a z z aw r z e ć t e ce l e w o p i s i e
z a dań , k tó r y j e s t d o ł ąc zo ny d o w s tę p n e g o p roj e k tu b u d ż e tu .
wniosków projektowyc h
Ko misja p ow inna z a ch ę cić w ł a d z e ture ck i e d o o p r a cow y w ania
t a k i ch w ni osków p roj e k tow ych , k tó re um oż li w iają osiąg ni ę ci e
ce l ó w s t r a t e g i c z ny c h d l a f i n a n s o w a n i a z UE w r e a l i s t y c z ny c h
r am a ch c z as ow ych .
C Z Y KO M I S J A E U R O P E J S K A D O P I L N O WA Ł A ,
A BY Z D E C E N T R A L I ZO WA N Y S YS T E M
W D R A Ż A N I A P R Z YC Z Y N I Ł S I Ę D O T E R M I N O W E G O
I S K U T E C Z N E G O U Z YS K A N I A P R O D U K TÓ W
I O S I ĄG N I Ę C I A C E LÓ W P R O J E K TÓ W ?
69. Po m i m o
i ż i n s t y t u c j e DIS z o s t a ł y z a t w i e r d z o n e p r z e z K o m i s j ę ,
w pr z ypadku programów k rajow ych na lata 2002–2004 odnotowan o b rak i k adrowe, któ re sp rawił y, że in st y tucj e te n ie z realizowały w terminie skontrolowanych projektów lub programów jako
c a ł o ś c i . N i e m n i e j j e d n a k DIS , c h o c i a ż n ę k a n y b y ł p r o b l e m a m i
i opóźnieniami w realizacji, w większości zapewnił uz ysk anie planowanych produktów i rezultatów skontrolowanych projektów
oraz szanse na ich t r wało ść.
32
70. K o m i s j a
w p ro w a d z i ł a d z i a ł a n i a m a j ą c e n a c e l u z a r a d ze n i e w i e l u
u c hyb ienio m w DIS . Pełny w p ł y w t yc h usprawn ień będz ie moż n a
o c e n i ć d o p i e r o p r z y r e a l i z a c j i p r o j e k t ó w IPP w n a d c h o d z ą c y c h
lat ach.
koncepcji projektów
Komisja powinna kont ynuować inicjat y w y mające poprawić
ko n ce p c j ę i r e a l i z a c j ę p r o j e k t ó w p r z e z i n s t y t u cj e DIS . W s t o s ow nych p r z y p a dk a ch nal e ż y p o d ejm ow a ć t ak i e d z ia ł ania , jak
o b o w i ą z ko w a o c e n a p o t r z e b o r a z u l e p s z e n i e h a r m o n o g r a m u
z aw i e r ania um ów.
C Z Y KO M I S J A E U R O P E J S K A Z A P E W N I Ł A I S T N I E N I E
S K U T E C Z N E G O S YS T E M U M O N I TO R O WA N I A
I O C E N Y W Y N I KÓ W ?
71. K omisja nie p o siadała info r ma cj i poz walaj ąc ych j ej w y k az ać sk u-
t e c z n o ś ć p o m o c y p r z e d a k c e s y j n e j. Tr y b u n a ł s t w i e rd z i ł, ż e k a r t y
p r o j e k t u s t a n o w i ł y p o d s t a w ę s y s t e m u m o n i t o r o w a n i a w y n i k ó w,
p o n i e w a ż o k r e ś l a ł y c e l e p r o j e k t ó w o r a z o c z e k i w a n e r e z u l t a t y,
a t a k że o b i e k t y w n i e m oż l i we d o z we r y f i k ow a n i a ws k a ź n i k i . J e d n a k ż e u s t a n o w i o n e c e l e n i e b y ł y z d e f i n i o w a n e, w y m i e r n e, o s i ą g al ne, o dpow iednie i o k reślo ne w czasie, a wsk aź nik i był y n iew ys t a rczające, aby mo nito rować osiągn ięc ie t yc h celów.
33
wyników projektu
Komisja powinna dopilnować, by poszczególne wniosk i projektowe posiadały zdefiniowane, w ymier ne, osiągalne, odpowiedn ie i o k reśl o ne w czasie cel e, tak aby moż n a by ł o w y k az ać ic h
wk ład w o siąg anie cel ów st rategicz nych .
K o m i s j a p o w i n n a p o p r a w i ć m e c h a n i z m s p r a wo z d a wc z y d o t yc z ą c y re a l i z a c j i p ro j e k tów i p r ze p rowa d ze n i a i c h d z i a ł a ń o ra z
u z ys k a n i a p ro d u k tów, a t a k że p ow i n n a d o p i l n owa ć, by w y n i k i
projektów były monitorowane za pomocą wsk aźników ok reślo nych w k arcie p ro jekt u, t ak by móc w y k az ać osiągn ięcie celów
p ro jekt u.
Komisja powinna dopilnować, by informacje o uz yskanych
w ramach projektu w ynik ach (rezultatach i oddziały waniu) były
zgłaszane na koniec każdego projektu oraz w odpowiednich
p r z e d z i a ł a c h c z a s o w yc h , a b y m o g ł y s ł u ż yć j a k o d a n e o w y n i k a ch na p o t r zeby p r z yszłeg o plan owan ia.
oceny progra m u
Komisja powinna rozpoc ząć ocenę całego programu pomoc y
p r z e dakce s y jn ej dl a Turcj i .
Niniejsze sprawozdanie zostało przyjęte przez Trybunał Obrachunkowy
w Luksemburgu na posiedzeniu w dniu 22 października 2009 r.
W imi e niu Tr y b u n a ł u O b ra chu nkowe g o
Vítor Manuel da Silva Caldeira
Pre zes
34
Z A ŁĄ C Z N I K I
W Y K A Z Z B A D A N YC H P R O J E K TÓ W
Środki przewidziane w budżecie UE
(w mln euro)
Środki
zakontraktowane
(w mln euro)
Środki wypłacone
przez UE
(w mln euro)
2
2
2
Dorobek prawny w dziedzinie fitosanitarnej
4
3
3
Ekspertyzy sądowe
5
4
4
Prawa kulturalne
3
2
1
Ochrona konsumenta
3
1
1
Biocydy i woda
5
4
4
Modernizacja systemu celnego
17
12
11
Administracja podatkowa
5
5
5
Transport drogowy
5
4
3
Służba nadzoru kuratorskiego
2
1
1
Program rozwoju Wschodniej Anatolii (EADP)
45
43
43
Łączny koszt dla UE
95
82
78
Łączny koszt dla Turcji
11
8
7
UE + wkłady krajowe
106
90
85
Nazwa projektu
35
ODPOWIEDZI
KOMISJI
STRESZCZENIE
IV.
Komisja jest świadoma, że zarządzanie Zdec e n t r a l i z o w a n y m S y s t e m e m Wd r a ż a n i a
w Turcji od 2003 r. stanowiło ciągły proces
uczenia. Niemniej jednak, pomimo początkowych niedociągnięć na poziomie wdrażania
projektów oraz programów, projekty zostały zakończone pomyślnie, a osiągnięte wyniki w większości przypadków mają trwały
charakter.
VI.
Komisja jest zdania, że ustanowienie rygorystycznych warunków akredytacji tureckiego
systemu wdrażania oraz ich staranne monitorowanie pozwolą skutecznie wdrożyć pomoc
przedakcesyjną.
VII.
Komisja opracowała logikę interwencji dla pomocy finansowej opartą na Partnerstwie dla
Członkostwa (AP), wieloletnim planie orientacyjnym (MIPD) oraz strategiach krajowych,
które to dokumenty, jak uważa, stanowią właściwe ramy odniesienia. Komisja przyznaje, że
strategiczne cele oraz wskaźniki wieloletnich
planów orientacyjnych realizowanych w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej
(IPP) można jeszcze ulepszyć; prace w tym
zakresie są w toku. W przypadku IPP ustanowiono wymóg, by cele projektów były definiowane zgodnie z kryteriami SMART (ang.
simple, measurable, achievable, relevant, timely
defined, tj. proste, mierzalne, osiągalne, istotne, określone w czasie), a przyjęte wskaźniki
zgodne z kryteriami RACER (ang. relevant, accepted, credible, easy, robust, tj. odpowiednie,
zaakceptowane, wiarygodne, proste i miarodajne), co jest systematycznie weryfikowane.
Tak jak w przypadku TPA ocena efektywności
pomocy przedakcesyjnej udzielanej w ramach
IPP dokonywana będzie na poziomie danego
sektora lub programu, ponieważ uważa się, że
przeprowadzanie oceny na poziomie projektu
nie ma ekonomicznego uzasadnienia.
VIII.
W latach 2008–2009 wspólnie z władzami tureckimi Komisja uruchomiła szereg środków
w celu poprawy planowania i wdrażania pomocy przedakcesyjnej. Dalsze działania są
w toku.
36
ODPOWIEDZI
KOMISJI
WPROWADZENIE
UWAGI
3.
12.
Pomoc w ramach IPP pr zek az y wana jest
Turcji od 2007 r. Opiera się na pomoc y
przekazywanej w ramach systemu pom ocy
przedakcesyjnej dla Turcji ( TPA) w latach
2002–2006.
13.
Turcja wdraża wspólnotową pomoc finansową od 2003 r. w ramach Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania (który uzyskał akredy
tację w październiku 2003 r.)
W związku z konkluzjami szczytu Rady Euro
pejskiej w grudniu 2004 r. UE kontynuuje
wobec Turcji strategię przedakcesyjną opartą na trzech elementach: ciągłej kontroli
postępów poczynionych przez Turcję w od
niesieniu do polit ycznych k r yter iów ko
penhaskich, stanowczo prowadzonych
negocjacjach akcesyjnych oraz wspieraniu
dialogu społeczeństwa obywatelskiego UE
i Turcji. Te właśnie elementy oraz rozpoczęcie
negocjacji akcesyjnych w październiku 2005 r.
wyznaczyły kierunki w planowaniu pomocy od
2004–2005 r.
4.
Ogólnie na lata 2007–2013 dla Turcji w ramach IPP przeznaczono 4,9 mld euro, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z kwotą
1,25 mld euro udostępnionych Turcji w ramach
TPA w latach 2002–2006.
Komisja ustanowiła ramy planowania strategicznego dla programowania pomocy finan
sowej. Obejmują one wieloletni plan orientacyjny (MIPD) stanowiący wieloletnie ramy
planowania strategicznego, który to doku
ment – obok Partnerstwa dla Członkostwa (AP)
– będzie wyznaczał kierunki w planowaniu pomocy w ramach IPP w Turcji.
Opisy zadań muszą być w pełni zgodne
z rocznym programem zarządzania (AMP)
oraz opierać się na takich samych celach strategicznych i wskaźnikach jak on. W związku
z pow yższ ym „konk retne” cele ok reślone
w opisach zadań powinny być związane z właściwym obszarem polityki. Przydziały środków
finansowych na rzecz konkretnych celów strategicznych ujęte zostały w „produktach związanych z największymi wydatkami”.
Aby określić planowane obszary objęte interwencją oraz ustalić konkretne cele i priorytety
finansowania w ramach IPP, opisy zadań oparto na wieloletnim planie orientacyjnym (MIPD).
Zgodnie z rozporządzeniem ustanawiającym Instrument Pomocy Przedakcesyjnej przygotowanie wieloletnich planów orientacyjnych stanowi
wymóg prawny; dokumenty te przyjmowane są
decyzją Komisji na okres trzech lat. Trudno jest
określić cele finansowe w opisie zadań, zgodnie z którym wymienione wyniki powinny mieć
przypisany budżet niemal na rok wcześniej niż
rok budżetowy, którego dotyczą. Podział środków budżetowych na tym poziomie opracowuje
się dopiero w fazie programowania, która zostaje zakończona podczas roku budżetowego.
Komisja szuka sposobu poprawienia jak ości
przekazywanych informacji w tym zakresie.
W przypadku opisu zadań na 2010 r. przydziały środków finansowych zostały już podzielone (za 2008 i 2009 r.) między poszczególne
obszary priorytetowe i możliwe jest podjęcie
dalszych działań w celu dostarczenia bardziej
szczegółowych informacji. W ramach Komisji
powstała grupa robocza, której zadaniem jest
znalezienie sposobu poprawy jakości wszystkich opisów zadań, również tych dotyczących
polityki rozszerzenia.
37
ODPOWIEDZI
KOMISJI
15.
Par tnerstwo dla Członkostwa „zasadniczo”
opiera się na realist ycznych założeniach
i osiągalnych celach. Najnowsza analiza
słabych punktów dotycząca priorytetów Partnerstwa dla Członkowstwa z 2007 r. rzeczywiście ujawniła, że duża część celów priorytetowych nie została osiągnięta w przewidzianym
czasie. Za ten fakt częściowo odpowiedzialne
jest spowolnienie reform politycznych w Turcji
w ostatnich latach, jak również większe wyzwania związane z negocjacjami w sprawie jej
przystąpienia do UE.
16.
Cele priorytetowe przewidziane w Partnerstwie
dla Członkostwa mają być realizowane nie tylko dzięki pomocy w ramach IPP, lecz również
pomocy innych darczyńców, a także poprzez
instrumenty krajowe oraz środki pozafinansowe, takie jak instrumenty w ramach poszczególnych obszarów polityki. Ponadto szereg
priorytetów przewidzianych w Partnerstwie
dla Członkowstwa nie wymaga pomocy wspólnotowej, bądź też nie kwalifikuje się, by taką
pomoc otrzymać; reformy prawne wymagają
raczej decyzji politycznych (ze strony rządu
i parlamentu) niż wsparcia na rzecz rozwoju
instytucjonalnego (IB).
18.
W odpowiedzi na przyjęty w 2008 r. dokument
„Partnerstwo dla Członkowstwa” rząd turecki przygotował kompleksowy krajowy plan
przyjmowania dorobku prawnego Wspólnoty
(NPAA), w którym dostarczono wskazówek dotyczących potrzeb finansowych w rozbiciu na
poszczególne sektory/obszary.
19.
Wieloletni plan orientacyjny określa, na które z celów priorytetowych zdefiniowanych
w Partnerstwie dla Członkostwa powinno się
w pierwszej kolejności przeznaczyć pomoc finansową.
W odniesieniu do celu dotyczącego spełnienia kryteriów w zakresie dorobku prawnego
Wspólnoty, w MIPD określono, że w obszarach, gdzie wymagane jest dostosowanie obszernej części ustawodawstwa i potrzebne są
duże inwestycje, wsparcie na rzecz przyjęcia
i wdrożenia dorobku prawnego Wspólnoty
należ y traktować prior ytetowo. W programach na lata 2007–2009 największą część
finansowania fakt ycznie skoncentrowano
w tych obszarach.
Po przeprowadzeniu kontroli Komisja zleciła
grupie ekspertów, wiosną 2009 r., dokonanie
oceny logiki interwencji dla pomocy finansowej udzielanej Turcji. Eksperci uznali, że MIPD
stanowi część spójnej logiki strategicznej/
interwencji. Stwierdzili też, że nadal istnieją
możliwości podniesienia wymierności celów
określonych w MIPD, jakkolwiek w określonych
obszarach działania wymierny charakter przyjętych celów w mniejszym stopniu zależy od
kształtu programu, a w większym – od wsparcia
politycznego (zagrożeń/założeń).
Komisja dąży do dalszej poprawy logiki interwencji oraz ram strategicznych dla pomocy
przedakcesyjnej w zakresie rozwoju instytucjonalnego w Turcji. W 2010 r. planuje się kolejne działania w następstwie przeprowadzonej
o ceny logiki interwencji dla przeda kcesyjnej
pomocy finansowej udzielanej Turcji.
38
ODPOWIEDZI
KOMISJI
23.
Komisja jest zdania, że w ramach TPA wypracowała zadowalający system oceny projektów. Jednym z kryteriów wyboru projektów
w ramach TPA była zgodność z celami priorytetowymi przewidzianymi w Partnerstwie dla
Członkostwa. Karty projektów realizowanych
w ramach TPA zawierały specjalną rubrykę,
dotyczącą ich znaczenia i z wiązku z Par tnerstwem dla członkostwa oraz krajowym
planem prz yjmowania dorobku prawnego
Wspólnoty. Podczas oceny wstępnych projektów Komisja sprawdzała, czy spełniały one
w w ystarczając ym stopniu k r yteria dot y
czące celów priorytetowych przewidzianych
w Partnerstwie dla Członkostwa. Cele te są
czasem zdefiniowane bardzo szeroko, a do
ich osiągnięcia konieczna jest realizacja kilku
p rojektów i zastosowanie innych środków.
W ramach IPP system oceny projektów został
w dalszym stopniu rozwinięty oraz ulepszony w oparciu o doświadczenia zdobyte dzięki
wprowadzeniu nowej procedury oceny projektów. W ramach tej procedury przewidziano
systematyczną weryfikację wniosków projektowych, już od wczesnej fazy, pod kątem ich
znaczenia dla realizacji celów priorytetowych
przewidzianych w Partnerstwie dla Członkostwa.
Dokonując wyboru projektów, Komisja kieruje
się oceną tego, czy projekt odpowiada wymaganiom określonym w Partnerstwie dla Członkostwa, MIPD oraz dostępnych strategiach sektorowych, jak również stopniem zaawansowania
prac nad projektem, jego jakością oraz poczuciem odpowiedzialności za projekt.
Od momentu przeprowadzenia kontroli – począwszy od programowania na 2010 r. (rozpoczętego w lipcu 2009 r.) – powstały sektorowe
grupy robocze, od początku procesu programowania. Mają one dokonać oceny potrzeb w rozbiciu na poszczególne sektory oraz zgromadzić/
wskazać najlepsze oraz najważniejsze projekty
z punktu wiedzenia poszczególnych sektorów
zgodnie z (istniejącymi) strategiami sektorowymi oraz Partnerstwem dla Członkostwa, krajowym planem przyjmowania dorobku prawnego
Wspólnoty oraz MIPD. Faza planowania i przygotowywania wniosków projektowych trwa teraz dwa lata, a nie rok, jak w przeszłości.
26.
Komisja przyznaje, że istnieją możliwości poprawy wskaźników oraz poziomów bazowych,
na jakich opierały się wcześniejsze projekty.
Potwierdza to dokument w sprawie procesu
programowania dla Turcji, uzgodniony przez
władze tureckie i Komisję, który od 2007 r. nakłada wymóg, by wskaźniki dotyczące oceny
oddziaływania i osiągniętych wyników były
określone ilościowo, możliwe do sprawdzenia
oraz określone w czasie.
Od czasu przeprowadzenia kontroli (od 2009 r.)
cele projektów oraz oczekiwane rezultaty definiowane są zgodnie z kryteriami SMART, natomiast wskaźniki pozwalające monitorować
realizację projektów – zgodnie z kryteriami
RACER.
We wnioskach Wspólnego Komitetu Monitorującego ze stycznia 2009 r. dotyczących programowania znalazł się postulat, by Sekretariat
Generalny UE (SGUE), począwszy od programu krajowego na 2009 r., uruchomił pomoc
techniczną, by sprawdzić, czy cele określone
we wnioskach projektowych spełniają kryteria
SMART, a wskaźniki – kryteria RACER, oraz by
zapewnić beneficjentom pomoc, która umożliwiłaby im poprawę kart projektów pod tym
względem.
27.
Prace nad wskazaniem projektów w przypadku „Programu roz woju Wschodniej Anatolii” (EADP) rozpoczęły się w 2000 r., kiedy to
w regionie nadal panował stan wyjątkowy
i nie istniała możliwość swobodnego prze mieszczania się bez eskorty wojskowej. W takich okolicznościach nie było możliwe przeprowadzenie starannej oceny oraz analiz y
stanu wyjściowego, aby uz yskać właściwe
wskaźniki. Mimo to postanowiono opracować program dla jednego z najuboższ ych
regionów Turcji, przy czym zespołowi pomocy technicznej powierzono zadanie przeprowadzenia badania oraz oceny potrzeb społeczności wiejskich w czterech prowincjach
w początkowej fazie programu. Dokonana ocena stanowiła podstawę koncepcji (m.in. zakresu) programu dotacji. Władze tureckie planują
ponadto przeprowadzenie oceny oddziaływania, która określi efektywność czterech komponentów tego programu.
39
ODPOWIEDZI
KOMISJI
28.
Spośród 11 skontrolowanych projektów, w przy
padku dwóch określono w pełni konkretne wymagania projektu, natomiast w przypadku pozostałych – jedynie częściowo.
Na podstawie zdobyt ych doświadczeń od
2004–2005 r. Komisja wprowadziła formalny
wymóg przygotowania oceny potrzeb oraz studiów wykonalności, jak również niezbędnych
specyfikacji projektowych i technicznych w celu
otrzymania pomocy przedakcesyjnej.
Przedstawienie oceny potrzeb oraz studiów
wykonalności i badań rynkowych są podstawowymi cz ynnikami potwierdzającymi, że
projekt został przygotowany w profesjonalny
i kompetentny sposób.
29.
W prz ypadku projektu dotyczącego prz yjmowania dorobku prawnego w dziedzinie
fitosanitarnej osiągnięto wszystkie zakładane cele poza jednym, a mianowicie laboratorium nie zdołało uzyskać akredytacji jeszcze w trakcie tr wania projektu. Większe
laboratoria uzyskały odpowiednie akredytacje
i przyczyniły się w istotnym stopniu do poprawy kontroli przywozów, umożliwiając przeprowadzanie szeregu testów, których nie można
było wcześniej przeprowadzać. Brak otrzymania akredytacji przez mniejsze laboratoria nie
umniejsza ogólnych korzyści uzyskanych dzięki realizacji projektu.
30.
W dokumencie w sprawie procesu programowania dla Turcji przygotowanym w ramach
IPP stwierdza się, że wykonalność projektu
jest weryfikowana, na ile to możliwe, już na
poziomie wniosku projektowego, natomiast
bardziej staranna wer yfik acja ma miejsce
w fazie, kiedy istnieje już karta projektu, co
obejmuje również, zgodnie z wymogami,
o cenę studiów wykonalności.
34.
Od czasu przeprowadzonej kontroli (na początku 2009 r.) Komisja uzgodniła z władzami
tureckimi środki mające na celu dalszą poprawę procesu programowania oraz jego spójne
stosowanie. Konkretnie oznacza to, że strony
porozumiały się co do znacznego przedłużenia czasu przeznaczonego na przygotowanie
projektów oraz rozszerzenia wsparcia ze strony Sekretariatu Generalnego UE (SGUE) oraz
w zakresie konsultacji i doradztwa dla poszczególnych ministerstw w trakcie fazy identyfikacji projektów, aby zapewnić wybór projektów
w największym stopniu odpowiadających priorytetom procesu akcesyjnego oraz bardziej
rzetelną ocenę ich prawdopodobnej skuteczności i efektywności. Przyjęcie nowych przepisów dotyczących Sekretariatu Generalnego UE
w lipcu 2009 r., a w konsekwencji zwiększenie
liczby personelu sekretariatu, pozwoli większej
liczbie pracowników skoncentrować się na tym
zadaniu.
38.
Na etapie udzielania akredytacji Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania (DIS) oceniono, że zarządzające nim organy dysponują
odpowiednimi zasobami ludzkimi. Niemniej
jednak, z powodu opóźnień w przyjęciu przepisów dotyczących Centralnej Jednostki Finansująco-Kontraktującej (CFCU), w pierwszych latach wdrażania nowego instrumentu
wzrost liczby personelu nie nadążał za wzrostem kwot przekazywanych środków finansowych. W tej sytuacji Komisja podjęła decyzję,
że warunkiem prz yznania Turcji kolejnych
środków finansowych jest zapewnienie przez
nią odpowiedniej liczby personelu, ustalonej przez Komisję. W konsekwencji poziom
zatrudnienia w Centralnej Jednostce Finansująco-Kontraktującej wzrósł z około 20 pracowników w 2002 r. do ponad 100 w 2008 r.
Zgodnie z nowymi przepisami dotycząc ymi Sekretariatu Generalnego UE przyjętymi
w lipcu 2009 r. poziom zatrudnienia w tej
i nstytucji wzrośnie z 80 do 300 pracowników;
rekrutacja personelu jest w toku.
40
ODPOWIEDZI
KOMISJI
39.
Zgodę na przedłużenie terminu podpisywania umów na poziomie programów wyrażono jedynie w odniesieniu do programów
na lata 2002 i 2003 z uwagi na opóźnienia
w ich wdrożeniu spowodowane opóźnieniem
akredytacji struktur DIS. W przypadku programów na lata 2004 i 2005 oraz wybranych projektów realizowanych w ramach programu na
2006 r. zezwolono jedynie na wydłużenie terminów realizacji.
Ramka 2
Przykłady opóźnień spowodowanych niewystarczającym doświadczeniem
i liczbą pracowników DIS
Pomimo opóźnień w procedurze przet argowej
projekt dotyczący transportu drogowego realizowany w ramach krajowego programu na
2004 r. został pomyślnie zakończony, a planowane cele zostały osiągnięte.
Pomimo opóźnień realizacja projektu dotyczącego przyjmowania dorobku prawnego
Wspólnoty w dziedzinie fitosanitarnej realizowanego w ramach krajowego programu
na 2002 r. została pomyślnie zakończona,
a sam projekt prz ycz ynił się do poprawy
jakości kontroli przywozów.
40.
Opóźnienia w realizacji projektów w ra mach TPA, mimo iż miały miejsce, nie stanowiły zagrożenia ani dla wdrożenia projektów, ani uzyskania ostatecznych korzyści
z nich płynąc ych, ani też oczek iwanego
oddziaływania.
41.
Komisja wyciągnęła wnioski z opóźnień związanych z procedurami przetargowymi i od
2005 r. wprowadziła wymóg przekazywania
Delegaturze KE do zatwierdzenia kompletnej
dokumentacji przetargowej nie później niż
sześć miesięcy po przyjęciu rocznego programu krajowego.
Od momentu wprowadzenia IPP w 2007 r.
wszystkie instytucje będące beneficjentami
pomocy zobowiązane są przekazywać Centralnej Jednostce Finansująco-Kontraktującej
wstępną dokumentację przetargową zaraz po
przyjęciu właściwego programu krajowego;
w ten sposób zapewnia się rozpoczęcie przygotowań do przetargu przed podpisaniem
umowy finansowej, po której sformalizowaniu
można rozpocząć realizację projektu.
42.
Komisja pr z yznaje, że podpisanie umów
na dostawy w ramach skontrolowanych przez
Trybunał Obrachunkowy projektów nastąpiło
z opóźnieniem. Niemniej jednak sprzęt został
dostarczony, co przyczyniło się do osiągnięcia
celów projektów zgodnie z założeniami. Jedyny wyjątek stanowi projekt dotyczący służby
celnej, w przypadku którego procedura udzielenia zamówienia na dwie partie nie została
zakończona pomyślnie.
Tymczasem Komisja podjęła działania, by
poprawić jakość procedur y udzielania zamówień, co poz woli uniknąć niepowodze nia procedur przetargowych oraz zapewnić
terminową realizację: w przypadku IPP już
w trakcie faz y programowania przeprowadzane są systematyczne badania r ynków
w odniesieniu do wsz ystk ich projektów,
których część stanowi realizacja dostaw.
41
ODPOWIEDZI
KOMISJI
44.
Wprowadzenie terminów pośrednich okazało się użytecznym narzędziem pozwal ającym
zwiększyć tempo udzielania zamówień oraz
zawierania umów ; za porozumieniem WE
i Turcji roz wiązanie to będzie utrz ymane
w kolejnych latach. W oparciu o wyciągnięte wnioski system ten rozszerzono: począwszy od roku programowania 2005, obejmuje on nie tylko terminy na przedstawienie
dokumentacji przetargowej Delegaturze KE
w celu kontroli ex ante oraz uruchomienia procedur, lecz także terminy na przedstawienie
sprawozdań z oceny oraz umów.
47.
W oparciu o określone przez Komisję warunki, dotyczące akredytacji Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania w ramach IPP, Centralna Jednostka Finansująco-Kontraktująca
usprawniła w dalszym stopniu swój system
oceny poszczególnych ministerstw pod kątem ich przygotowania do realizacji projektów: zdefiniowano w bardziej klarowny sposób procedury, rozszerzono zakres doradztwa
oraz szkoleń dla pracowników ministerstw,
zapewniono także nadzór nad skutecznym
stosowaniem systemu przez Biuro Krajowego Urzędnika Zatwierdzającego (NAO). Podczas audytu uzupełniającego na początku
2010 r. Komisja zbada szczegółowo, czy system spełnia warunki, by uzyskać akredytację.
W chwili obecnej Komisja ocenia, że Centralna Jednostka Finansująco-Kontraktująca
spełnia wymogi pozwalające na akredytację
Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania
w ramach IPP.
49.
Wprowadzając wskaźniki oraz określając poziomy bazowe, Komisji udało się wyeliminować
niedociągnięcia, które miały miejsce w przypadku projektów realizowanych w ramach TPA.
Obecnie wymagane jest, aby cele projektów
oraz oczekiwane rezultaty definiowane były
zgodnie z kryteriami SMART, natomiast wskaźniki pozwalające monitorować realizację projektów – zgodnie z kryteriami RACER. Komisja wspólnie z Sekretariatem Generalnym UE
sprawdza, czy wymogi te są dopełniane.
51.
Zobacz odpowiedź na pkt 29.
54.
Ustanowiono kompleksowy system monitorowania z jasnym podziałem zadań pomiędzy
poszczególne podmioty uczestniczące w Zdecentralizowanym Systemie Wdrażania. Centralna Jednostka Finansująco-Kontraktująca jest
odpowiedzialna za monitorowanie realizacji
projektów pod kątem warunków umowy oraz
warunków finansowych. Beneficjent monitoruje realizację technicznych aspektów projektu.
Sekretariat Generalny UE jest odpowiedzialny
za monitorowanie realizacji na poziomie rezultatów projektu oraz na poziomie sektorów
i programu. Biuro Krajowego Urzędnika Zatwierdzającego jest odpowiedzialne za monitorowanie ogólnego działania systemu DIS,
w tym systemu kontroli. Delegatura KE nadzoruje działanie systemu DIS poprzez monitorowanie na poziomie umów, projektów, poszczególnych sektorów i programów.
Ponadto od czasu ostatniej kontroli (w styczniu 2009 r.) aby umożliwić monitoring w opar
ciu o niezależną perspektywę zewnętrzną,
Wspólny Komitet Monitorujący (JMC) zgodził
się na wprowadzenie specjalnego systemu
monitorowania zorientowanego na wyniki.
55.
Przedstawiciele Sekretariatu Generalnego UE
biorą udział w posiedzeniach JMC oraz Sekt o r o w e g o Po d k o m i t e t u M o n i t o r u j ą c e g o
(SMSC ), któr y bada realizację programów
i projektów na poziomie sektorów. Posiedzenia
te były organizowane regularnie i umożliwiły
w odpowiednich wypadkach podjęcie działań
naprawczych, aby zapewnić osiągnięcie zakładanych rezultatów i celów.
42
ODPOWIEDZI
KOMISJI
Beneficjent organizuje również regularnie, co
miesiąc lub co dwa miesiące, spotkania dotyczące zarządzania projektami, w których
uczestniczą przedstawiciele Centralnej Jednostki Finansująco-Kontraktującej, Delegatury KE oraz wykonawcy. Sekretariat General
ny UE nie uczestniczył do tej por y w tych
spotkaniach. W następstwie przyjętych nowych
przepisów dotyczących Sekretariatu Generalnego EU, utworzenia odrębnej jednostki monitorującej oraz zwiększenia liczby personelu,
od 2010 r. Sekretariat Generalny UE będzie się
starał uczestniczyć w spotkaniach poświęconych zarządzaniu indywidualnymi projektami
o szczególnym znaczeniu dla poszczególnych
sektorów czy programów.
Regularnie sporządzane są protokoły spotkań
JMC oraz SMSC. Protokoły spotkań dotyczących zarządzania poszczególnymi projektami
realizowanymi w ramach TPA nie były sporządzane regularnie. W przypadku IPP zapewnia
się pisemne sprawozdanie z przebiegu tego
typu spotkań.
56.
Komisja przyznaje, że w przypadku TPA sprawozdania z monitoringu prz ygotowywane
przez poszczególnych beneficjentów były różnej jakości. Ryzyko wynikające z niedociągnięć
poszczególnych sprawozdań z monitoringu
zostało zminimalizowane dzięki kontrolom
przeprowadzonym przez Delegaturę KE, wprowadzeniu sprawozdań z postępów przygotowywanych przez wykonawców oraz możliwości przyjrzenia się projektom z zewnętrznej
perspektywy, jaką dają okresowe sprawozdania z oceny.
Fakt, że w półrocznych sprawozdaniach z monitoringu nie we wszystkich wypadkach wskazano niedociągnięcia projektów i opóźnienia, nie
oznacza, że nie zostały one zidentyfikowane i że
nie podjęto środków zaradczych.
Od czasu przeprowadzenia ostatniej kontroli,
aby przeciwdziałać zaobserwowanym nieprawidłowościom, Komisja uzgodniła z organami
odpowiedzialnymi za Zdecentralizowany System Wdrażania zmianę formy i częstotliwości
procedur kontroli jakości w odniesieniu do
sprawozdań z monitoringu projektów przygotowywanych przez beneficjentów.
57.
Wprowadzono system umożliwiający regularne
monitorowanie wdrażania projektów oraz realizację ich kluczowych etapów. Obejmował on
półroczne sprawozdania przekazywane przez
beneficjentów Sekretariatowi Generalnemu UE
w ramach przygotowań do organizowanych co
dwa lata posiedzeń Sektorowego Podkomitetu
Monitorującego. Sprawozdania te nie zawsze
były przygotowane zgodnie z oczekiwaniami.
Od czasu kontroli Komisja uzgodniła szereg
środków mających na celu udoskonalenie systemu monitorowania wyników. Obejmowały
one m.in. połączenie dwóch istniejących typów
sprawozdań z monitoringu w ramach jednego
formularza, który ma być co kwartał przekazywany zarówno Sekretariatowi Generalnemu UE,
jak i Centralnej Jednostce Finansująco-Kontraktującej, oraz dokładniejsze sprawdzanie
jakości tych sprawozdań przez nowo utworzoną jednostkę monitorującą Sekretariatu Generalnego UE. SGUE po raz pierwszy wykorzystał
ten system na potrzeby posiedzeń Sektorowego Podkomitetu Monitorującego w drugiej połowie 2009 r.
Po n a d to Ws p ó l ny K o m i te t M o n i to r u j ą c y
w styczniu 2009 r. uzgodnił wprowadzenie
systemu monitorowania wyników zorientowanego na rezultaty (ang. results oriented monitoring system, ROM), który, jak się oczekuje,
od 2010 r. umożliwi uzyskanie dodatkowej
perspektywy zewnętrznej w zakresie realizacji
projektów. Sprawozdania ROM będą przygotowywane szybciej i częściej niż wcześniejsze
sprawozdania okresowe z oceny.
Oprócz monitorowania w yników popr zez
system DIS, dzięki działaniom wspólnych jednostek monitorujących ( JMC i SMSC) oraz
w oparciu o zewnętrzny system ROM, Delegatura KE nadal będzie monitorować realizację projektów poprzez kontrolę projektów na
miejscu, analizę sprawozdań oraz regularnie
prz ygotowywane wewnętrzne sprawozdania z monitorowania wyników (tz w. mapy
monitorowania).
43
ODPOWIEDZI
KOMISJI
59.
62.
Zobacz odpowiedź na pkt 57.
60.
W jednolitym formacie sprawozdań z monitoringu przyjętym latem 2009 r. – od cza
su kontroli – uwzględniono następujące
i nformacje: wskaźniki (bieżący status projektu w oparciu o wskaźniki rezultatów), główne działania zrealizowane w okresie, którego dotyczy sprawozdanie, bieżące problemy
i zagrożenia, przewidywane problemy i zagrożenia oraz planowane działania. Takie infor
macje/dane przedstawiane są w odniesieniu
do każdej części projektu.
61.
W przypadku TPA sporządzano sprawozdania
końcowe z projektu przygotowywane przez
wykonawców, ostatnie sprawozdania z monitoringu projektów przedstawiane przez
beneficjentów oraz okresowe sprawozdania
z oceny. Wszystkie one dostarczały określone
informacje dotyczące rezultatów oraz oczekiwanego oddziaływania projektu.
Od czasu kontroli, wraz z rozpoczęciem realizacji projektów w ramach IPP, Komisja systematycznie dokonuje oceny osiąganych celów
oraz trwałości wyników projektu w swoim końcowym przeglądzie realizacji projektu (mapa
monitorowania). Od 2009 r. beneficjenci zobowiązani są przedstawić kwartalne sprawozdanie z monitoringu. Ponadto wprowadzenie
systemu monitorowania zorientowanego na
wyniki, który zacznie działać od 2010 r., umożliwi częstsze przygotowywanie zewnętrznych
sprawozdań. Dodatkowe sprawozdania dostarczą lepszych podstaw do oceny osiągnięć
r ezultatów oraz oddziaływania projektów po
ich zakończeniu.
(Zobacz odpowiedź na pkt 57).
Od 2003 r. Komisja korzysta z programu okresowej oceny, w ramach którego dokonuje
się regularnych sektorowych i tematycznych
przeglądów pomocy dla Turcji. Ponieważ taka
ocena przeprowadzana jest w trakcie realizacji
projektu, a nie po jego zakończeniu, nie można jej uznać za ocenę ex post. Niemniej jednak
głównym jej celem było określenie, w jakim
stopniu pomoc przedakcesyjna przyczynia się
do ogólnego postępu procesu akcesyjnego,
wyciągnięcie wniosków z dotychczasowych
doświadczeń oraz wypracowanie zaleceń, które pozwoliłyby poprawić wydajność, skuteczność, efektywność, oddziaływanie oraz trwałość udzielanej pomocy.
Od czasu przeprowadzonej kontroli Komisja zastąpiła ten instrument nowym narzę dziem służącym ocenie okresowej. Instrument
ten pomaga ocenić, w jakim stopniu pomoc
przedakcesyjna dla Turcji przyczynia się do
ogólnego postępu procesu akcesyjnego,
a konkretnie do osiągnięcia strategicznych
celów wieloletniego planu orientacyjnego,
a także wypracować zalecenia oraz wdrożyć
doświadczenia i wnioski.
Po zakończeniu wszystkich projektów Komisja
dokona oceny ex post działań realizowanych
w ramach TPA (2002–2006).
Systematyczna ocena ex post na poziomie
projektów nie jest ekonomicznie uzasadniona ( jest zbyt kosztowna), nie prz ynosi też
znaczących wyników. Dotyczy to zwłaszcza
oceny oddziaływania i trwałości rezultatów,
któr ych bardzo często nie można określić
w kontekście indywidualnego projektu, lecz
dopiero w szerszym kontekście, po uwzględnieniu pozostałych form pomocy, jak również
działań w ramach prowadzonej w danym obszarze polityki oraz reform. Systematyczna
ocena ex post przeprowadzana jest zatem na
wyższych poziomach niż projekt, tzn. na poziomie poszczególnych sektorów, zagadnień,
instrumentów finansowych, programów itp.
44
ODPOWIEDZI
KOMISJI
WNIOSKI I ZALECENIA
64.
Komisja podjęła i nadal podejmuje działania
zmierzające do poprawy jakości danych dotyczących projektów/ danych z monitoringu,
opracowania bardziej rzetelnych ram strategicznych oraz usprawnienia procesu określania
priorytetów/ wyboru projektów.
65.
Od 2003 r. pomoc przedakcesyjna dla Turcji opiera się na wytycznych ok reślonych
w Partnerstwie dla Członkostwa.
Po wprowadzeniu IPP weryfikacja zgodności
projektów z celami priorytetowymi określonymi w Partnerstwie dla Członkostwa przeprowadzana jest bardziej skutecznie. Weryfikacja
zgodności z celami priorytetowymi określonymi w Partnerstwie dla Członkostwa (oraz wieloletnim planem orientacyjnym) dokonywana
jest już na poziomie wniosków projektowych.
Od lipca 2009 r. działają sektorowe grupy robocze, które wnoszą wkład w systematyczną
ocenę potrzeb na poziomie sektorów oraz
uszeregowanie pod kątem ważności wniosków
projektowych przez okres ponad dwóch lat.
Dzięki temu zapewnia się pełną zgodność
z celami priorytetowymi określonymi w Partnerstwie dla Członkostwa oraz strategicznymi
celami wieloletniego planu orientacyjnego.
66.
Komisja opracowała logikę interwencji dla
pomocy finansowej udzielanej Turcji w ramach IPP, która obejmuje, w porządku malejąc ym: Uk ład o stowarz yszeniu, Umowę
o unii celnej, mandat negocjacyjny, roczne
sprawozdania z postępów oraz strategię rozszerzenia, Partnerstwo dla Członkostwa, wieloletni plan orientacyjny oraz programy roczne.
W Układzie o stowarz yszeniu nie określono hierarchii priorytetów przedakcesyjnych.
Prior ytety odnoszące się do finansowania
w ramach IPP zostały określone w wieloletnim
planie orientacyjnym w oparciu o Partnerstwo
dla Członkostwa.
Uznaje się, że logika interwencji oparta jest
na solidnych podstawach, niemniej jednak
wykazano pewne niedociągnięcia odnoszące się do określania celów strategicznych;
opracowanie roz wiązania tej k westii jest
w toku. W tym kontekście należy podkreślić,
że w przypadku Turcji ustalanie celów strategicznych dotyczących pomocy finansowej ma
miejsce w warunkach braku pewności odnośnie do tempa reform politycznych oraz negocjacji akcesyjnych.
67.
Komisja podjęła lub kontynuuje działania
zmierzające do dalszej poprawy jakości danych
dotyczących projektów/danych z monitoringu
oraz nadania celom strategicznym bardziej
wymiernego charakteru.
Od 2003 r. pomyślnie przeprowadzane są
o ceny okresowe w oparciu o dostępne dane
dotyczące projektów i dane z monitoringu.
45
ODPOWIEDZI
KOMISJI
68.
Od czasu ostatniej kontroli latem 2009 r. rozpoczęto prace zmierzające do podniesienia
wymierności celów strategicznych oraz poprawy wskaźników osiągniętych wyników.
Zalecenie dotyczące celów strategicznych
Komisja opracowała logikę interwencji dla pomocy finansowej opartą na Partnerstwie dla
Członkostwa i wieloletnim planie orientacyjnym, które to dokumenty, jak uważa, stanowią
właściwe ramy odniesienia. Komisja przyznaje, że można jeszcze ulepszyć cele strategiczne oraz wskaźniki; prace w tym zakresie są
w toku.
Komisja dąży do dalszej poprawy logiki inter wencji oraz ram strategicznych dla pomocy przedakcesyjnej w zakresie roz woju
instytucjonalnego w Turcji. W wyniku prze prowadzonej oceny logiki inter wencji dla
p r ze d a k ce s y j n e j p o m o c y f i n a n s owe j d l a
Turcji zaplanowano odpowiednie działania
następcze.
Sektorowe grupy robocze, szkolenia dla (potencjalnych) beneficjentów oraz oparta na
solidnych podstawach wspólna procedura
oceny i wyboru projektów, w której uczestniczy zarówno Turcja, jak i Komisja, gwarantują
efektywność komponentu I pomocy dla Turcji
w ramach IPP.
Zalecenie dotyczące opisów zadań
Komisja szuka sposobu poprawienia jakości
przekazywanych w tym zakresie informacji.
W ramach Komisji powstała grupa robocza,
której zadaniem jest znalezienie sposobu poprawy jakości wszystkich opisów zadań, również tych dotyczących polityki rozszerzenia.
Zalecenie dotyczące wniosków projektowych
Cele strategiczne dotyczące finansowania
różnych działań przez UE powiązane są z politycznym procesem przystąpienia Turcji do UE.
Komisja zdecydowanie zachęca Turcję, i będzie
zachęcać w przyszłości, zarówno na poziomie
politycznym, jak i podczas spotkań o charakterze technicznym, do dalszych postępów na
drodze do osiągnięcia celów przedakcesyjnych oraz celów priorytetowych określonych
w Partnerstwie dla Członkowstwa. Dotyczy to
również opracowania projektów, które mogłyby pomóc w osiągnięciu wyżej wymienionych
celów i priorytetów.
W ramach procesu programowania na potrzeby IPP w zakresie rozwoju instytucjonalnego
właściwe departamenty Komisji opracowały
procedury, mające zachęcać do przedstawiania
wniosków projektowych, które najlepiej pozwolą osiągnąć strategiczne cele przedakcesyjne w realistycznym czasie oraz ułatwią przygotowanie takich wniosków. Obejmują one ramy
strategiczne (Partnerstwo dla Członkostwa,
wieloletni plan orientacyjny, sektorowe grupy
robocze lub strategie), identyfikację projektów
(dokument w sprawie procesu programowania
na potrzeby IPP, sektorowe grupy robocze, wymóg dotyczący oceny potrzeb/ studium wykonalności) oraz wybór projektów (ocena zgodności projektu z ramami strategicznymi, ocena
stopnia zaawansowania projektu, jego jakości
i trwałości wyników).
46
ODPOWIEDZI
KOMISJI
69.
W momencie akredytacji Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania oceniono, że zarządzające nim organy dysponują odpowiednimi zasobami ludzk imi. Niemniej jednak
w pierwszych latach wdrażania instrumentu
wzrost liczby personelu nie nadążał za wzrostem środków finansowych, którymi miałby
on zarządzać. W tej sytuacji Komisja podjęła
decyzję, że warunkiem przyznania kolejnych
środków finansowych Turcji jest zapewnienie
przez nią odpowiedniej liczby personelu, ustalonej przez Komisję. Najnowsze przepisy dotyczące SGUE pozwolą na zwiększenie poziomu
zatrudnienia w tej jednostce z 80 do całkowitej
liczby 300 osób.
Zalecenie dotyczące wniosków projektowych
Komisja jest zdania, że wyznaczenie rygorystycznych warunków akredytacji tureckiego
systemu wdrażania oraz ich staranne monitorowanie (z możliwością zastosowania sankcji)
zapewnią skuteczne wdrażanie pomocy przedakcesyjnej.
Wymogi w zakresie oceny potrzeb, studiów
wykonalności i innych badań przygotowawczych zostaną utrzymane. Nadal też potencjalnym beneficjentom oferowane będą szkolenia
w zakresie opracowywania i realizacji projektów.
Lepsze planowanie w czasie w zakresie podpisywania umów zostanie osiągnięte dzięki
wprowadzeniu wymogów dotyczących wstępnych wniosków projektowych, szkoleniom
oraz zwiększonej kontroli realizacji harmonogramów przeprowadzanej przez Centralną
Jednostkę Finansująco-Kontraktującą oraz ich
weryfikacji przez Komisję.
Zalecenie dotyczące wyników projektu
W przypadku IPP ustanowiono wymóg, by cele
projektów były definiowane zgodnie ze kryteriami SMART, a przyjęte wskaźniki – zgodne z
kryteriami RACER, co jest systematycznie weryfikowane przez Komisję oraz Sekretariat Generalny UE.
Kon k retn e dz iał an ia z mier z aj ące do po prawy sytemu monitorowania podjęto
w 2008–2009 r.; obejmowały one wprowadzenie nowego/ulepszonego formatu sprawozdań
z monitorowania, wzmożone kontrole jakości
w zakresie tych sprawozdań przeprowadzane
przez jednostkę monitorującą Sekretariatu Generalnego UE, nowy harmonogram posiedzeń
Sektorowego Podkomitetu Monitorującego
oraz wprowadzenie systemu monitorowania
zorientowanego na wyniki. Ponadto działania
monitorujące realizację projektów prowadzi
nadal Delegatura KE.
Sprawozdania z projektów, w tym sprawozdanie końcowe po zakończeniu projektu, przygotowują wykonawcy, w odniesieniu do tej części projektu, którą realizowali. Sprawozdania
z monitoringu, w tym końcowe sprawo z
dania z monitoringu po zakończeniu projektu,
będą przygotowywane przez beneficjentów
zgodnie z nowym formatem sprawozdania
z monitoringu. Delegatura KE również monitoruje projekty w różnych odstępach czasowych.
Strategia Komisji nie obejmuje systematycznej
oceny ex post na poziomie projektów, ponieważ nie jest to efektywne kosztowo.
71.
Komisja przyznaje, że istnieją możliwości poprawy wskaźników oraz poziomów wyjściowych, na jakich opierały się wcześniejsze projekty.
Obecnie wymaga się, by cele projektów oraz
oczekiwane rezultaty definiowane były zgodnie z kr yteriami SMART, natomiast wskaźniki kontroli realizacji projektów – zgodnie
z kryteriami RACER. Komisja wspólnie z Sekretariatem Generalnym UE sprawdza, cz y
te wymogi są dopełniane.
47
ODPOWIEDZI
KOMISJI
Zalecenie dotyczące oceny programu
W sierpniu 2009 r. Komisja podpisała umowę w sprawie przeprowadzenia oceny, która pozwoli określić, w jakim stopniu pomoc
przedakcesyjna dla Turcji przyczyniła się do
ogólnego postępu procesu akcesyjnego,
a konkretniej do osiągnięcia strategicznych
c elów ok reślonych w wieloletnim planie
o rientacyjnym. Badaniem zostanie objęta pomoc dla Turcji od 2005 do 2008 r.
Tak jak w przypadku wcześniejszych instrumentów finansowych wdrażanych w innych
państwach, po zakończeniu wszystkich projektów Komisja dokona oceny ex post działań
realizowanych w ramach TPA (2002–2006).
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Sprawozdanie specjalne nr 16/2009
Zarządzanie przez Komisję Europejską pomocą przedakcesyjną dla Turcji
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej
2009 — 47 str. — 21 × 29,7 cm
ISBN 978-92-9207-578-1
doi:10.2865/68881
Jak otrzymać publikacje UE
Publikacje płatne:
•
w EU Bookshop (internetowa księgarnia UE) – http://bookshop.europa.eu
•
w księgarniach (podając tytuł, wydawcę lub numer ISBN)
•
bezpośrednio u naszych przedstawicieli handlowych
Dane kontaktowe przedstawicieli handlowych można uzyskać na stronie
http://bookshop.europa.eu lub wysyłając faks na numer +352 2929-42758.
Publikacje bezpłatne:
•
w EU Bookshop (internetowa księgarnia UE) – http://bookshop.europa.eu
•
w przedstawicielstwach lub delegaturach Komisji Europejskiej
Dane kontaktowe przedstawicielstw i delegatur można uzyskać na stronie
http://ec.europa.eu lub wysyłając faks na numer +352 2929-42758.
analiZę sposoBu, W jaKi Komisja ZarZądZa prZedaKcesyjną pomocą FinansoWą
dla Turcji. ZWŁasZcZa W pierWsZym oKresie udZielania Tej pomocy, cZyli
W laTacH 2002–2006, WysTąpiŁo Wiele ucHyBieŃ podoBnycH do TycH, KTóre
odnoToWano W innycH proGramacH prZedaKcesyjnycH. Komisja nie
WyZnacZyŁa celóW na Tyle sZcZeGóŁoWycH, aBy umożliWić ocenę WyniKóW
projeKTóW i nie posiadaŁa WysTarcZającycH inFormacji, KTóre poZWoliŁyBy
WyKaZać sKuTecZnoŚć jej pomocy prZedaKcesyjnej. jednaKże ocZeKiWane
produKTy sKonTroloWanycH projeKTóW ZosTaŁy uZysKane, a icH reZulTaTy
mają sZanse oKaZać się TrWaŁe.
cHociaż Komisja WproWadZiŁa już peWne isToTne ulepsZenia, KonTrolerZy
TryBunaŁu sFormuŁoWali KilKa ZaleceŃ doTycZącycH dalsZycH dZiaŁaŃ
napraWcZycH. najWażniejsZe KWesTie WymaGające popraWy To: WyZnacZanie
celóW sTraTeGicZnycH doTycZącycH pomocy FinansoWej, usTalanie BardZiej
realisT ycZnycH TerminóW realiZacji celóW oraZ moniToroWanie
rZecZyWisTycH WyniKóW i reZulTaTóW projeKTóW na podsTaWie jasno
oKreŚlonycH celóW i WŁaŚciWycH WsKaŹniKóW.
europejsKi TryBunaŁ oBracHunKoWy
Qj-aB-09-016-pl-c
spraWoZdanie To ZaWiera prZeproWadZoną prZeZ KonTroleróW TryBunaŁu

ZarZądZanie prZeZ Komisję europejsKą pomocą

Transkrypt

Podobne dokumenty

wolontariat europejski w turcji - Chrześcijańska Służba Charytatywna

Turcji

WYMIANA MIĘDZYNARODOWA

Ceny żywnośći w Turcji znacznie wyższe niż światowe

Egejski Trójkąt - TOP TRAVEL

Raport z mobilności w Turcji

Moje wrażenia z Turcji

Turcja - spprzeczyce.szkolnastrona.pl

Rząd Turcji ogłosił nadzwyczajne działania w celu pobudzenia

turcja_karta_pl