RECENZJA

dr hab. inż. Wiktoria Sobczyk, prof. AGH
Kraków 10.09.2014
Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców
Wydział Górnictwa i Geoinżynierii
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
RECENZJA
rozprawy doktorskiej pani mgr inż. Joanny Hausner, pt. Model wyboru technologii energetycznego
wykorzystania węgla w oparciu o kryteria zrównoważonego rozwoju
1. Dane ogólne
Recenzja została napisana na prośbę Rady Naukowej Głównego Instytutu Górnictwa w
Katowicach, uchwała Rady z dnia 7 lipca 2014 r.
Oceniana praca została napisana pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Barbary Białeckiej,
pracownika Politechniki Śląskiej oraz Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Pracę
przedstawiono w postaci manuskryptu zawierającego 114 stron (6 rozdziałów), w tym tabele i rysunki
(nie podano wykazu tabel i rysunków). Załączniki do pracy nie mają numerowanych stron. Spis literatury
zawiera różne publikacje naukowe, ale nie są one numerowane, nie są też opisane alfabetycznie.
Trudno ocenić, ile jest prac Autorki, ile aktów prawnych itp. Forma i układ manuskryptu są
charakterystyczne dla rozpraw doktorskich. Strona edytorska jest ma wiele niedociągnięć, które
opisałam w p. 8.
2. Dobór tematu pracy
Tytuł pracy odpowiada jej treści. Zasadniczym tematem rozważań Autorki jest opracowanie
systemu informatycznego służącego do wspomagania decyzji wyboru technologii czystego węgla do
rozpatrywanej lokalizacji na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.
Doktorantka wykonała pracę w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach. Zastosowała przy
realizacji pracy następujące metody badawcze: badania ankietowe i wywiady eksperckie, analiza
wyników wywiadów i badań ankietowych, modelowanie systemu informatycznego.
3. Analiza treści pracy
W początkowej części sformułowano problem badawczy, opisano cel, zakres i tezę pracy oraz
metodykę badań. W rozdziale II przedstawiono studium uwarunkowań budowy modelu wyboru
1
technologii. Ta część zawiera opis polityki klimatycznej Unii Europejskiej, wykaz czystych technologii
węglowych, ocenę stopnia wdrożenia CTW w Polsce. W niniejszym rozdziale umieszczono
charakterystykę geologiczną Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pokrótce opisano zasady
zrównoważonego rozwoju. Kolejny podrozdział traktuje o systemach wspomagania decyzji (SWD), z
odniesieniem ich do zastosowań w przemyśle górniczym.
W rozdziale 3 umieszczono wyniki badań własnych. Opisano założenia do budowy modelu za
pomocą wybranych metod badań. Były to obserwacje własne, badanie ankietowe oraz wywiad
ekspercki. W końcowej części rozdziału przedstawiono identyfikację potrzeb użytkowników.
Najważniejszą – według recenzenta – częścią pracy jest opracowanie modelu systemu wspomagania
decyzji SWD COAL – e-aplikacja. Szczegółowo opisano kolejno: założenia budowy SWD COAL, jego
elementy, bazę danych, bazy wiedzy, skrypty do współpracy z użytkownikiem, bazy modeli, raporty
rekomendacyjne, model funkcjonalny SWD, przepływ informacji w SWD, doświadczalną implementację
prototypu SWD, narzędzia wykorzystane do budowy prototypu, proponowane kierunki rozbudowy
systemu. Efektem opracowanego modelu jest proces wdrażania CTW. W tej części rozprawy opisano
zarządzanie procesem inwestycyjnym CTW, rolę CTW COAL w zarządzaniu procesem inwestycyjnym
CTW. Rozprawę kończą wnioski z pracy oraz załączniki i bibliografia.
4. Rozwiązanie problemu naukowego
W wyniku przeprowadzonych badań zwiększono ilość i jakość informacji warunkujących
możliwość zastosowania czystych technologii węglowych na terenie Śląska. Każda próba dodania
nowej wiedzy w tym zakresie jest bardzo pożądana zarówno od strony naukowej, jak i praktycznej.
Tym niemniej należy dodać, że Autorka rozwiązała problem naukowy w sposób budzący wiele
zastrzeżeń. Tytuł pracy doktorskiej mówi o technologiach energetycznego wykorzystania węgla, ale w
treści pracy nie znaleziono pełnego opisu tych technologii. Doktorantka zwraca uwagę na zapewnienie
zgodności doboru technologii energetycznego wykorzystania węgla z zasadami zrównoważonego
rozwoju, lecz nie opisała tych zasad. Uwagi merytoryczne przedstawiłam w p. 7.
5. Oryginalność i główne walory rozprawy
Jak dotąd nie opracowano systemu implementacji czystych technologii węglowych, mającego
usprawnić czasochłonny proces wdrażania nowej technologii. Doktorantka uczyniła to poprzez
zobrazowanie kroków koniecznych do podjęcia na każdym etapie realizacji przedsięwzięcia - z
uwzględnieniem wyboru lokalizacji i dialogu społecznego jako czynników warunkujących proces
inwestycyjny. System taki pozwoliłby na zrównoważony rozwój regionu z wykorzystaniem dostępnej
bazy surowcowej. Rozprawa doktorska ma na celu wypełnienie tej luki.
2
Za podstawowe merytoryczne osiągnięcia badawcze pracy i elementy nowości należy uznać:

opracowanie algorytmu wspomagającego zarządzanie procesem wdrażania CTW,

opracowanie autorskiego komputerowego programu wspomagającego wybór sposobu redukcji
zanieczyszczeń gazowych z wykorzystaniem CTW,

weryfikację i wdrożenie opracowanego programu w kontekście doboru optymalnej technologii z
grupy CTW dla wybranej lokalizacji na Śląsku.
Najlepiej opracowaną część pracy stanowi podrozdział 4 w rozdziale III (błędnie opisanym jako
II): Model systemu wspomagania decyzji SWD COAL – e-aplikacja. Doktorantka wykazała się dobrą
znajomością modelowania informatycznego i projektowania strony internetowej. Model stanowi
przydatne narzędzie podczas zarządzania procesem wdrażania czystych technologii węglowych CTW.
Doktorantka sformułowała zalecenia do budowy prototypowego systemu w zakresie jego
architektury i struktury logicznej, przepływu informacji oraz języków programistycznych. Jak słusznie
zauważono, uzyskanie w pełni funkcjonalnego systemu SWD COAL wymaga jednak stałego
uzupełniania elementów. Zaprezentowany w rozprawie system informatyczny uwzględnia różny poziom
szczegółowości informacji dla poszczególnych grup użytkowników, stanowi pomoc dla inwestora w
kwestii doboru technologii, jest informacyjno-edukacyjną bazą wiedzy na temat czystych technologii
węglowych, stanowi nieskomplikowane w obsłudze narzędzie, z intuicyjnym menu dla użytkownika i
przyjaznym interfejsem.
Prototyp SWD COAL został zaprojektowany i zbudowany w formie strony internetowej z
wykorzystaniem nowoczesnej platformy publikacyjnej WordPress. Wykorzystanie technologii
internetowych stosowanych przez użytkowników pozwala nadać systemowi oczekiwane cechy
przyjaznego dla użytkownika programu. Zastosowanie do budowy prototypu prostych technik
informatycznych daje możliwość jego doskonalenia i rozbudowy.
Walorem pracy jest bardzo szczegółowo opracowany formularz ankiety. Kwestionariusz jest
bardzo rozbudowany; zawiera szereg aspektów i ciekawe, choć kontrowersyjne co do treści pytania.
6. Ocena wiedzy Kandydatki w dyscyplinie inżynieria środowiska
Pani J. Hausner, studentka studiów doktoranckich z zakresu CTW, jest wykonawcą projektów
krajowych i międzynarodowych z zakresu inżynierii środowiska, a także twórcą klastra gospodarki
odpadami komunalnymi.
W dorobku Doktorantki znajdują się następujące publikacje (opis bibliograficzny przytaczam w
wersji, jaką mi dostarczono):
1. J. Hausner, B. Białecka: Ocena procesu wdrażania w Polsce czystych technologii węglowych,
Prace Naukowe GIG, GÓRNICTWO I ŚRODOWISKA, 2,2012
3
2. J. Hausner, B. Białecka: Założenia do budowy systemu wspierającego wdrażanie czystych
technologii węglowych. Monografia pod redakcją W. Białego i J. Kaźmierczaka pt: Systemy
WSPOMAGANIA W INŻYNIERII PRODUKCJI, Gliwice 2012
3. J. Hausner, A. Primus „Próba Synergii Polityki Ekologicznej I Energetycznej W Gminach –
artykuł polemiczny”, Polityka energetyczna,zeszyt 1 ,2013
4. B. BIAŁECKA, J.HAUSNER: Concept of a decision support system to select the optimal CCT
solution for a chosen location In Silesia Region, w monografii SYSTEMS SUPPORTING
PRODUCTION ENGINEERING pod redakcją J. Kaźmierczaka , P.A.Nowa, Gliwice 2013
7. Krytyczne uwagi merytoryczne
1. s. 4 Spis treści.
Niewłaściwa struktura spisu treści. Rozdział I składa się z podrozdziałów 1.1, 1.2 itd. Rozdział II
składa się z podrozdziałów 2.1, 2.2 itd. Rozdział III (w pracy pomyłkowo wpisano II) składa się z
podrozdziałów 3.1, 3.2 itd., ale też 4.1, 4.2, 5, 6, 7 i 8.
2. Streszczenie
W streszczeniu (s. 6) napisano:
„Niezbędna okazała się ocena stanu istniejącego i wypracowanie modelu umożliwiającego wybór
optymalnej technologii z grupy CTW w ujęciu środowisko - technika – ekonomia”.
A następnie:
„W niniejszej pracy doktorskiej na podstawie studiów literaturowych i przeprowadzonych badań
własnych określono elementy modelu, ułatwiające wybór i optymalizację zarządzania procesem
inwestycyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem czynnika społecznego, środowiskowego i
ekonomicznego”.
Proszę o odpowiedź, czy dla Doktorantki terminy techniczny i społeczny są synonimami? W
jakim więc ujęciu dokonano doboru technologii?
Uwaga ta dotyczy całej pracy: Doktorantka nie może się zdecydować, jakie ujęcie rozpatruje (s. 11:
„…w ujęciu człowiek - środowisko - ekonomia”; s. 13 BUDOWA MODELU umożliwiająca wybór
optymalnych CTW w ujęciu środowisko - technika - ekonomia; itd.).
3. Rozdz. 1.1.
„Globalne zmiany klimatyczne, efekt cieplarniany oraz ochrona środowiska to jedne z
ważniejszych obszarów tematycznych, podejmowanych przez Unię Europejską”.
4
Przecież globalne zmiany klimatyczne i efekt cieplarniany to właśnie problemy ochrony
środowiska. Czemu więc ochronę środowiska wymieniono jako trzeci składnik?
4. Rozdział I zawiera podrozdział 1.2 pt. Cel, zakres i teza pracy. W tej części nie ma ani zakresu,
ani tezy. Podrozdział 1.3 nosi tytuł Zakres pracy; tu opisano zakres i tezę.
5. Podrozdział 1.4 Przedmiot pracy. Tu opisano cel i zakres pracy, a nie przedmiot. Natomiast na
s. 26 Doktorantka słusznie zauważa, że „Rysunek 3 przedstawia mapę geologiczną Górnego
Śląska, stanowiącego przedmiot badań w niniejszej rozprawie doktorskiej”.
6. Podrozdział 1.5 Metodyka badań. „…wstępne założenia do budowy modelu” – to nie jest
metodyka.
7. Rozdział II zatytułowano Badania literatury. Niestety w tym rozdziale nie umieszczono
przeglądu literatury przedmiotu, lecz opis polityki klimatycznej/energetycznej Unii Europejskiej,
czystych technologii węglowych (CTW), GZW, zasad zrównoważonego rozwoju, systemu
wspomagania decyzji. W podsumowaniu rozdziału Doktorantka uważa, że podaje wnioski ze
studiów literatury. Recenzent nie znalazł w tym rozdziale żadnego opisu literatury przedmiotu.
8. Podrozdział 2.2 nosi tytuł Czyste Technologie Węglowe (CTW). W tej części, liczącej 5 stron,
poświęcono tym technologiom 5 linijek tekstu. Dołączono tabelę z zaletami i wadami tych
technologii, natomiast w ogóle nie opisano istoty procesów tych technologii. Proszę wyjaśnić,
dlaczego?
9.
s. 20 Wzór proponowanej karty technologii – jest on niezgodny z wypełnionymi kartami
technologii w załączniku A:
- we wzorze brak rubryki: Zastosowanie technologii
- we wzorze jest umieszczona rubryka Aspekt społeczny, a w wypełnionych kartach nie ma tej
rubryki (oprócz s. 12 w załączniku A i s. 13 – jest rubryka, lecz niewypełniona)
- we wzorze wielkość ziarna węgla oznaczono jednostką mm, natomiast w wypełnionych
kartach jest Mm
Recenzent prosi o wyjaśnienie:
- czym jest Mm?
- co w rubryce Oddziaływanie na środowisko oznacza emisja spalin, skoro w czterech wersach
powyżej oznaczono emisję dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów?
- dlaczego przy produkcji odpadów nie podano jednostki?
- co oznacza wyrażenie: pozostałe, w tym:
- dlaczego w jednej karcie użyto jednostki kJ, a w innej cal i w jaki sposób porównano
technologie?
5
- dlaczego zatrudnienie umieszczono w rubryce parametry techniczno-ekonomiczne, a nie
aspekty społeczne? Co więc powinno znaleźć się w tejże rubryce?
9. Dlaczego tab. 3 opatrzono przypisem: opracowanie własne. Przecież Doktorantka musiała się
posiłkować fachową literaturą. Według recenzenta konieczne jest uzupełnienie tych danych.
10. Rys. 3 nie posiada odnośnika do źródła.
11. Umieszczenie tabeli stratygraficznej w pracy o geologii jest zbędne. W jakim celu Doktorantka
załączyła tę tabelę?
12. Doktorantka nie poprawiła rażących błędów merytorycznych, wyszczególnionych na
wcześniejszych konsultacjach przez recenzenta, m.in. s. 27 Kompleks kalednoński (trzykrotnie
błędnie napisane wyrażenie!)
13. s. 28 „Utwory karbonu w GZW ze względu na swoją wartość przemysłową zostały stosunkowo
dobrze rozpoznane litologicznie”. Proszę o wyjaśnienie, co oznacza słowo „stosunkowo”. Wszak
utwory karbonu w GZW są bardzo precyzyjnie rozpoznane litologicznie.
14. s. 30 „Budowa Zagłębia powstała w wyniku oddziaływania naprężeń poziomych…”
W jaki sposób budowa Zagłębia może powstać?
15. s. 32 „Subregion południowo-zachodni leży w zasięgu alpejskich struktur zapadliskowych i jest
wypełniony grubszym kompleksem izolujących utworów neogen…”. Niezrozumiałe. Proszę
wyjaśnić.
16. s. 33 „Obszar ten należy do dobrze rozpoznanych pod kątem ilości i jakości węgla kamiennego
oraz geologiczno-górniczych warunków złożonych”. Proszę wyjaśnić, co Doktorantka rozumie
przez warunki złożone. Recenzent uważa, że Doktorantka nie wie, o czym pisze.
17. tabela 8 – emisja pyłów i gazów to nie jest komponent środowiska naturalnego;
wzrost zapylenia w rejonach zurbanizowanych, co bezpośrednio przekłada się na zdrowie
społeczeństwa, emisja do atmosfery pyłów powstałych wskutek erozji składowisk, wzrost
zachorowalności na choroby płuc wśród mieszkańców terenów górniczych – wyszczególnione jako
3 wpływy, a przecież to niemal to samo.
18. rys. 12, 13, 14 to jedyne fotografie w pracy doktorskiej, nie są jednak autorstwa Pani Hausner,
lecz skopiowane z Internetu. Przecież Doktorantka jako mieszkanka Górnego Śląska ma dostęp do
miejsc narażonych na szkody górnicze. Dlaczego więc nie wykonała takich zdjęć osobiście?
19. s. 39 „W literaturze funkcjonuje ponad sto różnych, formułowanych od końca lat 60. ubiegłego
wieku, definicji i interpretacji zrównoważonego rozwoju”. Autorka ma wiedzę o ponad stu
definicjach. Recenzent prosi o wyjaśnienie, skąd ta precyzja.
20. s. 39 „Oznacza to, że rozwój zrównoważony może być rozumiany i interpretowany na wiele
różnych sposobów, a realizowane polityki i strategie rozwoju mogą zawierać zdecydowanie różne
6
treści i zakres”. Nic bardziej mylnego. Wszystkie definicje mają te same bądź bardzo podobne treści
(recenzent przyznaje, że jednak nie zna stu definicji).
21. rys. 15 dlaczego w pracy napisanej w języku polskim jest rysunek opisany po angielsku? Jaki
jest tego cel?
22. s. 40 „Do warunków zrównoważonego rozwoju należy również ochrona bioróżnorodności
poprzez zapewnienie prawidłowego funkcjonowania ekosystemów i wszystkich dóbr”.
Zrównoważony rozwój nie ma warunków.
23. s. 41 „Inicjatywa zrównoważonego rozwoju znalazła swoje odzwierciedlenie także w przemyśle
wydobywczym”. Zrównoważony rozwój to nie inicjatywa.
24. s. 41 „Realizacja założeń zrównoważonego rozwoju w ujęciu przemysłu górniczego klasycznie
sprowadza się do integracji działań w trzech obszarach”. Co oznacza wyrażenie: klasycznie
sprowadza się ?
25. s. 41„-techniczno-ekonomicznym, zapewniającym racjonalną gospodarkę surowcami
naturalnymi i wzrost gospodarczy”. Racjonalna gospodarka surowcami naturalnymi to jest aspekt
ekologiczny.
26. s. 41 „Nieuchronne sczerpywanie zasobów nieodnawialnych wiąże się z niezwykle szybkim
wzrostem zapotrzebowania na ich dostawy”. Dlaczego? Skąd ta implikacja?
27. s. 41 „Odmienną postawę w kontekście rozwoju górnictwa przyjęła Unia Europejska, która
ambitną walkę z globalnym ociepleniem klimatu zamierza wygrać poprzez zupełne odejście od
paliw kopalnych jako surowców dla przemysłu energetycznego”. Przecież to nieprawda. Proszę
wyjaśnić.
28. s. 42 „Aspekt ekologiczny zrównoważonego rozwoju, czyli ochrona zasobów surowcowych i
środowiska naturalnego, powinien być rozumiany jako minimalizacja negatywnego oddziaływania
procesów związanych z wydobyciem węgla na różne formy środowiska geologicznego i naturalnego
Górnośląskiego Zagłębia Węglowego”.
Proszę wyjaśnić, czy zasoby surowcowe nie są elementem składowym środowiska naturalnego?
Dlaczego „powinien być rozumiany”, a nie; jest rozumiany? Czym są formy środowiska
naturalnego?
29. s. 42 „Trzecim aspektem zrównoważonego rozwoju jest odpowiedzialność społeczna”. Nie jest
to prawda. Autorka nie rozumie filarów zrównoważonego rozwoju. Proszę Doktorantkę o
wyjaśnienie filaru społecznego.
30. s. 46 Proszę o wyjaśnienie czym są „równe techniki przetwarzania danych”.
31. s. 46 „W tej pozycji zawarto przegląd możliwych systemów wspomagania decyzji wraz z ich
autorami”. Recenzent nie wie, o jakiej pozycji pisze Doktorantka. Najpewniej jest to tekst
7
skopiowany z jakiegoś artykułu i nieprzeredagowany. Bez komentarza. Dlaczego to są możliwe
systemy? Gdzie ci autorzy? W tabeli ich nie ma. Tabela nie zawiera żadnego omówienia, żadnej
dyskusji. Dlaczego?
32. Podsumowanie s. 48 „Na podstawie przeprowadzonych studiów aktualnego stanu literatury
sformułowano wnioski…”. Do tej pory nie było nawet wzmianki o przeglądzie literatury. Nie
napisano kto, kiedy i co badał.
33. s. 48 „Uwzględnienie trzech zasad zrównoważonego rozwoju, tj. akceptowalnego wpływu na
środowisko, efektywności ekonomicznej i akceptacji społecznej, jest warunkiem sprawnego i
skutecznego przeprowadzenia procesu inwestycyjnego”.
Recenzent podkreśla, że „akceptacja społeczna” to nie jest filar społeczny, ani nawet zasada.
Doktorantka nie rozumie idei zrównoważonego rozwoju.
34. s. 48 „Duża liczba danych, którą należy poddać analizie przed przystąpieniem do procesu
inwestycyjnego, sprawia, że podjęcie decyzji bez odpowiedniego wspomagania informatycznego
nie jest możliwe w krótkim horyzoncie czasowym”. Jak Doktorantka interpretuje słowo „krótki”?
Przecież to bardzo ważne.
35. s. 51-53. Rozdz. 3.1.1 Opis metody. Autorka podaje swoje CV oraz dokonania zawodowe na
polu usług doradczo-projektowych. Recenzent prosi o wyjaśnienie, o co chodzi.
36. s. 53, rozdz. 3.1.2. Wynik badania. „Przeprowadzone badania i obserwacje własne autorki
pozwoliły na sformułowanie kilku spostrzeżeń, dotyczących konstrukcji systemu informatycznego”.
Recenzent zauważa, że do s. 53 nie przedstawiono żadnych badań.
36. s. 53, rozdz. 3.2. Badanie ankietowe. „Wynik badań własnych zainspirował…”.
Recenzent ponownie zauważa, że do s. 53 nie przedstawiono żadnych badań.
37. s. 53, rozdz. 3.2.1. ponownie nosi tytuł Opis metody. „Analizowane w rozprawie doktorskiej
technologie z grupy CTW zostały poddane ocenie respondentów w zakresie oddziaływania na
komponenty zrównoważonego rozwoju”. Recenzent prosi o wyjaśnienie, w jaki sposób technologie
mogą oddziaływać na komponenty zrównoważonego rozwoju.
38. s. 56 tab. 8 – w rubrykach dotyczących wieku respondentów pominięto wiek 66 lat.
39. s. 56 „Przeprowadzone badania miały na celu weryfikację aktualnego stanu wiedzy z zakresu
technologii węglowych wśród mieszkańców Górnego Zagłębia Węglowego”. Recenzent prosi o
wyjaśnienie, gdzie znajduje się to Zagłębie.
40. s. 57 tu umieszczono tabelę, lecz ta ilustracja nie ma żadnego opisu: ani rys., ani tab.
41. s. 58 „w kontekście ekoefektywności najwyżej oceniono bezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego
(38%), a w dalszej kolejności racjonalizację wykorzystania zasobów węgla (44%)…”. Błąd logiczny,
powinno być odwrotnie.
8
42. s. 58, 63 i 69. ”jako nieistotne respondenci wskazali utworzenie interaktywnej platformy
informacyjnej…”. Skoro respondenci uznają stworzenie takiej platformy za nieistotne, po co ją
tworzyć?
43. s. 57 i następne: na kolejnych 12 stronach powtarzają się te same błędy, co może sugerować,
że Doktorantka nie przeczytała swojej pracy, np. „uznaje tą lokalizację”, „mając na uwadze obszary
chronione 58% respondentów uznaje wdrażanie technologii na obszarach Natury 2000 za bardzo
ryzykowane”; „kryetria ekonomiczne”
44. s. 59. „z kolei 60% pytanych uznało, że w wyniku wdrożenia technologii nie wpłynie istotnie na
wzrost atrakcyjności regionu; respondenci dostrzegają umiarkowane ryzyko, związane z
wdrożeniem naziemnego zgazowania węgla, w postaci spadku atrakcyjności regionu (42%)”. Błąd;
jak więc powinno być?
45. s. 60 „jako mało istotne respondenci wskazali rozwój regionalnych MSP…”. Do s. 60 nie
wyjaśniono, czym jest MSP. Na s. 67 w tabeli jest mowa o MŚP (niewyjaśnione). Dopiero w tekście
poniżej opisano, że dotyczy to „rozwoju regionalnych małych i średnich przedsiębiorstw (MSP)”.
Nawiasem mówiąc w załączniku formularza ankiety jest MŚP (również niewyjaśnione).
46. s. 61. „największe znaczenie implementacji technologii podziemnego zgazowania węgla
respondenci przypisali utworzeniu nowych miejsc pracy (42%), …, natomiast 46% respondentów
dostrzegło szansę po pozyskanie podatków dla gmin z tytułu dzierżawy gruntów lub nieruchomości”
– błąd logiczny.
47. s. 67. „Platforma informacyjna, zawierająca informacje na temat CTW, stanu środowiska
naturalnego, możliwości finansowania przedsięwzięć może stanowić potencjalne źródło możliwości i
koncepcji rozwoju dla MSP, generując przy tym dodatkowe, podkreślane przy każdej badanej
technologii, miejsca pracy”. Analiza wyników badań mówi co innego.
48. s. 70. „Każdemu badanemu czynnikowi autorka na podstawie zdobytych eksperiencji przypisała
wagę, pozwalającą na zróżnicowanie pytań pod kątem ich istotności. Suma wag dla każdego
pytania dla każdej technologii wynosi 1,0”. Proszę o wyjaśnienie, jakie kryterium Autorka przyjęła
podczas przypisywania wag? Dlaczego suma wag znaczenia równa jest 0,5 i suma wag ryzyka też
równa jest 0,5?
49. s. 71. „Korelacja występująca między zmiennymi x i y jest miarą siły liniowego związku między
nimi”. Recenzent zauważa, że dotyczy to wyłącznie korelacji liniowej.
50. s. 72. Jaki jest cel umieszczenia wzorów na średnie arytmetyczne w rozprawie doktorskiej?
51. s. 72, tab. 12. „Wartości współczynników korelacji pomiędzy wytypowanymi pytaniami
testowymi, czyli pytaniami o nr 15 i nr 16, zostały przedstawione w załączniku C, a ich interpretację
zawiera Tabela 12”.
9
Recenzent zauważa, że w tab. 12 nie podano ani oceny stopnia korelacji (jak opisano w tytule
tabeli), ani interpretacji. Umieszczono tu wyłącznie zestawienie zmiennych.
52. s. 73. „…b. i e. (wzrost gospodarczy regionu i wzrost atrakcyjności regionu)”. Nie, e nie oznacza
wzrostu atrakcyjności regionu.
53. s. 74. „W przypadku oceny ryzyka, jakie wiąże się z implementacją wybranej technologii z grupy
CTW na Śląsku, najwyższe współczynniki korelacji wystąpiły pomiędzy punktami h. i i. (zagrożenie
skażeniem terenu i ryzyko ekologiczne), i. i j. (ryzyko ekologiczne i zagrożenie dla zdrowia ludzi)
oraz h. i j. (zagrożenie skażeniem terenu i zagrożenie dla zdrowia ludzi)”. Nic dziwnego, że
współczynniki korelacji sa bliskie jedności. Przecież te zmienne są niemal synonimiczne.
54. s. 76. „Czy konstruowane w ten sposób prawo wspiera proces implementacji CTW
w Polsce?” Wcześniej nie wyjaśniono, w jaki sposób.
55. s. 77. „Technologie z grupy CTW są znane i z powodzeniem stosowane na świecie. W Polsce,
pomimo prowadzonych wieloletnich badań i realizacji kilku poważnych projektów, mających na celu
potwierdzenie zasadności implementacji wybranych technologii w warunkach polskich, nie
wdrożono żadnej z nich”.
Proszę, żeby Doktorantka wyjaśniła, co ma na myśli. Wcześniej na s. 20 wymienia jedynie nazwy
technologii, lecz bez ich charakterystyki. Jest tam m.in. technologia mechanicznej przeróbki węgla.
Przy większości polskich kopalń funkcjonują zakłady przeróbki węgla. Autorka nie określiła, co
rozumie przez przeróbkę jako technologię CTW. Na pierwszej stronie (nienumerowanej) załącznika
A zamieszczono uproszczony opis technologii przeróbki mechanicznej, powszechnie stosowanej w
Polsce.
Proszę także o ustosunkowanie się do stosowanej w Polsce technologii współspalania węgla z
biomasą.
56. s. 82. Proszę o wyjaśnienie, co to jest CWT?
57. s. 88. Nie wyjaśniono, kim są przedstawiciele NGO; dopiero na s. 103 zostało to objaśnione
(przedstawiciele ekologicznych organizacji pozarządowych), choć już tutaj nazwano ich
przedstawicielami NGO`s. Zresztą poniżej już tłumaczy się ten skrót inaczej: „NGO’s (instytucje
sektora pozarządowego)”.
58. s. 105. Rys. 31 – w etapie: planowanie wyszczególniono zasoby węgla, a w etapie
organizowanie - zasoby. Proszę o wyjaśnienie, o jakie zasoby chodzi?
59. s. 105. „W przypadku wdrażania innowacyjnych rozwiązań technologicznych, zazwyczaj o
podwyższonym stopniu ryzyka inwestycyjnego, decyzja o wyborze konkretnej technologii węglowej
dla rozpatrywanej lokalizacji determinuje całe przedsięwzięcie”. Zawsze decyzja o wyborze
determinuje przedsięwzięcie.
10
60. s. 107. „Szczegółowe wnioski zarówno z badań literaturowych jak i własnych zamieszczono w
podsumowaniu każdego rozdziału”. To nie jest prawda.
61. s. 107. „Poniżej zestawiono najistotniejsze wnioski z pracy. Rozważania teoretyczne oraz
badania empiryczne pozwoliły na wyciągnięcie następujących wniosków”. Po co pisać dwa razy to
samo?
62. s. 107. „Poniżej zestawiono najistotniejsze wnioski z pracy. (…).
1. Nadrzędnym celem pracy jest opracowanie systemu informatycznego wspomagającego
wdrażanie czystych technologii węglowych w sposób zrównoważony na Śląsku.
To nie wniosek, lecz cel pracy.
63. s. 107. „Ponad 50% ankietowanych podkreśla konieczność zwiększenia swojej świadomości
ekologicznej i wyraża chęć edukacji w tym obszarze. Najbardziej preferowaną formą edukacji jest
platforma informatyczna, dająca możliwość uzyskiwania wiedzy w dowolnym momencie”. Ten
wniosek jest nieprawdziwy (patrz ss. 60, 63, 69). Równie dobrze można by powiedzieć, że 50%
ankietowanych nie ma ochoty na zwiększenie swojej świadomości ekologicznej i nie wyraża chęci
edukacji w tym obszarze. Najmniej preferowaną formą edukacji jest platforma informatyczna”.
64. s. 110 i nast. Bibliografia
Doktorantka nie zna podstawowych zasad redagowania wykazu literatury. Taka umiejętność jest
fundamentem konstruowania każdej pracy naukowej. Wykaz bibliograficzny w pracy doktorskiej p.
Hausner to kompletny chaos, zawiera rażące błędy i braki. Ponadto nie umieszczono spisu
alfabetycznego, jedynie wykaz przypisów w kolejności cytowania. Recenzent może ustosunkować
się do wykazu bibliografii wyłącznie krytycznie.
65. Załącznik A
s. 1 – „załadunek i dowożenie odpadów przeróbczych do miejsca rekultywacji transportem
szynowym lub samochodowym (na odległość około 21 km)”. Proszę wyjaśnić, dlaczego 21 km?
s. 2 – schemat. Nie wyjaśniono symboli umieszczonych na schemacie. Proszę wyjaśnić. Czym jest
„gospodarka wodno-„?
s. 3, 5, 9 – wielkość ziarna węgla – Mm. Co to za symbol?
s. 4 – niewypełniona tabela z parametrami techn.-ekon.
s. 6 – produkcja odpadów – brak jednostki
s. 6 i s. 8 – schematy – nie widać schematów, tu są kserokopie bardzo kiepskiej jakości, nic na nich
nie widać
s. 3 i 9 – identyczne opisy technologii
s. 9 i 10 – w opisie czynnikiem zgazowującym jest powietrze + woda, a na schemacie para wodna i
tlen; w opisie wielkość ziarna węgla 5 Mm, a na schemacie 0,5-6 mm.
11
s. 11 – wartość opałowa gazu Kcal/nm3. Proszę o dokładne wyjaśnienie tej jednostki. Recenzent
uważa, że takie błędy są niedopuszczalne w pracy doktorskiej.
s. 9 – wartość opałowa w kJ, a na s. 11 w cal. W jaki sposób Doktorantka porównuje technologie,
używając różnych jednostek wielkości fizycznych?
s. 12 – co Doktorantka rozumie przez aspekty społeczne?
s. 13 co to za jednostka Kg?
s. 14 powtórzono wcześniej opisaną kartę technologiczną
s. 15 – w wykazie kart technologicznych nie zamieszczono kart współspalanie węgla z biomasą
oraz wychwytu i sekwestracji CO2. To bardzo poważny błąd.
s. 2 – nakłady inwestycyjne zł/h; s. 4 - nakłady inwestycyjne zł/jedn.prod.; s. 14 - nakłady
inwestycyjne dolar/baryłka. W jaki sposób Doktorantka porównuje technologie?
66. Załącznik B
Pyt. 12 – bezpieczeństwo dla środowiska i bezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego umieszczono w
kryteriach technologicznych. Dlaczego?
Pyt. 16 – zagrożenie skażeniem terenu, ryzyko ekologiczne i zagrożenie dla zdrowia ludzkiego – 3
czynniki niemal jednoznaczne
Pyt. 17 – MŚP - nie wytłumaczono, co to jest
dywersyfikacja źródeł energii – czy to jest czynnik społeczny?
67. Załącznik D
współczynnik korelacji – błędnie opisany jako załącznik C
68. Załącznik E
Prototyp systemu informatycznego opisano na 12 stronach – w sposób niemal identyczny jak w
rozdziale 4.2, s. 89-98. W jakim celu?
Reasumując, należy zaznaczyć, że praca sprawia wrażenie konstruowanej naprędce,
nieskorygowanej, miejscami nawet nieczytanej przez Autorkę.
Ponieważ ww. uwagi były przedyskutowane i konsultowane z Doktorantką przed
finalizacją pracy, recenzent prosi o rzeczowe, konkretne i pełne odpowiedzi na WSZYSTKIE
zastrzeżenia.
12
8. Krytyczne uwagi językowe i redakcyjne
1. „Akceptację społeczną determinuje posiadana wiedza na dany temat. Brak akceptacji ze
strony społeczeństwa wynika z obawy przed potencjalnymi zagrożeniami stwarzanymi przez te
technologie. Niepewność dodatkowo potęguje niedostateczna wiedza i brak zrozumienia
procesów technologicznych”. - Idem per idem. Takich przykładów powtórzeń jest w pracy bardzo
wiele.
2. Niezrozumiałe jest rozpoczynanie co drugiego zdania od nowego wiersza. W tekście pracy nie
zastosowano wcięć akapitów.
3. Schemat na s. 13 nazwano rysunkiem, natomiast podobny schemat na s. 16 – tabelą. To nie jest
tabela. Schematy te, jak również tab. 2
są prawie nie do odczytania, mimo że proszono
Doktorantkę o powiększenie czcionki.
4. W pracy zauważono mnóstwo usterek językowych, w tym ortograficznych, stylistycznych,
składniowych i interpunkcyjnych. Zaznaczono je w tekście (ss. 9, 10, 14, 16, 19, 20, 22, 23,24, 27 i
dalsze).
5. W pracy zauważono mnóstwo usterek technicznego układu tekstu, w tym niedokończone zdania
(np. s. 49). Zaznaczono je w tekście (ss. 30, 34, 37 i dalsze).
6. Recenzent zauważa, że symbol metra kwadratowego i oznaczenia związków chemicznych
piszemy następująco: m2, CH4, CO2, SO2, a nie m2, CH4, CO2, SO2. Niestety, takich usterek jest w
rozprawie i w załącznikach do rozprawy bardzo wiele, co świadczy o niedbałości o stronę
redakcyjną tekstu.
7. Proszę o wyjaśnienie pojęć: akcjoning (s. 19); w krajowym mix'ie energetycznym (s. 42);
sytuacja growa (s. 44); zdobyte eksperiencje (70). Słownik języka polskiego nie odnotowuje takich
wyrażeń.
8. Proszę o wyjaśnienie, co rozumiemy przez wyrażenia: miejsce dedykowane do wdrażania (s.
25); detaliczna analiza nadkładu (s. 25); dedykowane narzędzie (s. 45); kryterium dyskontuje
wiedzę (s. 55). Słownik poprawnej polszczyzny nie odnotowuje takich zestawień.
9. Załącznik A, s. 12 – w jakim celu użyto koloru w części tabeli?
8. Ocena końcowa
Wszystkie przedstawione w recenzji uwagi traktuję jako poważne. Powinny one zostać
uwzględnione w kolejnych etapach edycji, przy publikowaniu wyników oraz w przypadku kontynuowania
badań wykonywanych dla potrzeb praktycznego wykorzystania wyników.
13
Dokonując oceny pracy doktorskiej Pani Joanny Hausner podkreślam, iż problematyka doboru
technologii energetycznego wykorzystania węgla jest bardzo aktualna, dlatego też uważam za celowe
prowadzenie wszelkich badań w tym zakresie.
Podsumowując ocenę przedstawionej do recenzji pracy doktorskiej mgr inż. Joanny Hausner,
stwierdzam, że pomimo wyżej wymienionych uwag krytycznych i zagadnień wymagających wyjaśnienia
i korekty, praca posiada wnosi elementy poznawcze i aplikacyjne.
Biorąc pod uwagę wymogi Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, Dz.U. Nr 65, poz. 595 ze zmianami, stwierdzam,
że praca doktorska mgr inż. Joanny Hausner może być dopuszczona do publicznej obrony.
Wnioskuję do Rady Naukowej Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach o dopuszczenie
dysertacji do publicznej obrony.
14