docowoc poparcia zawodu aptekarskiego… - Alma Mater
download 
Reklamacja Transkrypt
owoc poparcia zawodu aptekarskiego… - Alma Mater
temat wojny, okupacji, zagłady, martyrologii, który niesie istotne przesłanie czasom dzisiejszym. Wbrew intencjom organizatorów IDO jego materiały mogą stać się pomocne w utrwaleniu tych kultur, które Trzecia Rzesza chciała zdominować, posegregować, wreszcie zupełnie zlikwidować. PLANOWANA EKSPOZYCJA Po niezbędnych czynnościach technicznych związanych z włączeniem kolekcji do zbiorów Archiwum UJ zostanie ona udostępniona badaczom. Archiwum planuje przygotowanie w 2008 roku czasowej ekspozycji ilustrującej historię IDO ukazaną na tle okoliczności czasu i miejsca, to jest okupacji niemieckiej oraz tragicznych losów Uniwersytetu Jagiellońskiego i jego pracowników. Dyrekcja Archiwum UJ będzie dążyć do tego, by polska część tych rozproszonych zbiorów IDO została scalona w postaci oryginałów, te zaś części, które pozostają poza Krakowem i Polską – przynajmniej w postaci kopii. Ułatwi to pracę badaczom zainteresowanym tym zagadnieniem i stanowić będzie dokumentację okupacyjnej karty dziejów Uniwersytetu. Krzysztof Stopka OWOC POPARCIA ZAWODU APTEKARSKIEGO… D ziałalność Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycz- Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Marek nych w Krakowie jest jednym z najlepszych przykładów Gatty-Kostyal, kierownik Katedry i Zakładu Farmacji Stosowapomocy, jaką Uniwersytet Jagielloński uzyskiwał od organizacji nej, doc. Arnold Bolland, dyrektor Wyższej Szkoły Handlowej społecznych w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Dzię- w Krakowie, mgr Henryk David, prezes Gremium Aptekarzy ki szerokiej działalności i znacznemu wsparciu finansowemu Małopolski Zachodniej. Zdecydowaną jednak większość stanoTowarzystwa Oddział Farmaceutyczny, funkcjonujący do roku wili aptekarze z południowej Polski, między innymi z Krakowa, 1945 w ramach Wydziału FilozoficzneŻywca, Brzeszcz, Chrzanowa, Przemyśla. go UJ, mógł bez większych przeszkód Na czele Towarzystwa, jako prezes, stał dokonywać głębokich reform, jakie były przez cały okres międzywojenny prof. przeprowadzane w szkolnictwie farmaTadeusz Estreicher, sekretarzem był prof. ceutycznym. Marek Gatty-Kostyal1. Przez pierwsze lata swego istnienia Na wstępie warto prześledzić Statut Towarzystwo ogłaszało drukiem sprawoTowarzystwa Popierania Nauk Farmazdania, będące dziś nieocenionym źródłem ceutycznych w Krakowie, zatwierdzony informacji o jego działalności. Pierwsze przez wojewodę krakowskiego 1 kwietnia z nich, opracowane przez Tadeusza Estrei1931 roku. Według założycieli Towarzychera i Marka Gatty-Kostyala, ukazało się stwo Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie ma swą siedzibę w Krakowie w roku 1933. Czytamy w nim: Towarzyi ma za zadanie popieranie znajomości stwo Popierania Nauk Farmaceutycznych i rozwoju nauki polskiej w zakresie w Krakowie w ciągu swego krótkiego, zafarmacji. Realizacja powyższych zadań ledwie półtorarocznego, istnienia zdołało skupić w gronie swych członków pokaźną odbywać się ma poprzez: wspólne zeliczbę przedstawicieli farmacji naukowej, brania i odczyty dla członków i szerszej praktycznej i akademickiej młodzieży publiczności, opiekowanie się istniejącefarmaceutycznej, obejmując swą działalmi instytucjami, mającemi na celu rozwój nością trzy województwa, a mianowicie: nauk farmaceutycznych i pomoc w zakłaStatut Towarzystwa Popierania Nauk Farmawoj. krakowskie, śląskie i kieleckie. daniu nowych, utrzymywanie stosunków ceutycznych w Krakowie. Ze zbiorów Muzeum Profesorowie Kostyal i Estreicher szczez instytucjami, które by mogły wymienione Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popiegółowo przedstawili w sprawozdaniu zadania Towarzystwa popierać. Towa- rania Nauk Farmaceutycznych) najważniejsze dokonania Towarzystwa: rzystwo miało 27 członków założycieli. Ich listę otwierały organizacje: Gremium Aptekarzy Małopolski W roku ubiegłym odbyło się w Krakowie i w Katowicach szereg Zachodniej w Krakowie, Klub Aptekarzy w Krakowie, Ogólny zebrań członków i gości T.P.N.F., na których wygłoszono odczyty Związek Aptekarzy Województwa Śląskiego w Katowicach, Koło z dziedziny farmacji naukowej i praktycznej. Udzielono wydatnej Aptekarzy Zagłębia Dąbrowskiego i Częstochowy, krakowski pomocy materjalnej farmaceutycznym zakładom naukowym U.J. Oddział Związku Zawodowego Farmaceutów Pracowników Opłacono całkowite koszta wykładów i ćwiczeń z zakresu higjeny, Rzeczypospolitej Polskiej oraz Koło Farmaceutów Studentów obowiązkowych według nowego planu na drugim roku studjów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Pośród członków farmaceutycznych, dla których wprowadzenia Ministerstwo W.R. założycieli był także prof. Tadeusz Estreicher, dyrektor Oddziału i O.P. w roku szkolnym 1931/1932 potrzebnych funduszów nie ALMA MATER 43 dostarczyło. W ten sposób nietylko udzielono koniecznej pomocy istniejącym zakładom farmaceutycznym, ale także nie dopuszczono do zachwiania się czteroletniego programu studjów farmaceutycznych, wywalczonego z takim trudem przez polski świat farmaceutyczny. Ponadto Estreicher i Kostyal zasygnalizowali potrzebę zbiórki środków finansowych na urządzenie ogrodu roślin leczniczych: W roku bieżącym zamierza T.P.N.F. obok dalszego prowadzenia dotychczasowej działalności zapoczątkować akcję zmierzającą do urządzenia na gruntach uniwersyteckich, oddanych do dyspozycji Ogrodu Botanicznego U.J., ogrodu roślin leczniczych. T.P.N.F. jest przekonane, że akcja ta znajdzie u członków i sympatyków Towarzystwa pełne zrozumienie i dozna silnego poparcia. Zbędnem wydaje się szerzej tłumaczyć, jak wielkie znaczenie mieć może istnienie tego rodzaju placówki farmaceutycznej, której działalność wsparta pomocą wszelkich urządzeń Ogrodu Botanicznego U.J. może korzystnie rozwijać się i doprowadzić do uzyskiwania cennych rezultatów zarówno badań naukowych, jak i zastosowań praktycznych. T.P.N.F. w ścisłem porozumieniu z Dyrekcją Ogrodu Botanicznego U.J. ustaliło szczegóły realizacji zamierzonego planu. Z wiosną bieżącego roku należy wykonać ogrodzenie terenu wynoszącego około półtora morga, zbudować bramę wjazdową i przystąpić do robót ziemnych, a następnie ogrodniczych. Koszta wymienionych prac wyniosą około 3.000 zł. T.P.N.F. nie dysponuje taką kwotą i dlatego zwraca się do swych członków i sympatyków z gorącym apelem o składanie na ten cel ofiar. Nazwiska tych członków i sympatyków Towarzystwa, którzy złożą jednorazowo kwotę 50 zł, wypisane zostaną na tablicy pamiątkowej, umieszczonej w nowo urządzonym ogrodzie. W roku 1932, równolegle do rozpoczętej inicjatywy, Towarzystwo zdołało przekazać subwencje dla wszystkich trzech zakładów Oddziału Farmaceutycznego: dla 44 ALMA MATER Zaproszenie na Walne Zgromadzenie Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych) Druk firmowy Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych) List profesora Tadeusza Estreichera do skarbnika Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych magistra Hugona Muthsama w sprawie rozdysponowania środków finansowych. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych) Zakładu Chemii Farmaceutycznej w wysokości 900 złotych, dla Zakładu Farmacji Stosowanej – 400 złotych, dla Zakładu Botaniki Farmaceutycznej – 450 złotych. Kwotę 100 złotych przeznaczyło Towarzystwo na stypendium naukowe dla dr Ireny Turowskiej, asystenta Zakładu Botaniki Farmaceutycznej 2, na badania nad mikroflorą wód mineralnych3. Zamysł urządzenia ogrodu roślin leczniczych bardzo szybko zaczął przybierać realne kształty, zwłaszcza po udzieleniu poparcia przez dyrektora Ogrodu Botanicznego prof. Władysława Szafera. Wydział Lekarski UJ zezwolił na korzystanie z parceli o powierzchni blisko hektara, przytykającej do Ogrodu Botanicznego, a przeznaczonej w przyszłości na rozbudowę gmachów Wydziału Lekarskiego. Teren ten, stojący do tej pory pustką i będący przeto w stanie dzikim, wymagał wykarczowania, usunięcia krzaków i uregulowania pod racjonalną uprawę 4. Mało tego – należało go jeszcze ogrodzić 120-metrowej długości parkanem, doprowadzić wodę, wytyczyć drogi i poletka doświadczalne5. Wiosną 1933 roku w ogrodzie zasiano i zasadzono pierwsze rośliny lecznicze, tak że w trzecim trymestrze ogród już był w pełni czynny i ćwiczenia z uprawy odbywały się normalnie. W sumie na cel ogrodu roślin leczniczych Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych przeznaczyło niebagatelną kwotę 3550 złotych6. Towarzystwo zebrało tę sumę głównie pośród aptekarzy krakowskich, śląskich i częstochowskich. Na bramie ogrodu, dostępnego nie tylko dla studentów, ale także i dla zwykłych krakowian, planowano umieszczenie tablicy z informacją, że Ogród roślin leczniczych, będący działem Ogrodu Botanicznego U.J., został urządzony z funduszów Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie7. W roku akademickim 1932/1933 Towarzystwo pokrywało nadal koszty wynagrodzenia asystentów, służby, światła i opału dla wykładów i ćwiczeń z higjeny. ALMA MATER 44 Szczególnie cenny był dar Towarzystwa dla biblioteki Zakładu sama dyrekcja Oddziału, uzyskując potrzebne lokale od zakładów Botaniki Farmaceutycznej w postaci dzieła będącego rzadkością o pokrewnych zakresach pracy10. bibljograficzną, a podstawowego dla historji botaniki w Polsce, W kolejnym roku akademickim 1934/1935 sytuacja finansowa mianowicie zielnik Syrenjusza z r. 16138. Oddziału poprawiła się, koszty bowiem wykładów i ćwiczeń dla W roku 1933, z inicjatywy Związku Aptekarzy Województwa studentów czwartego roku studiów pokryło Ministerstwo WyŚląskiego, zapoczątkowano sprawę kursów dokształcających znań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Pełna działalność w związku z opracowaniem farmakopei polskiej. Nacisk w kur- Oddziału nie byłaby jednak możliwa bez tradycyjnej już pomocy sach tych miał być położony Towarzystwa Popierania Nauk na dziedzinę analizy farmaceuFarmaceutycznych. Na koszty tycznej. Kurs miał się składać wykładów i ćwiczeń zleconych z jedenastu odczytów, głoszodla niższych roczników oraz nych w Katowicach. Temat na wyrównanie wynagrodzeń pierwszego wykładu brzmiał za czynności sił pomocniczych Cele i zadania farmakopei, asystenckich przy tych wykłaprelegentem był prof. Gattydach i ćwiczeniach Towarzy-Kostyal. Dziesięć kolejnych stwo przekazało 1032 złote i 52 odczytów, obejmujących cagrosze. Na cele ogrodu roślin łokształt dziedziny chemiczleczniczych przekazano 120 nej analizy farmaceutycznej, złotych, na urządzenie pracowni powierzono dr. Aleksandrowi toksykologii i chemii sądowej Kocwie, zastępcy profesora Korespondencja Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych do – 500 złotych i 20 groszy, na w Zakładzie Chemii Farmaceu- Tadeusza Estreichera. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, wycieczkę studentów farmacji tycznej Oddziału Farmaceu- Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych) do zakładów naukowych i przetycznego. Bardzo istotna była, mysłowych w Warszawie pod wobec braku jakichkolwiek dotacji rządowych, pomoc udzielona kierunkiem doc. Stanisława Skowrona, wykładowcy zoologii przez Towarzystwo w zakresie zorganizowania czwartego roku i parazytologii Oddziału Farmaceutycznego, 100 złotych11. W roku studiów na Oddziale Farmaceutycznym: Zarząd T.P.N.F., świa- 1934 nie odbyły się żadne posiedzenia naukowe Towarzystwa. domy powagi sytuacji i ciążącej nań odpowiedzialności, zwołał Dokończony został jedynie cykl wykładów dokształcających 17 października 1933 r. zebranie przedstawicieli wszystkich w Katowicach12. miejscowych zrzeszeń farmaceutycznych oraz Związku Aptekarzy W roku akademickim 1935/1936 Oddział ponownie znalazł Wojew. Śląskiego i P.P.T.F. Oddział Częstochowa, na którem jed- się w finansowych tarapatach. Wprawdzie na koszta sił pomocnomyślnie postanowiono udzielić Dyrekcji Studjum Farmaceutycz- niczych dla wykładów i ćwiczeń zleconych pozyskano środki nego U.J. pomocy potrzebnej do uruchomienia IV roku Studjów z opłat studenckich, jednak znacznie uszczuplono dotacje na farmaceutycznych. W wykonaniu tej uchwały T.P.N.F. wpłaciło do pomoce naukowe. Również tym razem pomocną dłoń wyciągnęło kwestury U.J. kwotę 2.115.60 zł, Towarzystwo Popierania Nauk przeznaczoną na pokrycie koszFarmaceutycznych i przekatów wykładów i ćwiczeń obowiązzało Oddziałowi kwotę 1498 kowych w I trymestrze czwartego złotych i 37 groszy. Dyrekcja roku studjów9. Oddziału rozdysponowała te Potrzeby wynikające z orgaśrodki na potrzeby pracownizacji czwartego roku studiów ni chemii toksykologicznej, (do tej pory studia farmaceupracowni zoologicznej dla tyczne trwały trzy lata) przefarmaceutów, na sfinansowanie rosły jednak wszelkie oczekiwykładów z historii farmacji, wania. Rozpoczęcie nauczania na ćwiczenia w badaniu środaż pięciu nowych przedmiotów Formularz wpłaty składek dla Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceu- ków spożywczych, na potrzeby pociągnęło za sobą dwie konse- tycznych. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo ogrodu roślin leczniczych oraz kwencje: po pierwsze, należało Popierania Nauk Farmaceutycznych) na wynagrodzenia dla dwóch uzyskać środki na zatrudnienie magistrów farmacji, pracująwykładowców i asystentów, a po drugie – znaleźć lokale, gdzie cych w zakładach Oddziału jako wolontariusze13. mogłyby odbywać się zajęcia. Towarzystwo Popierania Nauk FarRok 1935 był ostatnim, w którym ukazało się sprawozdanie maceutycznych zdołało, dzięki najwyższej mobilizacji wszystkich z działalności Towarzystwa. W kolejnych latach, z powodu zbyt członków i sympatyków, przekazać na potrzeby Oddziału kwotę wysokich kosztów, sprawozdania ukazywały się w „Kronice Far7511 złotych i 25 groszy, zebraną pośród aptekarzy Krakowa, maceutycznej”. W sprawozdaniu za rok 1935 podkreślano coraz Częstochowy, Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Blisko 6300 silniejszy zanik ofiarności na cele Towarzystwa. Towarzystwo złotych z tej sumy przeznaczono na całkowite pokrycie kosztów otrzymało w tym samym roku niezwykle cenny dar w postaci uruchomienia czwartego roku studiów. Natomiast pozostałe ponad 300 tomów z biblioteki zmarłego aptekarza E. Nowaka. Na jego 1215 złotych spożytkowane zostało na dalsze urządzanie i utrzy- pogrzeb Towarzystwo wydelegowało profesorów Estreichera, manie ogrodu roślin leczniczych. Trudności lokalowe rozwiązała Kocwę i Gatty-Kostyala. Równocześnie na ręce Towarzystwa ALMA MATER 45 przekazano 270 tomów z biblioteki Koła Aptekarzy Zagłębia na urządzenie nowego lokalu. Akcję zbiórki pieniędzy prowadzono Dąbrowskiego i miasta Częstochowy. Jak informowano, zbiory jak zwykle pośród aptekarzy21. te mają stanowić zawiązek dla planowanego Muzeum FarmaceuTowarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych organizowało, tycznego przy Studium Farmaceutycznym U.J.14. obok statutowych posiedzeń Wydziału, zebrania naukowe, które barW roku 1936 działalność Towarzystwa zdała się być zwrócona dzo często uświetniały wykłady znamienitych uczonych. Odbywały już przede wszystkim na udzielanie stypendiów i zapomóg finan- się nie tylko w Krakowie, ale także w Częstochowie i Katowicach. sowych młodzieży pracującej naukowo. Na walnym posiedzeniu Najwięcej wykładów głoszono w początkowym okresie działalności Towarzystwa 16 marca 1937 roku apelowano nawet o potrzebę Towarzystwa, w pierwszej połowie lat trzydziestych. Wykładowcami tworzenia prywatnych zapisów dla studiującej i pracującej naukowo byli między innymi dr Bolesław Skarżyński, asystent Zakładu Chemii młodzieży. Nadal dotowano zakłady Oddziału Farmaceutycznego Lekarskiej, prof. Władysław Szafer, dyrektor Ogrodu Botanicznego, (łączną kwotą blisko 1000 złotych) i ogród roślin leczniczych. prof. Tadeusz Estreicher, doc. Adam Skąpski, doc. Jan Robel, prof. Marek Gatty-Kostyal, dr Irena W dyskusji, która rozgorzała na Turowska. Wykłady o charakterze walnym zebraniu, podkreślano konieczność przeniesienia wysiłków naukowym przedstawiane były takfinansowych w innym kierunku, że na walnych zebraniach członków poprzez utworzenie przy TowarzyGremium Aptekarzy Małopolski stwie funduszu stypendialnego dla Zachodniej. studentów farmacji15. Działalność Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych Rok 1937 omawiali na walw Krakowie zaskakiwała nie tylko nym zgromadzeniu członkowie skutecznością w realizacji celów, Towarzystwa Popierania Nauk ale także wszechstronnością. NajFarmaceutycznych w Krakowie lepszym przykładem niech będzie 11 marca 1938 roku. Posiedzeniu zorganizowanie 16 grudnia 1933 towarzyszył wykład dr. Bolesłaroku uroczystego obchodu 150-lecia wa Skarżyńskiego pod tytułem istnienia Studium FarmaceutyczneO ciałach czynnych przysadki go w U.J. Z tej okazji okolicznośmózgowej16. W podsumowaniu ciowy wykład Katedra Farmacji działalności Towarzystwa podkrei Materji Medycznej w Krakowie za ślono, postulowane rok wcześniej, Komisji Edukacyjnej wygłosił prof. udzielenie pomocy materialnej Władysław Szumowski22. niezamożnym studentom. Wypłacono w sumie pięć zapomóg W czasie okupacji niemieckiej po 100 złotych każda. Przekazano Towarzystwo Popierania Nauk także ponad 800 złotych na cele Farmaceutycznych, podobnie jak Zakładu Zoologii i Parazytologii Oddział Farmaceutyczny, zaprzeoraz Zakładu Chemii Toksykolostało swojego funkcjonowania. gicznej17. Jednak już wkrótce po wyzwoleniu Niestety, nie zachowały się przedwojenny zarząd Towarzystwa sprawozdania z działalności Towszczął starania o ponowne zarejewarzystwa z lat 1938 i 1939. Na strowanie działalności. Rozpoczęły podstawie znajdujących się obecnie List Koła Aptekarzy Zagłębia Dąbrowskiego i Częstochowy do Tade- się żmudne procedury, utrudniane w archiwum Muzeum Farmacji usza Estreichera z prośbą o przewodniczenie zebraniu Towarzystwa przez nieprzychylnych urzędników. Popierania Nauk Farmaceutycznych. Pomiędzy wierszami widoczny CM UJ dokumentów wiemy, że wpis profesora Estreichera „Sobota. Dla mnie niemożliwy ten dzień”. Wśród członków założycieli odroTowarzystwo kierowało wówczas Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popie- dzonego Towarzystwa znalazły się swą działalność na wspomaganie rania Nauk Farmaceutycznych) trzy instytucje: Krakowska Okręubogich studentów i młodych gowa Izba Aptekarska, Związek naukowców. W lecie 1939 roku przyznano kolejne stypendium Zawodowy Pracowników Farmacji i Hurtownia Apteczna „Zoria”. dr Irenie Turowskiej18. Zarząd Towarzystwa rozpatrywał na posiedze- Członkami założycielami byli także profesorowie i asystenci Odniu w dniu 26 stycznia 1939 roku dwadzieścia trzy podania, z których działu Farmaceutycznego: prof. Marek Gatty-Kostyal, prof. Tadeusz uwzględniono aż siedem. Na podstawie odręcznie spisanych przez Estreicher, prof. Jadwiga Wołoszyńska, dr Irena Turowska i mgr Maria prof. Estreichera podań o zapomogi można stwierdzić, że pomoc Paszkowska. W gronie założycieli znajdowali się także krakowscy finansową przyznawano jedynie najlepszym studentom, których po- farmaceuci i aptekarze23. W poczet członków Towarzystwa wciągnięto stęp w nauce był dobry lub bardzo dobry. Studenci ci byli zazwyczaj nowe osoby. Byli to między innymi wykładowcy Oddziału Farmadziećmi pochodzącymi z rodzin wielodzietnych, potomkami wdów ceutycznego: higieny – dr Mieczysław Bilek, oraz zagadnień nauki lub bezrobotnych ojców19. Zapomogi przyznawane były jednorazowo o środkach spożywczych – dr Mieczysław Rychlik24. i wynosiły, podobnie jak w poprzednim roku, 100 złotych20. TowaInauguracyjne posiedzenie odrodzonego Towarzystwa odbyło rzystwo udzieliło także bardzo wysokiej, 1000-złotowej, subwencji się 9 listopada 1946 roku. Wzięli w nim udział przedstawicieZakładowi Farmacji Stosowanej, który zmieniał siedzibę i przenosił się le okręgowych izb aptekarskich – Krakowskiej, Katowickiej na ul. Krupniczą 16. Potrzebne były w związku z tym środki finansowe i Regionu Częstochowsko-Kieleckiego, oraz krakowscy aptekarze 46 ALMA MATER i młodzież akademicka. Jako pierwszy przemawiał prof. Estreicher, wspominając przedwojenną działalność Towarzystwa oraz byłych członków Towarzystwa, których duża ilość albo zginęła w obozach koncentracyjnych, albo śmiercią naturalną. Pamięć ich uczczono przez powstanie25. Następnie interesujący odczyt Powojenne zadania farmacji polskiej wygłosił prof. Gatty-Kostyal. Pierwszym prezesem Towarzystwa został prof. Tadeusz Estreicher. Wiceprezesem mianowano mgr. Aleksandra Włosińskiego z Częstochowy. Sekretarzem był Marek Gatty-Kostyal, skarbnikiem zaś – prezes krakowskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej mgr Wincenty Sawicki26. Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych dzięki otrzymywanym składkom nadal mogło wspierać Oddział Farmaceutyczny27, obok prowadzenia działalności wykładowej. Otrzymane pieniądze przekazywane były na opłacanie pensji woźnych w zakładach Oddziału Farmaceutycznego, wyjazdy służbowe (prof. Aleksandra Kocwy i inż. Marii Chmielińskiej), a także wypad naukowy asystenta Leszka Krówczyńskiego do Zakopanego dla zebrania surowców do badań tatrzańskich roślin leczniczych. Pokaźne sumy (w sumie 150 000 złotych) przekazano na potrzeby Komisji Nauk Farmaceutycznych Polskiej Akademii Nauk28. Okręgowa Izba Aptekarska w Rzeszowie przekazała Towarzystwu kwotę 15 000 złotych na ogród roślin leczniczych, który w czasie drugiej wojny został całkowicie zdewastowany.. Zarząd Towarzystwa apelował do izb aptekarskich o jak najszybsze datki na ogród, który obecnie musi być przeniesiony do innej części Ogrodu Botanicznego i od nowa urządzony. Pierwsze prace przygotowawcze polegające na uporządkowaniu i zniwelowaniu przeznaczonego terenu zostały już wykonane [...], dalsze należy przeprowadzić w najbliższym okresie wiosennym. Zachodzi obawa, że z powodu braku funduszów planowane prace będą odroczone lub nawet całkowicie zaniechane, co w konsekwencji spowodowałoby skasowanie jedynego obecnie w Polsce ogrodu roślin leczniczych29. Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych zakończyło swój blisko dwudziestoletni żywot 18 września 1948 roku. Likwidację przeprowadziło Walne Zgromadzenie Towarzystwa w związku z powstaniem w Krakowie Oddziału Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, którego Zarząd Główny mieści się w Warszawie30. Powodem likwidacji Towarzystwa było nieprzejednane stanowisko Zarządu Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Warszawie, który pragnął, aby w Polsce powstało jedno tylko towarzystwo naukowe [...] i jednoczące wszystkich członków zawodu farmaceutycznego. Zarząd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego motywował swe stanowisko następująco: dla dobra sprawy wszelkie dotychczas istniejące towarzystwa i sekcje naukowe farmaceutyczne powinny być zlikwidowane, a na ich miejsce powinny powstać oddziały Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego31. Plany likwidacji Towarzystwa przedstawili w lutym 1948, na posiedzeniu Zarządu w Katowicach, profesorowie Estreicher i Gatty-Kostyal. Po szczegółowej dyskusji zebrani członkowie naszego Towarzystwa […] wyrazili w zasadzie jednomyślną zgodę na utworzenie Oddziału Krakowskiego P.T.F.32. Prawnym aspektem przemianowania Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie na Oddział Krakowski Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego zajął się dr Stanisław Proń, późniejszy pierwszy dyrektor Muzeum Farmacji33. Na posiedzeniu Towarzystwa 18 września 1948 roku jako ostatni głos zabrał prof. Estreicher, który podziękował wszystkim przedstawicielom świata farmaceutycznego za wszystko, co dla rozwoju prac Towarzystwa uczynili. Stwierdził ponadto, że jeżeli udało się coś zrobić, to było to owocem poparcia zawodu aptekarskiego34. 1 Statut Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie, Kraków 1931. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 2 Sprawozdanie za rok 1932, Kraków 1933, s. 1–4. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 3 Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego za rok szkolny 1933/34, Kraków 1935, s. 64–66. 4 Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego za lata szkolne 1930/31, 1931/32 i 1932/33, op.cit., s. 167–169. 5 Sprawozdanie za rok 1933, Kraków 1934, s. 1–2. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 6 Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego za lata szkolne 1930/31, 1931/32 i 1932/33, op.cit., s. 167–169. 7 Sprawozdanie za rok 1933, Kraków 1934, s. 2. Ze zbiorów Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych) . 8 Ibidem, s. 3. 9 Ibidem, s. 1–3. 10 Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego za rok szkolny 1933/34, Kraków 1935, s. 64–66. 11 Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego za lata szkolne 1934/35 i 1935/36, Kraków 1938, Uniwersytet Jagielloński, s. 76–78. 12 Sprawozdanie za rok 1934, Kraków 1935, s. 1–4. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 13 Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego za lata szkolne 1934/35 i 1935/36, op.cit., s. 163–164. 14 „Kronika Farmaceutyczna”, nr 4–5/1936, s. 45–46. 15 „Kronika Farmaceutyczna”, nr 8/1936, s. 101–103. 16 „Kronika Farmaceutyczna”, nr 9/1938, s. 127–129. 17 „Kronika Farmaceutyczna”, nr 9/1938, s. 127–129. 18 List Ireny Turowskiej do Tadeusza Estreichera z 15 lipca 1939 r., zawierający podziękowanie za przyznane stypendium. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 19 Lista podań o zapomogi. Rękopis Tadeusza Estreichera w zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 20 Odręcznie spisane sprawozdanie z działalności Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych za rok 1938. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 21 Odręcznie spisane sprawozdanie, op.cit. 22 „Czasopismo Towarzystwa Aptekarskiego”, nr 2–3/1934, s. 124. 23 Spis członków założycieli Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie z 21 czerwca 1946 r. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 24 Adresy członków Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 25 „Farmacja Polska”, nr 1–2/1947, s. 42. 26 „Farmacja Polska”, nr 12/1946, s. 403. 27 Informacje na temat przychodów Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych na podstawie dowodów wpłat. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 28 Informacje na temat wydatków Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych na podstawie książeczki czekowej Towarzystwa oraz kwitów poświadczających przyjęcie subwencji przez Leszka Krówczyńskiego i Marka Gatty-Kostyala. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 29 Pismo prezesa Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie prof. Tadeusza Estreichera do Okręgowych Izb Aptekarskich w Krakowie, Katowicach, Rzeszowie i Częstochowie z 19 października 1948 r. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 30 Pismo prezesa Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie prof. Tadeusza Estreichera do Wydziału Społeczno-Politycznego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie z 19 października 1948 r. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 31 Pismo Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Warszawie do dziekana Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie z 18 października 1947 r. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 32 Pismo prezesa Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych w Krakowie prof. Tadeusza Estreichera do Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Warszawie z 3 lutego 1948 r. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 33 Protokół z posiedzenia Zarządu Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych, spisany w Krakowie 19 czerwca 1948 r. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). 34 Protokół Walnego Zgromadzenia Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych, spisany w Krakowie 18 września 1948 r. w siedzibie Towarzystwa Popierania Nauk Farmaceutycznych przy ul. św. Anny 12. W zbiorach Muzeum Farmacji CM UJ (teka 56, Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych). Maciej Bilek ALMA MATER 47
