Wirydarz Katalog 43.indd

JERZY
G N ATO W S K I
RETROSPEKTYWA
w osiemdziesiàte urodziny Ar tysty
JERZY GNATOWSKI
foto: Zenon K. Żyburtowicz
Urodzony w 1929 roku w Łomży. Ukończył studia na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im.
Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w późniejszych latach był wykładowcą technik malarskich
i kopii. Od 1955 roku prezentuje grafiki, rysunki,
akwarele, tempery i obrazy olejne.
Artysta od lat związany z Kazimierzem Dolnym
nad Wisłą. Przede wszystkim maluje pejzaże,
wyłącznie w plenerze. Jest członkiem Kazimierskiej
Konfraterni Sztuki.
Na swoim koncie ma ponad 80 wystaw indywidualnych i kilkadziesiąt zbiorowych w Polsce i za granicą. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień a jego
prace znajdują się w kolekcjach muzealnych i prywatnych. Galeria Sztuki Wirydarz prezentuje twórczość Jerzego Gnatowskiego z okazji 80. urodzin
Artysty.
Dlaczego i po co maluję? Żartem można by odparować- dlatego, że nie umiem grać
na flecie! Niczego oprócz malarstwa nie odkrywałem tak radośnie i z tak ogromną czułością, dążąc stale do doskonalenia. Jest ono również moim zawodem, muszę więc je
doskonalić, by się nie wstydzić swojej pracy, choć jej efekty nie zawsze są wymierne.
Z trudem dowodzę, że dopiero następny obraz, który namaluję, będzie rzeczywiście
dobry, prawie na granicy Dzieła. Widz przeważnie nieufny przyjmuje to stwierdzenie za
kamuflaż lub żart.
Maluję, wystawiam dziesiątki obrazów, a ciągle za pazuchę chowam ten najlepszy;
odwieczny mistyfikator, kłamca, przewrotny iluzjonista. Prawda to, ale nie całkiem.
Pozwalając sobie na odrobinę sarkazmu, twórca może zapytać, czy to rzeczywiście
konieczne – to ciągłe składanie obietnicy sobie, a ludziom - obietnicy otwartości i prostoty - i może pytać nadal, czy w ogóle jest to możliwe? (…)
Łódki, olej/płótno, 18x24; 2001
(z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza)
Butelka, olej/płótno, 24x18; 2000
(własność Artysty)
[...] Jerzy Gnatowski przywiązuje wielką wagę do biegłości technicznej i znakomitości technologii. Zapewne wyniósł ten szacunek z czasów studenckich, gdy studiując na Wydziale Sztuk Pięknych na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
przesiadywał w pracowni konserwacji malarstwa wnikliwie przyglądając się odkrywanym
warstwom farby na płótnach starych mistrzów. Obserwując malarstwo starych mistrzów
Gnatowski dostrzega jak oszczędnie oni malowali, jak małą gamą barwną posługiwali się osiągając wrażenie barwności. Postanawia namalować martwą naturę posługując
się czterema farbami. Oj nie podobały się te eksperymenty profesorom, polskim kolorystom, ale Jerzy Gnatowski nie uległ „modzie”. Oszczędną lekcję malowania przyswoił
sobie na zawsze. Gdy w roku 1955 kończy studia w malarstwie polskim następuje prawie całkowity odwrót od realizmu na rzecz abstrakcji. I tym razem artysta również nie
Jajka, tempera jajowa/deska, 18x24; 1995
(własność Artysty)
ulega modzie. Tematem jego prac staje się pejzaż. Gnatowski robi szkice ulic miejskich,
domów w Kazimierzu, rozpadających się pieców w starych chłopskich chatach, robi
rysunek węglem, ołówkiem, tuszem, robi je często bardzo szybko i zapamiętuje nastrój,
pierwsze wrażenie widzianego fragmentu natury. Potem, jak barbizończycy, w pracowni odtwarza ten jednorazowy nastrój, klimat, atmosferę, przy czym artysta nie trzyma się
owego fragmentu natury niewolniczo, nie odtwarza koloru topograficznego, lecz buduje,
przetwarza zapamiętane ulotne zjawisko w trwałą artystyczną wartość. Subtelnie nakładanymi laserunkami i dominacją nieba uzyskuje wrażenie niezwykłej przestrzenności.
I tu również widać lekcję rembrandtowską: gdzie światło, tam pojawia się „Impasto”.
Jesień, olej/płótno,
24x33; 2001
(z kolekcji J. Firgolskiej
i W. Mechanisza)
Maria Kuncewiczowa napisała kiedyś, że Jarzy Gnatowski występuje wobec pejzażu
w roli świadka. Rzeczywiście wielokrotnie taką właśnie spełnia rolę, szczególnie wówczas, gdy z tkliwością maluje zanikające elementy polskiego krajobrazu, rozpadające się
kazimierskie chaty, skazane na zagładę zaułki starych miast, chłopskie stare piece, na
których niegdyś można było się również przespać w zimowe, chłodne noce. Te piece niebawem będą znane z literatury i… obrazów Jerzego Gnatowskiego. Jak pieszczotliwie
„omiata” je Gnatowski refleksami światła (impasto!), jak tkliwie ustawia na nich martwą
naturę, garnki gliniane i metalowe, stare, bez blasku, a jednak mające jakąś wewnętrzną urodę, czasami ożywia taki piec kolorystycznie leżący na nim owoc, lub stojące obok
niego wiadro, którego emaliowana powierzchnia rzuca refleks konkurujący z refleksami
światła na piecu. Tak więc Gnatowski jest świadkiem, ale jest świadkiem stronniczym.
Pejzaże Jerzego Gnatowskiego należą do tego wyemancypowanego rodzaju malarstwa,
w którym nie ma śladu człowieczej figury, a jedynie ślad ludzkiej działalności.
Andrzej Matynia
Zima, pastel,olej/płótno,
33x46; 1991
(własność Artysty)
Grusza,
olej/płótno, 40x50; 2005
Chałupa,
olej/płótno, 40x50; 2001
(własność Artysty)
(z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza)
Łąka,
olej/płótno, 20x25; 2001
Niebo,
olej/płótno, 19x24; 2007
(z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza)
(własność Artysty)
Drzewo,
olej/płótno, 30x40; 1990
Martwa natura z winogronami,
olej/płótno, 30x40; 2003
(własność Artysty)
(z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza)
Wirydarz Galeria Sztuki
10 lat
20-004 Lublin, ul. Narutowicza 8
tel./fax: 081 441 33 50
e-mail: [email protected]
www.wirydarz.com.pl
czerwiec - sierpieƒ 2009
Kurator wystawy: PIOTR ZIELI¡SKI [projekt i redakcja katalogu]
Tekst: ANDRZEJ MATYNIA
Fotografie i reprodukcje prac: MA¸GORZATA ZIELI¡SKA i archiwum Artysty
Opracowanie komputerowe i druk: MEDIA PRINT
Na ok∏adce: Jezioro, olej/p∏ótno, 35x45; 2006
Patronat medialny:
Sponsorzy wspierajàcy:
Patronat edukacyjny:
MULTI-SERVICE
BEZPIECZE¡STWO I HIGIENA PRACY
20-306 Lublin, ul. Firlejowska 32
tel./fax (081) 745 11 09
I Liceum Ogólnokszta∏càce
im. St. Staszica
Al. Rac∏awickie 26 LUBLIN
Specjalne podzi´kowania dla:
ul.
Jez
uic k
LUBLIN
58
20-113 Lublin, ul. Archidiakoƒska 6a
tel./fax: 081 534 24 14
[email protected]
www.vip.lublin.pl
4
a 1 4 , t el . 5 3 4
6
Restauracja
PIZZERIA MAMMA MIA
Lublin, ul. Peowiaków 3
Firmy wspierajàce:
Galeria Sztuki Wirydarz
sk∏ada serdeczne podzi´kowania firmie:
MEDIA PRINT - Drukarnia Offsetowa
ul. Narutowicza 62, 20-013 Lublin
tel.: (081) 536 06 50, fax: (081) 536 06 51
Specjalne podzi´kowania dla: Marioli Gnatowskiej, Joanny Firgolskiej i W∏odzimierza Mechanisza, Agnieszki
Mazurkiewicz, Prezesa Grzegorza Stachyry, Prezesa Dariusza Marka, Prezesa Roberta Wiciƒskiego, Prezesa
Zbigniewa Borowego, Prezesa GrzegorzaTurskiego, Dyrektora Stanis∏awa Zieliƒskiego, Artura Sienkiewicza,
Krzysztofa Wezdeƒko, Prezesa Marka T´czy, Cezarego Lamcha, Leszka Gwiazdy i Piotra Andrzejewskiego,
Marka Anda∏y, Mieczys∏awa Marcinkiewicza, Artura Targoƒskiego, Wojciecha MoÊcibrodzkiego, Bo˝eny
i Andrzeja Ro˝ek, El˝biety i Lecha Cwalinów oraz Krzysztofa Lamcha za ogromnà pomoc w przygotowaniu
ekspozycji.
W∏aÊciciel i kustosz galerii: Piotr Zieliƒski • Galeria prowadzi sprzeda˝ dzie∏ sztuki
Mecenasi Galerii Sztuki Wirydarz:
PRACOWNIA Z¸OTNICZA
Wystawy w Galerii Sztuki Wirydarz:
Zofia Kopel-Szulc • Barbara Gawdzik-Brzozowska • Andrzej Dudziński • Krystyna Zachwatowicz i Andrzej
Wajda • Ewa i Roman Fleszarowie • Zbylut Grzywacz • Jerzy Duda-Gracz • Adam Myjak • Leszek Sobocki
• Kiejstut Bereźnicki • Maria Tyzenhauz • Tomek Kawiak • Jan Kanty Pawluśkiewicz • Paweł Dobrzycki •
Ryszard Stryjec • Jacek Waltoś • Jacek Malczewski i inni • Marek Szmidel • Edward Hartwig • Tadeusz
Kantor • Maciej Bieniasz • Stanisław Jan Łazorek • Tomasz Bachanek • Marian Gromada • Marcin Samlicki
• Adam Hoffmann • Nikifor • Andrzej Strumiłło • Łukasz Banach • Ewa i Roman Fleszarowie • Patrz
grzeszniku • Daniel de Tramecourt • Andrzej Umiastowski • Andrzej Dudziński • Jan Kanty Pawluśkiewicz •
Tadeusz Brzozowski • Adam Faglio • Leszek Sobocki • Tadeusz Boruta • Juliusz Joniak • Piotr Fąfrowicz •
Grupa Tolerance • Józef Czerniawski • 120 lat za kulisami • Kashinath Chauhan • Bartłomiej Michałowski •
Kazimierska Konfraternia Sztuki • Mieczysław Olszewski • Marek Andała • Kiejstut Bereźnicki • Krystyna
Głowniak • Wojciech Zieliński • Michał Smółka • Portret Sarmacki • Janusz Oskar Knorowski • Artur Kardamasz
• Tomek Kawiak • Henryk Waniek • Ekspress Bystrzyca • Tomasz Karabowicz • Tadeusz Dominik • Marian
Czapla