D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

Sygn. akt III Ca 21/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 lutego 2014r.
Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie
następującym:
Przewodniczący - Sędzia: SO Mieczysław H. Kamiński
Sędzia SO Jacek Małodobry (sprawozdawca)
Sędzia SO Agnieszka Skrzekut
Protokolant: staż. Kinga Burny
po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2014r. w Nowym Sączu
na rozprawie
sprawy z powództwa A. G. , E. B.
przeciwko Towarzystwu (...) w W.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Gorlicach
z dnia 13 listopada 2013 r., sygn. akt I C 64/13
1. oddala apelację,
2. zasądza od pozwanego na rzecz powódek solidarnie kwotę 1200 zł tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego.
Sygn. akt III Ca 21/14
UZASADNIENIE
wyroku z dnia 27 lutego 2014 r.
Wyrokiem z dnia 13 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w Gorlicach zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na
rzecz powódek A. G. i E. B. kwoty po 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,
a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.
Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 8 grudnia 2007 r. doszło do wypadku komunikacyjnego. Siostra powódek M. C. (1)
została potrącona przez samochód marki V. (...) i w wyniku tego zdarzenia zmarła.
Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 27 października 2010 r., sygn. akt II K 613/09,
zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 1 lutego 2011 r., sygn. akt II Ka 1/11 sprawca wypadku
G. K. został uznany winnym i skazany za przestępstwo z art. 177 § 2 k.k.
W dacie zdarzenia G. K. jako właściciel pojazdu ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe
w związku z ruchem pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...) w W..
W chwili wypadku M. C. (1) miała 15 lat. Przed wypadkiem zamieszkiwała wspólnie z rodzicami i rodzeństwem.
Wypadek i śmierć M. C. (1) stanowiły silne przeżycie emocjonalne dla powódek. E. B. miała wówczas 22 lata, a A. G.
17 lat. Powódki były związane emocjonalnie z siostrą. Zajmowały wspólny pokój i spędzały ze sobą dużo czasu. Były
ze sobą zżyte, radziły się jedna drugiej, wspólnie bawiły się.
Więzi uczuciowe pomiędzy powódką A. G., a jej siostrą M. C. (1) były poprawne, charakterystyczne dla więzi
w rodzeństwie. Z uwagi na podobieństwo wiekowe bardziej się z nią przyjaźniła niż z pozostałym rodzeństwem.
Identyfikowała się z nią, co objawiało się między innymi w lękach przed śmiercią w okresie przeżywania żałoby.
Śmierć siostry spowodowała u A. G. uraz psychiczny oraz późniejszy zespół stresu pourazowego. Zaburzyło to jej
funkcjonowanie społeczne, przez pierwsze dwa tygodnie od zdarzenia nie chodziła do szkoły, a później ojciec musiał po
nią wychodzić, bo się bała. Do tej pory występuje u niej nadwrażliwość i lękowe interpretowanie niektórych sytuacji.
Powódka ma poczucie utraty siostry oraz poczucie krzywdy.
Także powódka E. B. była związana uczuciowo z siostrą M. C. (1) więzią charakterystyczną dla rodzeństwa. Była to
pozytywna wieź uczuciowa w relacji starsza – młodsza siostra. Powódka w dzieciństwie często opiekowała się siostrą
M. i czuła się za nią odpowiedzialna. Później relacje między nimi były zawsze poprawne. Śmierć siostry spowodowała
u E. B. uraz psychiczny oraz późniejszy zespół stresu pourazowego. Poczucie bezpieczeństwa i stabilizacja rodzinna
zostały naruszone. Powódka ma poczucie utraty siostry i poczucie krzywdy.
Obie powódki nie wymagały i nie wymagają terapii psychologicznej i leczenia psychiatrycznego. Brak podjęcia
leczenia nie wpłynął na zakres ich zaburzeń emocjonalnych. Powódki nie doznały trwałego uszczerbku na zdrowiu.
Obecnie u powódki E. B. występują jeszcze nadwrażliwość, nerwowość, poczucie żalu i utraty siostry. Z kolei u
powódki A. G. negatywne odczucia mogą być uruchomione poprzez wspomnienia. Nie stwierdza się u nich objawów
psychopatologicznych, a negatywne przeżycia wywołane wspomnieniami nie zaburzają ich funkcjonowania.
Sąd ustalił ponadto, że prawomocnym wyrokiem z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie I C 205/11 Sąd Rejonowy zasądził
z tytułu zadośćuczynienia na rzecz rodziców zmarłej S. C. i M. C. (2) kwoty po 20 000 zł., uwzględniając okoliczność,
iż w sprawie II K 603/09 otrzymali oni od sprawcy szkody zadośćuczynienie w kwotach po 10 000 zł, zaś na rzecz
rodzeństwa A. C. i K. C. kwoty po 5 000 zł.
Mając na uwadze takie ustalenia, Sąd Rejonowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione. Roszczenie powódek
znajduje uzasadnienie w treści art. 23 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Wskutek śmierci M. C. (1) nastąpiło naruszenie ich
dóbr osobistych w postaci utraty więzi pomiędzy rodzeństwem oraz prawa do życia w pełnej rodzinie, co uzasadnia
roszczenie o zasądzenie odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
W ocenie Sądu Rejonowego uzasadnione zadośćuczynienie stanowią kwoty po 15 000 zł na rzecz każdej z powódek.
Sąd wskazał, że kwoty w takiej wysokości uwzględniają to, iż odczuwane przez powódki krzywda i żal są bardzo
duże. Wynikają one z silnej więzi emocjonalnej łączącej je z siostrą, która była dla nich osobą bliską. Uwzględniają
także i to, że śmierć siostry spowodowała u nich uraz psychiczny i związaną z nim późniejszą reakcję tj. zespół stresu
pourazowego, jak również i to, że do tej pory występuje u nich nadwrażliwość i nerwowość.
Sąd wziął pod uwagę, że wprawdzie powódki domagały się tytułem zadośćuczynienia wyższych kwot niż zasądzone,
tym niemniej roszczenie to w ocenie Sądu Rejonowego nie zasługiwało na uwzględnienie w świetle przesłanek
określonych w art. 448 k.c. oraz ustaleń, że okres żałoby zakończył się u powódek fazą zabliźnienia. Powódki mają
własne rodziny i obecnie negatywne przeżycia wywołane wspomnieniami nie zaburzają ich funkcjonowania.
W ocenie Sądu Rejonowego ustalona kwota zadośćuczynienia jest z jednej strony ekonomicznie odczuwalna dla
powódek, a z drugiej strony nie nadmierna i proporcjonalna do kwot zasądzonych w sprawie I C 205/11 na rzecz
rodziców i młodszego rodzeństwa M. C. (1).
Wyrok ten zaskarżył apelacją pozwany w zakresie pkt I 1 ponad kwotę 7.500 zł i pkt I 2 ponad kwotę 7.500 zł oraz
punktów III i IV.
Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódek kwot po 7.500 zł z odsetkami
ustawowymi od dnia 02.02.2013 r. do dnia zapłaty oraz oddalenie powództwa w pozostałym zakresie i zasądzenie
kosztów postępowania przed Sądem I instancji oraz postępowania odwoławczego w tym kosztów zastępstwa
adwokackiego w obu instancjach według norm prawem przepisanych.
Pozwany zarzucił orzeczeniu naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady
swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, iż śmierć siostry wywołała u powódek tak wielkie poczucie krzywdy i
straty, które uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia w kwocie trzykrotnie większej od tej, która została przyznana
pozostałemu rodzeństwu zmarłej oraz art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wyjaśnienie motywów, którymi kierował się
Sąd I instancji ustalając, iż zadośćuczynienie na rzecz powódek uzasadnione jest w wysokości trzykrotnie wyższej niż
zadośćuczynienie przyznane pozostałemu rodzeństwu zmarłej.
W uzasadnieniu pozwany wskazał, że rodzina, z której pochodziła zmarła M. C. (1) nie była rodziną, w której
więzi pomiędzy rodzicami a dziećmi oraz rodzeństwem pomiędzy sobą były w jakiś sposób zaburzone, ale nie była
także rodziną o ponadprzeciętnie silnej więzi łączącej jej członków. Była to rodzina typowa, o normalnych więziach
uczuciowych łączących jej członków. Po okresie żałoby doszło do stanu zabliźnienia, który charakteryzuje się tym, iż
powódki odczuwają stratę siostry w sytuacjach takich jak święta lub inne uroczystości gdzie zbiera się cała rodzina.
Jest to sytuacja jak najbardziej naturalna i dotyczy wszystkich członków rodziny zmarłej.
Zaznaczył, że wypadek nie wywołał u powódek dalekosiężnych konsekwencji, które rzutowałyby na ich obecne życie.
Wypadek wywołał u powódek reakcje, które wywołałby u każdej osoby przeżywającej taką sytuację, nie spowodował
zaś stanów ponadnaturalnych i nietypowych. Powódki nie doznały w związku ze zdarzeniem trwałego uszczerbku na
zdrowiu. Obecna sytuacja życiowa powódek nie potwierdza występowania u nich stanów psychopatologicznych, a
negatywne przeżycia wywołane wspomnieniami nie zaburzają ich funkcjonowania.
Powołując się na orzeczenie w sprawie I C 205/11 apelujący podniósł, że jakkolwiek wysokość świadczenia z tytułu
zadośćuczynienia w każdej sprawie ustala się oddzielnie to z racji faktu, że zdarzenie dotknęło rodzinę jako całość,
nawet jeśli przyjąć, iż powódki łączyły ze zmarłą bliższe więzi to z całą pewnością nie były one na tyle silniejsze by
uzasadnić zadośćuczynienie w kwocie trzykrotnie wyższej.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest bezzasadna.
Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego oraz wnioski prawne wywiedzione na ich podstawie.
Zarzuty apelacji sprowadzają się do kwestionowania wysokości przyznanego powódkom zadośćuczynienia poprzez
porównanie tej wysokości z zadośćuczynieniem przyznanym pozostałemu rodzeństwu tj. A. C. i K. C. w sprawie o sygn.
akt IC 205/11.
Podnieść należy, co zauważa również apelujący, że zadośćuczynienie ma charakter indywidualny i jego wysokość
determinowana jest rozmiarem krzywdy, jaka dane zdarzenie wywołało u konkretnej osoby. Brak jest zatem podstaw,
aby przy ocenie wysokości zadośćuczynienia odnosić się wprost do zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz innych
osób.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy wskazał, jakie okoliczności zostały uwzględnione przy określaniu wysokości
zadośćuczynienia oraz uzasadnił, dlaczego zasądzona kwota jest kwotą odpowiednią. Wobec powyższego brak
jest podstaw, aby za zasadny uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Podkreślić należy, że biorąc pod
uwagę indywidualny charakter zadośćuczynienia Sąd nie był zobowiązany do porównywania zasądzonych kwot z
zadośćuczynieniem przyznanym innym członkom rodziny w sprawie o sygn. akt IC 205/11.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., uzasadnianego przekroczeniem zasad swobodnej oceny
dowodów wskazać należy, że zarzut ten nie został skutecznie wywiedziony. Skarżący nie wskazuje jakie zasady
swobodnej oceny dowodów Sąd Rejonowy naruszył.
Wysokość zadośćuczynienia każdorazowo zależy od całokształtu okoliczności, doznanych cierpień, ich intensywności,
trwałości, czy też nieodwracalnego charakteru – te zobiektywizowane kryteria oceny winny być uwzględnione w relacji
do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Sąd może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej
wszechstronnej oceny.
Określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę stanowi istotne uprawnienie Sądu merytorycznie
rozstrzygającego sprawę w I instancji, który przeprowadzając postępowanie dowodowe, może dokonać
wszechstronnej oceny okoliczności sprawy. Korygowanie przez Sąd II instancji wysokości zasądzonego już
zadośćuczynienia uzasadnione jest tylko wówczas, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających
wpływ na jego wysokość jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie (por.
wyrok SN z dnia 9 lipca 1970, III PRN 39/70, OSNCP 1971/3/53). W niniejszej sprawie taki wypadek jednak nie
zachodzi.
Sąd Rejonowy ustalając wysokości zadośćuczynienia miał na względzie całokształt zebranego w sprawie materiału
dowodowego. Ten ostatni pozwala stwierdzić, że przyznane kwoty zadośćuczynienia są adekwatne do krzywdy, jakiej
doznały powódki w następstwie śmierci siostry. Choć nie wystąpił u nich trwały uszczerbek na zdrowiu to jednak
z uwagi na silne związanie emocjonalne szczególnie w pierwszym okresie po śmierci siostry bardzo odczuwały jej
utratę. Pojawił się u nich uraz psychiczny oraz późniejszy zespół stresu pourazowego. Okoliczności te jak również
fakt, iż obecnie w wyniku zachowań kompensacyjnych (własna droga życiowa, zamążpójście, urodzenie dzieci, praca
zawodowa) wpływ tego traumatycznego zdarzenia jest minimalny, zostały uwzględnione przy ustaleniu wysokości
przyznanego zadośćuczynienia. Brak jest podstaw, aby uznać że ocena ta może być skutecznie kwestionowana.
Strata siostry, która z uwagi na swój wiek była silnie związana emocjonalnie z powódkami i z którą łączyły je wspólne
pasje i zainteresowania przekłada się na silne poczucie osamotnienia i cierpienie. Trudno przyjąć, że cierpienie to
może być porównywalne pod względem intensywności czy trwałości do doznań rodzeństwa na rzecz którego zasądzono
zadośćuczynienie w sprawie I C 205/11. Zauważyć należy, że w chwili śmierci M. C. (1) jej brat A. miał niepełne 3 lata,
a jej siostra K. niepełne 10 lat. Już choćby z tego względu próba owych porównań czyniona w apelacji nie może odnieść
zamierzonego skutku i nie daje podstawy do zmiany zaskarżonego orzeczenia.
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1
pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461 tekst
jednolity).
(...)
(...)