Badanie potrzeb organizacji pozarządowych w Polsce w zakresie

Badanie potrzeb organizacji
pozarządowych w Polsce
w zakresie narzędzi planowania
strategicznego
i zarządzania personelem
Raport z badań
Piotr Prokopowicz
Grzegorz Żmuda
Marianna Król
Kraków, 2013
Spis treści
Spis treści.................................................................................................................................... 2
Wprowadzenie ........................................................................................................................... 3
Opis badania .......................................................................................................................... 3
Wyniki badania .......................................................................................................................... 6
Wnioski ..................................................................................................................................... 13
Wprowadzenie
Opis badania
W niniejszym raporcie prezentujemy wyniki krótkich badań dotyczących potrzeb
organizacji pozarządowych w zakresie wsparcia procesów zarządzania strategicznego
oraz praktyk kierowania personelem.
Badania przeprowadzone zostały przez firmę 313 Consulting i Związek Centralny
Dzieła Kolpinga w Polsce przy wsparciu Interdyscyplinarnego Centrum Badań
i Rozwoju Organizacji przy Zakładzie Psychologii Społecznej w Instytucie Psychologii
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Do uczestnictwa w badaniu zostało zaproszonych ponad 800 członków,
wolontariuszy i pracowników NGO reprezentujących około 400 organizacji
pozarządowych głównie z Małopolski. Odpowiedzi udzielili przedstawiciele ponad
dwustu organizacji, z czego blisko połowę stanowią kompletne odpowiedzi na każde
zadane pytanie. Zdecydowana większość przebadanych organizacji to stowarzyszenia
(zob. Ryc. 1).
Forma prawna
39%
Fundacja
60%
Inne
Stowarzyszenie
1%
Rycina 1. Forma prawna przebadanych organizacji pozarządowych
Jeśli chodzi o zasięg prowadzonej działalności (Ryc. 2), największa część poddanych
badaniu organizacji określiła go jako ogólnopolski (36%), wojewódzki/regionalny
(25%) oraz gminny/miejski (19%). Organizacje o węższym zasięgu działania stanowią
łącznie 17% próby badawczej, 4% zaś to organizacje o zasięgu międzynarodowym.
Zasięg działalności
19%
25%
gminny/miejski
3%
4%
13%
lokalny/sąsiedztwo i okolica
międzynarodowy
ogólnopolski
36%
powiatowy
wojewódzki/regionalny
Rycina 2. Zasięg prowadzonej działalności
Spośród wszystkich przebadanych organizacji blisko 20% posiada status Organizacji
Pożytku Publicznego (Ryc. 3).
Status Organizacji Pożytku Publicznego
17%
Nie
Tak
83%
Rycina 3. Status Organizacji Pożytku Publicznego przebadanych organizacji
Organizacje uczestniczące w badaniu zostały również poproszone o wskazanie
obszaru tematycznego, na którym skupia się ich główna działalność (Ryc. 4).
Najczęściej wskazywane były aktywizacja społeczna (19%) oraz edukacja
i wychowanie (19%), a w dalszej kolejności nauka, kultura i sztuka (14%) oraz sport,
turystyka i rekreacja (9%).
Tematyczne obszar działalności
Aktywizacja społeczna
5%
Edukacja i wychowanie
4% 4% 3% 0%
Nauka, kultura i sztuka
19%
7%
Sport, turystyka i rekreacja
Prawa człowieka i obywatela
8%
19%
8%
9%
14%
Rozwój lokalny
Pomoc społeczna i zabezpieczenie społeczne
Ochrona środowiska
Ochrona zdrowia
Religia i duchowość
Samorząd i polityka
Bezpieczeństwo publiczne
Rycina 4. Główne obszary tematyczne działalności
Wyniki badania
Organizacje uczestniczące w badaniu odpowiadały na pytania dotyczące ich
dotychczasowych doświadczeń związanych z różnymi formami rozwoju zarządzania
strategicznego oraz praktyk organizacyjnych w zakresie kierowania personelem.
Spośród wszystkich przebadanych organizacji niewiele ponad 40% zadeklarowało,
że w ciągu ostatniego roku w jakikolwiek sposób rozwijało funkcję strategiczną
w organizacji lub skorzystało w tym zakresie z zewnętrznego wsparcia.
W przypadku funkcji personalnych podobną opinię wyraziło blisko 30% organizacji
(por. Ryc. 5).
100%
90%
80%
70%
60%
50%
Nie
40%
Tak
30%
20%
10%
0%
Czy w ciągu ostatnich 12
miesięcy Państwa
organizacja korzystała z
jakichkolwiek form
wsparcia lub rozwoju w
zakresie planowania
strategicznego?
Czy w ciągu ostatnich 12
miesięcy Państwa
organizacja korzystała z
jakichkolwiek form
wsparcia lub rozwoju w
zakresie zarządzania
personelem?
Rycina 5. Wykorzystanie wsparcia i rozwój funkcji strategicznej i personalnej w organizacjach
pozarządowych w ciągu ostatniego roku działalności.
Spośród organizacji, które korzystają z zewnętrznego wsparcia lub w inny sposób
rozwijają kluczowe obszary zarządzania najbardziej popularną formę stanowią
szkolenia i warsztaty otwarte (21%). Znaczącą grupę stanowią również dzielenie się
wiedzą wewnątrz samej organizacji, wymiana doświadczeń z innymi organizacjami
oraz udział w konferencjach bezpłatnych (od 12% do 14%). w mniejszym stopniu
organizacje korzystają z bezpłatnych materiałów w formie pisemnej dostępnych
w internecie, bezpłatnych usług zewnętrznych doradców lub coachów oraz forów
i portali społecznościowych (8-9%). Pozostałe formy, takie jak na przykład płatne
usługi doradcze, lektura książek specjalistycznych, materiały filmowe dostępne
w sieci czy kursy e-learningowe mają znikome znaczenie (Ryc. 6).
Forma wykorzystywanego wsparcia
4%
1% 1% 1%
3% 3%
0%
21%
8%
9%
14%
9%
12%
14%
Szkolenia lub warsztaty otwarte bezpłatne lub dofinansowane
Dzielenie się wiedzą w obrębie własnej organizacji
Dzielenie się wiedzą z innymi organizacjami
Udział w konferencjach bezpłatnych
Bezpłatne materiały pisane dostępne w Internecie (e-booki, podręczniki, instrukcje)
Zewnętrzny doradca, trener lub coach (usługi bezpłatne lub dofinansowane)
Fora i portale społecznościowe
Lektura książek specjalistycznych
Zewnętrzny doradca, trener lub coach (usługi płatne)
Bezpłatne materiały filmowe dostępne w Internecie (youtube, wykłady on-line)
Szkolenia lub warsztaty otwarte płatne
Udział w konferencjach płatnych
Kursy on-line / e-learning (bezpłatne lub dofinansowane)
Kursy on-line / e-learning (płatne)
Rycina 6. Formy wykorzystywanego wsparcia w rozwoju zarządzania strategicznego i funkcji
personalnej w organizacjach
Organizacje, które nie korzystają z żadnej formy wsparcia wskazują na różne
przyczyny takiego stanu rzeczy (Ryc. 7). Najczęstszą przyczynę stanowi brak potrzeby
rozwoju procesów, które były tematem badania (36%). Pozostałe istotne bariery
w korzystaniu ze wsparcia w rozwoju zarządzania strategicznego i rozwoju procesów
personalnych w organizacjach to brak dostępności materiałów dostosowanych do
specyfiki funkcjonowania organizacji (27%), brak dostępności tego typu
materiałów w ogóle (22%) oraz zbyt wysoka cena dobrej jakości narzędzi (10%)
i niska jakość tych, które są dostępne (5%).
Powody niekorzystania ze wsparcia
10%
5%
36%
22%
27%
Brak takiej potrzeby
Brak materiałów dostosowanych do specyfiki organizacji
Brak dostępnych materiałów tego typu
Zbyt wysoka cena wysokiej jakości materiałów
Niska jakość dostępnych materiałów
Rycina 7. Najważniejsze powody niekorzystania ze wsparcia w zakresie rozwoju zarządzania
strategicznego i funkcji personalnej w organizacjach pozarządowych.
Równocześnie, w większości przypadków organizacje pozarządowe są przekonane (Ryc.
8), że potrzebują dodatkowego wsparcia zarówno w przypadku planowania
strategicznego (61%), jak i rozwoju procesów zarządzania kadrami (64%). Co ciekawe,
różnice między małymi a dużymi organizacjami w tym zakresie są bardzo niskie;
podobnie, zarówno organizacje o długim i krótkim stażu w podobnym stopniu
potrzebują profesjonalnej pomocy dotyczącej planowania strategicznego i zarządzania
personelem.
W zakresie zarządzania strategicznego (Ryc. 9) obszarem, który zdaniem organizacji
w największym stopniu wymaga wsparcia zewnętrznego jest opracowanie działań,
które umożliwią realizację celów strategicznych (22%). Inne obszary, w których
przydatne byłoby wsparcie zewnętrzne to między innymi monitorowanie wdrożenia
strategii (19%), ewaluacja procesu wdrożenia strategii (15%) oraz
opracowanie/modyfikacja celów szczegółowych, celów strategicznych oraz wizji
rozwoju organizacji (11-14%).
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
Nie
30%
Tak
20%
10%
0%
Czy, Pana/Pani zdaniem,
Państwa organizacja
potrzebuje dodatkowego
wsparcia w zakresie
planowania
strategicznego?
Czy, Pana/Pani zdaniem,
Państwa organizacja
potrzebuje dodatkowego
wsparcia w zakresie
zarządzania personelem?
Rycina 8. Deklaracje dotyczące potrzeby dodatkowe wsparcia w zakresie rozwoju praktyk
organizacyjnych.
Obszary strategiczne potrzebujące wsparcia
11%
6%
22%
13%
14%
19%
15%
Opracowanie działań mających na celu realizację strategii organizacji
Monitorowanie wdrożenia strategii organizacji
Ewaluacja procesu wdrożenia strategii organizacji
Opracowanie / modyfikacja celów szczegółowych organizacji
Opracowanie / modyfikacja celów strategicznych organizacji
Opracowanie / modyfikacja wizji organizacji
Opracowanie / modyfikacja misji organizacji
Rycina 9. Obszary strategiczne wymagające zdaniem organizacji dodatkowego wsparcia.
Organizacje pozarządowe charakteryzują się dużą otwartością (Ryc. 10) w zakresie
gotowości do przeszkolenia swoich członków w zakresie zarządzania strategicznego
(63%) oraz zarządzania personelem (73%).
100%
90%
80%
70%
60%
50%
Nie
40%
Tak
30%
20%
10%
0%
Czy Państwa organizacja
byłaby zainteresowana
przeszkoleniem swojego
przedstawiciela w zakresie
planowania
strategicznego?
Czy Państwa organizacja
byłaby zainteresowana
przeszkoleniem swojego
przedstawiciela w zakresie
zarządzania personelem?
Rycina 10. Gotowość do przeszkolenia reprezentanta organizacji w zakresie zarządzania
strategicznego i zarządzania personelem.
W odpowiedzi na pytanie o najbardziej pożądaną formę takiego wsparcia przeważają
tradycyjne formy, jak na przykład szkolenia i warsztaty otwarte, doradztwo
indywidualne, konferencje i wymiana wiedzy z innymi organizacjami (od 10% do
17%). Znaczące są również bardziej innowacyjne formy takie jak gry szkoleniowe,
kursy online/e-learning i bezpłatne materiały filmowe w internecie (od 5% do 8%).
w tym samym zakresie organizacje pozarządowe oczekiwałyby wsparcia w postaci
szkoleń i warsztatów wewnętrznych (prowadzonych przez przeszkolonego
wcześniej przedstawiciela), dostępność specjalistycznych książek i innych
materiałów pisemnych w formie online oraz dzielenia się wiedzą wewnątrz własnej
organizacji (Ryc. 11).
Oczekiwana forma wsparcia
3% 1% 1%
0%
4%
5%
0%
17%
6%
13%
6%
6%
7%
12%
8%
10%
Szkolenia lub warsztaty otwarte bezpłatne lub dofinansowane
Zewnętrzny doradca, trener lub coach (usługi bezpłatne lub dofinansowane)
Udział w konferencjach bezpłatnych
Dzielenie się wiedzą z innymi organizacjami
Gry strategiczne / menedżerskie
Kursy on-line / e-learning (bezpłatne lub dofinansowane)
Szkolenia lub warsztaty wewnętrzne (prowadzone przez przeszkolonych pracowników własnej organizacji)
Bezpłatne materiały filmowe dostępne w Internecie (youtube, wykłady on-line)
Lektura książek specjalistycznych
Bezpłatne materiały pisane dostępne w Internecie (e-booki, podręczniki, instrukcje)
Dzielenie się wiedzą w obrębie własnej organizacji
Fora i portale społecznościowe
Zewnętrzny doradca, trener lub coach (usługi płatne)
Szkolenia lub warsztaty otwarte płatne
Udział w konferencjach płatnych
Kursy on-line / e-learning (płatne)
Rycina 11. Preferowane formy wsparcia rozwoju procesów zarządzania strategicznego
i zarządzania personelem.
Wnioski
W raporcie przedstawiono wyniki badania zapotrzebowania organizacji
pozarządowych w Polsce w zakresie narzędzi planowania strategicznego
i zarządzania personelem.
Wyniki dość wyraźnie wskazują, że choć relatywnie duża część organizacji korzysta
z różnych form wsparcia w zakresie rozwoju funkcji zarządzania strategicznego
i zarządzania personelem, istnieją w tym obszarze znaczne niedobory. Blisko 2/3
przebadanych organizacji wskazało, że ciągu ostatniego nie prowadziło aktywnych
działań nakierowanych na rozwój tych dwóch kluczowych aspektów zarządzania
lub nie korzystało w tym zakresie z żadnego wsparcia. Wynika to po części
z deklarowanej braku takiej potrzeby, ale równie istotną barierą jest brak lub
nieadekwatność powszechnie dostępnych materiałów. Organizacje podkreślają, że
dostępne dla trzeciego sektora materiały bardzo często nie odpowiadają ich
specyfice (czas istnienia, zakres i rodzaj działalności), co zniechęca do ich
wykorzystywania w procesie rozwoju. Zdaniem znaczącej części organizacji, „na
rynku” w ogóle brak jest użytecznych materiałów, które można byłoby
wykorzystywać.
Równocześnie zdecydowana większość organizacji które wzięły udział w badaniu
pozarządowych – bez względu na wielkość czy długość istnienia – dostrzega
potrzebę wzmacniania własnej funkcji strategicznej i personalnej. w obszarze
zarządzania strategicznego szczególnie ważne dla organizacji byłoby wsparcie
w zakresie opracowania wizji rozwoju i celów z jednej strony, oraz skutecznego ich
wdrażania i ewaluacji z drugiej. Zdecydowana większość przebadanych organizacji
zgodnie zadeklarowała zainteresowanie przeszkoleniem własnych reprezentantów,
którzy mogliby następnie stać się agentami zmian.
Najbardziej użytecznymi z punktu widzenia organizacji formami wsparcia byłyby
tradycyjne szkolenia i warsztaty otwarte czy też indywidualne sesje doradcze
i coachingowe. Wzrasta jednak znaczenie materiałów dostępnych w formie
elektronicznej (wykłady, materiały pisemne, e-learning) oraz gier szkoleniowych.
Relatywnie często wskazywane były również warsztaty i szkolenia wewnętrzne,
dzielenie się wiedzą z innymi organizacjami oraz udział w konferencjach.