Tworzenie środowiska wolnego od dymu tytoniowego

PRACE ORYGINALNE
Dorota KALETA1
Kinga POLAÑSKA2
El¿bieta DZIANKOWSKA-ZABORSZCZYK1
Leokadia B¥K-ROMANISZYN3,4
Karolina CZARNECKA5
Wojciech DRYGAS1
Tworzenie œrodowiska wolnego od dymu
tytoniowego – postawy pielêgniarek wobec
zakazu palenia papierosów w miejscach
publicznych
Smoke-free environment – nurse attitudes towards
smoke-free regulations
Zak³ad Medycyny Zapobiegawczej,
Katedra Medycyny Spo³ecznej
i Zapobiegawczej,
Uniwersytet Medyczny, £ódŸ
Kierownik Katedry:
Prof. dr hab. med. Wojciech Drygas
1
2Zak³ad Epidemiologii Œrodowiskowej,
Instytut Medycyny Pracy, £ódŸ
Kierownik Zak³adu:
Prof. dr hab. med.
Neonila Szeszenia-D¹browska
Zak³ad ¯ywienia w Chorobach Przewodu
Pokarmowego, Uniwersytet Medyczny, £ódŸ
Kierownik Zak³adu:
Dr hab. n. med. Leokadia B¹k-Romaniszyn
3
Klinika Gastroenterologii,
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, £ódŸ
Kierownik Kliniki:
Dr hab. n. med. El¿bieta Czkwianianc
4
Klinika Endokrynologii i Chorób
Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny, £ódŸ
Kierownik Kliniki:
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiñski
5
Dodatkowe s³owa kluczowe:
palenie tytoniu
ETS
zakaz palenia tytoniu
miejsca publiczne
Additional key words:
smoking
ETS
ban of tobacco smoking
public places
Adres do korespondencji:
Dr n. med. Dorota Kaleta
Zak³ad Medycyny Zapobiegawczej
Katedra Medycyny Spo³ecznej
i Zapobiegawczej Uniwersytet Medyczny
90-752 £ódŸ, ul. ¯eligowskiego 7/9
Tel.: (+42) 639 32 65; Fax: (+42) 639 32 69
e-mail: [email protected]
844
Celem badania by³o poznanie opinii pielêgniarek na temat wprowadzenia ca³kowitego zakazu palenia tytoniu
w miejscach publicznych oraz w obecnoœci osób niepal¹cych. Poznanie tych
postaw ma kluczowe znaczenia wobec
planowanego w naszym kraju zgodnie
z trendami ogólnoœwiatowymi zaostrzenia przepisów maj¹cych na celu
ochronê osób niepal¹cych przed biernym nara¿eniem na dym tytoniowy.
Badaniem objêtych zosta³o 299 pielêgniarek bêd¹cych studentkami Wydzia³u Nauk o Zdrowiu w latach 20082009. Wœród badanych pielêgniarek
przeprowadzony zosta³ kwestionariusz wywiadu obejmuj¹cy dane spo³eczno-demograficzne, informacjê o
czynnej i bierne ekspozycji na dym tytoniowy, wiedzy na temat szkodliwoœci palenia i umiejêtnoœci prowadzenia poradnictwa antytytoniowego oraz
opinie na temat wprowadzenia ca³kowitego zakazu palenia w miejscach publicznych. Oko³o 18% pielêgniarek deklarowa³o aktualne palenie tytoniu, a
25% stanowi³y by³e palaczki. Ogromna wiêkszoœæ z uczestnicz¹cych w
badaniu pielêgniarek (85%-98%) opowiedzia³a siê za wprowadzeniem ca³kowitego zakazu palenia tytoniu w
urzêdach pañstwowych, placówkach
opieki zdrowotnej, placówkach edukacyjnych oraz obiektach sportowych.
Oko³o 75% badanych by³o za zakazem
palenia w miejscu pracy, 15% badanych by³o natomiast temu zakazowi
przeciwnych. Odsetek pielêgniarek
popieraj¹cych zakaz palenia w restauracjach wynosi³ 64% a w barach, klubach nocnych i muzycznych 45%. Blisko 63% kobiet uwa¿a³o, ¿e palenie w
prywatnych samochodach nie powinno byæ zabronione. Odsetek kobiet
opowiadaj¹cych siê za zakazem palenia w obecnoœci kobiet w ci¹¿y wynosi³ 93%, a w obecnoœci dzieci 79%.
Konieczne jest prowadzenie szerokich
dzia³añ edukacyjnych i promocyjnych
maj¹cych na celu podnoszenie œwiadomoœci spo³ecznej na temat zagro¿eñ
wynikaj¹cych z czynnej i biernej ekspozycji na dym tytoniowy oraz sposobów eliminacji omawianego nara¿enia.
Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 10
The aim of the study was to analyze
the nurse attitudes towards smokefree regulations in public places. The
study population consisted of 299
nurses. Among the study population
questionnaire was conducted including socio-demographic characteristic,
smoking and ETS profile, knowledge
about health effects of smoking and
abilities for conduction of antismoking
counseling. Detail information was
collected about nurse opinion on
smoke-free public places such as offices, other workplaces, health and
educational buildings, restaurants and
bars. About 18% of study participants
declared current tobacco smoking and
25% were former smokers. Almost all
participating in the study women (85%98%) are in favor of smoking ban in
offices, health and educational buildings. 75% supported smoking ban in
workplaces but 15% of them were
somewhat opposed. Most of the
nurses were in favor of smoke-free
restaurants (64%) but they were less
likely to support smoke-free bars, pubs
and clubs (45%). Unfortunately 63% of
interview women do not accept smoking ban in private cars. The percentage of women who support total ban
of smoking in the presence of pregnant
women was 93% and in the presence
of children 79%. It is important to conduct educational and informational
activities to increase public awareness on health consequences of active and passive smoking and the ways
of elimination of such exposures.
D. Kaleta i wsp.
Wstêp
Szkodliwy wp³yw palenia papierosów na
zdrowie palaczy jest obecnie dobrze znany
i udokumentowany. Wiadomo, i¿ tytoñ jest
przyczyn¹ co najmniej 25 grup chorobowych
zagra¿aj¹cych ¿yciu, obejmuj¹cych m.in:
nowotwory z³oœliwe, schorzenia uk³adu naczyniowo-kr¹¿eniowego czy przewlek³e
schorzenia uk³adu oddechowego. Wed³ug
danych Œwiatowej Organizacji Zdrowia palenie tytoniu jest przyczyn¹ 1 na 10 zgonów na œwiecie [12]. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e
osoby pal¹ce nie s¹ jedynymi ponosz¹cymi negatywne konsekwencje zdrowotne wynikaj¹ce z na³ogu, a œrodowiskowe nara¿enie na dym tytoniowy stanowi zagro¿enie
dla zdrowia i ¿ycia osób niepal¹cych. Bierne wydychanie dymu tytoniowego mo¿e
powodowaæ miêdzy innymi wzrost ryzyka
wyst¹pienia raka p³uca o 20-30%, a choroby wieñcowej o 25-30% [9]. Szczególnie
niebezpieczne jest nara¿enie dzieci na dym
tytoniowy zarówno w ¿yciu p³odowym jak i
po urodzeniu.
Zgodnie z najnowszym raportem „The
current status of tobacco epidemic in Poland”, 29% kobiet i 20% mê¿czyzn nara¿onych jest na bierne wdychanie dymu tytoniowego w domach, a 19% w miejscu pracy (24% mê¿czyzn i 14% kobiet) [11]. Najczêœciej wskazywanymi miejscami nara¿enia na œrodowiskowy dym tytoniowy s¹ bary
i puby (32%), kawiarnie (22%) oraz restauracje (17%). Obowi¹zuj¹ca w Polsce „Ustawa o ochronie zdrowia przed nastêpstwami u¿ywania tytoniu i wyrobów tytoniowych”
(z 9 listopada 1995 roku) ogranicza, ale nie
likwiduje ca³kowicie problemu palenia tytoniu w takich miejscach jak placówki opieki
zdrowotnej czy szko³y i placówki oœwiatowo-wychowawcze [10]. W konsekwencji kilka procent badanych wskazuje na ekspozycje na dym tytoniowy w tych obiektach.
Dodatkowo oko³o 48% rodziców deklaruje
palenie w obecnoœci dzieci, a 27% badanych w obecnoœci kobiet w ci¹¿y.
Obserwowany od kilku lat w krajach
Europejskich (Irlandia, W³ochy, Norwegia,
Szkocja, Francja) proces marginalizacji palenia tytoniu w obecnoœci innych osób stwarza korzystny klimat dla przeprowadzenia
podobnych zmian w naszym kraju. Wprowadzenie bardziej restrykcyjnego zakazu
palenia tytoniu obejmuj¹cego wiêcej miejsc
publicznych – w³¹czaj¹c bary i restauracje,
jak równie¿ w bardziej radykalnej wersji –
niektóre miejsca prywatne jak np. samochody, z jednej strony przyczyni siê do ograniczenia biernej ekspozycji na dym tytoniowy
osób niepal¹cych, a z drugiej mo¿e prowadziæ do ograniczania palenia tytoniu i wreszcie do zerwania z na³ogiem przez osoby
pal¹ce. Nale¿y siê równie¿ spodziewaæ, ¿e
rozwi¹zania legislacyjne zakazuj¹ce palenia tytoniu w miejscach publicznych bêd¹
mia³y prze³o¿enie na ograniczenie palenia
w œrodowisku domowym.
Szereg badañ poœwiêconych jest analizie rozwi¹zañ legislacyjnych dotycz¹cych
zakazu palenia w miejscach publicznych,
stopnia ich przestrzegania i konsekwencji
wprowadzenia [1,4-7]. Dla przyk³adu badania przeprowadzone w Irlandii wskazuj¹, i¿
w 92% miejsc pracy zakaz palenia jest przestrzegany, a poziomy PM2, 5; PM10 w paPrzegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 10
bach i CO w powietrzu wydychanym pracowników pabów zmniejszy³y siê znacz¹co
od momentu wprowadzenia omawianego
zakazu (odpowiednio o 88%, 53% i 45%)
[7]. Kolejna analiza wykaza³a, i¿ po wprowadzeniu zakazu palenia stê¿enie kotoniny
w œlinie pracowników hoteli obni¿y³o siê o
69% (z 1,6 ng/ml przed zakazem do 0,5 ng/
ml po wprowadzeniu zakazu, p<0,005), a
nikotyny w powietrzu mierzonym w pabach
o 83% (z 35,5 µg/m3 do 5,95 µg/m3, p<0,001)
[5]. Czas trwania ekspozycji na œrodowiskowy dym tytoniowy w miejscu pracy oceniany na podstawie wywiadu zmniejszy³ siê
natomiast z 30 godzin tygodniowo do 0
(p<0,001) [5].
Ustawa o ochronie zdrowia przez nastêpstwami u¿ywania tytoniu i wyrobów tytoniowych mimo, i¿ w momencie wprowadzenia (w 1995 roku) by³a jedn¹ z najbardziej restrykcyjnych w Europie nie chroni w
pe³ni osób niepal¹cych przed biern¹ ekspozycj¹ na dym tytoniowy. W Polskim Parlamencie trwaj¹ obecnie prace nad now¹ wersj¹ ustawy, która ma wprowadzaæ ca³kowity
zakaz palenia w placówkach edukacyjnych
i zak³adach opieki zdrowotnej. Obecny stan
prawny dopuszcza, bowiem istnienie w tych
placówkach pomieszczeñ przeznaczonych
do palenia tytoniu, przez co nie chroni przed
œrodowiskow¹ ekspozycj¹ na dym tytoniowy i pozostaje w sprzecznoœci ze spo³eczno-wychowawcz¹ funkcj¹, jak¹ te placówki
powinny pe³niæ. Istotne zmiany planowane
s¹ tak¿e w odniesieniu do lokali gastronomicznych oraz pubów, barów i kawiarni.
Obecnie prawo zezwala na wyznaczenie w
lokalach gastronomicznych sal lub miejsc
(stolików) dla pal¹cych, w konsekwencji
osoby niepal¹ce nara¿one s¹ na znaczn¹
ekspozycjê na dym tytoniowy. Nowelizacja
ustawy dopuszcza utworzenie w tych obiektach „palarni” – pomieszczenia wyodrêbnionego konstrukcyjnie od innych pomieszczeñ
i ci¹gów komunikacyjnych, z wejœciem zamykanym drzwiami, zaopatrzonego w wymienn¹ wentylacjê mechaniczn¹, odpowiednio oznaczonego, s³u¿¹cego wy³¹cznie do
palenia tytoniu. Proponowane zmiany w
obowi¹zuj¹cej ustawie s¹ przedmiotem szerokiej dyskusji publicznej zw³aszcza, jeœli
chodzi o zakaz palenia w obiektach gastronomicznych. Poznanie opinii spo³eczeñstwa
na temat proponowanych zmian ma istotne
znacznie, pozwoli, bowiem oceniæ sytuacjê
oraz zaplanowaæ odpowiednio przygotowane dzia³ania promocyjne i informacyjne.
Celem badania by³o poznanie opinii pielêgniarek na temat wprowadzenia ca³kowitego zakazu palenia tytoniu w miejscach
publicznych oraz w obecnoœci osób niepal¹cych. Poznanie tych postaw ma kluczowe
znaczenia wobec planowanego w naszym
kraju zgodnie z trendami ogólnoœwiatowymi zaostrzenia przepisów majach na celu
ochronê osób niepal¹cych przed biernym
nara¿eniem na dym tytoniowy.
Materia³ i metody
Badaniem objêtych zosta³o 299 pielêgniarek bêd¹cych studentkami Wydzia³u Nauk o Zdrowiu w latach
2008-2009. Wœród badanych pielêgniarek przeprowadzony zosta³ kwestionariusz wywiadu obejmuj¹cy dane
spo³eczno-demograficzne w³¹czaj¹c wiek, wykszta³cenie,
miejsce zatrudnienia, stan cywilny, liczbê dzieci oraz
miesiêczny dochód netto przypadaj¹cy na jednego cz³onka rodziny. Ankieta obejmowa³a równie¿ szczegó³owe
pytania dotycz¹ce palenia czynnego (liczba wypalanych
papierosów, d³ugoœæ trwania na³ogu) oraz biernego (miejsce i d³ugoœæ trwania ekspozycji). Bior¹c pod uwagê, i¿
badana grupa zawodowa wydaje siê byæ jedn¹ z najw³aœciwszych, jeœli chodzi o udzia³ w dzia³aniach antytytoniowych oceniono zakres wiedzy pielêgniarek na temat szkodliwoœci palenia oraz umiejêtnoœci prowadzenia poradnictwa antytytoniowego. Ankieta mia³a równie¿
na celu ocenê postaw wobec palenia papierosów. Szczególn¹ uwagê zwrócono na poznanie opinii na temat wprowadzenia ca³kowitego zakazu palenia papierosów w
miejscach publicznych (urzêdy pañstwowe, placówki
s³u¿by zdrowia, edukacyjne, kulturalne, gastronomiczne, sportowe) oraz prywatnych (dom, samochód).
Œredni wiek badanych wynosi³ 41 lat (±7,6). Oko³o
75% badanych posiada³o wykszta³cenie œrednie a 22%
wy¿sze. Ponad 95% pielêgniarek posiada³o zatrudnienie na pe³ny etat. Pielêgniarki pracowa³y g³ownie w Samodzielnych Publicznych Zak³adach Opieki Zdrowotnej
(57%) oraz w Niepublicznych Zak³adach Opieki Zdrowotnej (38%).
Wyniki
Oko³o 18% pielêgniarek deklarowa³o
aktualne palenie tytoniu, a 25% stanowi³y
by³e palaczki. Ogromna wiêkszoœæ z uczestnicz¹cych w badaniu pielêgniarek opowiedzia³a siê za wprowadzeniem ca³kowitego
zakazu palenia tytoniu w urzêdach pañstwowych (98%), placówkach opieki zdrowotnej
(95%), w szko³ach i innych placówkach edukacyjnych (85%) obiektach sportowych
(93%) (tabela I).
¯adna z pielêgniarek nie wskazywa³a,
i¿ jest przeciwna wprowadzeniu zakazu w 3
pierwszych obiektach, natomiast 1% badanych by³ przeciwny zakazowi palenia w
obiektach sportowych. Oko³o 75% badanych
by³o za zakazem palenia w miejscu pracy,
15% badanych by³o natomiast temu zakazowi przeciwna. Za wprowadzeniem zakazu palenia tytoniu w placówkach kulturalnych (kino, teatr) opowiedzia³o siê 78% pielêgniarek, a 10% badanych uwa¿a³o, i¿ palenie w tych placówkach powinno byæ dozwolone. Najwiêcej kontrowersji budzi wprowadzenie zakazu palenia w obiektach gastronomicznych. Tylko 64% kobiet uwa¿a³o, i¿ palenie w restauracjach powinno byæ
zakazane. Odsetek pielêgniarek popieraj¹cych zakaz palenia w barach, klubach nocnych i muzycznych by³ jeszcze ni¿szy i wynosi³ 45%. Podobny odsetek kobiet by³ przeciwny omawianemu zakazowi. Blisko 63%
kobiet uwa¿a³o, ¿e palenie w prywatnych
samochodach nie powinno byæ zabronione.
Ponad 90% badanych twierdzi³o, ¿e palenie w obecnoœci kobiet w ci¹¿y powinno byæ
zakazane. Odsetek kobiet opowiadaj¹cych
siê za zakazem palenia w obecnoœci dzieci
by³ ni¿szy i wynosi³ 79%. Jednoczeœnie 5%
kobiet by³a przeciwna omawianemu zakazowi. Tylko 5% badanych uwa¿a³o, co zaskakuj¹ce, i¿ palenie powinno byæ zabronione wszêdzie gdzie przebywaj¹ niepal¹cy, a
a¿ 77% mia³o odmienne zdanie.
Uczestnicz¹ce w badaniu pielêgniarki
pytane by³y równie¿ o opiniê dotycz¹c¹ produkcji i sprzeda¿y wyrobów tytoniowych (tabela II).
Blisko 57% badanych kobiet by³o przeciwnych podniesieniu podatku na wyroby
tytoniowe i jedynie 33% wyra¿a³o poparcie
dla tej propozycji. Podobnie 59% pielêgniarek by³o przeciwnych wprowadzeniu ca³ko845
Tabela I
Opinia dotycz¹ca wprowadzenia ca³kowitego zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych.
Attitudes towards smoke-free regulations in public places.
Ca³kow ity zakaz palenia ty toniu
Tak
Nie
Nie w iem
W m iejscu pracy
224
74,9
45
15,1
30
10
W urzêdach pañstw ow y ch
293
98,0
0
0,0
6
2,0
W placów kach opieki zdrow otnej
284
95,0
0
0,0
15
5,0
W szko³ach i inny ch placów kach edukacy jny ch
254
84,9
0
0,0
45
15,1
W placów kach kulturalny ch (kino, teatr)
233
78,0
30
10,0
36
12,0
W obiektach sportow y ch
278
93,0
3
1,0
18
6,0
W restauracjach
191
63,9
87
29,1
21
7,0
W barach, klubach nocny ch i klubach
m uzy czny ch
135
45,2
120
40,1
44
14,7
W pry w atny ch sam ochodach
63
21,1
188
62,9
48
16,0
W dom u w obecnoœci dzieci
236
78,9
15
5,1
48
16,0
W obecnoœci kobiet w ci¹¿y
278
93,0
0
0,0
21
7,0
Wszêdzie, gdzie przeby w aj¹ niepal¹cy
15
5,0
230
76,9
54
18,1
Tabela II
Opinia dotycz¹ca produkcji i sprzeda¿y wyrobów tytoniowych.
Opinion about production and sealing of tobacco products.
Poparcie dla
Tak
Nie
Nie w iem
Podniesienia podatku na produkty ty toniow e
99
33,1
170
56,9
30
10,0
Ca³kow itego zakazu produkcji i sprzeda¿y
papierosów oraz inny ch produktów
ty toniow y ch przeznaczony ch do palenia
120
40,1
176
58,9
3
1,0
Ca³kow itego zakazu produkcji
i sprzeda¿y ty toniu bezdy m nego
260
87,0
30
10,0
9
3,0
witego zakazu produkcji i sprzeda¿y papierosów i innych produktów tytoniowych przeznaczonych do palenia, ale 40% badanych
popiera³o tak¹ ideê, a 87% kobiet opowiada³o siê za wprowadzeniem ca³kowitego
zakazu produkcji i sprzeda¿y tytoniu bezdymnego.
Dyskusja
Przeprowadzona analiza wykaza³a du¿e
poparcie osób badanych dla wprowadzenia
ca³kowitego zakazu palenia tytoniu w urzêdach pañstwowych, placówkach opieki
zdrowotnej, szko³ach i innych placówkach
edukacyjnych oraz obiektach sportowych.
Poparcie dla zakazu palenia w restauracjach oraz pubach, barach i kawiarniach
by³o ni¿sze i wynosi³o odpowiednio 64% i
45%. Jednoczeœnie, co zaskakuj¹ce, jedynie 5% badanych pielêgniarek uwa¿a³o, ¿e
palenie powinno byæ ca³kowicie zabronione wszêdzie tam gdzie przebywaj¹ niepal¹cy.
W lutym 2008 roku Centrum Badania
Opinii Publicznej (CBOP) przeprowadzi³o
analizê postaw Polaków wobec zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych na licz¹cej 1137 osób reprezentatywnej próbie
losowej doros³ych mieszkañców Polski [2,3].
Ponad 90% badanych, podobnie jak w przeprowadzonym przez nas badaniu, deklarowa³o poparcie dla zakazu palenia tytoniu w
szpitalach. Wiêkszy natomiast odsetek osób
popiera³ wprowadzenie zakazu palenia w
teatrach i kinach (92%). W badaniu CBOP
przeciwko ca³kowitemu zakazowi palenia w
miejscu pracy opowiedzia³o siê 24% badanych, natomiast wœród pielêgniarek mniej
846
by³o przeciwnych omawianemu zakazowi
(15%). Wiêkszoœæ (71%) doros³ych w badaniu CBOP postulowa³o, aby palenie by³o
zabronione w restauracjach, a blisko dwie
trzecie (64%) zakaza³oby palenia papierosów w kawiarniach i barach. Odsetek osób
opowiadaj¹cych siê za tymi zakazami by³
nieco ni¿szy w przeprowadzonym przez nas
badaniu wœród pielêgniarek (odpowiednio
64% i 45%). Wiêkszoœæ badanych (zarówno w badaniu CBOP jak i wœród pielêgniarek) nie chcia³aby zakazu palenia w prywatnych samochodach, niemniej jedna trzecia
badanych CBOP i jedna czwarta badanych
pielêgniarek jest przeciwnego zdania.
Ciekawa analiza dotycz¹ca palenia
czynnego i biernego oraz postaw wobec
palenia tytoniu zawarta zosta³a w „Survey
on tobacco. Analytical Report” [8] opublikowanym w marcu 2009 roku. Badanie zosta³o przeprowadzone w grudniu 2008 roku na
losowo dobranej grupie 26500 mieszkañców
27 krajów cz³onkowskich Unii Europejskiej
oraz Norwegii. W badaniu bra³y udzia³ osoby w wieku 15 lat lub wiêcej. Za zakazem
palenia w urzêdach oraz innych miejscach
pracy opowiedzia³o siê 84% badanych, a
10% ankietowanych by³o temu zakazowi
ca³kowicie przeciwnych. Najwiêcej osób
popieraj¹cych omawiany zakaz odnotowano we W³oszech (95%), Szwecji (92%) i Finlandii (91%) najmniej natomiast na Cyprze
(66%), w Holandii (71%) oraz Danii (73%).
W Polsce za zakazem palenia w urzêdach i
innych miejscach pracy opowiedzia³o siê
82% badanych, jednak nale¿y zauwa¿yæ, i¿
jedynie 57% ankietowanych ca³kowicie popiera³o ten zakaz, co dawa³o nam ostatni¹
Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 10
pozycjê wœród analizowanych krajów. Wiêkszoœæ badanych osób popiera³a równie¿
zakaz palenia w restauracjach, (79%) przy
czym najwiêksze poparcie wyrazili W³osi
(95%), a najmniejsze mieszkañcy Austrii
(62%). Za zakazem trym opowiedzia³o 75%
Polaków, jednak¿e podobnie jak w przypadku urzêdów ca³kowite poparcie dla tego zakazu wyrazi³ niski odsetek badanych (47%).
Najmniejsze poparcie wyrazi³y badane osoby dla zakazu palenia w barach, pubach i
klubach (65%). Podobnie jak w przypadku
zakazu palenia w urzêdach i restauracjach
mieszkañcy W³och najliczniej deklarowali
poparcie dla zakazu palenia w barach, pubach i klubach (94%). Najmniejsze poparcie dla omawianego zakazu uzyskano natomiast w Austrii (47%), Niemczech (45%) i
Holandii (44%). W Polsce akceptacjê zakazu deklarowa³o 66% badanych.
Przeprowadzone badanie, jak równie¿
wyniki cytowanych powy¿ej analizy wskazuj¹ na du¿e poparcie osób badanych dla
wprowadzenia zakazu palenia w urzêdach
pañstwowych, placówkach opieki zdrowotnej oraz obiektach edukacyjnych. Mniejsze
poparcie wyra¿a³y natomiast osoby badane dla wprowadzenia zakazu palenia w restauracjach, a jeszcze mniejsze w barach,
pubach i kawiarniach. Brak jest równie¿
poparcia dla zakazu palenia w samochodach prywatnych. Porównanie opinii Polaków na temat omawianych zakazów z deklaracjami mieszkañców innych krajów Europejskich zw³aszcza W³och, Szwecji, Irlandii wskazuje na mniej restrykcyjne podejœcie
naszych obywateli odnoœnie nara¿enia na
œrodowiskowy dym tytoniowy. Konieczne
jest, zatem prowadzenie szerokich dzia³añ
edukacyjnych i promocyjnych maj¹cych na
celu podnoszenie œwiadomoœci spo³ecznej
na temat zagro¿eñ wynikaj¹cych z czynnej i
biernej ekspozycji na dym tytoniowy oraz
sposobów eliminacji omawianego nara¿enia.
Piœmiennictwo
1. Allwright S., Paul G., Greiner B. et al.: Legislation
for smoke-free workplaces and health of bar workers in Ireland: before and after study. BMJ. 2005,
331, 1117.
2. CBOP Postawy wobec palenia papierosów.
Warszawa marzec 2008. http://www.cbos.pl/
SPISKOM.POL/2008/K_046_08.PDF; 18.03.2008
3. CBOP Postawy wobec palenia papierosów. Wœród
Polaków, Czechów, S³owaków i Wêgrów. Warszawa,
maj 2008. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/
K_084_08.PDF; 30.05.2008
4. Fichtenberg C.M., Glantz S.A.: Effect of smoke-free
workplaces on smoking behaviour: systematic review. BMJ 2002, 325, 188.
5. Mulcahy M., Evans D.S., Hammond S.K. et al.:
Second-hand smoke exposure and risk following the
Irish smoking ban: an assessment of salivary cotinine
concentrations in hotel workers and air nicotine levels in bars. Tob. Cont.. 2005, 14, 384.
6. Protection from exposure to second-hand tobacco smoke. Policy recommendations. WHO
2007. http://www.who.int/tobacco/resources/publications/wntd/2007/pol_recommendations/en/index.
html; 2007.
7. Smoke-free workplaces in Ireland: A one-year review. Clane, Ireland, Office of Tobacco Control,
March 2005.
8. Survey on Tobacco. Analytical Report Conducted
by The Gallup Organization, Hungary upon the request of Directorate General Health and Consumers. Flash EB No 253, http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_253_en.pdf; 03.2009
9. U.S. Department of Health and Human Services.
The Heath consequences of involuntary exposure
D. Kaleta i wsp.
to tobacco smoke: a report of the Surgeon General.
Atlanta, U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention,
Coordinating Center for Health Promotion, National
Center for Chronic Disease Prevention and Heath
Promotion, Office on Smoking and Health, February
2006 http://www.surgeongeneral.gov/library/secondhandsmoke/report/fullreport.pdf; 05.12.2007.
Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 10
10. Ustawa o ochronie zdrowia przed nastêpstwami
u¿ywania tytoniu i wyrobów tytoniowych (z 9
listopada 1995 roku) http://www.lex.com.pl/serwis/du/
1996/0055.htm
11. World Health Organization (WHO). The current status of the tobacco epidemic in Poland. WHO, Copenhagen 2009. http://www.euro.who.int/document/
e92470.pdf; May 2009
12. World Health Organization (WHO). WHO Report
on the Global Tobacco Epidemic, 2008 - The
MPOWER package. WHO, Geneva 2008. http://
www.who.int/tobacco/mpower/
mpower_report_full_2008.pdf; March 2008
847