Marek Ciesielski, Anna Maria Jeszka

STUDIA OECONOMICA POSNANIENSIA
2016, vol. 4, no. 1
DOI: 10.18559/SOEP.2016.1.0
WPROWADZENIE
W tym opracowaniu pt.: Krytyczne problemy nauk o zarządzaniu pojęcie metodologii jest używane w znaczeniu filozofii nauki. Nie oznacza to oczywiście
lekceważenia problemu metod wykorzystywanych w naukach o zarządzaniu,
czyli metodologii w węższym znaczeniu. Wręcz przeciwnie, postęp w zakresie
metod uznano za kwestię krytyczną. Niektóre z nowych metod omówiono
zresztą w tym numerze SOEP. To opracowanie odnosi się więc do „metodologii wysokiej, ale z punktu widzenia stanu i rozwoju jednej dyscypliny: nauk
o zarządzaniu. Warto tu wskazać, że impulsem do napisania tego tekstu było
opracowanie poświęcone rozprawom habilitacyjnym [Ciesielski 2012], które
stało się punktem wyjścia do badań w obszarze organizacji i zarządzania.
Teraz podjęto jednak próbę podniesienia kwestii odnoszących się do całości
badań w tej dyscyplinie.
Omawiane w tym opracowaniu problemy uznano za krytyczne, bo:
– zostały sformułowane na podstawie rzeczowej analizy i oceny rzeczywistości i piśmiennictwa,
– są istotne w rozwoju nauk o zarządzaniu,
– mają charakter dyskusyjny.
Do metodologii w naukach o zarządzaniu zaliczono także: paradygmaty,
schematy poznania, rodzaje rozumowania, heurystykę i hipotezy, twierdzenia
i teorie oraz uzasadnianie. Potrzeba opracowania tego typu wykrystalizowała
się w toku dyskusji metodologicznych w różnych środowiskach, w tym głównie na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Przyjęty cel narzucił redaktorom i autorom dwojakie podejście. Po pierwsze,
część tekstu (artykuły od pierwszego do szóstego) tworzy całość, którą można
określić jako prezentację i analizę najważniejszych problemów metodologicznych nauk o zarządzaniu w ich wzajemnych związkach. W każdym z tych
rozdziałów podnosi się generalny problem, co do którego formułowane są
przeciwstawne poglądy.
W pierwszym artykule autorstwa Marka Ciesielskiego odniesiono się do –
wspomnianego już – problemu porządkowania metodologii nauk o zarządzaniu. Alternatywą jest tu opinia, że wystarczy to, co już mamy, tylko trzeba
lepiej korzystać z wiedzy metodologicznej.
SOEP 2016-01 – 5 kor.indd 3
2016-04-06 22:47:11
4
Wprowadzenie
W kolejnym artykule, autorstwa Anny Łupickiej, dokonano prezentacji
wybranych poglądów i teorii z zakresu nauk ekonomicznych pod kątem ich
przydatności do rozważań na temat wpływu nowych obszarów w zarządzaniu
(sprawowanie władzy, wykorzystanie zasobów organizacji, sieciowość, koordynacja działań, rozwój technologii informatycznych) i potrzeby tworzenia
nowych paradygmatów w naukach o zarządzaniu.
W artykule Anny Maryniak zaprezentowana została analiza bibliometryczna artykułów, w których podejmuje się temat paradygmatu, oraz ocena ich zawartości merytorycznej. Artykuł jest odpowiedzią na powszechną
w środowisku nauki dyskusję na temat zróżnicowanej interpretacji pojęcia
paradygmat.
W artykule Beaty Stępień skoncentrowano się na wyjaśnieniu przyczyn,
procesu i konsekwencji rozprzestrzeniania się różnych sposobów analizy
w naukach o zarządzaniu. Podjęto też w nim próbę ukazania, jakiego rodzaju czynniki związane z cechami otoczenia, w jakim funkcjonuje badacz,
przyczyniają się do wyboru paradygmatu i przynależności do paradygmatu
metodologicznego lub stosowania konkretnych schematów postępowania
badawczego.
W artykule Jana Długosza zbadano warunki stawiania hipotez w naukach
o zarządzaniu rozpoznano podział oraz cechy hipotez naukowych z perspektywy badanego problemu, ustosunkowano się do teorii formułowania hipotez
z pozycji nauk o zarządzaniu oraz przeprowadzono analizę i ocenę przeciwstawianych opcji w zakresie wyboru charakteru hipotezy.
W artykule Beaty Stępień i Anny Marii Jeszki wskazano na potrzebę tworzenia schematów analitycznych w badaniach i publikacjach naukowych.
Schemat analityczny, rozumiany tutaj jako koncepcyjna i metodyczna rama,
zarówno samego badania, jak i późniejszych tekstów naukowych, porządkuje
logiczny wywód badacza, pozwalając na prześledzenie sposobu dochodzenia
do twierdzeń i ich uzasadniania.
W drugiej części znajdują się kolejne cztery teksty. Artykuł Elżbiety Kowalczyk ma charakter teoretyczny i jest poświęcony problematyce związanej
z możliwościami wykorzystania wyników naukowych eksperymentów psychologicznych w naukach o zarządzaniu. Jego celem jest ukazanie eksperymentu psychologicznego jako metody, do której warto sięgnąć podczas analizy
problemów z zakresu nauk o zarządzaniu.
W kolejnym artykule Arkadiusz Kawa, Konrad Fuks i Piotr Januszewski
dokonali prezentacji metody symulacji komputerowych, a w szczególności
narzędzi do ich modelowania oraz możliwości aplikacyjne tej metody badawczej.
SOEP 2016-01 – 5 kor.indd 4
2016-04-06 22:47:23
Wprowadzenie
5
Kolejny artykuł, autorstwa Mirosławy Kaczmarek, kieruje uwagę na przydatność metody głównych składowych w procesie tworzenia kwestionariusza,
w którym zastosowanie znajdują złożone skale do pomiaru postaw, w szczególności skala Likerta.
Drugą część zeszytu zamyka artykuł Magdaleny Kopeć i Pauliny Zydorowicz. Autorki koncentrują się na kryteriach oceny badań naukowych w recenzjach prac doktorskich.
Marek Ciesielski, Anna Maria Jeszka
M. Ciesielski, Model rozprawy habilitacyjnej w naukach o zarządzaniu, Przegląd Organizacji,
nr 10.
SOEP 2016-01 – 5 kor.indd 5
2016-04-06 22:47:23
SOEP 2016-01 – 5 kor.indd 6
2016-04-06 22:47:23