Protokół - Departament Dialogu i Partnerstwa Społecznego

Protokół
z posiedzenia doraźnego Zespołu problemowego ds. zamówień publicznych działającego
w ramach Rady Dialogu Społecznego w dniu 10 marca 2016 r.
Miejsce posiedzenia: Centrum Partnerstwa Społecznego ,,Dialog’’
Prowadzący: Marek Kowalski (przewodniczący, Konfederacji Lewiatan)
Uczestnicy: członkowie Zespołu oraz eksperci, zaproszeni goście
Porządek posiedzenia obejmował:
1. Przedstawienie aktualnego stanu prac nad nowym prawem zamówienia publiczne w
resorcie obrony narodowej- informacja przedstawiciela MON.
2. Dyskusja.
3. Oczekiwania i wyzwania stawiane nowemu prawu zamówień publicznych w
odniesieniu do sektora.
Na wniosek Sylwii Szczepańskiej z NSZZ „Solidarność” porządek posiedzenia został
rozszerzony o punkt dotyczący zmian w projekcie ustawy o zamówieniach publicznych.
Ad 1
Jerzy Pikuła Inspektorat Uzbrojenia MON przedstawił obszary, które należałoby
uwzględnić podczas prac nad nowym prawem zamówień publicznych:
1) zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa należałoby uregulować w
odrębnej ustawie co uczyniłoby przepisy bardziej przejrzystymi. Należy nadmienić, że
część państw UE właśnie w ten sposób dokonała implementacji Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji
procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez
instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i
zmieniająca dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE,
2) opracowania kompleksowej regulacji prawnej (ustawy) obejmującej całościowo
problematykę obronności, w tym: definiowanie obszarów stanowiących podstawowy
interes bezpieczeństwa państwa, ustanawianie i utrzymanie przemysłowego potencjału
1
obronnego o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa oraz zarządzanie
utrzymaniem potencjału, kontrola utrzymania przemysłowego potencjału obronnego, w
tym organizowanie zadań na rzecz obronności państwa.
Zaproponował
powołanie
zespołu
międzyresortowego
w
celu
rozpatrzenia
i rozstrzygnięcia określenia zasad funkcjonowania systemu zamówień publicznych w
dziedzinie obronności i funkcjonowania przemysłowego potencjału obronnego.
Ad 2
Zbigniew Kaniewski OPZZ powiedział, że pomimo jasnych wytycznych zawartych w
dyrektywach, które znacznie poszerzają możliwości stosowania klauzul społecznych przyjęte
przez ustawodawstwo polskie rozwiązania jedynie w podstawowym zakresie odpowiadają
przyjętemu kierunkowi zmian. Wskazać należy, iż w ustawie brak dodatkowych,
precyzyjnych wytycznych co do stosowania takich klauzul przez zamawiających choćby w
kontekście obligatoryjnego stawiania w takich samych warunkach np. w zakresie spełnienia
warunków zatrudniania określonej liczby osób niepełnosprawnych zarówno co do
wykonawców jak i dalszych podwykonawców.
Przy braku pełnej implementacji klauzul społecznych zamawiający nie posiadają także
narzędzi pozwalających na weryfikację spełnienia warunków udziału w postępowaniu, ale
nadto umożliwiających zamawiającemu już na etapie postępowania dokonanie weryfikacji
tego
czy
wykonawca
gwarantuje
realizację
zamówienia
zgodnie
z
warunkami
uwzględniającymi klauzule społeczne np. poprzez spełnienie odpowiedniego współczynnika
zamówienia.
Pomimo poparcia ze strony jednostek nadrzędnych organizacja spotyka się z przychylnym
przyjęciem, tylko problem pojawia się przy wykonawstwie.
Pomimo poparcia ze strony jednostek nadrzędnych stosowanie klauzul społecznych
napotykało praktyczne trudności czy wręcz niechęć w jednostkach realizujących konkretne
zadania zlecane w regionach.
W pierwszej połowie ubiegłego roku OPZZ odnotowała podejmowanie przez poszczególnych
dysponentów środków publicznych działania w zakresie wdrażania klauzul społecznych do
postępowań to niestety druga połowa ubiegłego roku i obecne działania stanowią regres w
stosunku do wypracowanych dotychczas wzorców bo niektóre z wprowadzanych zapisów są
2
tak skonstruowane, że tworzą jedynie warunki pozorne nadające się do łatwego obejścia.
Zamawiający albo odstępują od stosowania takich klauzul albo wprowadzane do ogłoszeń
zapisy są jedynie iluzoryczne i ogólnikowe albowiem nie stawiają wobec wykonawcy
skonkretyzowanych warunków udziału w postępowaniu, których spełnienie powinien
wykazać na etapie składania ofert. Taka polityka dysponentów stanowi zaprzeczenie realizacji
propagowanych przez Komisję Europejską jak i Urząd Zamówień Publicznych zaleceń co do
wdrażania klauzul społecznych do organizowanych przetargów.
Z tego względu wydaje się konieczne podjęcie zdecydowanych kroków w zakresie wdrażania
i propagowania unijnych rozwiązań w przedmiocie stosowania społecznych klauzul
zamówień publicznych. Odstąpienie od wdrażania nowego podejścia do zamówień
publicznych uwzględniającego społeczne aspekty zamówień publicznych poczytać należy za
zjawisko niekorzystne i niepożądane zarówno dla interesu polskiej gospodarki jak i
bezpieczeństwa sił zbrojnych. Szerokie promowanie wdrażania klauzul społecznych do
zapisów dokumentów przetargowych przyczyni się nie tylko do wzrostu konkurencyjności
rozwoju przedsiębiorczości co pozytywnie wpłynie na kształtowanie zasad udzielania
zamówień jak i wzrostu gospodarczego naszego kraju, a przede wszystkim podniesie
bezpieczeństwo polskich żołnierzy na skutek zagwarantowania dostaw od producentów,
którzy z uwagi na uwarunkowania geograficznego położenia i siedzib są zainteresowani
zapewnieniem najwyższej jakości asortymentu dla polskich sił zbrojnych.
Dodał, że należy wprowadzić procedury, które przyczynią się do uwzględnienia przez
dysponentów niezbędnych zapisów, które w sposób realny będą stawiać oferentom określone
warunki do spełnienia, a jednocześnie nałożą na nich konieczność wykazania ich spełniania
odpowiednimi dokumentami możliwymi do weryfikacji już na etapie składania ofert.
W części jednostek podległych resortowi rozwiązania znajdują zastosowanie.
Dodał, że zapisy powinny zostać wprowadzone w ramach dobrych praktyk, w późniejszym
czasie uregulowane prawnie.
Dodatkowo powiedział, że potrzebne jest wprowadzenie ograniczenia dostępu do zamówień
wpływających na standardy i poziom obrony narodowej tym wykonawcom, których siedziba
spójna jest z obszarem geograficznym wspólnych interesów polityki obronnej.
Łukasz Bernatowicz BCC zapytał jak bardzo należy poszerzyć katalog przedmiotowy
spraw, w stosunku do których resort będzie mógł wyłączać przepisy prawa zamówień
3
publicznych, żeby satysfakcjonowało to resort obrony. Podkreślił również, że wyłączanie
przepisów prawa zamówień publicznych automatycznie wyłącza obowiązek wynikający z
prawa zamówień publicznych (np. dotyczący zatrudniania pracowników na umowę o pracę).
J. Pikuła poinformował, że powinno nastąpić wyłączenie zamówień wojskowych z ogólnej
części zamówień publicznych i w oparciu o dyrektywę 81 stworzenie odrębnego aktu
prawnego. Jednocześnie powinno nastąpić usystematyzowanie sposobu ustanawiania
potencjału, utrzymania potencjału w zakładach i zarządzanie potencjałem, co powinno być
powiązanie z funkcjonowaniem planu mobilizacji gospodarki.
Piotr Sadowski Forum Związków Zawodowych zwrócił uwagę, że Ministerstwo Obrony
Narodowej rozpisując konkretne przetargi na zamówienia publiczne powinno brać pod uwagę
aspekt polskiej gospodarki, czyli również aspekt polskich pracowników i aspekt społeczny.
Przywołał przykład przetargu na roboty z 2015r. (przetarg przegrała polska firma). Zwrócił
uwagę, że takie sytuacje nie powinny się powtórzyć. Dodał, że firmy polskie produkują sprzęt
na światowym poziomie. Zwrócił uwagę na aspekt społeczny i związany z tym aspekt
bezpieczeństwa narodowego.
Roman Jakim Krajowa Sekcja Przemysłu Lotniczego „Solidarność” zwrócił się z
pytaniem czy odrębna regulacja zamówień obronnych zmierza do tego, żeby zamówienia,
które są lokowane w przemyśle lotniczym były realizowane przez polskie firmy, później
dopiero przez kraje UE oraz spoza UE.
J. Pikuła poinformował, że zamawiający nie może użyć aspektu gospodarczego jako
kryterium udzielania zamówień publicznych i używając kryterium gospodarczego skierować
zamówień do polskiego przedsiębiorcy. Dodał, że na podstawie art. 346 Traktatu o
Funkcjonowaniu UE zamawiający może wyłączyć przepisy prawa zamówień publicznych i
określić kryterium podmiotowe w zamówieniach.
Ł. Bernatowicz przypomniał, że na podstawie dyrektywy obronnej resort może wyłączać w
poszczególnych
przypadkach
procedurę
zamówień
publicznych
i
kierować
się
bezpieczeństwem kraju. Zwrócił się z pytaniem czy jest potrzeba dalszych wyłączeń z zakresu
zamówień publicznych innych zamówień niż te stricte obronne.
J. Pikuła w odpowiedzi na zadanie pytanie przez Pana Ł. Bernatowicza, poinformował, że
przepisy prawa zamówień publicznych są wystarczające i zgodnie z przyjętym systemem,
Minister Obrony Narodowej po analizie przez komórkę lub zespół wskazany przez Ministra i
4
przedstawieniu rekomendacji, Minister zatwierdza wyłączenia, które są realizowane. Dodał,
aby cały system zamówień obronnych i funkcjonowania przemysłowego potencjału
obronnego uregulować w jednym akcie. Przywołał art. 346, który pozwala na to żeby zakupy
sprzętu wojskowego były wyłączone z prawa zamówień.
M. Kowalski prosił o doprecyzowanie pojęcia „jednego aktu”.
J. Pikuła powiedział, że chodzi o co najmniej regulację ustawową.
M. Kowalski zwrócił się z pytaniem czy wyłączona regulacja ustawowa będzie dotyczyła
wyłącznie obronności.
J. Pikuła powiedział, że generalnie z naciskiem na funkcjonowanie przemysłowego
potencjału obronnego jako całości i scalająca sposób definiowania, weryfikacji potencjału jaki
ma funkcjonować w Polsce.
P. Sadowski zwrócił się z pytaniem jak będą wyglądały uwarunkowania w przywołanym
wcześniej dokumencie dotyczące warunków w przypadku offsetu, np. na sprzęt, którego nie
da się kupić w Polsce, ze względu na brak producenta.
J. Pikuła odpowiedział, że ustawa offsetowa jest stosowana bezpośrednio jeśli stroną umowy
jest dostawca zagraniczny wtedy zastosowanie ma ustawa krajowa, natomiast jeżeli
podpisujemy umowę z dostawcą krajowym to ustawy offsetowej nie stosujemy ale, ocena co
do wyłączenia zamówienia z ustawy prawo zamówień publicznych czyli możliwości
stosowania wyłączenia z art. 346, wymaga zdefiniowania potencjału jaki przy okazji tego
zamówienia musi być osiągnięty. W takiej formule potencjał jest ustanawiany w ramach
umowy zawieranej przez Inspektorat Uzbrojenia gdzie określona jest formuła w tym zakres
technologii, które mają być pozyskane do zakładu, tak aby wykonawca był zdolny do
zabezpieczenia użytkowania tego sprzętu w cyklu życia.
R. Jakim odniósł się do kwestii offsetu i przetargu na samoloty F-16 i obaw związanych z
przetargiem na śmigłowce wielozadaniowe. Powiedział także o offsecie, który da impuls
polskiej gospodarce. Zwrócił uwagę na czynnik społeczny, zatrudnianie polskich
pracowników, miejsca pracy w Polsce.
M. Kowalski poprosił o doprecyzowanie zagadnienia klauzul społecznych w zamówieniach
publicznych odnośnie zakupu uzbrojenia i zakupu usług.
5
J. Pikuła odnosząc się do kwestii offsetu zauważył, że zgodnie ze zmianą ustawy, ustawa
offsetowa może być użyta tylko do ustanowienia potencjału związanego z zakupem sprzętu
wojskowego, czyli ustanowienia zdolności przemysłowych dla eksploatacji i użytkowania
sprzętu bądź produkcji.
Co do klauzul społecznych to z poziomu centralnego Inspektoratu Uzbrojenia każdorazowy
zakup jest realizowany centralnie, programowo odbywa się po analizie możliwości rynku.
Dodał, że w obszarach gdzie było by to możliwe i występowałyby zakłady produkcyjne na
terenie Polski zdolne spełnić te wymagania to jak najbardziej. Jednak większość zamówień
jest kierowanych w trybie wyłączenia już do konkretnie wskazanych w uzasadnieniu do
wyłączenia zakładów.
Z. Kaniewski przypomniał, że w lipcu ubiegłego roku Rada Ministrów podjęła stosowną
uchwałę, zobowiązując wszystkich inwestorów społecznych do wdrażania klauzul
społecznych. Dodał, że uchwała jest ważna z punktu widzenia interesu naszego kraju.
Jakub Pawelec Pracodawcy RP zwrócił uwagę, że rząd zdecydował się podzielić pracę nad
systemem zamówień publicznych na dwa etapy tj. pierwsza faza- polegająca na zamianie
częściowej i druga faza- polegająca na szerszej nowelizacji. Przypomniał, że regułą jest
stosowanie dyrektywy klasycznej również do zamówień w dziadzinie obronności . Poza tym
przepisy szczególne dyrektywy z 2009r. dotyczące obronności stosowane są na zasadzie
wyjątku od reguły. Podkreślił, że co do zasady przepisy dyrektywy klasycznej w tym również
postanowienia w zakresie klauzul społecznych powinny być stosowane w obszarze
obronności.
Część dotycząca zmian w projekcie ustawy o zamówieniach publicznych.
M. Kowalski poinformował, że w projekcie przygotowanym przez rząd z 7 marca br.
dotyczącej zapisu art. 29 pojawiły się inne zapisy niż te, które zostały przyjęte i
zarekomendowane przez doraźny Zespół ds. zamówień publicznych RDS a następnie przez
Prezydium RDS.
Przewodniczący powiedział, że głos złożony podczas konsultacji w Ministerstwie Rozwoju
przez Pana Wojciecha Hartunga nie był głosem Konfederacji Lewiatan i nie był on
upoważniony do reprezentowania Konfederacji Lewiatan. Jedyną osobą upoważnioną do
składania oświadczeń woli w imieniu Konfederacji Lewiatan i reprezentowania Konfederacji
Lewiatan jest Pan M. Kowalski i ewentualnie Pani Henryka Bochniarz, w zakresie zamówień
6
publicznych. W zakresie innej problematyki są inni eksperci. W związku z tym
Przewodniczący proponuje przekazanie stanowiska w trybie pilnym do Prezydium Rady.
W związku z tym Przewodniczący rekomenduje głosowanie.
Katarzyna Pietrzak OPZZ doprecyzowała intencję M. Kowalskiego
W wyniku przeprowadzonego głosowania
Głosowanie nad przywróceniem wersji rekomendowanej RDS.
W wyniku przeprowadzonego głosowania stanowisko zostało przyjęte.
Mateusz Szymański NSZZ „Solidarność” powiedział, że w piśmie przesłanym do
Przewodniczącego Piotra Dudy pojawiła się sugestia ze strony Pana Ministra Henryka
Kowalczyka, aby projekt trafił pod obrady RDS.
Katarzyna Pietrzak OPZZ
Odnosząc się do wypowiedzi M. Szymańskiego zwróciła się z pytaniem czy na posiedzeniu
Zespołu powinno zostać przyjęte stanowisko, które zostanie przekazane Prezydium RDS.
M. Kowalski zaproponował przyjęcie następującej treści:
projekt przedstawiony do zaopiniowania Radzie jest nie do przyjęcia, ponieważ nie
uwzględnia stanowiska strony partnerów społecznych. W związku z tym występujemy o
odłożenie tematu związanego z in-housem do procedowania w odrębnej ustawie.
Przewodniczący zwrócił się z pytaniem, czy zespół akceptuje powyższe stanowisko.
Głosowanie nad przyjęciem stanowiska.
W wyniku przeprowadzonego głosowania stanowisko zostało przyjęte.
Ł. Bernatowicz: zwrócił się z pytaniem kiedy odbędzie się plenarne posiedzenie RDS.
M. Kowalski poinformował, że kolejne posiedzenie RDS odbędzie się dnia 7 kwietnia.
S. Szczepańska poinformowała, że w pierwszym stanowisku organizacja wnioskowała o
rozszerzenie Rady Zamówień Publicznych o przedstawicieli pracowników. W Radzie
Zamówień Publicznych są przedstawiciele klubu parlamentarnego, pracodawców oraz
samorządów. Dlatego wnioskuje o rozszerzenie reprezentacji.
M. Kowalski poinformował, wnioskowano o reprezentację partnerów społecznych, nie
rozdzielając przy tym pracowników i związków zawodowych.
7
Ł. Bernatowicz zaproponował powrót do pierwotnego stanowiska, które zakładało obecność
wszystkich partnerów społecznych.
M. Kowalski zaproponował zaproszenie na najbliższe posiedzenie Prezesa Urzędu Zamówień
Publicznych, aby omówić zagadnienie dotyczące Rady Zamówień Publicznych.
S. Szczepańska podsumowała końcowe założenia stanowiska.
Członkowie zespołu określili tematy kolejnych posiedzeń zespołu w tym: telekomunikacja,
gazownictwo, budownictwo.
M. Kowalski poinformował, że kolejne posiedzenie Zespołu odbędzie się dnia 8 kwietnia,
porządek posiedzenia będzie obejmował konsultacje z resortem Infrastruktury i Budownictwa
ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji PKP.
Marek Kowalski
/-/
Przewodniczący Zespołu
Sporządziła
Magdalena Gryciuk
Biuro Rady Dialogu Społecznego
8