Potrzeby modyfikacji regulacji prawnych w zakresie

Marek Nieć
Barbara Radwanek-Bąk
Potrzeby modyfikacji regulacji
prawnych w zakresie rekultywacji
i zagospodarowania terenów
pogórniczych
Górnictwo- eksploatacja złóż kopalin- tradycyjnie
postrzegane jest jako działalność wybitnie szkodliwa dla
środowiska, której
skutki wymagają likwidacji przez rekultywację,
rewitalizację, zagospodarowanie terenu pogórniczego
rozumianych jako akcja ratunkowa i naprawcza
zdewastowanego środowiska
Eksploatacja
Po zakończeniu
eksploatacji
Liczne przykłady atrakcyjności krajobrazowej,
przyrodniczej i kulturowej terenów
pogórniczych skłaniają do spojrzenia na
górnictwo jako na
działalność stwarzającą nowe wartości
środowiska i nowe warunki dla jego ochrony
Nie sprzyjają temu istniejące przepisy
prawne
DEFINICJE
REKULTYWACJA – (wg art.4 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych):
Nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości
użytkowych lub przyrodniczych poprzez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie
własności fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb,
umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg.
ZAGOSPODAROWANIE GRUNTÓW (wg art.4 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych):
Rolnicze, leśne lub inne użytkowanie gruntów zrekultywowanych.
RENATURYZACJA (wg normy PN-G-07800: 2002)
Spontaniczne wkraczanie zespołów roślinnych i zwierzęcych na grunty przekształcone
Wg normy PN-G—07800:2002 –
dodatkowo rozróżnia się fazy rekultywacji (przygotowawczą, podstawową (techniczną)
szczegółową (biologiczną) i główne kierunki rekultywacji
i
Wg PN-64-G-01203 REKULTYWACJA WYROBISK ODKRYWKOWYCH I ZWAŁOWISK
Wszelkie poczynania i prace doprowadzające tereny poeksploatacyjne i zwałowiska do stanu
umożliwiającego ich racjonalne wykorzystanie do celów gospodarczych, przemysłowych lub
innych.
NIEPRECYZYJNE ROZDZIELENIE TERMINU REKULTYWACJI I ZAGOSPODAROWANIA
GRUNTÓW POWODUJE NIESPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ
Akty prawne dotyczące rekultywacji i zagospodarowania terenów
poeksploatacyjnych
Konstytucja RP art. 86
Naprawa wszystkich elementów przyrodniczych środowiska jest obowiązkiem
konstytucyjnym
POŚ - art. 126 ust. 2
Podejmujący eksploatację złóż kopalin jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do
ochrony zasobów złoża, powierzchni ziemi, wód oraz sukcesywnego prowadzenia
rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i przywracania do właściwego stanu inne
elementy przyrodnicze.
NIE PRZEWIDUJE TWORZENIA NOWYCH WARTOŚCI KRAJOBRAZOWYCH I/LUB
PRZYRODNICZYCH
POŚ art. 72.ust. 2 (Jedyne nawiązanie do sfery planowania przestrzennego)
W studium uwarunkowań… oraz w MPZP gmin, przy przeznaczaniu terenów na
poszczególne cele oraz przy określaniu zadań związanych z ich zagospodarowaniem w
strukturze wykorzystania terenu, ustala się proporcje pozwalające na zachowanie lub
przywrócenie na nich równowagi przyrodniczej i prawidłowych warunków życia.
BRAK JEST ZAPISÓW GWARANTUJĄCYCH SPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ W ZAKRESIE
ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW POEKSPLOATACYJNYCH Z CELAMI
PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I WYMAGANIAMI OCHRONY ZŁÓŻ
PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE
art. 80 ust. 1 p. 5
W razie likwidacji ZG przedsiębiorca jest zobowiązany przedsiębrać środki niezbędne w celu
ochrony środowiska oraz rekultywacji i zagospodarowania terenów
po działalności
górniczej.
art.80 ust. 2
Do rekultywacji i zagospodarowania w/w terenów przepisy o ochronie gruntów rolnych i
leśnych stosuje się odpowiednio. I dalej:
Z zastrzeżeniem przepisów art. 109 ust. 1, p.5 w sprawach dotyczących rekultywacji i
zagospodarowania terenów właściwe są organy określone w tych przepisach (a więc
starosta). Zastrzeżenie to dotyczy nadzoru i kontroli przebiegu rekultywacji i
zagospodarowania terenów po działalności górniczej (w fazie likwidacji ZG) przez organy
nadzoru górniczego.
W PZZ należy określić…… sposób rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po
działalności górniczej. (Rozporządzenie MŚ o PZZ (z 18 grudnia 2001 r.) - & 2 ust. 2 p.11)
W planie ruchu ZG (Rozporządzenia MSWiA z 14 czerwca 2002 r.) należy ująć wymagania
dotyczące zamierzeń w zakresie ograniczania i usuwania ujemnych wpływów działalności
górniczej.
OGÓLNIKOWOŚĆ ZAPISÓW I NIEPRECYZYJNE ROZDZIELENIE
TERMINU REKULTYWACJI I ZAGOSPODAROWANIA POWODUJE
NIESPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ PRZEZ RÓŻNE PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE
ZA NIE I KONTROWERSJE CO DO ZAKRESU TYCH DZIAŁAŃ.
BRAKI I NIEŚCISŁOŚCI BĘDĄCE ŹRÓDŁEM PROBLEMÓW W EFEKTYWNYM
ZAGOSPODAROWANIU TERENÓW POEKSPLOATACYJNYCH
► Rozproszenie, brak spójności i zbyt ogólnikowy charakter podstawowych
definicji: rekultywacji terenu, kierunku rekultywacji, zagospodarowania terenów
pogórniczych
nie sprzyja kompleksowemu i racjonalnemu prowadzeniu procesów rekultywacji i
zagospodarowania terenów pogórniczych
► Zawężenie problematyki wykorzystania terenu pogórniczego bez zwrócenia
uwagi na możliwości tworzenia nowych wartości przyrodniczych
ogranicza możliwość działania zwłaszcza na obszarach cennych przyrodniczo
►
Brak sprecyzowania
rekultywacji
zakresu
dokumentacji
rekultywacyjnej,
projektu
dotkliwy zwłaszcza w odniesieniu do kopalin pospolitych i małych złóż. Nakładanie się
braku doświadczenia i kompetencji niektórych wykonawców takich dokumentów (brak
odpowiednich uprawnień) z brakiem doświadczenia i kompetencji organów decyzyjnych
(starostowie). Może to prowadzić do akceptacji błędnych rozwiązań.
► Brak rozstrzygnięć w zakresie powiązania z sobą sposobu ochrony
pozostawionych w złożu zasobów kopaliny (gwarancja dostępności) ze
sposobem rekultywacji i zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych
powoduje w większości przypadków utratę możliwości wznowienia wydobycia i nie sprzyja
ochronie zasobów kopalin
►Ograniczenie rozpatrywania problemów rekultywacji i zagospodarowania
terenów pogórniczych do obszarów pojedynczych złóż.
►Brak dostatecznych regulacji prawnych odnośnie wykorzystania terenów po
eksploatacji wielu sąsiadujacych z sobą złóż
►Brak powiązania rekultywacji z planami zagospodarowania przestrzennego (inne
organy decyzyjne, brak odpowiednich regulacji)
powoduje chaos rekultywacyjny, możliwe zagrożenia dla środowiska, utrudnia
możliwości prowadzenia kompleksowej rekultywacji sąsiadujących z sobą złóż
(konieczność jej prowadzenia widoczna jest zwłaszcza w przypadku złóż
kruszyw naturalnych p-ż, których granice wyznaczono zgodnie z granicami
nieruchomości gruntowych)
POSTULOWANY zakres uzupełnień i zmian
1.
2.
Uwzględnienie w POŚ tworzenia nowych wartości środowiska (krajobrazowych i
przyrodniczych) w wyniku działalności górniczej
Wprowadzenie w PGG definicji:
- wykorzystania terenów likwidowanych kopalń (ze specyfikacją możliwego kierunku
zagospodarowania terenów pogórniczych)
- wymaganie bardziej dokładnego określania w PZZ przewidywanego sposobu
wykorzystania terenu pogórniczego
- wprowadzenie obowiązku sporządzania w fazie likwidacji kopalni projektu gospodarki
złożem likwidowanej kopalni i wykorzystania terenu pogórniczego, uzgadnianego z
właściwymi organami samorządu terytorialnego (gminą)
3.
Powiązanie koncepcji i zakresu rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych
z dokumentami planistycznymi (MPZP) i planami ochrony środowiska.
Wprowadzenie obowiązku opracowywania planów gospodarki złożami i wykorzystania
terenów poeksploatacyjnych (w skali gminy, powiatu, województwa, kraju) i ich włączenie
do dokumentów planistycznych
4.
Wprowadzenie zapisu o potrzebie uzgadniania kierunków wykorzystania terenu
pogórniczego z wymaganiami ochrony zasobów kopaliny pozostawionych w złożu dla
zapewnienia ich dostępności dla możliwej przyszłej eksploatacji.
SPOSÓB WYKORZYSTANIA TERENU POEKSPLOATACYJNEGO
Naziemny:
krajobrazowy, rekreacyjny, ochronny, dydaktyczny (geologiczny)
przyrodniczo – ochronny(tworzenie nowych siedlisk)
gospodarczy: rolniczy,
leśny,
przemysłowy,
składowanie i magazynowanie odpadów
budowlany: mieszkaniowy
specjalny (kulturowy, sakralny, rekreacyjny)
Wodny:
krajobrazowy-rekreacyjny,
przyrodniczo – ochronny (tworzenie nowych siedlisk)
gospodarczy (rybno-hodowlany, retencyjny)
Podziemny:
muzealny, sanatoryjny, laboratoryjny-naukowy,
gospodarczy (składowanie i magazynowanie odpadów, zakłady przemysłowe)
zachowawczy (zapewniający dostępność pozostawionego złoża)
DZIĘKUJĘ ZA
CHĘĆ
WYSŁUCHANIA
