D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

Sygnatura akt II C 993/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Łódź, dnia 31 października 2014 r.
Sąd Okręgowy w Łodzi II Wydział Cywilny w następującym składzie:
Przewodniczący:S.S.O. Paweł Filipiak
Protokolant:sek. sąd. Sylwia Lewy
po rozpoznaniu w dniu 31 października 2014 r. w Łodzi
sprawy z powództwa L. S.
przeciwko M. S.
o zapłatę 100.800 złotych
1. uchyla nakaz zapłaty z dnia 29 kwietnia 2013 roku wydany przez Sąd Okręgowy w Łodzi w
postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt II Nc 105/13 i:
a) zasądza od M. S. na rzecz L. S. kwotę 90 000 (dziewięćdziesiąt tysięcy) złotych z odsetkami
ustawowymi od dnia 31 października 2012 roku do dnia zapłaty,
b) oddala powództwo w pozostałej części,
c) nie obciąża M. S. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu i nieuiszczonych kosztów sądowych;
2. nakazuje ściągnąć od L. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi z roszczenia
zasądzonego w pkt. 1a kwotę 550 (pięćset pięćdziesiąt) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów
sądowych;
3. przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz
adwokata W. B. kwotę 4.428 (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) złotych brutto tytułem
nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.
Sygn. akt II C 993/13
UZASADNIENIE
Pozwem z dnia 12 kwietnia 2013 roku powód L. S. wniósł przeciwko pozwanemu M. S. o zasądzenie kwoty 100 800
złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym
kosztów zastępstwa procesowego. W pozwie zawarł wniosek o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym,
podnosząc, że jest w posiadaniu weksla własnego „bez protestu” wystawionego przez pozwanego, stanowiącego
zabezpieczenie umowy pożyczki zawartej między stronami w dniu 29 września 2011 roku. Powód wniósł także o
zwolnienie od kosztów sądowych. /pozew – k. 2-3/
Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zwolnił L. S. od kosztów sądowych w całości. /
postanowienie – k. 24/
W dniu 29 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym o sygn. akt
II Nc 105/13, którym nakazał pozwanemu M. S., aby na podstawie weksla zapłacił powodowi kwotę 100 800 złotych
z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3 617 złotych tytułem zwrotu
kosztów postępowania. /nakaz zapłaty – k. 25/
W dniu 27 maja 2013 roku pozwany złożył zarzuty od nakazu zapłaty wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa
w całości, a także zasądzenie kosztów postępowania. Wskazał, że wypełniony przez powoda weksel jest nieważny ze
względu na to, iż wyznaczona w nim data płatności jest wcześniejsza niż data jego wystawienia. Ponadto, podniósł, że
dokonał całkowitej spłaty zaciągniętej pożyczki. Wniósł także o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty i zawieszenie
postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie karnej 1 Ds. 391/13 oraz o zwolnienie
od kosztów sądowych w całości. /zarzuty – k. 28-33/
Postanowieniem z dnia 23 lipca 2013 roku o sygn. akt II Nc 105/13 Sąd Okręgowy w Łodzi wstrzymał wykonanie
nakazu zapłaty z dnia 29 kwietnia 2013 roku do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy. /postanowienie – k. 48/
Postanowieniem z dnia 23 lipca 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zwolnił M. S. od kosztów sądowych w zakresie opłaty
od zarzutów od nakazu zapłaty w całości. /postanowienie – k. 49/
W dniu 29 listopada 2011 roku pozwany wniósł o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego W.
B.. /wniosek – k. 79-80/
Postanowieniem z rozprawy z dnia 3 grudnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi ustanowił dla pozwanego
pełnomocnika z urzędu, którego wyznaczenie zlecił Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Ł. ze wskazaniem, iż
pozwany wnosił o ustanowieniem pełnomocnika w osobie radcy prawnego W. B.. / protokół rozprawy – k. 89/
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 29 września 2011 roku L. S. i M. S. zawarli pisemną umowę, na mocy której powód udzielił pozwanemu
pożyczki w kwocie 90 000 złotych. Pożyczka ta miała być zwrócona do dnia 31 grudnia 2011 roku wraz z odsetkami
kapitałowymi w wysokości 12% od pierwotnej kwoty. Umowa została zawarta w obecności żony powoda A. S. (1), która
przygotowywała wszelkie potrzebne dokumenty. Pozwany podpisał umowę. /umowa pożyczki – k. 18, 56; zeznania
świadka A. S. (1) – k. 115-116; częściowo zeznania pozwanego M. S. – k. 167v/
Na zabezpieczenie umowy pożyczki z dnia 29 września 2011 roku M. S. wystawił weksel własny in blanco „bez
protestu”, który podpisał. Do weksla dołączono deklarację, zgodnie z którą remitent - L. S. - miał prawo wypełnić
weksel poprzez wpisanie sumy wekslowej w wysokości zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki pomniejszonego
o wpłaty dokonane na poczet tego zobowiązania oraz powiększonego o odsetki umowne należne w dacie płatności
weksla. Jako dzień płatności weksla miał zostać wpisany dzień następujący po 14 dniach od daty wymagalności
wierzytelności, a jako dzień wystawienia dzień następujący po dniu wymagalności wierzytelności. Jako miejsce
płatności miało zostać wskazane miejsce zamieszkania remitenta właściwe w dniu płatności weksla. Jako osobę na
rzecz której miała zostać dokonana zapłata remitent miał prawo wpisać siebie. /deklaracja wekslowa – k. 19, 57;
częściowo zeznania pozwanego M. S. – k. 167v/
Od 2010 roku powód udzielał pozwanemu także innych pożyczek na prowadzenie lombardu, które również były
zabezpieczane wekslami i różnie oprocentowane. M. S. spłacił tylko jedną pożyczkę udzieloną w kwocie 1 750 złotych,
a nadto regularnie płacił odsetki kapitałowe od pożyczonych kwot. /zeznania powoda L. S. – k. 128-130; zeznania
świadka A. S. (1) – k. 115-116; częściowo zeznania świadka A. S. (2) – k. 121v-123; częściowo zeznania pozwanego M.
S. – k. 167v/
Pozwany nie spłacił kwoty głównej pożyczki z dnia 29 września 2011 roku, ale dokonywał comiesięcznych wpłat w
różnych kwotach, które były zaliczane na poczet odsetek kapitałowych. Na potwierdzenie wpłat nie były wystawiane
żadne pokwitowania. /zeznania powoda L. S. – k. 128-130; zeznania świadka A. S. (1) – k. 115-116; częściowo zeznania
świadka A. S. (2) – k. 121v-123/
Weksel został wypełniony przez L. S. w ten sposób, że jako miejsce wystawienia wpisano Ł., jako datę wystawienia 15
stycznia 2012 roku a jako datę płatności 14 stycznia 2012 roku. Jako miejsce płatności wskazano Ł. ulicę (...). Weksel
został wypełniony na sumę 100 800 złotych. /weksel – k. 17/
Dnia 24 października 2012 roku powód poinformował pozwanego o wypełnieniu weksla i wezwał do jego wykupu, a
także do wykupu innych wystawionych przez niego weksli wraz odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia doręczenia
wezwania. Pozwany otrzymał pismo powoda w dniu 31 października 2012 roku, jednakże nie dokonał wykupu weksla.
/wezwanie – k. 21; potwierdzenie – k. 22/
W dniu 20 listopada 2011 roku M. S. złożył do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez L. S.
przestępstwa uporczywego nękania i kierowania gróźb karalnych, na podstawie którego Prokuratura Rejonowa Ł. w
Ł. wszczęła śledztwo. Postanowieniem z dnia 29 maja 2013 roku sprawa została umorzona wobec stwierdzenia, iż brak
jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa. Postanowienie to zostało utrzymane
w mocy przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi. /zawiadomienie – k. 1-10; postanowienie – k. 82–83;
postanowienie – k. 93 z akt sprawy karnej 1 Ds. 391/13/
Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się przede wszystkim na dokumentach w postaci weksla, deklaracji
wekslowej i umowy pożyczki, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała.
Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, a także świadka A. S. (1), gdyż korespondowały ze sobą i znalazły częściowo
potwierdzenie w depozycjach pozostałych świadków, a także dokumentach prywatnych. Istotne było, że zarówno
powód, jak i świadek nie potrafili wskazać dokładnej kwoty jaką pozwany wpłacił na poczet odsetek od udzielonej
kwoty pożyczki, aczkolwiek przyznali zgodnie, że pozwany wpłacał co miesiąc różne kwoty, które były zaliczane na
poczet odsetek, jednak kwota główna nie została spłacona.
Sąd jedynie wspierająco posłużył się zeznaniami świadków E. Ż. i W. Ż., albowiem dysponowali oni jedynie
ogólnymi informacjami o przedmiocie sprawy. Świadkowie wiedzieli tylko, że pozwany miał długi wobec powoda
i że wszelkie dokonywane spłaty były w pierwszej kolejności przeznaczane na odsetki, jednakże nie byli w stanie
określić ich wysokości, ani też wartości pobranych pożyczek. Częściowo także Sąd wykorzystał zeznania A. S. (2), która
potwierdziła, że pozwany pożyczał pieniądze od powoda i miał wobec niego liczne długi, które zostały zabezpieczone
wekslami. Zeznania wskazanych świadków, mimo iż zawierały niewiele szczegółów, pokrywały się co do węzłowych
kwestii, wobec czego zostały uznane za zgodne z prawną i obiektywne.
Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego w części w jakiej wskazywał, iż nie pożyczał od powoda kwoty 90 000 złotych
oraz, że dokonał spłaty wszystkich pożyczek, albowiem nie dysponował żadnymi dowodami na potwierdzenie swych
słów, a nadto jego zeznania w tym względzie nie były spójne. Pozwany sam przyznał, że powód udzielił mu kilku
pożyczek, które zabezpieczane były wekslami a także, że we wrześniu 2011 roku podpisał w obecności żony powoda
kolejną umowę. Podał jednocześnie, że przy dokonywaniu comiesięcznych wpłat nie brał żadnych pokwitowań i nimi
nie dysponuje. Sąd pominął jednocześnie wszelkie okoliczności związane z prowadzeniem przez pozwanego lombardu
i chęcią odkupienia go przez powoda, gdyż okoliczności te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.
W pierwszej kolejności należało zważyć, iż Sąd nie widział konieczności zawieszania niniejszego postępowania do
czasu rozstrzygnięcia sprawy prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową w Łodzi na podstawie art. 177 § 1 pkt. 4 k.p.c.,
ponieważ ustalenie popełnienia ujawnionych czynów nie mogło mieć wpływu na rozstrzygnięcie cywilne, zwłaszcza, że
pozwany już w zarzutach od nakazu zapłaty podnosił, że rzeczywiście zawarł umowę z powodem i w całości ją spłacił.
Powód dochodził zapłaty należności na podstawie weksla własnego „bez protestu” niezupełnego w chwili jego
wystawienia, a zatem podstawą żądania pozwu był art. 104 w zw. z art. 28 zd. 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku
prawo wekslowe ( Dz. U. Nr 37 z 1936 roku poz. 282 ze zm.), zgodnie, z którym wystawca weksla własnego odpowiada
za zapłatę weksla.
Punktem wyjścia dla rozważań prawnych jest w niniejszej sprawie kwestia ważności weksla w związku z określoną w
nim datą płatności.
Stosownie do treści art. 33 ustawy prawo wekslowe weksel może być płatny za okazaniem, w pewien czas po okazaniu,
w pewien czas po dacie albo w oznaczonym dniu. Weksle z innymi terminami płatności lub z kilku następującymi po
sobie terminami są nieważne. Zgodnie z utrwalonym w doktrynie poglądem również wskazanie niemożliwego terminu
płatności powoduje nieważność weksla (art. 94 k.c. w zw. z art. 116 k.c.). Będzie to miało między innymi miejsce
wówczas, gdy termin płatności jest wcześniejszy od daty wystawienia weksla, albowiem takie zobowiązanie wekslowe
jest niewykonalne (I. Rosenblüth, Prawo wekslowe, s. 74).
W przedmiotowej sprawie data wystawienia weksla została oznaczona na dzień 15 stycznia 2012 roku, zaś data
płatności na dzień 14 stycznia 2012 roku, a zatem o dzień wcześniej, co automatycznie pociągało za sobą nieważność
weksla, jednakże nie przesądzało o konieczności oddalenia powództwa.
W rozważanej sprawie powód już w pozwie powołał się na umowę pożyczki łączącą strony, którą weksel ten miał
zabezpieczać, zaś pozwany oprócz zarzutów wynikających z prawa wekslowego, podniósł również zarzuty ze stosunku
podstawowego, wskazując, że pożyczkę i związane z nią odsetki w całości spłacił. W postępowaniu nakazowym
dopuszczalne jest już po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty rozpatrywanie podstawy faktycznej i prawnej
wynikającej z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym wystawiony został weksel pod warunkiem
powołania się już w pozwie na obie podstawy (weksel i tzw. stosunek podstawowy) albo oparcia zarzutów skierowanych
przeciwko nakazowi wydanemu na podstawie weksla na okolicznościach wynikających ze stosunku podstawowego
(por. uchwała SN z dnia 7 stycznia 1967 roku, III CZP 19/69; wyrok SN z dnia 3 października 2000 roku, I CKN
1120/98).
Z uwagi na powyższe Sąd miał obowiązek dokonania oceny zgłoszonego żądania na podstawie zawartej umowy.
W dniu 29 września 2011 roku strony zawarły ważną pisemną umowę pożyczki w rozumieniu art. 720 § 1 i § 2 k.c., na
mocy której dający pożyczkę L. S. przeniósł na własność biorącego M. S. kwotę 90 000 złotych, którą ten zobowiązał
się zwrócić z odsetkami w wysokości 12% w terminie do 31 grudnia 2011 roku. Umowa ta została podpisana przez
obie strony, zaś postępowanie karne nie wykazało, ażeby powód wymógł na pozwanym złożenie podpisu w sposób
bezprawny.
W świetle przeprowadzonych dowodów nie ulegało wątpliwości, że pozwany pożyczki tej nie spłacił, przy czym
to na nim zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego. Pozwany nie przedstawił
jednakże żadnych kwitów czy rachunków, które potwierdzałyby że dokonywał wpłat na poczet tej konkretnej umowy
i spłaty zadłużenia kwoty głównej. Sam podawał, że powód udzielił mu kilku pożyczek oraz, że spłacał mu częściowo
odsetki. Niewątpliwy fakt udzielenia pozwanemu pożyczki w wysokości 90.000 zł (potwierdzonej umową i deklaracją
wekslową) i brak jakichkolwiek dowodów wskazujących na spłatę należności głównej z tej pożyczki prowadzi do
wniosku o zasadności powództwa co do należności głównej z tytułu umowy pożyczki, to jest kwoty 90.000 zł.
Inaczej rozstrzygnięcie przedstawia się w przypadku odsetek kapitałowych, żądanych przez stronę powodową. W
tym bowiem wypadku nie ulega wątpliwości, że odsetki te były spłacane – przyznał to sam powód – aczkolwiek nie
wiadomo dokładnie w jakim czasie, ani w jakiej wysokości. Sąd uznał, że odsetki umowne od kwoty kapitału zostały
uregulowane w całości lub w niesprecyzowanej bliżej części, albowiem wszyscy świadkowie zgodnie wskazywali, iż
powód co miesiąc uiszczał na rzecz powoda kwoty właśnie tytułem spłaty odsetek. Brak dowodów zapłaty obciąża tu
w jednakowej mierze obie strony. Zaś z regulacji art. 6 k.c. wynika, iż to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia
wysokości swojego roszczenia. Mając więc na uwadze to, że odsetki były przez pozwanego spłacane, a powód nie
udowodnił, czy i w jakiej wysokości należą mu się dalsze odsetki kapitałowe, powództwo w tym zakresie podlegało
oddaleniu.
Z tych przyczyn Sąd uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę
90 000 złotych a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.
Sąd uznał, iż powodowi należały się odsetki ustawowe za opóźnienie w spłacie pożyczki zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 k.c.
Termin zwrotu pożyczki był określony w umowie na dzień 31 grudnia 2011 roku, w którym to terminie nie została ona
spłacona, a zatem już od tego dnia pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem zobowiązania. Powód zażądał
odsetek ustawowych od dnia 31 października 2012 roku, a więc w terminie późniejszym, i od tej daty zasądził je Sąd.
O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 100 i 102 k.p.c. Powód przegrał sprawę w 11%, a zatem Sąd
zasądził od niego kwotę 550 złotych na rzecz Skarbu Państwa tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, na które
złożyła się opłata od pozwu 1 260 złotych i opłata od zarzutów od nakazu zapłaty (3780 złotych), od której pozwany był
zwolniony. Mając na względzie sytuację majątkową i zdrowotną pozwanego Sąd nie obciążył go obowiązkiem zwrotu
kosztów na rzecz przeciwnika ani kosztów sądowych uznając, iż będzie to dla niego nadmiernym obciążeniem. O
kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł w oparciu o na podstawie art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca
1982 roku o radcach prawnych (Dz.U.2014.637 j.t.) w zw. z § 2 ust. 1 i 3 w zw. z § 6 pkt. 6 i § 15 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490
j.t.) i zasądził na rzecz radcy prawnego W. B. kwotę 4 428 złotych powiększoną o 23% stawkę podatku VAT.