Biologia atrakcyjności fizycznej człowieka

1
Wykład monograficzny pod tytułem:
Biologia atrakcyjności fizycznej człowieka
Liczba godzin: 15; czyli 7 spotkań po 2 godziny lekcyjne (1,5 h zegarowej) i 1 spotkanie na 1
godzinę (45 minut).
Prowadzący: dr hab. KRZYSZTOF KOŚCIŃSKI
Zakład Ekologii Ewolucyjnej Człowieka, Instytut Antropologii, Wydział Biologii, UAM
Kontakt: pokój H2.44 (2. piętro),
tel: 669-28-40-40,
e-mail: [email protected]
Dyżur (semestr zimowy 2014/15): czwartki, godz. 12:00-13:30.
2
Wykład 1
Kwestie organizacyjne
Podstawy statystyki
Teoria ewolucji biologicznej
3
Warunki zaliczenia, zasady oceniania
Podstawa do oceny: esej dotyczący biologii atrakcyjności (długość ok. 2 stron).
Osoba, która opuściła 3 lub więcej spotkań nie może otrzymać oceny wyższej niż 3.
W sytuacjach spornych możliwy jest ustny sprawdzian.
4
Treści kształcenia
 Biologiczne podłoże doznań estetycznych ze szczególnym uwzględnieniem postrzegania
atrakcyjności fizycznej.
 Postrzeganie atrakcyjności fizycznej jako ewolucyjne przystosowanie do zachowań
międzyosobniczych.
 Upodobania estetyczne jako efekty uboczne sposobu funkcjonowania układu nerwowego.
 Mechanizmy ewolucji wyglądu ludzkiego ciała i preferencji dla niego drogą doboru naturalnego i
płciowego.
 Preferencje partnerskie jako wynik interakcji czynników genetycznych i niegenetycznych (stanu
psychicznego i fizjologicznego, warunków ekologicznych, doświadczenia osobniczego).
 Społeczne konsekwencje ewolucyjnie ukształtowanych reakcji na atrakcyjność fizyczną (relacje
międzypłciowe, praca zawodowa, werdykty sądu, wybory polityczne, uprzedzenia).
5
Efekty kształcenia (umiejętności i kompetencje studenta):
 Po zakończeniu modułu student potrafi:
 Wskazać części mózgowia związane z percepcją atrakcyjności i omówić mechanizmy neuronowe
wpływające na odczucia estetyczne.
 Przedstawić potencjalne korzyści związane z wyborem partnera atrakcyjnego fizycznie.
 Przedyskutować ewolucyjne i nie-ewolucyjne uwarunkowania postrzegania atrakcyjności.
 Wymienić przyczyny zarówno zgodności jak i rozbieżności osób w sposobie postrzegania
atrakcyjności fizycznej.
 Omówić konsekwencje społeczne postrzegania atrakcyjności.
6
Literatura (polskojęzyczna)
1. Nancy Etcoff, 2002, Przetrwają najpiękniejsi. CiS i W.A.B., Warszawa
2. Bogusław Pawłowski (red.), 2009, Biologia atrakcyjności człowieka. Wydawnictwa Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa
3. Milan Čabrić, Leszek Pokrywka, 2010, Piękno ciała. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa
4. Krzysztof Kościński, 2007, Atrakcyjność twarzy: biologiczne podłoże, społeczne konsekwencje.
Academy of Aesthetic and Anti-Aging Medicine, 2, 36-40
5. Materiały na stronie internetowej Krzysztofa Kościńskiego
(http://www.staff.amu.edu.pl/~krzychu/html/index.php?page=refer)
7
Statystyka
Zjawiska biologiczne są międzyosobniczo zróżnicowane (szczególnie te wyrażane liczbowo).
Często nie można podać konkretnej informacji, która odnosiłaby się do całego gatunku.
Posługujemy się miarami statystycznymi (np. średnia, odchylenie standardowe).
Międzyosobniczo są zróżnicowane też
atrakcyjność fizyczna i postrzeganie atrakcyjności fizycznej
8
Wnioskowanie o całości (populacji) na podstawie części (próby)
próba
populacja
9
Podstawowe pytania badawcze
1. Jakie coś jest?
2. Czy coś jest takie samo jak coś innego?
3. Czy coś zależy od czegoś innego?
10
1. Jakie coś jest?
miara centralna: średnia ( x , M), mediana (Me)
miara precyzji: błąd standardowy (SE), przedział ufności (np. 95%-owy; CI – confidence interval)
(przedział „średnia  2SE” daje z grubsza 95%-owy przedział ufności)
Wypowiedź „Atrakcyjność blondynek wynosiła 5,32 ( 0,11).” rozumiemy tak:
– średnia atrakcyjność w próbie = 5,32
– średnia atrakcyjność w populacji  (5,32 – 0,22 ; 5,32 + 0,22) = (5,10 ; 5,54).
11
2. Czy coś jest takie samo jak coś innego?
Zwykle chodzi o równość średnich.
Zwykle dwóch (M1 = M2), ale nieraz większej ich liczby (M1 = M2 = M3).
Poziom istotności (p, P, ): im mniejszy, tym bardziej pewni jesteśmy, że średnie są różne.
p > 0,05  nie ma podstaw by sądzić że M1  M2
p < 0,05  uznajemy, że M1  M2
p < 0,001  jesteśmy niemal całkowicie pewni, że M1  M2
p = ryzyko pomyłki przy wniosku, że M1  M2
np. p = 0,02  stwierdzamy, że M1  M2, ale jest dwu-procentowe ryzyko, że się mylimy
Wartość 0,05 to umowna granica statystycznej istotności (5%-owe ryzyko pomyłki)
12
3. Czy coś zależy od czegoś innego?
(1) czy zależy, (2) jak silnie zależy, (3) jaki jest kierunek zależności.
Współczynnik korelacji (r):
1
0,8
0,5
0,2
0
-0,2
-0,5
-0,8
-1
doskonała
silna
umiarkowana
słaba
brak zależności
słaba
umiarkowana
silna
dokonała
dodatnia
ujemna
Poziom istotności współczynnika korelacji: p < 0,05  zależność jest statystycznie istotna
13
Korelacja a przyczynowość, obserwacja a eksperyment
Korelacja między A i B nie oznacza związku przyczynowego między nimi.
Możliwości: (1) A  B, (2) B  A, (3) A  C  B.
Zaleta eksperymentu: można wykazać przyczynowość
Wada eksperymentu: nie zawsze jest wykonalny
Zaleta obserwacji: realizm (adekwatność ekologiczna)
Wada obserwacji: trudno wykazać przyczynowość
14
Prawidłowość statystyczna to nie reguła bezwyjątkowa
„Mężczyźni są wyżsi niż kobiety” – nie każdy mężczyzna od każdej kobiety
„Średnia wysokość ciała mężczyzn jest większa niż średnia wysokość ciała kobiet”
„Im większa wysokość ciała tym większa masa ciała”
„Osoby od znacznej wysokości ciała są, średnio rzecz biorąc,
cięższe od osób o niewielkiej wysokości ciała”
Prawidłowość statystyczna nie odnosi się do wszystkich (i niekoniecznie do Ciebie)
15
Mechanizmy ewolucji
Lamarkizm (Jean Lamarck 1809): (1) skłonność do rozwoju, (2) dziedziczenie cech nabytych
Katastrofizm (Georges Cuvier 1812): naturalistyczna zagłada & boska kreacja
Darwinizm (Charles Darwin 1859): (1) zróżnicowanie, (2) dziedziczenie, (3) dobór naturalny
Mendelizm (Gregor Mendel 1866  1900): korpuskularna teoria dziedziczenia
Neodarwinizm = syntetyczna teoria ewolucji (1930’-40’): darwinizm połączony z genetyką
Dobór płciowy (Charles Darwin 1871): powstawanie przesadnych cech, ♀  ♂, ♂  ♂
Altruizm krewniaczy (William Hamilton 1964): samolubny gen, dostosowanie łączne
Altruizm odwzajemniony (Robert Trivers 1971): „oko za oko”
Socjobiologia (Edward Wilson 1975): zachowania i struktury społeczne są wynikiem ewolucji
Psychologia ewolucyjna (Darwin 1872, Lorenz, Tinbergen 1950’, Buss 1999): procesy psychiczne
to wytwór ewolucji
16
Nie każdy wytwór ewolucji to adaptacja
pępowina – adaptacja
pępek – produkt uboczny
kształt pępka – cechy przypadkowe
dryf genetyczny, migracja, zmiany środowiska
dostosowanie populacji nie jest optymalne
17
Wyjaśnienie ewolucyjne a introspekcja
„Chodzę na randki z młodymi kobietami nie dlatego, że są płodne, ale dlatego, że mi się podobają”
„Jem ciastka nie dlatego, że mają składniki odżywcze, tylko dlatego, że mi smakują
(lubię słodki smak)”
„Serce bije, żeby uspokajać niemowlę”
18
Nauka o atrakcyjności a kwestie pozanaukowe
1. Światopogląd (religia) a ewolucja.
– powstanie ciała
– powstanie psychiki (dusza)
2. Atrakcyjność a rasizm i eugenika.
– zróżnicowanie jakości biologicznej jest istotą darwinizmu  istnieją „lepsi” i „gorsi”
– dostrzeganie zróżnicowania nie oznacza dyskryminacji
3. Tezy nieprzyjemne i obraźliwe.