Współpraca bibliotek systemu biblioteczno – informacyjnego

„Biblioteki w procesie dydaktycznym i badaniach naukowych”
Biblioteka Politechniki Łódzkiej, Łódź 25-27 czerwca 2008
Współpraca bibliotek systemu
biblioteczno – informacyjnego
wybranych uczelni
technicznych ze środowiskiem
naukowym w świetle badań
ankietowych
Anna Ptak, Krystyna Masikowska, Aneta Malec, Beata Ignaczak
Biblioteka Politechniki Łódzkiej
Cel badań
Celem badań było uzyskanie informacji na temat współpracy
bibliotek systemu biblioteczno-informacyjnego ze środowiskiem
akademickim w zakresie gromadzenia, opracowania i
udostępniania zbiorów oraz informacji naukowej, a także relacji
między bibliotekarzami a użytkownikami.
W badaniach uwzględniono biblioteki:
filialne
wydziałowe
instytutowe
katedr
inne (studiów, zakładów)
Celowo pominięto biblioteki główne.
Survey Monkey
Ankietę skierowano do bibliotek
18 uczelni technicznych w Polsce.
Oszacowano, że w wybranych uczelniach
istnieje ok. 270 bibliotek systemu.
Sposoby uzyskania ankiet
poprzez listę dyskusyjną
Dyrektorów Bibliotek Uczelni
Technicznych
poprzez bezpośrednie
wysłanie maili do bibliotek z
linkiem do ankiety
25 ankiet
76 ankiet
11 nadesłanych ankiet
było niekompletnych
ostatecznie próba
badawcza objęła
90 bibliotek
Rodzaje badanych bibliotek
9 filialnych, 30 wydziałowych, 34 instytutowych,
10 katedralnych, 7 innych (m.in. zakładów, studiów)
katedralne
11%
inne
filialne
8%
10%
wy działowe
33%
insty tutowe
38%
ankieta zawierała
28 pytań
2
2
pytania formalne
pytania otwarte
24
pytania wyboru
5 bloków tematycznych
ogólne uwarunkowania działalności bibliotek
gromadzenie i selekcja księgozbioru
opracowanie i udostępnianie zbiorów
informacja naukowa
relacje miedzy bibliotekarzami
a pracownikami naukowymi
Ogólne uwarunkowania wpływające na
współpracę bibliotek ze środowiskiem
sposób
finansowania
sytuacja
lokalowa
stopień
automatyzacji
kwalifikacje
personelu
71 % bibliotek finansowanych jest przez własne jednostki
organizacyjne
9 % bibliotek nie posiada samodzielnego pomieszczenia
17 % bibliotek nie dysponuje czytelnią
41 % bibliotek nie posiada stanowisk komputerowych dla
użytkowników
Personel
Struktura zatrudnienia
dodatkowe
zajęcie
13%
niepełny etat
10%
cały etat
77%
51 bibliotek prowadzonych jest przez jedną osobę
22 biblioteki obsługiwane są przez osoby, których opieka nad
biblioteką stanowi dodatkowy obowiązek służbowy
Personel c.d.
struktura wykształcenia
techniczne
25%
inne
25%
bibliotekarskie
50%
Gromadzenie i selekcja zbiorów
największy i najbardziej istotny obszar współpracy
pomiędzy bibliotekami a środowiskiem akademickim
Czy istnieje wspólna, uzgodniona
z władzami jednostki
organizacyjnej, polityka
gromadzenia zbiorów?
Czy pracownicy naukowi pomagają
w selekcji księgozbioru?
tak
59%
nie
41%
tak
73%
nie
27%
Wpływ użytkowników
na politykę gromadzenia
zbiorów
Inicjatywy podejmowane
przez biblioteki w
zakresie gromadzenia
księgozbioru
w 80 % bibliotek
użytkownicy mają wpływ
na dobór księgozbioru,
głównie poprzez ustną
propozycję zakupu
zbiorów oraz składanie
dezyderatów
70 % badanych bibliotek
podejmuje takie
inicjatywy przedstawiając
użytkownikom wykazy z
propozycjami zakupu oraz
organizując wystawy
nowości wydawniczych
Opracowanie zbiorów
Czy pracownicy naukowi pomagają przy opracowaniu zbiorów?
tak 28%
hasła przedmiotowe
słowa kluczowe
klasyfikacja (np. UKD)
nie
72%
Istnieje potrzeba współpracy pracowników
naukowych z bibliotekami na płaszczyźnie
rzeczowego opracowania zbiorów.
Udostępnianie zbiorów
Komu biblioteki wypoŜyczają zbiory na zewnątrz?
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
pr a c. w ł. jedn .
st u d. w ł. jedn .
pr a c. u czeln i spoza st u d.u czeln i spoza
jedn . or g .
jedn .or g .
in n y m
n ie w y poży cza ją
Wypożyczanie międzybiblioteczne
jedna z form udostępniania zbiorów na zewnątrz
Czy biblioteka pośredniczy w wypożyczaniu międzybibliotecznym?
bezpośrednio
sprowadza
materiały
33%
50%
17%
nie
uczestniczy
odsyła do
biblioteki
głównej
Szkolenia dla użytkowników
Współczesna rzeczywistość zmienia oczekiwania
użytkowników względem bibliotek.
W epoce Internetu zarówno studenci, jak i pracownicy
akademiccy oczekują szybkiej, skondensowanej informacji.
Bibliotekarze wychodząc naprzeciw tym
potrzebom, wskazują w jaki sposób nawigować po
olbrzymim terenie rozwijającej się informacji.
Czy biblioteka prowadzi szkolenia dla użytkowników?
grupowe
tak 26 %
nie 74 %
indywidualne
tak 33 %
nie 67 %
Współpraca pomiędzy bibliotekami
a środowiskiem akademickim powinna
wychodzić poza obszar biblioteki.
Czy biblioteka pośredniczy w informowaniu o
okazjonalnych wydarzeniach w jednostce organizacyjnej?
tak 38 %
nie 62 %
gościnne wykłady, odczyty
wydarzenia kulturalne np. wystawy
Rola opiekuna naukowego
biblioteka
jednostka
macierzysta
opiekun naukowy
Współpraca opiekuna naukowego z bibliotekarzami
polega m.in. na:
konsultowaniu zakupów specjalistycznej literatury
pomocy w opracowaniu rzeczowym księgozbioru
doradztwie w sprawach lokalu, jego wyposażenia itp.
53% badanych bibliotek korzysta
z pomocy opiekuna naukowego
Relacje bibliotekarz - pracownik naukowy
w aspekcie psychologicznym
bariery psychologiczne w relacjach
bibliotekarz – pracownik naukowy
83% respondentów odpowiedziało, że takich
barier nie odczuwa
12% bibliotekarzy uważa, że postrzegani są
stereotypowo przez pracowników naukowych
Na postrzeganie bibliotekarza w środowisku
akademickim wpływ ma sam bibliotekarz –
jego profesjonalizm i zaangażowanie w pracę.
Pozytywy we współpracy bibliotek
z jednostką macierzystą
pomoc merytoryczna przy doborze księgozbioru
duża samodzielność bibliotekarza, otwartość dyrekcji
jednostki macierzystej na propozycje i inicjatywy
wypływające ze strony biblioteki
zaufanie do profesjonalizmu pracowników biblioteki
możliwość permanentnego kształcenia i udziału
w konferencjach
dostrzeganie zalet i osiągnięć pracowników
biblioteki
miła atmosfera, wzajemne zrozumienie, akceptacja
i życzliwość
Największe problemy we współpracy
z jednostką macierzystą
główny
problem
ograniczone środki finansowe
brak planowanego budżetu na zakup książek
brak wiary w profesjonalizm bibliotekarzy
zła komunikacja dotycząca np. informowania
o obowiązujących lekturach czy braku
systematycznej i kompletnej informacji o
publikacjach pracowników danej jednostki
trudności w wyegzekwowaniu zwrotu książek
wypożyczonych przez pracowników
Wnioski
Zebrany materiał potwierdził, że współpraca
pomiędzy
bibliotekami
a
środowiskiem
akademickim istnieje, jednak rozkłada się ona
nierównomiernie
w
różnych
aspektach
działalności bibliotecznej.
Wnioski c.d.
dobra współpraca przy kształtowaniu księgozbioru
niedostateczna pomoc przy rzeczowym
opracowaniu zbiorów
ograniczanie wypożyczeń na zewnątrz pracownikom
i studentom spoza jednostki organizacyjnej
potrzeba zwiększenia działalności marketingowej w
kwestii promowania swojej jednostki macierzystej
zbyt mała liczba bibliotek mających opiekuna naukowego
brak barier psychologicznych w relacjach
bibliotekarz – pracownik naukowy
Z badań ankietowych nie wyłania się
oczekiwany obraz symbiotycznej współpracy
jednostek organizacyjnych z bibliotekami.
Jednostki macierzyste nie zawsze czują potrzebę
posiadania biblioteki.
Użytkownicy bibliotek często nie zdają sobie
sprawy, że internetowe źródła informacji, z
których korzystają na co dzień są wynikiem
pracy bibliotekarzy.
DZIĘKUJEMY
ZA UWAGĘ
Anna Ptak
[email protected]
Krystyna Masikowska
[email protected]
Aneta Malec
[email protected]
Beata Ignaczak
[email protected]