wyrok sądu apelacyjnego w białymstoku

WYROK SĄDU APELACYJNEGO W BIAŁYMSTOKU
z dnia 7 grudnia 2006 r. Sygn. akt I ACa 593/06
Sąd może nie wyrazić zgody na cofnięcie pozwu w sytuacji określonej w art. 203 § 4 kpc. Stanowisko
Sądu w tym przedmiocie winno w formie wzmianki zostać zapisane w protokole oraz w uzasadnieniu
wyroku.
Przewodniczący
Sędziowie
- SSA Janusz Leszek Dubij (spr.)
- SSA Iwona Łapińska
- SSA Elżbieta Borowska
Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2006 r. w Białymstoku na
rozprawie sprawy z powództwa Anny Haliny L. i Henryka L. przeciwko Gminie M. o zobowiązanie do złożenia
oświadczenia woli na skutek apelacji powodów i pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 10 marca
2006 r. sygn. akt I C 1502/05 uchyla zaskarżony wyrok i postępowanie w zakresie żądania zobowiązania
pozwanej Gminy do nabycia nieruchomości za zapłatą ceny umarza, w pozostałym zakresie sprawę przekazuje
do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za drugą
instancję.
UZASADNIENIE
Powodowie Anna Halina L. i Henryk L. wnieśli o zobowiązanie pozwanej Gminy M. do złożenia
oświadczenia woli mocą którego nabędzie od powodów działki o numerze geodezyjnym 1515, 1523, 1528, 1529,
2
1549, 1556 o łącznej powierzchni 3512 m położonych w M. za odszkodowaniem w wysokości 93.570 zł. Wnieśli
ponadto o zasądzenie od pozwanej odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenie kosztów
procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazywali, że przedmiotowe działki
zostały im odebrane na rzecz Gminy M. na podstawie Zarządzenia Naczelnika Miasta i Gminy w M. nr 13/84 z
dnia 22 października 1984 r. Następnie z działek tych utworzono nowe ulice i częściowo powiększono inne.
Powodowie jednak nie otrzymali odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości.
Pozwana Gmina M. wniosła o oddalenie powództwa w całości bądź jego odrzucenie i zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego. Podnosiła, że odszkodowanie zostanie określone decyzją administracyjną na
wniosek właściciela nieruchomości, który można złożyć dopiero od dnia 1 stycznia 2001 r., zaś ustalenie zasad i
trybu wypłacenia odszkodowań zostanie określone odrębną ustawą, która nie została jeszcze uchwalona. W
zawiązku z tym pozwana powoływała się na brak legitymacji biernej w przedmiotowej sprawie.
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 10 marca 2006 r. nakazał pozwanej Gminie M. złożenie
oświadczenia woli mocą którego nabędzie od powodów Anny Haliny L. i Henryka L. działki o numerze
2
geodezyjnym 1515, 1523, 1529, 1528, 1549, 1553 o ogólnej powierzchni 3512 m położone w M. za
odszkodowaniem 37.708 zł. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie. (...)
Sąd ten ustalił, że powodowie byli właścicielami działki oznaczonej numerem geodezyjnym 369/2
położonej w M. Powódka Anna Halina L. w wyniku spadkobrania nabyła własność działki oznaczonej numerem
geodezyjnym 369/1 położonej w M. Ponadto powódka na podstawie aktu notarialnego z dnia 17 sierpnia 1959r.
nabyła działkę 369/3.
W wyniku odnowienia operatu ewidencji gruntów w M. w 1977 r. działka nr 369/1 otrzymała nr 408 i
powierzchnię 1,4467 ha, działka nr 369/2 otrzymała numer 407 i powierzchnię 0,2478 ha, zaś działka nr 369/3
otrzymała numer 406 i powierzchnię 0,5480 ha.
Zarządzeniem Naczelnika Miasta i Gminy w M. nr 13/84 z dnia 22 października 1984 r. ustalono treny
budownictwa jednorodzinnego osiedla �Zachód� w M. i podział tego terenu na działki budowlane. Teren ten
obejmował między innymi grunty należące do powodów. Zarządzenie to zostało uchylone 15 lipca 1987 r. W
wyniku podziału działek na działki budowlane i działki pod ulice z działki nr 406/1 pod ulice wydzielono część
2
2
działki nr 1549 o powierzchni 206 m oraz część działki nr 1556 o powierzchni 236 m . Z działki nr 407 pod ulice
2
2
wydzielono część działki nr 1549 o powierzchni 97 m oraz część działki nr 1556 o powierzchni 243 m .
2
Natomiast z działki nr 408 pod ulice wydzielono część działki nr 1515 o powierzchni 247 m , część działki nr 1523
o powierzchni 247 m2, działkę nr 1528 o powierzchni 346 m2, część działki nr 1529 o powierzchni 1287 m2, część
działki 1549 o powierzchni 305 m2 oraz część działki 1556 o powierzchni 298 m 2. Ogółem z nieruchomości
2
będących własnością powodów w postaci trzech działek Gmina M. zajęła i użytkuje jako ulice 3.512 m gruntów.
Sąd Wojewódzki w B. w sprawie I C 191/97 wydał w dniu 5 grudnia 1997 r. wyrok wstępny i
częściowy, w którym uznał, że powodom przysługuje usprawiedliwione co do zasady roszczenie o
odszkodowanie za szkodę poniesioną wskutek wydania przez Naczelnika Gminy M. zarządzenia nr 13/84 z 22
października 1984 r., polegającą na utracie określonych składników mienia i budynków, urządzeń, upraw
wieloletnich itp., znajdującego się na nieruchomościach stanowiących własność powodów, a przyjętych we
władanie Skarbu Państwa w latach 1984 - 1986 oraz w postacie utraconych w związku z tym pożytków. Sąd ten
ustalił odpowiedzialność Gminy M. za powstałą szkodę, oddalił powództwo wzajemne Skarbu Państwa Urzędu
Rejonowego w M. o zobowiązanie powodów do złożenia oświadczenia woli w trybie art. 231 kc. Apelację Gminy
M. od tego orzeczenia Sąd Apelacyjny w Białymstoku oddalił wyrokiem z dnia 21 kwietnia 1998 r.
W myśl art. 231 § 2 kc właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o
wartości przenoszącej znacznie wartości zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten kto wzniósł budynek lub
inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
W ocenie Sądu powodowie nie utracili prawa własności do wyżej wymienionej działki dlatego też
przysługuje im roszczenie wynikające z art. 231 § 2 kc. Zdaniem Sądu ich prawo nie może być wzruszone przez
treść ksiąg wieczystych utworzonych dla nieruchomości, albowiem zostały one utworzone po wywłaszczeniu,
które nie było prawnie skuteczne.
Na działkach należących do powodów wybudowano drogi a także wykonano sieć wodociągową, linie
energetyczne oraz oświetlenie. Wzniesiono zatem inne urządzenia w rozumieniu art. 231 § 2 kc.
Sąd wartość działki w oparciu o opinię biegłego Józefa Jaworskiego ustalił na kwotę 37.708 zł, a
wartość urządzeń na kwotę 55.298 zł. Zaistniały więc zdaniem Sądu przesłanki do uwzględnienia powództwa.
O kosztach Sąd orzekł w oparciu o art. 98 kpc.
Powyższy wyrok w pkt I i II zaskarżyli powodowie. (...)
Pozwana Gmina zaskarżyła powyższy wyrok w pkt I, III i IV. (...)
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Uwadze Sądu I instancji uszło, że powodowie cofnęli pozew w części dotyczącej złożenia oświadczenia
woli nabycia działki przez Gminę M. i wnosili o zasądzenie odszkodowania w kwocie 93.870 zł za przejęty grunt.
Pozwana wyraziła zgodę na cofnięcie pozwu w części zobowiązującej pozwaną za złożenie
oświadczenia woli.
W myśl art. 203 § 4 kpc Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy
okoliczności sprawy wskazują, że wymieniona czynność jest sprzeczna z prawem i zasadami współżycia
społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W myśl § 162 Regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów
powszechnych (Rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1987 r. Dz.U.Nr 38 poz. 48 z późn. zm.), w
razie gdy cofnięcie pozwu jest niedopuszczalne, sąd mimo złożenia przez stronę odpowiedniego oświadczenia
prowadzi nadal postępowanie, o czym informuje strony i umieszcza odpowiednią wzmiankę w protokole; o
przyczynach uznania tej czynności za niedopuszczalną wypowiada się w uzasadnieniu orzeczenia kończącego
postępowanie w sprawie.
W protokole rozprawy brak jest wzmianki wskazującej, że Sąd uznał cofnięcie pozwu za
niedopuszczalne z przyczyn wskazanych w art. 203 § 4 kpc. Brak jest również wypowiedzenia się w tej materii
Sądu w uzasadnieniu wyroku.
Ponieważ nie zachodzi sytuacja określona w art. 203 § 4 kpc, Sąd Apelacyjny stosownie do treści art.
386 § 3 kpc uchylił pkt I zaskarżonego przez strony wyroku i umorzył postępowanie w zakresie żądania
zobowiązania pozwanej od złożenia oświadczenia woli.
Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok stosownie do treści art. 386 § 4 kpc ponieważ Sąd I instancji
nie rozpoznał istoty sprawy. (...)