Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie
Transkrypt
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek - Pielęgniarstwo Studia Stacjonarne Europejski System Transferu Punktów Karta opisu przedmiotu Nazwa przedmiotu: Kod Filozofia i etyka zawodu Kierunek: Rok / Semestr II /III Rodzaj przedmiotu: Przedmiot Kierunkowy Pielęgniarstwo Specjalność: Wymiar godzin: 90 godzin Wykłady: 60 , Samokształcenie : 30, Liczba punktów ECTS 5 Prowadzący: dr hab. Halina ZBOROŃ Instytut: Nauk o Zdrowiu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gnieźnie Miejsce przedmiotu w programie studiów : przedmiot kierunkowy Cele nauczania przedmiotu : Cele poznawcze oraz dydaktyczne w zakresie nauczania filozofii : Zapoznanie studentów z podstawami filozofii pojmowanej jako intelektualna historia kultury europejskiej. Wskazanie sensu nauczania filozofii i roli filozofii w świecie współczesnym, jej wpływu na różne obszary życia społecznego. Ze względu na specyfikę studiów w ramach realizowania zajęć w szerszym stopniu uwzględniana jest tematyka antropologii filozoficznej i filozofii społecznej. Zagadnienia kondycji filozoficznej człowieka, wartościowań moralnych, w szczególności wartości życia i zdrowia odnoszone są do filozoficznej refleksji podejmującej problematykę relacji międzyludzkich, funkcjonowania jednostki w sferze publicznej, oraz jakości porządku społecznego. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania problemów filozoficznych i ‘napięć’ aksjologicznych uobecniających się w życiu człowieka zdolnego do autonomicznego, świadomego kształtowania swego życia. Cele poznawcze i dydaktyczne w zakresie nauczania etyki : Zapoznanie studentów z ogólnymi zagadnieniami etyki filozoficznej, rozróżnienie pojęć: etyka, moralność. Wprowadzenie do zagadnienia odpowiedzialnego działania i odpowiedzialności moralnej. Rozpoznanie najistotniejszych kwestii z zakresu etyki medycznej: problematyki bioetyki, etyki lekarskiej i etyki pielęgniarskiej. Opis treści kształcenia : Wykłady z filozofii zawierają następujące zagadnienia : 1. Pojęcie filozofii. Filozofia a religia i nauka. Funkcje i rola filozofii we współczesnej kulturze Zachodu. Zakres refleksji filozoficznej w ujęciu tradycyjnym (ontologia, gnoseologia, aksjologia: etyka i estetyka) oraz współczesnym (sfera prywatna a publiczna, etyka społeczna: polityczna, gospodarcza, medyczna). 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek - Pielęgniarstwo Studia Stacjonarne 2. Początki filozofii europejskiej, periodyzacja. Charakterystyka filozofii starożytnej. Zagadnienie arche w Jońskiej filozofii przyrody. Wariabilizm i relatywizm Heraklita. Materializm filozoficzny Demokryta. 3. Humanizm filozofii Sokratejskiej. Idealizm ontologiczny i etyczny Platona. 4. Starożytne filozofie życia. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o życie szczęśliwe, spełnione. Szkoła cyników: cnota dobrem najwyższym. Eudajmonistyczne koncepcje stoików i epikurejczyków. 5. Ogólna charakterystyka kultury średniowiecznej. Człowiek w kontekście Boga. Teocentryczna filozofia św. Augustyna. Fundamenty filozofii tomistycznej: teologia i filozofia św. Tomasza. 6. Przełom nowożytny: wykształcenie się nowego światopoglądu i nowożytnej koncepcji kultury. Człowiek w świecie w ujęciu filozofów-humanistów. Odkrycia naukowe i poszukiwanie ‘mocnych’ fundamentów poznania naukowego. Spory o prawomocną metodę poznawczą między zwolennikami empiryzmu i racjonalizmu. Rozstrzygnięcie Kanta. 7. Nowożytne koncepcje człowieka: filozofia Pascala, Hobbesa i Spinozy. 8. Filozofia społeczna XVIII w. Poszukiwanie aksjologicznych podstaw nowoczesnego porządku społecznego. Liberalizm polityczny i gospodarczy: filozoficzny program społeczeństwa demokratycznego i gospodarki kapitalistycznej. 9. Przełom pozytywistyczny: filozofia a nauka, naukowe podstawy koncepcji życia społecznego. Natura człowieka w kontekście darwinizmu społecznego. Neopozytywistyczna filozofia nauki. 10. Współczesne koncepcje człowieka: filozofia S. Kierkegaarda i F. Nietzschego. 11. Egzystencjalizm współczesny: M. Heidegger (‘bycie-w-świecie’, ‘Dasein’, ‘bycie-kuśmierci’, K. Jaspers (sytuacje graniczne), J.P. Sartre (człowiek a nieskonczoność, ‘byciew-sobie’, ‘bycie-dla-siebie’), A. Camus: (Ja i inni). 12. Personalizm chrześcijański: koncepcje E. Mouniera, G. Marcela, J. Maritaina. 13. Współczesne problemy życia społecznego w refleksji filozoficznej: spór o obecność wartości religijnych w przestrzeni publicznej. Zagadnienie świeckości państwa a społeczna rola instytucji religijnych. Prawo do manifestacji poglądów religijnych a neutralność światopoglądowa państwa. 14. Obraz kobiety i jej miejsce w sferze publicznej we współczesnej filozofii feministycznej. 15. Zagadnienie ‘obcego’ we współczesnej myśli społecznej. Grupy mniejszościowe, problem alienacji, segregacji, inkulturacji i akceptacji. Tolerancja a solidarność. Formy dyskryminacji i wykluczenia społecznego. Samokształcenie : 1. Zapoznanie się z podstawową literaturą przedmiotu zalecaną przez wykładowcę. 2. Systematyczne śledzenie w mediach informacji dotyczących zdarzeń stanowiących przedmiot zainteresowań etyki społecznej, w szczególności etyki medycznej. Samodzielne przygotowanie się do dyskusji, których celem jest omówienie tych problemów. 3. Aktywny udział w inicjowanych przez wykładowcę debatach na temat ważnych kontrowersji współczesnego życia publicznego. 4. Praca w zespołach: przygotowanie i prezentacja projektu, którego tematem jest wskazany przez prowadzącego jeden z problemów społecznych współczesnych społeczeństw demokratycznych. 5. Studiowanie kodeksów etyki zawodowej adresowanych do lekarzy i pielęgniarek. Analiza treści, ocena proponowanych regulacji pod względem możliwości odnoszenia się do nich w praktyce zawodowej. 6. Omawianie przykładów problemów etycznych występujących w praktyce zawodowej. 7. Przygotowanie case study na temat podany przez wykładowcę lub zaproponowany przez studenta. 2 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek - Pielęgniarstwo Studia Stacjonarne Wykłady z etyki ogólnej i zawodowej : 1. Pojęcie moralności i etyki. Moralność jako forma społecznej regulacji zachowań człowieka. Pozostałe formy (prawo, obyczaj) określających relacje interpersonalne i społeczne: ja wobec siebie samego, ja a inny, ja a społeczeństwo. Zagadnienie uprawnień i obowiązków. Kompetencja kulturowa jako podstawa funkcjonowania w społeczeństwie (socjalizacja, interioryzacja). Patologia i resocjalizacja. 2. Rozwój moralny według L. Kohlberga. Moralność jednostkowa i społeczna. Pojęcie sfery publicznej. Sfera prywatna a publiczna. Maxa Webera idea „odczarowania świata” – uwolnienie przestrzeni publicznej spod bezpośredniej kontroli Kościoła. Stanowisko R. Rorty’ego. 3. Moralność jako przedmiot refleksji etycznej. Sytuacja moralna, cztery sytuacje odpowiedzialności. Teoria agencji jako koncepcja odpowiedzialności w sferze praktyki zawodowej. Etyka w kontekście refleksji filozoficznej. Podstawowe pojęcia. 4. Etyka filozoficzna: spory o pochodzenie norm moralnych. Systematyzacja poglądów etycznych: systemy heteronomiczne i autonomiczne, religijne i filozoficzne, absolutystyczne i relatywistyczne, etyki intencjonalne, konsekwencjalistyczne i deontologiczne. 5. Wybrane koncepcje filozofii moralnej: utylitaryzm, etyka umowy społecznej, etyka sytuacyjna, etyka kodeksowa. 6. Etyka w medycynie: organizacja systemu ochrony zdrowia. Modele i funkcje państwa. Źródła finansowania ochrony zdrowia. Dostęp do opieki zdrowotnej. Koncepcja sprawiedliwości społecznej i kryteria racjonowania dóbr rzadkich. 7. Problematyka bioetyczna. Definicja i zakres refleksji bioetycznej. Bioetyka jako refleksja interdyscyplinarna. Najważniejsze problemy bioetyczne (aborcja, eutanazja a kwestia zaprzestania uporczywej terapii, transplantologia, zapłodnienie in vitro], zagadnienie zdrowia społecznego: zdrowie społeczne a nierówności. 8. Etyka lekarska: istota i historia regulacji etycznej odnoszonej do zawodu lekarza. Kodeks etyki lekarskiej. Najważniejsze dylematy etyczne lekarza. Podejście autonomiczne i paternalistyczne. Cnoty i ideały związane z rolą lekarza. 9. Etyka w praktyce pielęgniarskiej. Problem: zawód czy powołanie? Praca czy służba? Historia etyki pielęgniarskiej. 10. Koncepcje etyczne w praktyce pielęgniarskiej: adwokatura, odpowiedzialność, współpraca, troskliwość. 11. Problem odpowiedzialności w praktyce zawodowej pielęgniarki. Odpowiedzialność z zakres obowiązków. Obowiązki wobec pacjentów. Zobowiązania wobec społeczeństwa: promocja zdrowia, gotowość do udzielania pomocy w sytuacjach kryzysowych. Obowiązki wobec własnej grupy zawodowej. Zalecenia w zakresie podnoszenia kwalifikacji i uzupełniania kompetencji. 12. Zagadnienie komunikacji w zawodzie pielęgniarki: pielęgniarka a lekarz, pielęgniarka a pacjenci. Relacja pielęgniarka – pacjent. Tajemnica zawodowa. Komunikacja z rodziną pacjenta. 13. Analiza treści Kodeksu Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN). 14. Analiza Kodeksy etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej RP. 15. Analiza wybranych przykładów dylematów etycznych dotyczących praktyki pielęgniarskiej: dyskusja i próby wskazania najwłaściwszego rozwiązania z uwagi na dobro zaangażowanych stron. Kształcenie umiejętności identyfikowania problemu etycznego, dostrzegania jego złożoności (zaangażowanie różnych stron, konfliktu interesów) i przeprowadzenia prawidłowej analizy oraz formułowania dyspozycji do praktycznego rozwiązania problemu. 3 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek - Pielęgniarstwo Studia Stacjonarne Wymagane wiadomości: Znajomość zagadnień z obszaru ogólnej refleksji filozoficznej, etyki ogólnej oraz etyki w medycynie w zakresie określonym tematami kolejnych wykładów. Forma prowadzonych zajęć: 1. Wykłady 2. Konwersatoria w zakresie wykładów z filozofii (tematy 13,14,15) oraz etyki [tematy 13,14,15]. Metody oceny: Przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną. 1.Podstawą pozytywnej oceny jest zaliczenie końcowego kolokwium pisemnego z treści wykładów (dotyczy obu semestrów). 2. Ponadto studenci w ramach samokształcenia zobowiązani są do systematycznego zbierania informacji w mediach dotyczących zaistniałych w Polsce (lub poza) zdarzeń stanowiących zakres refleksji etyki medycznej. Wszyscy uczestnicy kursu powinni przedstawić dokumentację w postaci notatek [około 150 słów] dotyczących co najmniej 5. takich przypadków (zebrane materiały przedstawiają do oceny na koniec drugiego semestru zajęć). 3. Pracujący w małych grupach studenci prezentują na zajęciach przygotowany projekt omawiający wybrany problem współczesnych społeczności (dotyczy pierwszej części zajęć z filozofii: prezentacja na jednym z trzech ostatnich wykładów z filozofii). 4. Każdy ze studentów przygotowuje w postaci krótkiego pisemnego tekstu (około 2 stron znormalizowanego maszynopisu) case study, wyboru tematu dokonuje samodzielnie (dotyczy drugiej części realizowanych zajęć dotyczących zagadnień etycznych – semestr drugi). Bibliografia: Literatura podstawowa do wykładów z Filozofii R. C. Solomon, K.M. Higgins, Krótka historia filozofii, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997 Literatura podstawowa do wykładów z Etyki zawodu S. Konstańczak, Etyka pielęgniarska, Diffin, Warszawa 2010 Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej RP Kodeks Etyki Dla Pielęgniarek Międzynarodowej Rady Pielęgniarek Literatura zalecana do wykładów z Filozofii 1. R. H. Popkin, A. Stroll, Filzofia, Zysk i S-ka, Poznań 1994 2. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, (kolejne wydania) Literatura zalecana do wykładów z Etyki zawodu S.T. Fry, M.J. Johnstone, Etyka w praktyce pielęgniarskiej, Makmed, Lublin 2009 4