Metadane scenariusza
Transkrypt
Metadane scenariusza
1. 2. W demokratycznych Atenach a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości Uczeń: - nazywa ustrój panujący w Atenach – demokracja, - wymienia instytucje demokracji ateńskiej: Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset, - umiejscawia w czasie czas największego rozwoju Aten – V wiek p.n.e., - definiuje pojęcia: demokracja, Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset, sąd skorupkowy – ostracyzm, - rozróżnia zadania Zgromadzenia Ludowego i Rady Pięciuset w Atenach. ii. b) Umiejętności Uczeń: - wyjaśnia, kto był obywatelem Aten, - dobiera argumenty przemawiające za tym, że w Atenach obywatele mieli bardzo duży wpływ na politykę państwa, - wyjaśnia, dlaczego demokrację ateńską nazywamy bezpośrednią, - wskazuje na mapie Ateny, - porównuje zadania Zgromadzenia i Rady oraz określa ich wpływ na politykę Aten, - opisuje przebieg sądu skorupkowego, - analizuje system władzy w Atenach i jego słabe i mocne strony, - w krytyczny sposób analizuje poglądy starożytnych autorów na ustrój Aten. b. 2. Metoda i forma pracy Metoda główna – gra dydaktyczna – symulacja (metoda dramy). Metody pomocnicze – praca pod kierunkiem, rozmowa nauczająca. Formy pracy – praca w grupach, praca z tekstem. c. 3. Środki dydaktyczne - Mapa ścienna basenu morza Śródziemnego w starożytności, krótkie opisy scenek: Zgromadzenie Ludowe (wybór przedstawicieli do Rady), Rada (dyskusja o budżecie, konieczność zwołania Zgromadzenia), sąd skorupkowy (skazanie na wygnanie jednego z urzędników za korupcję), Szkolna Encyklopedia Historyczna, PWN, Warszawa 1993, D. Musiał, Starożytna Grecja, [w:] Historia starożytna, red. M. Jaczynowska, Warszawa, Trio 2000, s. 292- 296. d. 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Nauczyciel sprawdza obecność. Rekapitulacja wtórna. Nie powinna trwać dłużej niż 7-10 minut. Nauczyciel zadaje pytania, a uczniowie odpowiadają: - Wskaż na mapie obszar starożytnej Grecji, najważniejsze państwa-miasta. - Scharakteryzuj warunki naturalne Grecji i wyjaśnij, jaki wpływ miały na kształtowanie się tamtejszej cywilizacji. (Odpowiedź: teren górzysty, dużo wysp, niezbyt wiele surowców naturalnych, bliskość morza; spowodowało to, że poszczególne ośrodki rozwijały się we względnej odrębności, rozwój żeglugi – związany z komunikacją, rozwój handlu – konieczność zdobywania surowców). - Gdzie i kiedy pojawiły się najstarsze cywilizacje w basenie Morza Śródziemnego? (Odpowiedź: Kreta, Mykeny). - Jakie były osiągnięcia tych cywilizacji? (Odpowiedź: budownictwo, malowidła, handel, żegluga). Nauczyciel ocenia odpowiedzi uczniów. i. b) Faza realizacyjna Faza ta trwa około 25 minut. Uczniowie na poprzedniej lekcji zostali podzieleni na 3 grupy. Każda z grup otrzymała materiały źródłowe i fragmenty tekstów naukowych dotyczących poszczególnych instytucji w demokratycznych Atenach (w załącznikach). Oprócz tego każda grupa otrzymała opisy krótkie scenki, którą miała przygotować do odegrania w czasie lekcji. (Każda scenka nie może trwać dłużej niż 5 minut. Należy tego przestrzegać dość rygorystycznie, żeby zmieścić się w czasie. Aby uczniowie nie przeciągali czasu przedstawiania scenek należy np. zagrozić, że w takim przypadku ocena lub punktacja za wykonanie zostanie obniżona. Chcąc bardziej zmotywować uczniów do twórczej pracy, należy ogłosić, że najlepsza grupa otrzyma dodatkowe oceny lub punkty. Uczniowie mogą występować w przebraniach, ale muszą się przebrać przed lekcją, żeby nie zakłócać jej przebiegu. a) Grupa I – Przedstawienie obrad Zgromadzenia. Zgromadzenie ma dokonać wyboru przedstawicieli do Rady. Musicie pokazać, w jaki sposób odbywało się głosowanie oraz obrady. W waszej scence powinno być pokazane, kto mógł brać udział w Zgromadzeniu (np. kobiety nie głosują, ktoś grający cudzoziemca zostaje przepędzony, to są tylko sugestie). Wybierzcie osobę, która będzie prowadzić obrady i kandydatów. Pozostali będą grać głosujących lub dyskutujących obywateli. Grupa ta otrzymuje ponadto fragment pracy D. Musiał, Starożytna Grecja, mówiący o kompetencjach Zgromadzenia oraz fragment tekstu Arystotelesa, Ustrój polityczny Aten, (załącznik 1.1), a także zostaje odesłana do Szkolnej Encyklopedii Historycznej. b) Grupa II – Działalność Rady Pięciuset. Rada przygotowuje plan budżetu, zastanawia się nad wydatkami. Musicie zaakcentować jej wykonawczy charakter w stosunku do Zgromadzenia. Rada nie może podjąć decyzji, a jedynie przygotować jej projekt dla Zgromadzenia. W końcówce Rada musi postanowić o zwołaniu Zgromadzenia dla przyjęcia jej propozycji. Grupa otrzymuje fragment tekstu D. Musiał o Radzie i zostaje odesłana do Szkolnej Encyklopedii Historycznej. c) Grupa III – Sąd skorupkowy. Skazanie na wygnanie urzędnika, który dopuścił się korupcji. Musicie pokazać, w jaki sposób przebiegał cały sąd: oskarżenie, obrona, decydowanie o winie. Bardzo ważne jest żebyście jak najwyraźniej pokazali, w jaki sposób odbywało się głosowanie. Wymyślcie sposób, w jaki najlepiej pokazać na czym pisano. Grupa otrzymuje fragment tekstu D. Musiał, fragment tekstu Arystotelesa, O ustroju Aten (załącznik 1.3) oraz zostaje odesłana do Szkolnej Encyklopedii Historycznej. 1. Po fazie przygotowawczej lekcji nauczyciel zaprasza grupę I do zaprezentowania swojej scenki. Po jej zakończeniu zwraca się z pytaniami do pozostałych uczniów: - Kto był obywatelem Aten? (wyłącznie mężczyźni, musieli być Ateńczykami z urodzenia). Nauczyciel wyjaśnia, że prawo do udziału w głosowaniu miało tylko 10% mieszkańców miasta. - Czym zajmowało się Zgromadzenie w Atenach? (Decydowało o najważniejszych sprawach państwa, powoływało urzędników, powoływało członków Rady). 2. Nauczyciel prosi o przedstawienie swojej scenki przez grupę II. Po jej zakończeniu zadaje pytania pozostałym uczniom: - Jaki był charakter działania Rady Pięciuset? (Odpowiedź: wykonawczy). - Czym zajmowała się Rada? (przygotowywanie projektów decyzji dla Zgromadzenia, zwoływanie Zgromadzenia, bieżące wykonywanie decyzji Zgromadzenia). 3. Nauczyciel prosi III. grupę o przedstawienie swojej scenki. Następnie zadaje pozostałym uczniom pytania: - Jakie było zadanie sądu skorupkowego? (Odpowiedź: kontrola urzędników, dbanie by nie łamali oni prawa, osądzanie urzędników, którzy dopuścili się przestępstw). - Jaką karę mógł orzec sąd skorupkowy? (Odpowiedź: wygnanie urzędnika z Aten, pozbawienie urzędu). Nauczyciel wyjaśnia, że inną nazwą sądu skorupkowego jest ostracyzm. 4. Nauczyciel prosi uczniów o zdefiniowanie – na podstawie scenek – pojęcia demokracja bezpośrednia. W wypowiedziach uczniów powinny się znaleźć następujące elementy: władza sprawowana przez lud, decyzje podejmowane bezpośrednio przez obywateli bez przedstawicieli. ii. c) Faza podsumowująca 1. Nauczyciel rozdaje uczniom tekst Tukidydesa o demokracji ateńskiej (załącznik 1.2) i zadaje pytanie: - W jaki sposób opis Tukidydesa pasuje (bądź nie) do rzeczywistej sytuacji w Atenach? (Uczniowie powinni zauważyć, że tekst jest idealistyczny, w Atenach wcale nie było równości udziału w życiu politycznym, nie wszyscy byli dopuszczani do sprawowania władzy). 2. Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentu tekstu Herodota o demokracji ateńskiej (załącznik 1.1) i odpowiedź na pytanie: - Jakie korzyści dla Aten widzi autor w ustroju demokratycznym? (Uczniowie powinni odpowiedź, że Ateńczycy stali się odpowiedzialnymi za swoje państwo i dzięki temu pracują dla niego. Taka postawa prowadzi do poprawy sytuacji państwa, gdyż obywatele czują, ze pracując pracują dla siebie a nie dla władcy). 3. Nauczyciel ocenia odpowiedzi uczniów oraz pracę podczas całej lekcji i przygotowane scenki. Najlepsza grupa otrzymuje dodatkowe oceny/punkty. 4. Nauczyciel zadaje zadanie domowe. e. 5. Bibliografia 1. Arystoteles, Ustrój polityczny Aten, PWN, Warszawa 2001. 2. Hammond N. G. L., Dzieje Grecji, PIW, Warszawa 1973. 3. Herodot, Dzieje. Księga I, Czytelnik, Warszawa 2002. 4. Martin T. R., Starożytna Grecja od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998. 5. Mrozewicz L., Śniegocki R., Historia. Dzieje starożytne, Podręcznik dla I klasy liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Część 1, Nowa Era, Warszawa 2003. 6. Musiał D., Starożytna Grecja [w:] Historia starożytna, red. Jaczynowska M., Warszawa Trio 2000. 7. Tukidydes, Wojna peloponeska, Czytelnik, Warszawa 1988. 8. Herodot, Dzieje. Księga I, Czytelnik, Warszawa 2002. 9. Szkolna Encyklopedia Historyczna, PWN, Warszawa 1993. f. g. 6. Załączniki i. a) załącznik 1 O ustroju politycznym Aten 1. Herodot o demokracji ateńskiej Tak Ateńczycy urośli w potęgę. Pokazuje się nie na jednym tylko przykładzie, lecz w ogóle, że swoboda obywatelska jest znakomitą rzeczą. Bo i Ateńczycy, dopóki żyli pod tyranami, nie górowali w wojnie nad żadnym z okolicznych ludów; a uwolnieni od tyranów, stali się bezsprzecznie pierwszymi. Dowodzi to, że uciskani rządami rozmyślnie byli opieszali, gdyż pracowali dla pana, lecz skoro stali się wolnymi, każdy pragnął dla siebie samego pracować. Tekst źródłowy na podstawie: Arystoteles, Ustrój polityczny Aten, PWN, Warszawa 2001. 2. Tukidydes o demokracji ateńskiej Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracją, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości. W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa; jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, którym się wyróżnia; nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów. W naszym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności. W życiu prywatnym nie wglądamy z podejrzliwą ciekawością w zachowanie się naszych współobywateli, nie odnosimy się z niechęcią do sąsiada, jeśli zajmuje się tym, co sprawia mu przyjemność, i nie rzucamy się w jego stronę owych pogardliwych spojrzeń, które wprawdzie nie wyrządzają szkody, ale ranią. Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym, szanujemy prawa w życiu publicznym; jesteśmy posłuszni każdoczesnej władzy i prawom, zwłaszcza tym niepisanym, które bronią pokrzywdzonych i których przekroczenie przynosi powszechną hańbę. (…) Krótko mówiąc twierdzę, że państwo nasze jako całość jest szkołą wychowania Hellady, i wydaje mi się, że u nas każda jednostka może z największą swobodą przystosować się do najrozmaitszych form życia i stać się przez to samodzielnym człowiekiem. A że nie są to okolicznościowe przechwałki, ale rzeczywiście prawda, na to wskazuje potęga naszego państwa, którą zdobyliśmy dzięki tym cechom charakteru. Tekst źródłowy na podstawie: Tukidydes, Wojna peloponeska, Czytelnik, Warszawa 1988. 3. Arystoteles o ustroju politycznym Aten Na pierwszym z nich [pierwszy dzień Zgromadzenia], zwanym głównym musi się przeprowadzić głosowanie nad urzędnikami, czy dobrze swe czynności spełniają, omówić sprawy zaopatrzenia, jak też i obrony kraju. Chcąc wnieść skargę o zdradę stanu, muszą to w tym dniu zrobić. Wówczas też winny być odczytane spisy dóbr skonfiskowanych. (…) Drugie zgromadzenie przeznaczone jest na rozpatrzenie próśb. Każdy obywatel może wedle woli na znak prośby złożyć gałązkę i przedstawić ludowi swoja sprawę. Dwa pozostałe zgromadzenia poświęcone są innym sprawom. Na zgromadzeniu ludowym odbywają się też wybory hipparchów, strategów i innych władców wojskowych. Tekst źródłowy na podstawie: Herodot, Dzieje. Księga I, Czytelnik, Warszawa 2002. b) Zadanie domowe Wyobraź sobie, że jesteś mieszkańcem Aten. Napisz list do swego przyjaciela mieszkającego w Sparcie i scharakteryzuj ustrój panujący w twoim państwie. h. 7. Czas trwania lekcji 45 minut i. 8. Uwagi do scenariusza brak