w kra-

- 181 -
z
BADA~
I
DO ~ WI A D C Z E ~
Z A G R A N I C Z N Y C H
ALKOHOLIZM NA węGRZECH X /
określenia
Próby
trudności.
wiele
liczby alkoholików
Nie dysponujemy
napotykaję
wystarczajęcę ilością
zaufanie oszacowania ich liczby; badania tego typu
tylko w
małych
społecznościach.
udało
się
korzysta
Pierwszą
z nich jest
zmarłych
na
wformuła ~ellir.~a·.
marskość wątroby,
której punktem
wyjścia
teriał
Ich wyniki
Formuła
li na
być
do oceny tendencji i
są
w kra-
na raczej niepewnych prze-
traktowane tylko jako wat,pny ma-
się
na liczbie ludzi, którzy zmar-
dane na ten temat pozwalaj Q na 08zaco-
wanie liczby alkoholików w
liczba alkoholików
oparte na liczbie os6b
rozmiarów alkoholizmu.
Jellinka opiera
marskośĆ wątroby;
spo-
dróg 86tymaCj1.
całkowite spożycie-alkoholu
jest
mog~
całym
drugQ - Nmetoda Ledermanns-, dla
jU. Obie metody estymacji oparte
słankach.
pośrednich
z dwóch
al,
Dlatego tet, w
przypadku potrzeby oszacowanie liczby alkoholików w
łeczeństwie,
reprezen-
umotliwiłyby budzęce
tatywnych danych ogólnokrajowych, które
przeprowadzić
na W,grzach
= liczba
następujący
zmarłych
na
sposób:
marskość wątroby ~
0.60
x 144
Formuła
1.
przyjmuje
Część
os6b
na to schorzenie w
ny jest
według
następujące
zmarłych
zwięzku
przesłanki:
z powodu
marskości wątroby zapadła
z alkoholizmem; ich odsetek 8Z8cowa/stąd
Jellinka na 600
w formule
współczynnik
G.601 Najnowsza międzynarodowa klasyfikacja przyczyn Z90"6",
xl Frag.nenty raportu
"Społeczne
przez
na lata 1985-90.
rl'zy~oto'mmego
..-:esp6ł
ll
no W,g{o"zeeh ft
program bsdswt:zy
ni8przy9to3Oł~Bn1e
opracowujęcy
- 182 rozróżnia
marskości
zgony z powodu alkoholowej
temu wiemy,
iż
alkoholowej
marskości
obecnie na
810ręc wszakże
wętroby
uwagę.
pod
Węgrzech
iż
wQtroby.
Dzięki
proporcja zgonów z powodu
niższa niż
jest
60% i
wynosi 58%.
marskości
rozgraniczenie obu typów
w danych na temat przyczyn zgonów nie jest absolutnie pewna,
przyjęcie
Każdego
wętroby,
144/.
część
roku pewna
część
a
uzasadnione.
również
przyjęte
marskość
alkoholików zapada na
umiera z tego powodu
oba
Ponieważ
charakter
się
odsetka 60% wydaje
jwyraża
założenia maję
dokonana estymacja nie
to
współczynnik
wysoce hipotetyczny
w pełni na
zasługuje
zau fanie.
opiera się na rozkładzie spożycia al-
I>'letoda Ledermanna
koholu w
społeczeństwie.
stwierdził.
ledermann
słowy
ter logarytmiczno-normalny. Innymi
większość
je w ogóle alkoholu,
wyższe
ci, a im
spożycie
że
ma on charak_
niewielu ludzi nie pi-
pije stosunkowo niewielkie
tym liczba
pijących
iloś_
stopniowo maleje.
Ledermann
skonstruował
określiĆ.
w zależności od średniego spożyCia, proporcję luanoś­
ci
wypijajęcą
dziennie la, 15. 20 i 30 centylitr6w 100% alko-
holu. Przy szacowaniu przyjmuje
spożycia
wzrostu
się
założenie.
per capita, konsumpcja
wętpliwe.
Co
więcej,
metoda ta nie
liczby alkoholików; badacz sam
spożycia
rnUS1
iż
pijących
i w nadmiarze wzrasta w identyczny sposób ..
wysoce
można
tablice, na podstawie których
w przypadku
mało,
Założenie
umożliwia
poajęć deCyZję,
średnio
to jest
określenia
jaki poziom
uznaje za najnizszy pcz·iom alkoholizmu ..
Wieloletnie trendy alkoholizmu na
Zgodnie z
w roku 1982
formułą
Węgrzech
Jellinka liczba alkoholików na
wynosiła:
alkoholicy = 3 451 x 60 x 144
298 000
~Vęgrzech
- 183 -
PomijajQc
podstawę
współczynnik
estymacj1
liczbę
podstawę
= 291
przyjQć
pita w 1981 roku, to zgodnie z
wyższa niż
10 cI 100
za
ludzi, którzy wg statystyk przyczyn
alkoholicy '" 2 072 x 144
za
przyjmujęc
i
alkoholowę marskość wętroby
zgonów zmarli na
~e81i
_ 0.60
~el11nka
w 1981, to wówczas:
000
spotycie 100% alkoholu per csmetodę
Ledermanna dzienna dawka
% alkoholu wypijana jest przez
o~
630 tys.
osób, 15 cI _ przez ok. 500 tys., 20 cI - przez ok. 200 tys. i
30 cI _ przez ok. 80 tys. osób.
Liczba alkoholików rejestrowanych w lecznictwie odwykowym
w roku 1982
wynosił.a
45 000 plus dalszych 6 000 _ w lecznictwie
psychiatrycznym. Liczby te nie
określonego
oszacowań,
w drodze obu
trafia do re.jestru
zbliżaj Q się
służby
nie
placówki odwykowej i psychiatrycznej
ję
tylko w
miastach.
teren6w wiejskich nie
Znaczęca
konsekwencję
faktu,
bowiem alkoholik
między
służby
zatem
może otrzymać żadnej
Oszacowania liczby alkoholików
jes·t naturalnie
każdy
zdrowia. Wynika to
iż
dużych
nawet do poziomu
innymi
stęd.
zdrowia istnie-
część
alkoholików z
pomocy medycznej.
są
raczej
zróżnicowane ł
iż
sama definicja alkoho-
co
lizmu nie jest precyzyjna. 1 ••• 1 Zgodnie z ostatnim raportem
~wiatoWej Organizacji Zdrowia należałoby właściwie mówić o pro-
blemach.
kim.
związanych
Kręg
ludzi
z alkoholem zamiast o alkoholizmie jako 'ta-
mających
takie problemy jest szerszy
alkoholików. to jest osób
Mimo wszystko obie
dzę
do wniosku,
Węgrzech
formuły.
liczba
od
alkoholu~
3ellinka i Ledermanna.
ciężkich
prowa~
przypadków alkoholizmu oc
wynos! blisko 300 tys. Liczba osób z problemami alko-
holowymi musi
Iw tym.
że
uzależnionych
niż kręg
być wyższa.
oczywiście,
przypuszczalnie
owe 300 tys.
wyższa niż
nadużywBjęcych
500 000
alkoholu/~
Ważniejszych
informacji
184 -
dane na temat wielo-
dostarczają
letnich tendencji w zgonach spowodowanych
lub
marskością
spożycie
wętroby.
Według
alkoholu
konsumpcję
niektórych szacunków w 1880 r.
wina
wynosiło
18.6 litra; piwa - 3,4 litra, a napojów
spirytusowych
jgł6wnie
winiaków/ obliczonych w 100% alkoholu _
8.2 litra /Tabela 1/. Zgodnie z tym.og61ne
100 % alkoholu
byłoby
zbliżone
był
napojów spirytusowych
uprźemysłow1enia;
nie
międzywojennym
więcej~
den wzrost. Co
koholowych na
początku
głowę
1978. !<iedy to
mieszkańca
Od tego czasu
spożycie
podjęcia działań
ne dane za 1982
wcześniej
nie,
jeśli
koholu
wynosiło
ża­
napojów al-
5 litrów 100% alkoholu
e
Się
Tym niemniej jest on
zgodnie z
stały
pięćdziesiątych.
tezę
L~dermanna
/włęcznie
z
zahamowaniu.
spożycia
cięgle
tym czasie
aż
wzrost
do
na poziomie 11 litrów.
spożycia uległ
musiała wzrosnąć w
rośnie
następował
na podobny poziom
wskazują
podwyż­
Watęp­
jak cztery
dwukrotnie wyt:.szy
Liczba alkoholików
więcej
liczba
nU: pięciokrot_
nadużywajęcych
al.
z kwadratem wzrostu konsumpcj i.
Liczba zgonów z powodu
nOSiła
wydaje
Się
spadła. Spożycie
przeciwko alkoholizmowi
we wczesnych latach
natomiast
winiaku, zmniej-
jak
następił
zatrzymało
kami cen w roku 1978/ wzrost
niż
kon-
lat trzydziestych, podobnie jak we wczesnych latach
pięidzieaiętych.
lata
Tak
w czesie kryzysu gospodarczego konsump_
cja piwa i napojów spirytusowych
Od
szczególności
udział
w sposób istotny.
W okresie
na
wyższy.
przed stu laty znacznie
sumpcja napojów spirytusowych, w
Się
w litrach
do dzisiejszego, przy czym
jak w innych krajach, wraz z rozwojem
szyła
spożycie
marskości wętroby VI
1938 roku wy-
675, w 1948 - 366, we wczesnych latach pięćdzi9Siątych
_ prawie 600, a w 1982 - 3 451. Dane te
p~ęciokrotny WZI-ost
liczby
wskazują
nadwżywajęcych
równiei:
na
alkoholu w porówna-
niu z poczętldem lat trzydziestych i pięćdzieeiątycho
- 185 społeczne zróżnicowanie
Demograficzne, regionalne i
Ponieważ
możliwy
dokładna
również
jest
liczba alkoholików nia jest znana 01e-
precyzyjny ich opis w kategoriach demograspołecznych.
ficznych, regionalnych i
dostarczają
ciowych danych
wśród
zdecydowanę
wynosił
tylko 9,3%. co
służby
zdrowiaa
leczonych alkoholików
mężczyź­
większość
- 87.5%. podczas gdy kobie-
powiedzieć
ty _ 12,5%. Trzeba jednak
wyjŚ­
Tym niemniej pewnych
statystyki odwykowej
Zgodnie z nimi w roku 1980
ni stanowili
alkoholizmu
że
może wskazywać
w 1976
udział
kobiet
na wzrost alkoholizmu
kobiet.
Znacznie
wyższy
marskość wątroby.
a w przypadku
udział
jest
mężczyzn
Stosunek
zmarłych
kobiet
wśród
zmarłych
osób
alkoholową marskość wętroby
na
o~
do kobiet wynosi tu
iż
kobiety-alkoholiczki
by
niż mężczyźni.
sę
2!1,
- 3:1.
w literaturze specjalistycznej utrzymuje
Należy dodać, że
na
się.
marskość wętro­
bardziej podatne na
Jak widac z Tabeli 2, alkoholizm jest najbardziej rozpowszechniony w grupie wiekowaj 40_49 lat. Dane te
rozkładem
wieku
przypuszczenie,
zmarłych
na
iż większość
marskość wętroby~
alkoholików
kontrastuję
który nasUWa
mieŚci się
różnic
wieku tkwi w tym.
do leczenia we
niejszych stadiach
Niezależnie
od tych
alkoholicy
alkohol1zm~.
trafiają
zanim
tego
szukać należy
potencjalni alkoholicy
nym okresie
rozkładzie
wśród
osób w
rozwój alkoholizmu, tzn.
Musi
alkoholizm
średnim
wieku.
przypuszczalnie w fakcie,
zaczynaję nadużywać
dorosłości.
wcześ­
nastąpi marskość wątroby.
wątpliwości można powiedzieć, że
jest najbardziej rozpowszechniony
Wyjaśnienia
w
w przedzia-
la wieku 50-59 lat. Przypuszczalny powód
że
minąć
osiągnięta
z
iż
alkoholu we wczes-
sporo czasu, zanim
nastąpi
zostanie faza, w której
zaCznie się marskość wątroby lub zaburzenia zachowania,spowo_
- 186 -
dawane przez alkohol.
doprowadzą
do
sześćdziesiątce
Zmniejszenie liczby alkoholików po
po
tym.
cz,ści
alkoholizm
iż
cześnie może być związane
który
złym
życie.
tłumaczy się
ale równo-
stanem zdrowia osób starszych,
im picie
większych
il08Ci alkoholu.
Liczba zgonów z powodu
marskości
wQtroby wykazuje
uniemożliwia
zmiennoii w
Wa
skraca
znacząco
ze
/ ••• / leczenia.
podjęcia
są
układzie
regionalnym.
mało
z roku na rok
ChoCiaż
statystyki powiato-
można powiedzieć, iż
stabilne,
dużę
alkoho_
11zm jest szczególnie rozpowszechniony w dwóch regionach: Budapeszt 1 okolice /powiaty Psst, Fajer, KomaromIoraz na tere-
nach
z
związanych
prOdukcję
wina, a
Może
jpowiaty Baca-Kiakun, Heves, Zolal.
reeujęcego
wniosku na temat
nej strony
więźe
giej
strony jest
zaś
Udział
łych
na
się
nadużywania
i
urbanizaCję
pochodnę
destylację
to prowadzie do int8alkoholu, które z jed-
wskazuję, że wśród
więcej zaś
z dru-
przetrwania starych tradycji.
społecznych wśród
marskość wętroby przedstawić można
służby
Mpalinki M
industrializację,
trzach wielkich kategorii
Dane odwykowej
tów,
z
także
zdrowia z
połowy
zmar-
tak jak w Tabeli 3.
sześćdziesiątych
lat
leczonych alkoholików mniej jest inteligen-
_ robotników,
niż wśród ogółu mieszkańców
Bu-
dapesztu w wieku produkcyjnym. Alkoholizm jest zatem silniej
rozpowszechniony w bardziej
Można
nych.
w akutek
upośledzonych
warstwach
równ~ż cz,śc1owo tłumaczyć
to
nadużywania
alkoholu, sami
tym,
doprowadzaję
że
społecz­
alkoholicy,
do pogorsze-
nia swojej sytuacji.
Dane
okreś1ajQce
wia Tabela 5.
d"
.
szacowały
koszty ekonomiczne alkoholizmu przedsta-
Wcześniejsze
obliczenia, wykonane
podobnę
meto-
straty w roku 1970 na 3-4 miliardy forintów, w
1975 - na 6.7 miliard6w,a w 1978 - na 10.7 - 11 miliard6w.
Straty szacowane
wyżki
cen
miały
były
swój
w cenach
udział
b1etęcych.
w ich
co oznacza. it pod-
wzroście.
- 187 Tabela 1.
Spożycie
alkoholu
ną Węgrzech
na jednego
cIl.8ezkańca
Iw litrach/
Napoj e
Napoje
Wino
Piwo
spirytusowe w
Rok
Wino
Piwo
l i traCh
100% 01kahalu
x
spirytusowe
w litrach
100% alkoholu
18.6
3.4
1957
25.7
28.0
1.42
1920/21 19.4
9.5
1958
29.3
31.4
1.20
1921/22 25.0
1922/23 36.3
9.5
1959
31.5
33.9
1.35
4.3
1960
29.9
36.7
1.42
1923/24 40.8
5.1
7./
1961
26.9
38.8
1.61
1962
28.8
39.4
1.54
1881
1924/25 37.9
8.2
1925/25 35.5
5.4
1963
29.3
41.1
1.67
1925/27 13.5
8.2
1964
34.3
42.5
1.89
1927/28 18.5
7.9
1965
32.8
44.2
1.50
1928/29 29.9
7.0
1966
30.4
46.4
1.73
1929/30 23.0
5.2
1967
34.2
49.9
1.86
1930/31 38.6
3.6
1968
34.8
51.2
1.95
1931/32 38.1
2.1
1969
38.5
54.2
2.33
1932/33 34.3
1.9
1970
37.7
59.4
2.70
1933/34 29.0
1.9
1971
38.5
60.2
2.90
1934/35 24.1
2.1
1972
38.4
57.3
3.05
1935/36 26.9
2.5
1973
38.5
61.6
2.91
1936/37 41.7
2.7
1974
34.6
66.8
3.11
1937/38 40 .. 7
3.2
1975
34.2
72.3
3.61
1938/39 30.4
4.7
1976
35.3
76.4
4.00
1950
33.0
8.3
1977
34.0
80.6
4.62
1951
34.6
10.5
0.85
1978
33.8
86.0
4 .. 61
1952
28.4
13.1
0.90
1979
34.0
86.1
4.15
1953
22 .. 2
17 .. 5
1.05
1980
34.8
86.0
4.64
1954
22.6
20.6
1.45
1981
29.7
89.2
4.97
1955
18.8
89.7
4.75
1.03
1982
1983
31.8
19.9
24.0
24.9
1.51
1956
29.6
88.8
4.80
xl Dane szacunkowe
obejmuję
dzisiejsze terytorium
Węgier
- 163 ..
Tabe16 '-. A.lkoholicy zarejestr0wani przez
~rup
służbę
Gruoy wieku
,'!-(,,>~n
Liczba
"5Ć~
t
populncji
w odpowiednim wieku
..
do 20 lat
350
20-29 lat
fi 196
0.86
30-39 lat
13 83.
1.83
40-49 lat
13 21.4
2.06
50-59 lat
7 983
1.25
1 746
0.23
60 lat i
więcej
Tabela :!-. Zgony na
fr,ar~:';ość wętroby \'1 różnych
społecznych
społeczna
umysłowi
Klasa robotnicza
Robotnicy w spółdzielniach
produkcyjnych
kategoriach
/198C/
t-1ężczyź n i
KcHegoria
Pracownicy
zdrowia wg
"/ie!<u /1360/
zgony
Kobiety
na 100 tys.
na lCO tys.
zgony
240
34.5
136
11.6
1 427
65.8
491
28.5
498
80.6
153
29.1
- 189 Tabela 4. Struktura leczonych alkoholików
peazCie X _ 1960
zamieszkałych w ;~uJ.a­
Mężczyźni
Kategorie
społeczne
Pracownicy
umysłowi
pracu-
pracujący
jęcy
alkoholicy
"-obiaty
pracujący
pracujący
alkoholicy
30.4
12.1
35.9
21.8
28.1
37.0
4.2
6.6
21.2
28.7
31.2
27.5
11.3
17.1
19.5
38.7
0.6
1.7
0.4
1.6
4.5
1.9
5.9
2.5
4.0
100.0
1.5
2.5
1.3
100.0
100.0
100.0
Robotn1~y
wykwalifikowani w prze-
mYŚle.
i
budownictwie
transporcie
Robotnicy wykwalifikowani i n1ewykwalifikowani
Pracownicy fizyczni
W' handlu. zaopatrzeniu i w admini-
stracji
Robotnicy rolni
Rzem1etHn1cy członkowie
spół-
dzielni
Pracujący
na
własny
rachunek
Razem
xl
wg kategoryzacji spisu
ludności
w 1960
Tabela 5. Koszty alkoholizmu _ w r. 1982 /szacunki/
~ródło
f>1iliardy forintów
Zwolnienie lekarskie i
niezdolność
do pracy
Leczenie
Zwięzane
z alkoholem wypadki drogowe
i w pracy
Przestępi:ZOŚĆ
alkoholeml
Ogółem
/po
części
zwiQzana z
7.5 -
8.0
2.9 -
3.2
-
3.3
0.5 -
0.6
3.1
14.0 - 15.1