Maciej Marmola Aktywność plenarna a reelekcja polskich posłów do

DOI:
Maciej Marmola
Aktywność plenarna a reelekcja polskich posłów do Parlamentu
Europejskiego
Wprowadzenie
W maju 2014 roku nastąpią dwa ważne wydarzenia w historii integracji Polski
ze strukturami europejskimi: jubileusz dziesięciolecia akcesji do UE oraz kolejne wybory
do Parlamentu Europejskiego. Doświadczenia związane z przynależnością naszego kraju
do UE oraz dwa cykle wyborcze do PE niewątpliwie wpłynęły na większe rozeznanie
w tematyce europejskiej wszystkich podmiotów polityki, zarówno partii politycznych,
kandydatów, jak i samego elektoratu. Jak wskazują badania, w obliczu kryzysu w strefie euro
nastąpiło pogorszenie opinii Polaków o działaniu głównych instytucji unijnych, w tym
Parlamentu Europejskiego1. Na negatywną recepcję działalności tej instytucji może mieć
również wpływ niezadowolenie elektoratu ze sposobu pełnienia mandatu eurodeputowanego
przez polskich przedstawicieli2.
Przedmiotem niniejszego artykułu jest porównanie aktywności polskich posłów do PE
sprawujących swój mandat zarówno w parlamencie VI, jak i VII kadencji. Punkt wyjścia
badań zawartych w artykule stanowi hipoteza głosząca, że w ostatnich pięciu latach nastąpił
wzrost poziomu aktywności polskich eurodeputowanych w stosunku do kadencji 2004-2009.
Na oczekiwany wynik powinny wpłynąć trzy czynniki. Po pierwsze, wynika to ze specyfiki
ścieżki kariery wybranej przez analizowaną grupę eurodeputowanych. Aktorzy polityczni
wiążący swoją przyszłą działalność ze strukturami europejskimi wykazują bowiem większą
aktywność (zarówno na poziomie komisji, jak i podczas posiedzeń plenarnych) niż osoby
traktujące działalność w PE jako swoistą trampolinę zwiększającą ich rozpoznawalność,
a tym samym umożliwiającą im zaistnienie na arenie krajowej polityki [Meserve, Pemstien,
1
W początkowej fazie kryzysu i bezpośrednio przed wyborami do PE w 2009 r. 63% Polaków pozytywnie
oceniało działalność Parlamentu Europejskiego. W ostatnich badaniach opinii przeprowadzonych przez CBOS
odsetek ten wynosił już jedynie 48% [BS/56/2013].
2
Jak podkreślają badacze, część polskich eurodeputowanych zbyt dużą wagę przywiązuje polityce krajowej,
zaniedbując tym samym swoje rzeczywiste pole działania w PE [Łada, Szczepanik 2013], a większość ich
sukcesów przypada na kwestie, w których PE nie ma bezpośredniego wpływu decyzyjnego oraz sprawy
niebędące uznawane za priorytet polskiej delegacji [Szczepanik, Kaca, Łada 2009: 68-69].
7
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
Berhard 2009]3. Należy więc przypuszczać, że eurodeputowani zabiegający o reelekcję będą
charakteryzowali się także coraz większą aktywnością w strukturach europejskich w trakcie
kolejnych sprawowanych kadencji [Wojtasik 2013: 30-31]. Po drugie, doświadczenia
wynikające ze sprawowania urzędu w przeszłości powinny skutkować profesjonalizacją
działań, a co z tym związane wyższym poziomem aktywności. Po trzecie, na większą
aktywność wszystkich polskich posłów do PE powinno wpłynąć sprawowanie przewodnictwa
w Radzie UE w drugiej połowie 2011 roku.
Metodologia
W pierwszej części badań analizie poddana zostanie aktywność 18 polskich
eurodeputowanych, którzy dostąpili reelekcji do PE w wyborach z 2009 roku. Analiza ta nie
będzie uwzględniać 3 posłów zasiadających w parlamencie VI i VII kadencji (Michała
Kamińskiego, Zbigniewa Zaleskiego oraz Janusza Lewandowskiego) ze względu na to, że nie
sprawowali
oni
mandatu
przez
cały
analizowany
okres 4.
Miernikiem
działań
eurodeputowanych będzie aktywność na posiedzeniach plenarnych, składająca się z siedmiu
kategorii: wystąpień na forum PE, sprawozdań, opinii, projektów rezolucji, oświadczeń
pisemnych, pytań parlamentarnych oraz obecności na posiedzeniach. W przypadku
sprawozdań i rezolucji analizie poddane zostały jedynie te, w których polski eurodeputowany
był posłem sprawozdawcą. W trakcie analizy będę posługiwał się liczbami bezwzględnymi
z racji tego, że lepiej obrazują realną zmianę badanych wskaźników.
W drugiej części zbadano zagregowaną aktywność eurodeputowanych tych
ugrupowań, które posiadały swoich przedstawicieli w PE zarówno w latach 2004-2009, jak
i 2009-2014, a więc: Platformy Obywatelskiej, Prawa i Sprawiedliwości, Sojuszu Lewicy
Demokratycznej oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego. Czynnikiem określającym
przynależność partyjną była w tym przypadku lista wyborcza, z jakiej eurodeputowany dostał
3
Czynnik ten może być ograniczany przez system wyborczy do PE, a konkretnie sposób selekcji kandydatów na
listy wyborcze. Aktorzy polityczni, którzy planują długoterminową karierę w strukturach europejskich, powinni
podejmować zadania uważane za istotne dla liderów wewnątrz PE, aby zwiększyć swoją pozycję wewnątrz tej
instytucji. Jednocześnie ich działalność powinna również zadowalać tych, którzy decydują o ich ponownej
selekcji na listy wyborcze, a co z tym związane ewentualnej reelekcji, zwykle umiejscowionym na poziomie
krajowym [Hix, Hobolt, Høyland 2012: 7-9]. Wydaje się to szczególnie ważne w polskich warunkach, gdzie
mamy do czynienia z ustalaniem partyjnych list wyborczych do PE na poziomie centralnym. Należy również
pamiętać, że reelekcja posłów do PE w dużym stopniu zależy od poparcia w ich okręgu wyborczym, co zmusza
ich do odpowiedniego pozycjonowania swoich działań między aktywnością europejską i regionalną.
4
Michał Kamiński pełnił urząd posła do PE jedynie przez połowę VI kadencji z racji tego, że w lipcu 2007 roku
został sekretarzem stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Zbigniew Zaleski objął mandat eurodeputowanego VII
kadencji 17 grudnia 2013 roku w związku z rekonstrukcją rządu, po której Lena Kolarska-Bobińska zamieniła
miejsce w PE na stanowisko ministra nauki i szkolnictwa wyższego. Natomiast Janusz Lewandowski po kilku
miesiącach pracy w PE został członkiem Komisji Europejskiej.
8
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
się do PE w wyborach 2009 roku. Z tego względu w ramach PiS ujęci zostali Zbigniew
Ziobro, Jacek Kurski, Tadeusz Cymański, Jacek Włosowicz (obecnie Solidarna Polska);
Paweł Kowal, Marek Migalski, Adam Bielan (Polska Razem) oraz niezrzeszony Michał
Kamiński. Na wynik PO wpłynęła aktywność Artura Zasady (Polska Razem), natomiast
na średnią SLD działalność Marka Siwca (Twój Ruch). Przyjęcie tego założenia wydaje się
zasadne z dwóch powodów. Po pierwsze, w momencie głosowania wyborcy nie mogli
przewidzieć zmiany przynależności partyjnej przez wymienionych powyżej przedstawicieli,
tym bardziej, że w kadencji 2004-2009 podobne przetasowania miały charakter incydentalny.
Po drugie zaś, ze względu na częstotliwość zmian przynależności partyjnej (przykładowo
Adam Bielan reprezentował w kadencji 2009-2013 trzy rożne partie, a przez niemal 2 lata był
posłem bezpartyjnym5) trudno określić cezurę, od której aktywność danego deputowanego
miałaby być zaliczona na konto innego ugrupowania. W celu porównania zagregowanej
aktywności eurodeputowanych wyciągnięta została średnia arytmetyczna przytoczonych
powyżej składowych aktywności parlamentarnej dla obu analizowanych okresów 6. Z tej
części analizy wykluczona została kategoria obecności na posiedzeniach plenarnych
ze względu na trudności metodologiczne związane z jej wyliczeniem, wynikające
z klasyfikowania wyników osób niesprawujących pełnej kadencji. Aby zminimalizować
wpływ piastowania funkcji przewodniczącego PE przez Jerzego Buzka, dla Platformy
Obywatelskiej zostały obliczone dwie grupy wskaźników, uwzględniające aktywność byłego
premiera oraz pomijające jego działalność w analizowanych kadencjach.
W obu przypadkach wykorzystane dane (aktualne na dzień 11.02.2014 r.) zostały
zaczerpnięte z oficjalnej strony Parlamentu Europejskiego oraz MEPranking.eu.
Aktywność plenarna polskich deputowanych
W literaturze przedmiotu panuje zgodność, że aktorzy polityczni planujący wieloletnią
karierę w organach legislacyjnych wykazują większą autonomię decyzyjną oraz
charakteryzują się wyższą aktywnością i skutecznością [Barber 1965, Ehrenhalt 1991]. Wraz
z rozwojem instytucji przedstawicielskich należy również spodziewać się większej liczby
posłów wiążących swoją przyszłość z danym organem [Turska-Kawa 2013: 121]. Nie inaczej
było
w
przypadku
Parlamentu
Europejskiego.
W
latach
1979-1994
odsetek
eurodeputowanych pełniących swoją funkcję przez ponad 1,5 kadencji wynosił 36% [Scarrow
5
Adam Bielan od początku kadencji do listopada 2010 roku był członkiem Prawa i Sprawiedliwości, następnie
do marca 2011 roku związał się z ugrupowaniem Polska Jest Najważniejsza, a od stycznia 2014 roku działa
w strukturach Polski Razem Jarosława Gowina.
6
Dzielnikiem we wszystkich przypadkach była liczba mandatów w PE.
9
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
1997: 256-257]7. Obecnie połowa eurodeputowanych sprawuje mandat co najmniej drugą
kadencję, a w przypadku niektórych krajów odsetek ten jest jeszcze wyższy. Największym
procentem posłów, którzy dostąpili reelekcji w 2009 roku może się pochwalić Malta, gdzie
taki wynik uzyskało 4 z 5 przedstawicieli (80%) [Stats on the new European Parliament].
W wyniku ostatnich wyborów do PE 20 polskich przedstawicieli (40%) mogło
poszczycić się reelekcją. Najwięcej eurodeputowanych ponownie sprawujących swój mandat
zostało wybranych z list Platformy Obywatelskiej (9 posłów). Reelekcji dostąpiło także
6 europarlamentarzystów wybranych z list Prawa i Sprawiedliwości, 4 z koalicji Sojuszu
Lewicy Demokratycznej-Unii Pracy oraz jeden reprezentujący Polskie Stronnictwo Ludowe.
W trakcie kadencji liczba ta ulegała niewielkim zmianom, bowiem w lutym 2010 roku
wchodzący w skład tej grupy Janusz Lewandowski objął stanowisko komisarza ds. budżetu
i programowania finansowego. W grudniu 2013 roku do tego grona dołączył natomiast
Zbigniew Zaleski, który objął mandat po Lenie Kolarskiej-Bobińskiej. Obecnie odsetek ten
jest również nieco niższy ze względu na dodatkowy mandat dla polskiej delegacji wynikający
z wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego.
W pierwszej kolejności analizie poddano aktywność posłów do PE wybranych
ponownie do europarlamentu z list PO (tabela 1). W niemal każdym z analizowanych
przypadków nastąpił wzrost liczby wystąpień na forum PE oraz zgłoszonych projektów
rezolucji (jedynie Jacek Saryusz-Wolski zanotował o 66 mniej wystąpień niż w kadencji
2004-2009). Największy przyrost liczby wypowiedzi plenarnych zanotował Jerzy Buzek
(o 726 więcej). Wynikało to jednak z jego obowiązków związanych z pełnieniem funkcji
przewodniczącego PE, przede wszystkim prowadzenia dyskusji oraz podejmowania spraw
proceduralnych. Znaczący postęp w tej kategorii osiągnęli również: Jacek Protasiewicz (o 137
wypowiedzi plenarnych więcej niż w poprzedniej kadencji), Filip Kaczmarek (o 78 więcej),
Małgorzata Handzlik (o 54 więcej), Bogusław Sonik (o 52 więcej) i Tadeusz Zwiefka (o 50
więcej). Biorąc pod uwagę liczbę projektów rezolucji, największy postęp zaliczył Filip
Kaczmarek, który zgłosił ich o 250 więcej względem poprzedniej kadencji. Nieco mniejszy
wzrost w tej kategorii zanotował Bogusław Sonik (o 144 projektów), Jacek Protasiewicz
(o 48) oraz Tadeusz Zwiefka (o 39). W pozostałych przypadkach wyniki były zbliżone
do tych uzyskanych w trakcie VI kadencji.
7
Amerykańska badaczka w swojej analizie badała losy posłów do PE z czterech największych krajów UE:
Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Z racji tego, że w pierwszych wyborach bezpośrednich z 1979 roku
na państwa te przypadało 324 na 410 mandatów (w elekcji z 1994 roku było to już 360 z 626 mandatów) oraz
krótkiej historii członkostwa krajów przyjętych do struktur unijnych w latach 80. wyniki te można uogólnić
na całą wspólnotę.
10
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
Tabela 1. Porównanie aktywności parlamentarnej eurodeputowanych wybranych z list PO
Poseł do PE
Wystąpienia
Sprawozdania
Opinie
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
2009
799
1
0
9
0
3
0
2004
73
4
2
7
1
8
0,80
Różnica
726
-3
-2
2
-1
-5
-0,80
2009
152
1
5
3
2
49
0,94
2004
98
1
5
0
1
8
0,92
Różnica
54
0
0
3
1
41
0,02
2009
178
4
6
280
8
166
0,95
2004
100
1
4
30
1
23
0,97
Różnica
78
3
2
250
7
143
-0,02
2009
28
2
3
11
1
10
0,89
2004
27
2
2
0
0
8
0,87
1
0
1
11
1
2
0,02
2009
191
0
1
59
3
15
0,73
2004
54
1
2
11
1
24
0,89
137
-1
-1
48
2
-9
-0,16
2009
67
1
3
39
0
22
0,83
2004
133
22
1
29
1
10
0,96
Różnica
-66
-21
2
10
-1
12
-0,13
2009
183
1
3
163
1
35
0,88
2004
131
2
2
19
3
30
0,87
52
-1
1
144
-2
5
0,01
2009
102
11
4
53
1
28
0,89
2004
50
1
4
14
2
7
0,91
Różnica
52
10
0
39
-1
21
-0,02
Kadencja
Jerzy Buzek
Małgorzata
Handzlik
Filip
Kaczmarek
Jan Olbrycht
Różnica
Jacek
Protasiewicz
Różnica
Jacek
SaryuszWolski
Bogusław
Sonik
Różnica
Tadeusz
Zwiefka
Pytania
Obecność
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Znaczące różnice w aktywności względem lat 2004-2009 widoczne są również
w przypadku pytań parlamentarnych oraz obecności na posiedzeniach. W pierwszej
z wymienionych kategorii niewielki spadek aktywności zaliczyli Jacek Protasiewicz i Jerzy
Buzek. Największy progres zaliczył po raz kolejny Filip Kaczmarek, który zadał o 143 pytań
więcej niż w poprzedniej kadencji. Odmienna tendencja widoczna jest w przypadku
obecności na posiedzeniach. Okazuje się bowiem, że jedynie Małgorzata Handzlik, Jan
Olbrycht i Bogusław Sonik nieznacznie (o 1-2 punkty proc.) poprawili się w tej kategorii.
Znaczący regres odnotowali natomiast Jacek Protasiewicz i Jacek Saryusz-Wolski, których
11
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
obecność na posiedzeniach plenarnych spadła odpowiednio o 16 i 13 punktów proc., co może
wiązać się ze wzrostem ich zaangażowania w politykę krajową. Niemiarodajny jest natomiast
wskaźnik Jerzego Buzka, który z racji pełnionej funkcji nie mógł uczestniczyć
w głosowaniach parlamentarnych.
W pozostałych kategoriach nie występują znaczące różnice. Wartym odnotowania jest
jedynie wzrost liczby sprawozdań w przypadku Tadeusza Zwiefki (o 10) i spadek w tym
względzie zanotowany przez Jacka Saryusza-Wolskiego (o 21).
Podsumowując, największy wzrost w poziomie aktywności spośród osób wybranych
z list PO zanotował Filip Kaczmarek. W jego przypadku nastąpił znaczący progres
we wszystkich analizowanych kategoriach z wyjątkiem obecności na posiedzeniach
plenarnych, która, mimo spadku o 2 punkty procentowe, jest najwyższa w partii. Na drugim
biegunie znaleźli się natomiast Jacek Saryusz-Wolski i Jacek Protasiewicz, notujący spadek
w 4 z 7 analizowanych wskaźników.
W szeregach PSL reelekcji w wyborach 2009 dostąpił jedynie Czesław Siekierski.
W jego przypadku nastąpił wzrost aktywności w 4 z 7 analizowanych kategorii (tabela 2).
Największy progres eurodeputowany zanotował pod względem liczby wystąpień plenarnych
(wzrost o 53), a największe spadki aktywności w kategoriach: pytania parlamentarne
i obecność na posiedzeniach.
Tabela 2. Porównanie aktywności parlamentarnej eurodeputowanych wybranych z list PSL
Poseł do PE
Czesław
Siekierski
Wystąpienia
Sprawozdania
Opinie
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
2009
310
2
4
6
1
32
0,87
2004
257
1
1
2
2
48
0,96
53
1
3
4
-1
-16
-0,09
Kadencja
Różnica
Pytania
Obecność
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Kolejną grupą eurodeputowanych, którzy zostali poddani analizie byli posłowie
wybrani z list SLD-UP (tabela 3). Najbardziej aktywna przedstawicielka tej koalicji Lidia
Geringer de Oedenberg zaliczyła wzrost w 5 z 7 analizowanych kategorii. Największy
dotyczył wystąpień plenarnych i zgłoszonych projektów rezolucji, odpowiednio o 83 i 80.
Wartym podkreślenia jest również wzrost obecności na posiedzeniach plenarnych, która jest
najwyższa spośród wszystkich badanych eurodeputowanych (98%). W przypadku Lidii
Geringer de Oedenberg nastąpił spadek liczby sprawozdań i opinii względem poprzedniej
12
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
kadencji. Mimo tego europarlamentarzystka nadal pozostaje najaktywniejsza w tych
kategoriach w porównaniu z partyjnymi kolegami.
Wzrost aktywności w pięciu kategoriach (jednak mniej znaczący) zanotowali także
dwaj inni eurodeputowani wybrani z list SLD-UP: Bogusław Liberadzki oraz Adam Gierek.
Słabiej zaprezentował się natomiast Marek Siwiec, który w analizowanym okresie zaliczył
znaczny spadek w kategorii wystąpień plenarnych (aż o 156) oraz nieco mniejszy pod
względem obecności na posiedzeniach. Można przypuszczać, że wynika to z większego
zaangażowania w politykę krajową oraz dążenia do rozwoju inicjatyw politycznych
formowanych wokół Janusza Palikota – Twojego Ruchu oraz Europy Plus.
Tabela 3. Porównanie aktywności parlamentarnej eurodeputowanych wybranych z list SLD-UP
Poseł do PE
Lidia
Geringer de
Oedenberg
Bogusław
Liberadzki
Adam
Gierek
Marek
Siwiec
Wystąpienia
Sprawozdania
Opinie
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
2009
249
14
3
81
6
45
0,98
2004
166
23
14
1
1
33
0,97
83
-9
-11
80
5
12
0,01
2009
177
2
4
4
1
20
0,87
2004
130
4
2
0
1
10
0,90
Różnica
47
-2
2
4
0
10
-0,03
2009
71
0
1
0
2
16
0,97
2004
30
2
0
0
0
11
0,92
Różnica
41
-2
1
0
2
5
0,05
2009
50
1
0
41
3
7
0,82
2004
206
0
0
10
4
4
0,85
-156
1
0
31
-1
3
-0,03
Kadencja
Różnica
Różnica
Pytania
Obecność
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Ostatnią z badanych grup eurodeputowanych są ci, którzy zostali wybrani z list PiS
(tabela 4). Najlepiej w tym gronie wypadł Adam Bielan (obecnie Polska Razem), który
poprawił się w 5 kategoriach, a w jednej osiągnął wynik identyczny, jak w kadencji 20042009. Największy progres zaliczył on pod względem pytań parlamentarnych oraz obecności
na posiedzeniach plenarnych (wzrost aż o 14 punktów proc.).
Na drugim biegunie znaleźli się dwaj eurodeputowani uważani za jednych
z najaktywniejszych w poprzedniej kadencji: Ryszard Czarnecki i Konrad Szymański. Mimo
tego, że ich aktywność nadal pozostaje powyżej średniej, to część z analizowanych kategorii
uległa w ich przypadku gwałtownemu załamaniu. Jest tak szczególnie w przypadku Konrada
Szymańskiego, który na moment badania miał o 53 mniej wystąpień na forum PE oraz o 105
13
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
mniej zgłoszonych projektów rezolucji (zadał jednak aż o 80 pytań parlamentarnych więcej
niż w poprzedniej kadencji). Jeśli zaś chodzi o Ryszarda Czarneckiego, to zanotował on
spadek w kategoriach wystąpień plenarnych i pytań parlamentarnych, rekompensując to
jednak znaczącym wzrostem pod względem sprawozdań.
Pozostali posłowie wybrani z list PiS zanotowali nieznaczne wzrosty większości
kategorii, jednak ich aktywność należy ocenić na poziomie poniżej średniej.
Tabela 4. Porównanie aktywności parlamentarnej eurodeputowanych wybranych z list Prawa
i Sprawiedliwości
Poseł do PE
Wystąpienia
Sprawozdania
Opinie
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
2009
345
1
3
222
0
115
0,89
2004
323
0
0
240
0
4
0,75
22
1
3
-18
0
111
0,14
2009
182
10
0
234
2
54
0,80
2004
267
0
1
217
1
96
0,80
Różnica
-85
10
-1
17
1
-42
0
2009
70
0
0
22
1
16
0,96
2004
81
0
0
12
0
7
0,97
Różnica
-11
0
0
10
1
9
-0,01
2009
107
1
3
85
2
140
0,90
2004
160
2
0
190
5
60
0,90
Różnica
-53
-1
3
-105
-3
80
0
2009
98
3
1
26
7
72
0,77
2004
66
4
0
18
7
27
0,90
Różnica
32
-1
1
8
0
45
-0,13
Kadencja
Adam Bielan
Różnica
Ryszard
Czarnecki
Mirosław
Piotrowski
Konrad
Szymański
Janusz
Wojciechow
ski
Pytania
Obecność
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Podsumowując, w przypadku większości badanych eurodeputowanych nastąpił wzrost
aktywności podczas posiedzeń plenarnych w porównaniu z kadencją 2004-2009. Największy
progres zaliczył Filip Kaczmarek (PO), który znacząco poprawił 6 z 7 analizowanych
mierników aktywności. Podobny wynik osiągnął Jan Olbrycht (PO), jednak w jego przypadku
zarówno poziom obecnej, jak i wcześniejszej aktywność, należy określić jako poniżej
średniej. Na uwagę zasługuje również wynik Lidii Geringer de Oedenberg (SLD), która
poprawiła 5 z 7 badanych wskaźników, umacniając tym samym wizerunek jednego
z najaktywniejszych polskich eurodeputowanych. Podobny progres (wzrost 5 z 7 mierników)
14
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
zanotowali także: Małgorzata Handzlik (PO), Bogusław Sonik (PO), Adam Gierek (UP) oraz
Adam Bielan (PRJG).
Na przeciwległym biegunie znaleźli się: Jacek Protasiewicz (PO), Jacek SaryuszWolski (PO), Marek Siwiec (TR), Ryszard Czarnecki (PiS), Mirosław Piotrowski
(niezależny), którzy poprawili 3 z 7 analizowanych składowych aktywności. Za największy
regres należy natomiast uznać postawę Konrada Szymańskiego, który poprawił jedynie 2 z 7
wskaźników. Na taki wynik w jego przypadku miała jednak wpływ bardzo wysoka aktywność
w latach 2004-2009, należy bowiem podkreślić, że wyniki jego działalności w obecnej
kadencji plasują go znacząco powyżej średniej. Tylko dwa wskaźniki poprawił również Jerzy
Buzek, lecz w jego przypadku wpłynęły na to ograniczenia związane z piastowaniem funkcji
przewodniczącego PE.
Zagregowana aktywność polskich eurodeputowanych
W dalszej części badań analizie poddano zagregowaną aktywność polskich
eurodeputowanych w kadencji 2009-2014. W tym celu wyciągniętą średnią wartość
mierników aktywności dla każdej partii, która uzyskała mandaty w ostatnich wyborach do PE.
Jak już wspomniano, kryterium przyporządkowania eurodeputowanych stanowiła w tym
przypadku ich obecność na liście wyborczej danego ugrupowania w elekcji z 2009 roku.
W momencie badania polska delegacja w PE charakteryzowała się przeciętną
aktywnością w stosunku do przedstawicieli innych państw członkowskich. Pod względem
wystąpień plenarnych polscy eurodeputowani zajmowali 13. miejsce w UE, ze średnią 152,88
wystąpienia na jednego posła (dla porównania średnia najlepszej w tej kwestii delegacji
portugalskiej wynosiła 826,64). Jeszcze gorzej polscy europarlamentarzyści prezentowali się
w kategoriach: oświadczeń (średnio 1,53 – 15. miejsce w UE), pytań parlamentarnych (50,22
– 16. miejsce w UE) oraz obecności na posiedzeniach plenarnych (84,76% - 18. miejsce
w UE). Jedynym polem aktywności, w którym polscy przedstawiciele znajdowali się
w czołówce, była liczba zgłoszonych projektów rezolucji (średnio 55,31 – 3 miejsce w UE)8.
W pierwszej kolejności analizie poddano aktywność eurodeputowanych wybranych
z list PO (tabela 5). W tym przypadku wyliczone zostały dwie grupy wskaźników, aby
ograniczyć wpływ pełnienia funkcji przewodniczącego PE przez Jerzego Buzka na poziom
aktywności ugrupowania.
8
Dla porównania najlepszymi delegacjami narodowymi w PE w poszczególnych kategoriach aktywności były:
Portugalia (średnio 243,45 pytania parlamentarne), Austria (średnio 91,42% obecności na posiedzeniach),
Irlandia (średnio 3,25 oświadczenia) oraz Estonia (średnio 105 projektów rezolucji) [MEPranking.eu].
15
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
Przedstawiciele PO zanotowali postęp w 4 z 6 badanych kategorii (w 5 w przypadku
nieuwzględnienia Jerzego Buzka). Największy wzrost dotyczył w ich przypadku liczby
wystąpień plenarnych, zgłoszonych rezolucji oraz zadanych pytań parlamentarnych. Warta
odnotowania jest również średnia liczba sprawozdań, która choć spadła w porównaniu
z kadencją 2004-2009, jest najwyższa spośród wszystkich analizowanych ugrupowań.
Tabela 5. Porównanie zagregowanej aktywności posłów do PE wybranych z list PO (w nawiasie wynik
nieujmujący Jerzego Buzka)
PLATFORMA OBYWATELSKA
Kadencja
Wystąpienia
na posiedzeniu
plenarnym
Sprawozdanie
jako
sprawozdawca
Opinia jako
sprawozdawca
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
141,88
2,88
2,72
45,12
1,8
(109,92)
(2,84)
(2,72)
(44,76)
(1,8)
70,73
3,6
2,73
13,33
0,93
2004
(65,87)
(3,33)
(2,6)
(12,87)
(0,87)
71,15
-0,72
-0,01
31,79
0,87
Różnica
(44,05)
(-0,49)
(0,12)
(31,89)
(0,93)
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
2009
Pytania
parlamenta
rne
37,4
(37,28)
17,4
(16,87)
20
(20,41)
W następnej kolejności zbadana została zagregowana aktywność przedstawicieli PSL
(tabela 6). W przypadku tego ugrupowania nastąpił wzrost jedynie połowy z analizowanych
wskaźników. Największy zanotowany został w kategorii wystąpień plenarnych (średnio o 57
więcej niż w poprzedniej kadencji). Wartym podkreślenia jest fakt, że przedstawiciele PSL są
również najbardziej aktywni w tym względzie spośród całej polskiej delegacji. Znaczący
regres nastąpił natomiast w kategorii pytań parlamentarnych, oświadczeń pisemnych
i sprawozdań.
Tabela 6. Porównanie zagregowanej aktywności posłów do PE wybranych z list PSL
POLSKIE STRONNICTWO LUDOWE
Kadencja
Wystąpienia
na posiedzeniu
plenarnym
Sprawozdanie
jako
sprawozdawca
Opinia jako
sprawozdawca
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
Pytania
parlamenta
rne
2009
220,25
0,5
1,75
18,75
1,25
20,25
2004
163,25
1,25
0,75
16,25
3,5
43
57
-0,75
1
2,5
-2,25
-22,75
Różnica
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Posłowie wybrani z list SLD-UP w obecnej kadencji poprawili 4 z 6 analizowanych
wskaźników aktywności (tabela 7). Największy postęp koalicja zanotowała w liczbie
16
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
zgłoszonych projektów rezolucji (wzrost o 27,94). Wartym podkreślenia jest jednak znaczący
spadek średniej liczby sprawozdań i opinii wygłoszonych na forum PE (odpowiednio o 3,43
i 1,34), co wiąże się przede wszystkich ze spadkiem aktywności Lidii Geringer de Oedenberg
na tych polach działalności.
Tabela 7. Porównanie zagregowanej aktywności posłów do PE wybranych z list SLD-UP
SOJUSZ LEWICY DEMOKRATYCZNEJ - UNIA PRACY
Kadencja
Wystąpienia
na posiedzeniu
plenarnym
Sprawozdanie
jako
sprawozdawca
Opinia jako
sprawozdawca
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
Pytania
parlamenta
rne
2009
158,71
2,57
1,86
30,14
2,43
25,86
2004
145,4
6
3,2
2,2
1,2
15,6
Różnica
13,31
-3,43
-1,34
27,94
1,23
10,26
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Ostatnią z badanych kwestii była zagregowana aktywność eurodeputowanych
wybranych z list PiS (tabela 8). W przypadku tej grupy nastąpił wzrost w 4 z 6 analizowanych
wskaźników. Największy z nich dotyczy zadanych pytań parlamentarnych (więcej o 73,84
w stosunku do kadencji 2004-2009). Najbardziej widoczny spadek zanotowano natomiast
w kategorii projektów rezolucji. Mimo to posłowie wybrani z list PiS nadal zgłaszają
zdecydowanie najwięcej takich projektów spośród polskiej delegacji.
Tabela 8. Porównanie zagregowanej aktywności posłów do PE wybranych z list PiS
PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ
Kadencja
Wystąpienia
na posiedzeniu
plenarnym
Sprawozdanie
jako
sprawozdawca
Opinia jako
sprawozdawca
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
Pytania
parlamenta
rne
2009
169,27
1,6
1,27
103,53
1,07
95,27
2004
151,57
0,86
1,14
146,14
2,14
21,43
17,7
0,74
0,13
-42,61
-1,07
73,84
Różnica
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Wartym odnotowania jest fakt, że dobre wyniki tej grupy są w dużej mierze zasługą
eurodeputowanych, którzy nie są już członkami PiS, a więc: przedstawicielom Solidarnej
Polski (Zbigniew Ziobro, Tadeusz Cymański, Jacek Kurski, Jacek Włosowicz), Polski Razem
Jarosława Gowina (Marek Migalski, Paweł Kowal, Adam Bielan) oraz niezależnemu
17
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
Michałowi Kamińskiemu. Ich wskaźniki aktywności (za wyjątkiem liczby projektów
rezolucji, oświadczeń i sprawozdań) są zdecydowanie wyższe niż wyniki siedmiu posłów
nadal legitymujących się przynależnością do PiS (tabela 9).
Tabela 9. Wskaźniki aktywności przedstawicieli Solidarnej Polski, Polski Razem Jarosława Gowina
(jedynie tych wybranych z list PiS) oraz niezależnego Michała Kamińskiego
Partia
(Poseł do
PE)
Wystąpienia
na posiedzeniu
plenarnym
Sprawozdanie
jako
sprawozdawca
Opinia jako
sprawozdawca
Projekty
rezolucji
Oświadczenia
pisemne
Solidarna
245,25
0,25
1,25
27
0,25
Polska
Polska
202,33
0,33
2
134
0,33
Razem
Michał
304
1
0
150
1
Kamiński
Opracowanie własne na podstawie stron Parlamentu Europejskiego oraz MEP Ranking.eu
Pytania
parlamenta
rne
94,5
130,33
241
Podsumowując tę część analizy, wszystkie partie zanotowały wzrost ogólnej
aktywności
swoich
członków
na
forum
PE.
Największy
przypadł
w
udziale
eurodeputowanym wybranym z list PO, którzy poprawili 5 z 6 badanych składowych
aktywności. Nieco gorzej wypadły SLD oraz PiS (wzrost w 4 analizowanych kategoriach).
Na wynik tej drugiej partii wpłynęła jednak stosunkowo wysoka aktywność posłów, którzy
opuścili szeregi PiS. Najgorzej w tej analizie wypadło PSL, które zaliczyło progres jedynie
w połowie badanych kategorii. Należy jednak podkreślić, że mimo tendencji wzrostowej
poziomu aktywności polskich europarlamentarzystów, nasza delegacja nadal znacząco
ustępuje w tym względzie innym członkom wspólnoty, w szczególności krajom „starej
piętnastki”.
Wnioski
Celem badań było sprawdzenie poziomu aktywności polskich posłów do Parlamentu
Europejskiego, którzy dostąpili reelekcji w wyborach z 2009 roku. Zgodnie z oczekiwaniami
wyniki analizy wskazują na wzrost aktywności w porównaniu z poprzednią kadencją,
zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i zagregowanym. Największy progres
w pierwszym analizowanym wymiarze zaliczył Filip Kaczmarek (PO), który poprawił niemal
wszystkie kategorie składające się na aktywność plenarną. Na wyróżnienie w tym względzie
zasługują również: Lidia Geringer de Oedenberg (SLD), Jan Olbrycht (PO), Małgorzata
Handzlik (PO), Bogusław Sonik (PO), Adam Gierek (UP) oraz Adam Bielan (PRJG). Stały
18
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
wzrost aktywności tych eurodeputowanych może oznaczać, że wiążą oni swą przyszłą
działalność polityczną z instytucjami europejskimi.
Podobne
wnioski
przynosi
analiza
zagregowanej
aktywności
polskich
europarlamentarzystów. Okazuje się bowiem, że wszystkie ugrupowania, które w 2009 roku
po raz
drugi
wprowadziły swoich przedstawicieli
do PE poprawiły większość
z analizowanych wskaźników aktywności (wyjątkiem w tej kwestii jest PSL, które osiągnęło
lepsze rezultaty jedynie w przypadku 3 z 6 kategorii). Należy przypuszczać, że tendencja ta
ze względu na dalszą profesjonalizację działalności posłów do PE będzie utrzymana również
w kolejnych kadencjach, co daje nadzieję na poprawę aktywności polskich eurodeputowanych
względem wyników przedstawicieli innych państw członkowskich.
Bibliografia
Barber James D. (1965), The Lawmakers, New Haven: Yale University Press.
BS/56/2013, Instytucje i obywatele w Unii Europejskiej, Centrum Badań Opinii
Społecznej, Warszawa 2013.
Ehrenhalt Alan (1991), The United States of Ambition, New York: Times Books.
Hix Simon, Hobolt Sara, Høyland Bjørn (2012), Career Paths and Legislative Activities
of Members of the European Parliament, Paper prepared for presentation at the Annual
Conference of the American Political Science Association, August 30-September 2, 2012,
New Orleans.
Łada Agnieszka, Szczepanik Melchior (2013), Kandydat idealny. Na co powinny
zwracać uwagę polskie partie polityczne, układając listy kandydatów w wyborach do
Parlamentu Europejskiego?, „Analizy i Opinie” nr 134, Warszawa: Instytut Spraw
Publicznych.
Meserve Stephen A., Pemstien Daniel, Berhard William T. (2009), Political Ambition
and Legislative Behavior in the European Parliament, „Journal of Politics”, 71-3.
Scarrow Susan E. (1997), Political Career Paths and the European Parliament,
„Legislative Studies Quarterly”, XXII.
Szczepanik Melchior, Kaca Elżbieta, Łada Agnieszka (2009), Bilans aktywności
polskich posłów do Parlamentu Europejskiego. Cele, osiągnięcia, wnioski na przyszłość,
Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Turska-Kawa Agnieszka (2013), Reactive political leadership, „Political Preferences”
4/2013.
19
Aktywność polskich posłów do Parlamentu Europejskiego kadencji 2009-2014
Wojtasik Waldemar (2013), Functions of Elections in Democratic Systems, „Political
Preferences” 4/2013.
Źródła internetowe
MEPranking.eu – The best quantitative view of the EP activity
http://www.mepranking.eu/ (11.02.2014).
Parlament Europejski – Posiedzenia Plenarne
http://www.europarl.europa.eu/plenary/pl/home.html (11.02.2014).
Stats on the new European Parliament,
http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+IMPRESS+20090629STO57513+0+DOC+XML+V0//EN (11.02.2014).
20