Konsekwencje bezczynności rady nadzorczej

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 18.12.2015
Konsekwencje bezczynności rady nadzorczej
Jeżeli statut spółki przewiduje, że zarząd obowiązany jest uzyskać zgodę rady nadzorczej na dokonanie określonej
czynności, a ta nie wyrazi zgody, zarząd może zwrócić się do walnego zgromadzenia, aby powzięło uchwałę
udzielającą zgody na jej dokonanie – w myśl art. 384 § 1 i 2 k.s.h. Sformułowanie „jeżeli rada nadzorcza nie
wyrazi zgody" trzeba wykładać w ten sposób, że dotyczy ono także stanu bezczynności rady.
Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 29 kwietnia 2015 r., IV CSK 476/14.
Powód był akcjonariuszem pozwanej spółki akcyjnej. Statut pozwanej spółki przewidywał, że rada nadzorcza uprawniona
jest do wyrażania zgody na obejmowanie, nabywanie i zbywanie akcji albo udziałów innych spółek. Zarząd pozwanej
spółki zwrócił się do rady nadzorczej o wyrażenie zgody na umorzenie udziałów posiadanych przez pozwaną spółkę w
innej spółce. Następnie rada nadzorcza podjęła uchwałę, w której wyraziła „pozytywną opinię dotyczącą podjęcia przez
walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki uchwały w przedmiocie umorzenia bez wynagrodzenia udziałów posiadanych
przez spółkę w P. sp. z o.o.". Zarząd spółki, uznając, że rada skutecznie przekazała walnemu zgromadzeniu swoją
kompetencję do wyrażenia zgody na umorzenie posiadanych udziałów innej spółki, zwołał walne zgromadzenie, które
podjęło m.in. uchwałę wyrażającą zgodę na umorzenie bez wynagrodzenia posiadanych przez spółkę udziałów w P. sp. z
o.o. Powód głosował przeciwko przedmiotowej uchwale i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, a następnie wystąpił z
powództwem o jej uchylenie. Sąd I instancji uznał, iż powództwo w tym zakresie zasługuje na uwzględnienie, i uchylił
przedmiotową uchwałę walnego zgromadzenia. Sąd podzielił pogląd powoda, że w świetle postanowień statutu pozwanej
spółki walne zgromadzenie nie miało kompetencji do wyrażenia zgody na umorzenie bez wynagrodzenia udziałów w
innej spółce, ponieważ kompetencja ta należała do rady nadzorczej, a do kompetencji walnego zgromadzenia należało
jedynie umarzanie akcji. Pozwana spółka wniosła apelację od wyroku, którą to sąd II instancji oddalił jako bezzasadną.
Sąd II instancji, odwołując się do postanowień statutu spółki, wskazał, że rada nadzorcza uprawniona była do wyrażania
zgody na obejmowanie, nabywanie i zbywanie akcji albo udziałów innych spółek, czyli także na wyrażenie zgody na
umorzenie posiadanych w innej spółce udziałów bez wynagrodzenia, które należy traktować jako zbycie. Pozwana
wniosła skargę kasacyjną, w której kwestionowała stanowisko sądu, że uchwała walnego zgromadzenia pozwanej spółki
wyrażająca zgodę na umorzenie bez wynagrodzenia wszystkich posiadanych przez spółkę udziałów w P. sp. z o.o. została
podjęta przez nieuprawniony organ. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną.
Komentarz eksperta
Marta Wiśniewska, radca prawny Warszawa Rödl & Partner
Zgodnie z art. 384 § 1 k.s.h. statut spółki akcyjnej może rozszerzać uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności
przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonych czynności.
Zgodnie z art. 384 § 2 k.s.h., jeżeli rada nadzorcza nie wyrazi zgody na dokonanie określonej czynności, zarząd może
zwrócić się do walnego zgromadzenia, aby powzięło uchwałę udzielającą zgody na jej dokonanie. Z literalnego brzmienia
przepisu wynika, że zarząd ma prawo zwrócić się do walnego zgromadzenia z wnioskiem o podjęcie uchwały tylko
wtedy, gdy rada nadzorcza odmówi udzielenia zgody. Przeważająca część doktryny wskazuje jednak, że zarząd może się
zwrócić do walnego zgromadzenia z takim wnioskiem także w przypadku bezczynności rady nadzorczej. Uzasadnieniem
takiego stanowiska jest przede wszystkim cel komentowanego przepisu, tj. wzmocnienie pozycji zarządu w zakresie jego
kompetencji do reprezentowania i prowadzenia spraw spółki. W związku z tym wskazuje się, że bezczynność rady
nadzorczej traktować należy jak odmowę wyrażenia zgody na dokonanie określonej czynności. W literaturze przedmiotu
prezentowane są nieliczne odmienne poglądy. Zgodnie z nimi walne zgromadzenie nie może wyrazić zgody na dokonanie
danej czynności prawnej w przypadku bezczynności rady nadzorczej, tzn. w sytuacji gdy rada nadzorcza, pomimo
zapytania skierowanego do niej przez zarząd, nie podejmuje żadnej uchwały. W stanie faktycznym leżącym u podstaw
komentowanego wyroku statutem pozwanej spółki wprowadzone zostało uprawnienie rady nadzorczej do wyrażania
zgody m.in. na zbywanie udziałów posiadanych przez pozwaną spółkę w innych spółkach. Zarząd spółki prawidłowo
zwrócił się do rady o wyrażenie zgody na umorzenie takich udziałów. Rada zaś podjęła uchwałę, na mocy której wyraziła
„pozytywną opinię dotyczącą podjęcia przez walne zgromadzenie akcjonariuszy Spółki uchwały w przedmiocie
umorzenia bez wynagrodzenia udziałów posiadanych przez spółkę". W związku z taką treścią uchwały zarząd niesłusznie
jednak uznał, że rada skutecznie przekazała walnemu zgromadzeniu swoją kompetencję do wyrażenia zgody na
umorzenie udziałów i zwołał walne zgromadzenie, które zaś taką zgodę wyraziło. Sąd Najwyższy, analizując zaistniały
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
stan faktyczny, zauważył przede wszystkim, że treść podjętej przez radę nadzorczą uchwały wskazywała na to, że rada
uchyliła się od podjęcia merytorycznej decyzji, do której była uprawniona na podstawie statutu, przekazując w tej mierze
swoją kompetencję walnemu zgromadzeniu. W ocenie Sądu Najwyższego takie cedowanie kompetencji jednego organu
spółki na rzecz drugiego bez podstawy prawnej uznać należy za niedopuszczalne, a tym samym prawnie bezskuteczne.
Sąd Najwyższy wskazał ponadto, że w zaistniałej sytuacji zarząd pozwanej spółki miał jedynie dwie dopuszczalne drogi
prawne: wystąpić z ponownym wnioskiem do rady o podjęcie stanowczej decyzji co do umorzenia udziałów albo zwrócić
się do walnego zgromadzenia, aby podjęło uchwałę udzielającą zgody na dokonanie proponowanej czynności. Sąd
Najwyższy jednoznacznie zatem przychylił się do dominującego w literaturze poglądu, że sformułowanie z art. 384 § 2
k.s.h. „jeżeli rada nadzorcza nie wyrazi zgody" trzeba wykładać w ten sposób, że dotyczy ono nie tylko sytuacji odmowy
wyrażenia zgody, ale także stanu bezczynności rady. Z punktu widzenia praktyki należy pozytywnie ocenić
komentowany wyrok Sądu Najwyższego, który wyeliminował jakiekolwiek wątpliwości dotyczące zakresu stosowania
art. 384 § 2 k.s.h. i stanowi jednoznaczną wskazówkę dla zarządów spółek akcyjnych, jak należy postępować w
przypadku bezczynności rady nadzorczej.
Źródło: http://www.rp.pl/Firma/312189970-Konsekwencje-bezczynnosci-rady-nadzorczej.html
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]