Tw 33/10 - 19 października 2011 r.

647/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 19 października 2011 r.
Sygn. akt Tw 33/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Zgromadzenia Delegatów
Związkowych Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki o zbadanie
zgodności:
§ 6a ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki z dnia 23 kwietnia 1999
r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w
instytucjach kultury prowadzących w szczególności działalność w zakresie
upowszechniania kultury (Dz. U. Nr 45, poz. 446, ze zm.) z:
1) art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 31 ustawy z dnia 25
października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej
(Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123, ze zm.),
2) art. 24 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 i art. 29 ustawy z
dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz.
589, ze zm.),
3) art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
UZASADNIENIE
W dniu 2 września 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek
Zgromadzenia Delegatów Związkowych (dalej: Zgromadzenie Delegatów) Federacji
Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki (dalej: Federacja) o zbadanie
zgodności § 6a ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki z dnia 23 kwietnia 1999 r. w
sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w instytucjach kultury
prowadzących w szczególności działalność w zakresie upowszechniania kultury (Dz. U. Nr
45, poz. 446, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1999 r.) w brzmieniu nadanym przez § 1 pkt 4
rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 listopada 2009 r.
zmieniającego rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych
w instytucjach kultury prowadzących w szczególności działalność w zakresie
upowszechniania kultury (Dz. U. Nr 196, poz. 1516) z art. 92 Konstytucji oraz art. 31 ustawy
z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.
U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123, ze zm.; dalej: ustawa o działalności), art. 24 Konstytucji oraz art.
1 i art. 29 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89,
poz. 589, ze zm.; dalej: ustawa o PIP), a także z art. 32 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym
(Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez
ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na
posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego
sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK),
czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy
pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2
Konstytucji).
2. Federacja kwestionuje zgodność z Konstytucją i ustawami § 6a ust. 1
rozporządzenia z 1999 r. w brzmieniu: „Z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków
służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań albo ze względu na charakter pracy lub
warunki wykonywania pracy pracodawca może przyznać pracownikowi dodatek specjalny”.
2.1. W ocenie wnioskodawcy, art. 31 ustawy o działalności, zawierający upoważnienie
do wydania zaskarżonego rozporządzenia „nie przewiduje wytycznych dotyczących treści
aktu niższego rzędu i nie konkretyzuje zasad wynagradzania pracowników kultury. Taka
regulacja ustawowa jako niespełniająca wymogu art. 92 Konstytucji nie pozwalała (...) na
wydanie § 6a pkt [ust.] 1 rozporządzenia w części dotyczącej uprawnienia pracodawcy do
przyznawania dodatku specjalnego ze względu na warunki wykonywania pracy”. Istotne jest
przy tym, że znaczenie pojęcia „warunki wykonywania pracy” Federacja utożsamia wyłącznie
ze „szkodliwymi warunkami pracy”, występując o kontrolę tak wyodrębnionej i rozumianej
„części” § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999 r. z art. 92 Konstytucji oraz art. 31 ustawy o
działalności.
2.1.1. Przywołane wyżej stanowisko wskazuje, że wnioskodawca, zarzucając brak
wytycznych w przepisie upoważniającym, domaga się – w istocie – zbadania zgodności art.
31 ustawy o działalności z art. 92 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji.
Tymczasem w uchwale nr 58/X-ZD/10 Zgromadzenia Delegatów z 23 sierpnia 2010 r.
„w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem” nie wyrażono woli
poddania kontroli art. 31 ustawy o działalności; przepis ten wskazano natomiast jako wzorzec
kontroli. Dlatego „wniosek” w odniesieniu do sformułowanego zarzutu niezgodności art. 31
ustawy o działalności z art. 92 Konstytucji pochodzi od podmiotu nieuprawnionego w
rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Okoliczność ta, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1
ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi we wskazanym
wyżej zakresie.
2.1.2. Wnioskodawca twierdzi, że „część” § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999 r. narusza
art. 31 ustawy o działalności przez to, że wykracza poza wyznaczoną ministrowi delegację do
wydania aktu wykonawczego. Nie wskazuje przy tym dowodów uzasadniających postawioną
tezę i pomija argumentację, która uprawdopodobniłaby naruszenie art. 92 Konstytucji.
2.2. Biorąc powyższe pod uwagę oraz działając w myśl zasady związania granicami
wniosku (art. 66 ustawy o TK), Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu
wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności „części” § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999 r.
z art. 31 ustawy o działalności oraz art. 92 Konstytucji.
3. Federacja kwestionuje również zgodność „części” § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999
r. z art. 24 Konstytucji oraz art. 1 i art. 29 ustawy o PIP.
3.1. Wnioskodawca dowodzi, że „przekazanie dyrektorowi instytucji kultury
kompetencji do ustalenia, czy dane warunki wykonywania pracy umożliwiają przyznanie
2
pracownikowi dodatku specjalnego wkracza w kompetencje podmiotów powołanych
ustawowo do oceny warunków pracy, takich jak Państwowa Inspekcja Pracy czy Społeczna
Inspekcja Pracy”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że występowanie przez Federację w interesie
ogólnospołecznym wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1
Konstytucji), która – co oczywiste – nie przysługuje wnioskodawcy w rozpatrywanej sprawie
(art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Za takim rozstrzygnięciem
przemawiają w szczególności powołane wzorce kontroli, tzn. art. 24 Konstytucji (nadzór
państwa nad warunkami wykonywania pracy), art. 1 ustawy o PIP (charakter prawny i ogólne
kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy) oraz art. 29 tejże ustawy (obowiązki inspektora
pracy w zakresie współdziałania z innymi podmiotami w toku wykonywania czynności
kontrolnych).
3.2. Federacja uznaje ponadto, że w § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999 r. „nie
przewidziano uczestnictwa związków zawodowych w procedurze ustalania wystąpienia
warunków szkodliwych pracy”.
Tak sformułowany zarzut oznacza, że Federacja domaga się stwierdzenia
niezgodności z Konstytucją i ustawą zaniechania prawodawczego, polegającego na braku w
rozporządzeniu z 1999 r. odpowiednich, jej zdaniem, rozwiązań prawnych. Wymaga zatem
przypomnienia, że Trybunał Konstytucyjny pełni rolę jedynie „ustawodawcy negatywnego”,
eliminując z systemu prawa normy (m.in.) naruszające Konstytucję. Nie ma natomiast
kompetencji do stanowienia norm, a taki charakter miałoby orzekanie w sprawie zaniechań
ustawodawczych (por. wyrok TK z 2 lipca 2002 r., U 7/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 48).
W odniesieniu do powyższego zarzutu Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego
biegu wnioskowi z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1
ustawy o TK).
4. Federacja kwestionuje również zgodność § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999 r. z art.
32 Konstytucji.
4.1. Wnioskodawca podnosi, że dodatek specjalny jest przyznawany fakultatywnie, a
wypłacany w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia (§ 6a ust. 1 i 3 rozporządzenia
z 1999 r.). Natomiast stosownie do § 7 rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki z dnia 31
marca 1992 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niektórych instytucji kultury
(Dz. U. Nr 35, poz. 151, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1992 r.), przyznanie dodatku za prace
wykonywane w warunkach szkodliwych dla zdrowia, szczególnie uciążliwych lub
niebezpiecznych ma charakter obligatoryjny. Zdaniem wnioskodawcy, zróżnicowanie sytuacji
prawnej pracowników instytucji kultury w zależności od tego, czy pracują oni w tzw.
instytucjach upowszechnieniowych (rozporządzenie z 1999 r.), czy w instytucjach
artystycznych (rozporządzenie z 1992 r.), narusza wyrażoną w art. 32 Konstytucji zasadę
równości wobec prawa.
4.2. Przywołane stanowisko wskazuje, że wnioskodawca domaga się stwierdzenia
niezgodności z art. 32 Konstytucji § 6a ust. 1 rozporządzenia z 1999 r. rozpatrywanego
łącznie z § 6a ust. 3 rozporządzenia z 1999 r. oraz § 7 rozporządzenia z 1992 r. Dwa ostatnie
przepisy nie mieszczą się jednak w granicach zaskarżenia wyznaczonych w powołanej
uchwale Zgromadzenia Delegatów. Dlatego w wyżej wskazanym zakresie „wniosek”
pochodzi od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.
Okoliczność powyższa, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi przesłankę
3
odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności § 6a ust. 3
rozporządzenia z 1999 r. oraz § 7 rozporządzenia z 1992 r. z art. 32 Konstytucji.
Natomiast zarzut naruszenia art. 32 Konstytucji przez § 6a ust. 1 rozporządzenia z
1999 r. cechuje oczywista bezzasadność. Adresatów tego przepisu różni od adresatów
rozporządzenia z 1999 r. miejsce pracy, bowiem pierwsi są zatrudnieni w instytucjach kultury
prowadzących w szczególności działalność w zakresie upowszechniania kultury takich jak np.
biblioteki, domy kultury, galerie i centra sztuki, drudzy zaś są zatrudnieni w instytucjach
kultury prowadzących działalność kulturalną w formie np. teatru, opery, operetki. Ponadto,
kwestionowany przepis nie wskazuje, że warunki wykonywania pracy powinna cechować
„szkodliwość”, o czym z kolei § 7 rozporządzenia z 1992 r. rozstrzyga expressis verbis.
Z tego względu, na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania
wnioskowi dalszego biegu w zakresie wyżej określonym.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
4