Poziom realizacji próby i waĝenie poststratyfikacyjne w analizie

Problemy zarzćdzania, vol. 7, nr 4 (26): 200 – 212
ISSN 1644-9584, © Wydziaã Zarzćdzania UW
Poziom realizacji próby
i waĝenie poststratyfikacyjne
w analizie danych sondaĝowych
Tomasz Jerzyñski
Jednym z podstawowych czynników stanowiÈcych o jakoĂci danych statystycznych jest ich kompletnoĂÊ. Dane z sondaĝy opartych na próbach reprezentatywnych zawsze obarczone sÈ bïÚdem wynikajÈcym z niepeïnej realizacji
prób. Aby na podstawie niekompletnych danych móc powiedzieÊ coĂ na temat
rozkïadu opinii w caïej populacji, naleĝy stosowaÊ techniki wnioskowania statystycznego uwzglÚdniajÈce braki danych. WystÚpowanie braków danych jest
– miÚdzy innymi – zwiÈzane z cechami demograficzno-spoïecznymi, a takĝe
ze stopniem wykluczenia respondenta ze Ăwiata informacji. Wynika z tego, ĝe
braki danych nie pojawiajÈ siÚ losowo, a ich rozkïad powinien byÊ uwzglÚdniony podczas analiz. Powszechnie stosowanÈ w tym celu metodÈ jest waĝenie
poststratyfikacyjne. W artykule przedstawiono wyniki wnioskowañ statystycznych
przeprowadzonych z uĝyciem i bez uĝycia wagi poststratyfikacyjnej.
1. WstÚp
Statystyczne metody postÚpowania z niekompletnymi danymi w wiÚkszoĂci przypadków zaleĝÈ od rodzaju i charakteru braków danych. Gïównym
podziaïem braków danych jest podziaï na braki jednostek badania i odpowiedzi na pytania. Braki jednostek badania (osób, gospodarstw domowych,
adresów itp.) wynikajÈ miÚdzy innymi z bïÚdnych operatów losowania, bïÚdów podczas losowania próby, odmów wziÚcia udziaïu w badaniu przez
wylosowanych respondentów. Braki te naleĝÈ do niezrealizowanej czÚĂci
próby. Braki pojedynczych odpowiedzi sÈ efektem odmów odpowiedzi, udzielania odpowiedzi niepodlegajÈcych interpretacji („nie wiem”, „trudno powiedzieÊ”), bïÚdów ankietera, bïÚdów wczytywania, przetwarzania, filtrowania
itp. Braki te naleĝÈ do zrealizowanej czÚĂci próby.
Do opisu braków danych Little i Rubin (2002) proponujÈ uĝyÊ dwóch
ich wïaĂciwoĂci – wzoru i mechanizmu powstania niekompletnoĂci. Wzór
niekompletnoĂci danych wskazuje, które wartoĂci macierzy danych sÈ brakami. Jest to zero-jedynkowa macierz (mapa) ich wystÚpowania w zbiorze
danych. Mechanizm powstawania braków danych opisuje relacje miÚdzy
brakami wartoĂci a wartoĂciami zmiennych w zbiorze danych. Zasadnicza
196
Problemy zarzÈdzania