Kroki do smart gridu _2_.rtf

Kroki do inteligentnych sieci
Autor: Włodzimierz Lewandowski, PGE Polska Grupa Energetyczna SA
( „Pod parasolem” – nr 8-9/ 2011 r.)
Wdrażanie inteligentnych sieci (Smart Grid) to działanie długoterminowe, obejmujące zarówno
przedsiębiorstwa sektora elektroenergetycznego, jak i klientów. W tym działaniu można spróbować określić
najważniejsze kroki.
EURELECTRIC – największe stowarzyszenie branży elektroenergetycznej w Europie wydało w
czerwcu 2011 roku opracowanie zatytułowane „10 steps to smart grid” (tłum. „Dziesięć kroków do
inteligentnych sieci”). Materiał prezentuje pojęcie, omawia tło oraz główne korzyści z wdrożenia
inteligentnych sieci, a także przedstawia tytułowe dziesięć kroków do wykonania w zakresie tegoż
wdrożenia. Dokument ten rozwija orientacyjny plan działań UE na rzecz wdrażania inteligentnych
sieci w ciągu najbliższych 10 lat. Jest to także swoista mapa drogowa dla operatorów systemów
dystrybucyjnych w obszarze Smart Gridu.
POSZCZEGÓLNE ETAPY
W pierwszej fazie – ułatwień – będzie konieczne wsparcie organów UE. W tej fazie ułatwienia zarówno na
poziomie krajowym, jak i UE będą obejmowały rozwój regulacji i modeli na rynku, standaryzację i badania
obiecujących projektów. Wdrażanie i komercjalizacja na dużą skalę odbędzie się w tych państwach
członkowskich, których inteligentne sieci będą ekonomicznie uzasadnione, biorąc pod uwagę
zróżnicowanie źródeł dostaw energii, obecne i przyszłe zapotrzebowanie oraz stan sieci. Faza
komercjalizacji to konieczność uczestnictwa w niej dużej liczby zainteresowanych podmiotów, zatem ta
faza będzie trwać dłużej, prawdopodobnie jeszcze po roku 2020 (patrz rys. 1).
Operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) są kluczowym ogniwem w zakresie wdrożenia i
funkcjonowania inteligentnych sieci, które znajdzie się w centrum nowego inteligentnego systemu
elektroenergetycznego.
W publikacji EURELECTRIC zwrócono uwagę, że w nowym systemie OSD będą coraz bardziej
wychodzić poza swoje tradycyjne role „budowania i przyłączania” w kierunku „przyłączania i zarządzania”.
Trzeba wyraźnie podkreślić, że podczas gdy wszystkie elementy łańcucha wartości energii elektrycznej
będą korzystać z sieci inteligentnych, to właśnie OSD ponosi i ponosić będzie zasadniczą część nakładów
na inwestycje w tym zakresie.
Międzynarodowa Agencja Energii szacuje, że ogółem potrzeby inwestycyjne w sieci dystrybucyjnej w
Europie to 480 mld euro do roku 2035 1 . Natomiast inwestycje w inteligentne sieci wymagają zmiany
podejścia w wielu dziedzinach, w tym m.in. w obszarze regulacji, którą OSD będą objęci w kolejnych
latach jako obszar monopolu naturalnego. Dlatego nie bez przyczyny pierwszy z ww. dziesięciu kroków to
„Zapewnienie zachęt regulacyjnych dla inwestycji w inteligentne sieci”.
STANOWISKO PREZESA URE
W krajowym środowisku regulacyjnym, mając na uwadze znaczenie kwestii wdrożenia inteligentnych
sieci, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki przedstawił stanowisko z dnia 31 maja 2011 roku w
sprawie niezbędnych wymagań wobec wdrażanych przez OSD inteligentnych systemów
pomiarowo-rozliczeniowych, z uwzględnieniem funkcji celu oraz proponowanych mechanizmów
wsparcia przy postulowanym modelu rynku. Prezes URE stwierdza na początku dokumentu, że
„Prezentowane Stanowisko jest pierwszym dokumentem opisującym system inteligentnej sieci i
inteligentnego opomiarowania (Smart Metering Smart Grid Ready) i wymagania wobec jego
elementów z punktu widzenia Prezesa URE. Nie jest to tym samym kompleksowy opis wizji
Regulatora na całokształt zagadnień związanych z wdrażaniem w Polsce inteligentnego pomiaru, a
następnie inteligentnej sieci, ale jedynie jego pierwsza część”.
NAKŁADY NA INTELIGENTNE SIECI
Kwestią szczególnie istotną jest podejście regulatora do kwestii nakładów związanych z wdrożeniem
inteligentnych sieci. W części piątej stanowiska Prezesa URE zawarty jest między innymi punkt 5.8,
zatytułowany „Zasady obliczania wpływu wdrożenia systemu AMI na koszty uzasadnione”. Zgodnie z
zapisami tego punktu Regulator uzna za uzasadnione z punktu widzenia kalkulacji taryfy koszty związane
z nakładami inwestycyjnymi poniesionymi na wdrożenie Systemu AMI, zgodnego co do minimalnych
funkcjonalności z określonymi wymaganiami. Co więcej, jeżeli OSD wykorzystają do wdrożenia Systemu
AMI zasoby własne i będzie to uzasadnione ekonomicznie, to Regulator uzna wydatki związane z
wykorzystaniem tych zasobów do wdrożenia Systemu AMI. Równocześnie OSD ma być zobowiązane do
pokrycia określonych w dokumencie kosztów audytów, przygotowania modeli, a także kosztów wykonania
innych wymaganych przez Regulatora analiz związanych z monitorowaniem wdrożenia Systemu AMI.
1
Źródło: EUROELECTRIC: „10 Steps to Smart Grid”, czerwiec 2011 r.
Wymienione koszty zostaną uwzględnione w kalkulacji przychodu regulowanego na kolejny rok
obowiązywania taryfy OSD. Prezes URE zaznacza w swoim stanowisku, że wdrożenie inteligentnych sieci
powinno oznaczać określone korzyści w postaci obniżenia kosztów operacyjnych w rozumieniu przychodu
regulowanego, w ciągu okresu regulacji poniżej poziomu ustalonego decyzją regulacyjną, w wyniku lub w
związku z wdrażaniem Systemu AMI. Korzyści te nie będą w całości przenoszone na odbiorców jako
obniżenie kosztu bazowego dla kolejnego okresu regulacji. Podział tej korzyści pomiędzy przedsiębiorstwo
a odbiorców będzie określany na początku okresu regulacji.
Wszystkie nakłady inwestycyjne, poniesione na wdrożenie Systemu AMI zgodnego z wszelkimi
wymaganiami określonymi przez Regulatora w prezentowanym stanowisku, będą stanowiły podstawę do
kalkulacji zwrotu z zaangażowanego kapitału wyliczonego według uzgodnionej metodologii.
ZWROT Z KAPITAŁU
Podstawą do naliczenia zwrotu z kapitału, którego zainwestowanie dało określone funkcjonalności w
zakresie inteligentnych sieci, będzie wartość regulacyjna aktywów dla systemu AMI, wyznaczona w sposób
taki sam, jak w odniesieniu do pozostałych nowych inwestycji sieciowych. Zgodnie z opisywanym
stanowiskiem intencją Prezesa URE jest stworzenie mechanizmu stymulującego OSD do zrealizowania
inwestycji o charakterze celu publicznego, z zapewnieniem tym przedsiębiorstwom godziwych warunków
realizacji tego obowiązku. Zdaniem Prezesa URE efektywne wdrożenie Systemu AMI, w szczególności
powiązane z odpowiednim dostosowaniem pozostałych obszarów aktywności przedsiębiorstwa, może być
źródłem korzyści. Prezes URE stwierdza zatem, że w sytuacji takiej nie byłoby zgodne z zasadą
równoważenia interesów przedsiębiorstw i odbiorców, aby kwota ta w całości pozostała bonusem
przedsiębiorstwa. W związku z tym, w określonych warunkach, kwota przychodu regulowanego w części
stanowiącej podstawę kalkulacji stawek sieciowych zostanie obniżona, o ile nie została ona reinwestowana
w przyspieszony rozwój systemu.
Przedstawione powyżej kwestie są oczywiście wybrane subiektywnie ze Stanowiska Prezesa URE jako
szczególnie istotne w zakresie finansowania systemów inteligentnych sieci. Równocześnie, mając między
innymi na uwadze, że jest to pierwsze stanowisko Prezesa URE opisujące system inteligentnej sieci i
inteligentnego opomiarowania, należy zakładać, że w toku dyskusji z podmiotami sektora
elektroenergetycznego zostaną wypracowane szczegółowe rozwiązania dotyczące finansowania tego
projektu.