TOP 2 Einführungsvortrag Min PL

„Strategie Kraju Związkowego Brandenburgia w zakresie polityki konsumenckiej – polityka
konsumencka w swym wymiarze gospodarczym, społecznym i zdrowotnym na pograniczu
polsko-niemieckim“
Ponadregionalna konferencja specjalistyczna na temat przyszłości transgranicznej działalności
prokonsumenckiej 7 września 2012 r. w Słubicach
TOP 2:
Wykład wprowadzający „Strategia Kraju Związkowego Brandenburgia w zakresie
polityki konsumenckiej a transgraniczna działalność prokonsumencka“
Anita Tack, Minister Środowiska, Zdrowia i Ochrony Konsumentów Kraju Związkowego
Brandenburgia
(obowiązuje wersja wygłoszona)
Zwrot grzecznościowy,
na wstępie pragnę serdecznie podziękować Szanownemu Panu Burmistrzowi Tomaszowi Ciszewiczowi
za ciepłe powitanie w Jego mieście! Serdecznie dziękuję też gospodarzowi tego miejsca, Panu
Doktorowi Krzysztofowi Wojciechowskiemu za to, że naszą dzisiejszą konferencję możemy odbyć w
Collegium Polonicum! Szperając na stronach internetowych Collegium Polonicum stwierdziłam, że ta
wspólna placówka Uniwersytetu Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Europejskiego Viadrina niebawem,
a mianowicie 2 października będzie świętowała swoje dziesięciolecie – już dziś moje serdeczne
gratulacje z tej okazji!
Szanowni Państwo, pozwólcie, że rozpocznę naszą konferencję od kilku słów na temat rozwoju
naszego wspólnego brandenbursko-polskiego pogranicza, bowiem o nim właśnie będzie dziś mowa:
Republika Federalna Niemiec ma mierzącą łącznie ponad 440 kilometrów granicę z sąsiednią Polską, z
czego prawie 260 km, czyli ponad połowa całej długości, przypada na Brandenburgię. Artykuł 2
Konstytucji Brandenburgii głosi: „Brandenburgia dąży do współpracy z innymi narodami, szczególnie z
polskimi sąsiadami“. Współpraca niemiecko-polska ma zatem dla Brandenburgii od początku lat 90.
rangę konstytucyjną. Partnerstwo Odry, wspólna inicjatywa regionów niemieckich i polskich, zdążyło już
zapuścić korzenie. Jest to nieformalna międzyregionalna sieć, w której kraje związkowe Berlin,
Brandenburgia, Meklemburgia-Pomorze Przednie i Saksonia oraz województwa zachodniej Polski –
wielkopolskie, zachodniopomorskie, dolnośląskie i lubuskie – współpracują ze sobą pod hasłem
„Granice dzielą – Odra łączy“, skupiając się na wspólnych projektach.
Na wspólnej granicy po obu stronach Odry i Nysy w ciągu minionych 20 lat wydarzyło się bardzo wiele.
W roku 2004 doszło do rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód, a trzy lata później do zniesienia
kontroli granicznych pomiędzy Niemcami i Polską. W ubiegłym roku runęły ostatnie bariery dla
swobodnego przepływu pracowników, dzięki czemu obywatele z państw członkowskich UE mogą
zasadniczo swobodnie wybierać sobie miejsce pracy wewnątrz Unii. W ten sposób wzdłuż naszej
2
wspólnej granicy rozwinęła się przestrzeń gospodarki, życia, pracy i kultury, i to w otoczeniu wspaniałej,
przepięknej przyrody. Spotykamy się tu w euroregionie Pro Europa Viadrina, w którym po stronie
polskiej i niemieckiej mieszka łącznie prawie 830 tysięcy ludzi.
Pokolenie, które tu się dziś wychowuje, dorasta we wspólnym regionie i często uczy się mówić także w
drugim języku. Uniwersytet Europejski Viadrina rekrutuje całe roczniki młodych polskich i niemieckich
studentów. Niemieckie przedsiębiorstwa chwalą Polskę jako miejsce działalności gospodarczej, ale
również polscy sąsiedzi prą ze swoją przedsiębiorczością na rynki niemieckie.
Społeczeństwo po obu stronach granicy czerpie korzyści z odmiennej palety produktów, z bogatej oferty
i porównywania cen. W sumie wspólne pogranicze oferuje różnorodność i ciekawą wielokolorowość
kultur.
Wspólne pogranicze charakteryzuje się jednak również dysproporcjami – mamy kilka prosperujących
nadgranicznych miast, mamy jednak też rzadko zaludnione regiony wiejskie po obu stronach naszej
granicy. Ludność wiejska zmaga się siłą rzeczy z innymi problemami niż mieszkańcy miast.
Szanowni Państwo, dziś pragniemy się zająć szczególnymi warunkami, problemami i szansami w
codziennym życiu konsumentek i konsumentów po obu stronach granicy.
Na wstępie możemy stwierdzić, że warunki życia po obu stronach Odry zdążyły się już w
znacznej mierze wyrównać. Niemniej istnieją nadal różnice socjalne pomiędzy mieszkańcami
po wschodniej i zachodniej stronie Odry. Problemy, które ma w codziennym życiu polska
rodzina, nie zawsze są porównywalne z problemami rodziny niemieckiej.
Wspólne pogranicze leży na peryferiach obu sąsiednich państw. Jest to najdalszy wschód
Niemiec i najdalszy zachód Polski. Regiony peryferyjne wciąż zmagają się z przejawami
nierównowagi, poczynając od infrastruktury transportowej przez opiekę lekarską po szybkie
połączenia internetowe.
Zwłaszcza od minionego roku statystyki wykazują wyraźnie zwiększający się napływ polskich
obywateli do Niemiec, przede wszystkim do regionu Uckermark. Tego rodzaju zjawiska
migracyjne trzeba bacznie monitorować; nowi obywatele potrzebują pomocy, która niekiedy
może zaczynać się od dość drobnych rzeczy. Myślę na przykład o dwujęzycznych wersjach
stron internetowych gmin.
W wypadku handlu i usług na pograniczu mamy w bezpośrednim sąsiedztwie do czynienia z
zupełnie różnymi warunkami wyjściowymi. Wynikają one z odmiennych ustrojów prawnych z
jednej i drugiej strony granicy, na przykład w wypadku zawierania umów.
I wreszcie, odmienne języki mimo rosnącej gotowości do nauki wciąż prowadzą do
nieporozumień w życiu codziennym i stanowią przeszkodę we wspólnym życiu na pograniczu.
Szanowni Państwo, specyfika pogranicza stanowi codziennie nowe wyzwanie dla ludzi, którzy na nim
żyją. W każdym razie ta specyfika może też być szansą. Wymaga ona stałego opierania się na
warunkach ramowych, a także gotowości do informowania się i zachowywania elastyczności.
Każdego dnia jak kraj długi i szeroki podejmujemy jako konsumentki i konsumenci decyzje dotyczące
naszego codziennego życia. Kupujemy żywność w supermarkecie na rogu, ubezpieczamy samochód,
ściągamy z sieci naszą ulubioną muzykę lub rezerwujemy w biurze podróży nasz najbliższy wyjazd
3
wakacyjny. Potrzebujemy do tego dobrych i zrozumiałych informacji, niekiedy odpowiedniego doradztwa
konsumenckiego, ale potrzebujemy też solidnych podstaw prawnych.
Szanowni Państwo, nasz rząd uchwalił w kwietniu tego roku strategię dla naszego kraju w zakresie
polityki konsumenckiej.
Ważny był dla nas przy tym dialog z konsumentkami i konsumentami, pozwalający uwzględnić ich troski
i problemy, ich pomysły i propozycje dotyczące polepszenia ochrony konsumentów w Brandenburgii.
Dlatego o udział w procesie dyskusji na temat strategii zwróciliśmy się nie tylko do polityków,
naukowców, organizacji konsumenckich i specjalistów w administracjach. Zwróciliśmy się przede
wszystkim bezpośrednio do obywatelek i obywateli naszego landu. Umożliwiają to nowe media. W
ubiegłym roku umieściliśmy w Internecie niewielką ankietę oraz nasze pierwsze projekty strategii w
zakresie polityki konsumenckiej i otrzymaliśmy od razu kilka bardzo krytycznych komentarzy, ale
również wartościowe uwagi. Większość konsumentek i konsumentów wypowiedziała się na temat
aktualnych lub ogólnych problemów, jak na przykład niebezpieczeństwa wystąpienia bakterii coli w
wodzie pitnej czy zarazków EHEC w warzywach. Domagali się oni pewnego i solidnego nadzoru nad
żywnością. Odnośnie do etykietowania żywności jeden z konsumentów sformułował swoje aspiracje w
następujący sposób: „podczas codziennych zakupów chciałbym na pierwszy rzut oka wiedzieć, czy ten
produkt spożywczy jest dobry dla mojego odżywiania czy też powinienem raczej z niego zrezygnować?“
Oczywiście złudzeniem jest możliwość przedstawienia na przykładzie danego produktu spożywczego,
czy jest on dobry dla odżywiania, ponieważ dobre odżywianie powinno zawsze obejmować wielość
różnych składników odżywczych, ale istotne jest w tym wypadku to, że w wynikach naszej ankiety
powtarzały się postulaty lepszego i bardziej przejrzystego etykietowania produktów spożywczych.
Uderzająco wiele konsumentek i konsumentów wypowiedziało się również na temat konieczności
organizowania edukacji konsumenckiej już od najmłodszych lat, w przedszkolu i szkole. A jeśli chodzi o
ochronę konsumentów na pograniczu, to pewien pan z Chociebuża (proszę się nie obawiać, nie podam
nazwiska!) wygłosił bardzo trzeźwą opinię: „Ochrona konsumentów bez granic pozostanie niestety z
pewnością jeszcze przez długi czas muzyką przyszłości, bowiem w zjednoczonej Europie nie udaje się
na razie jeszcze nawet praktycznie uregulować ponadgranicznego ścigania wykroczeń drogowych!“
Następnie zaś dodał: „Jednak Frankfurt może być rzeczywiście pionierem ze swoim podwójnym
miastem Frankfurt/Słubice i tamtejszym Polsko-Niemieckim Centrum Informacji Konsumenckiej.“
Szanowni Państwo, na Strategię złożyły się wyniki ankiety, propozycje i wskazówki dotyczące platformy
internetowej oraz własne doświadczenia i rezultaty merytorycznej pracy mojego urzędu oraz innych
ministerstw rządu krajowego.
Pola działalności prokonsumenckiej można podzielić na trzy główne obszary.
•
Po pierwsze, wychodząc od pojęcia ochrony konsumentów, konsumentki i konsumentów
należy chronić przed zagrożeniami zdrowotnymi.
W tym celu należy zapewnić sprawne nadzorowanie rynku, rozumiane jako zapewnienie
bezpieczeństwa żywności i produktów. W strategii chodzi zatem o zapewnienie efektywnego
nadzorowania i kontroli producentów żywności, dostawców i handlarzy.
4
Oprócz klasycznych obszarów dotyczy to także i w coraz większym zakresie handlu
internetowego, w wypadku którego Brandenburgia bierze udział w ogólnokrajowym projekcie
pilotażowym. W projekcie tym chodzi o kontrolowanie handlu produktami w Internecie oraz o
odpowiednie środki i metody służące efektywnej kontroli produktów spożywczych w tej sferze.
•
W drugim głównym obszarze Strategii chodzi o zapewnienie i wzmocnienie praw
konsumentów.
Decyzje w sprawie wysokiego odsetka dyrektyw, rozporządzeń i ustaw, mianowicie ok. 80%, nie
zapadają na szczeblu landu, lecz w Unii Europejskiej lub na szczeblu rządu federalnego.
Brandenburgia za pośrednictwem Bundesratu w ramach odpowiednich procedur występuje
zdecydowanie na rzecz dalszego rozwoju prawodawstwa zgodnie z interesami konsumentek i
konsumentów. Ścisłe uzgodnienia transgraniczne mogą przy tym wzmocnić realizację naszych
wspólnych interesów.
• Trzeci i bardzo istotny główny obszar Strategii wiąże się z umożliwieniem konsumentkom i
konsumentom samodzielnego, świadomego i kompetentnego podejmowania decyzji, czy to w
wypadku zakupu za ladą sklepową, czy w World Wide Web, przy zawieraniu ubezpieczenia lub
przy wyborze odpowiedniego dostawcy energii. Nie wystarczy tu sama ochrona konsumenta.
Nie każdy może być ekspertem w każdej sprawie. Potrzebujemy również pomocy dla
przeciążonych lub niedoświadczonych konsumentek i konsumentów. Aby sprostać wymogom
codzienności, potrzebne jest zatem zabezpieczenie, zapewnienie większej suwerenności.
Proszę Państwa, w wypadku młodych ludzi ogromną rolę odgrywa edukacja konsumencka,
zwłaszcza w ramach edukacji szkolnej. W tym celu wraz z Brandenburską Centralą
Konsumentów, Uniwersytetem Poczdamskim i naszym Ministerstwem Edukacji opracowaliśmy
konkretne propozycje odpowiednich materiałów edukacyjnych i ofert doskonalenia zawodowego
dla nauczycieli, aby dać im orientację w tematach konsumenckich.
Dorośli potrzebują natomiast doradztwa skrojonego na miarę ich codziennych problemów. Jest
ono realizowane przede wszystkim za pośrednictwem Centrali Konsumentów, a tu na
pograniczu za pośrednictwem świecącego przykładem Polsko-Niemieckiego Centrum Informacji
Konsumenckiej.
Szanowni Państwo,
Strategia w zakresie polityki konsumenckiej wspiera zrównoważony rozwój Kraju Związkowego
Brandenburgia. Pragniemy prowadzić dialog na temat „zrównoważonej konsumpcji“ i ściśle powiązać go
z naszą landową strategią na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Cóż jednak nasza Strategia w zakresie polityki konsumenckiej mówi na temat ponadlandowej i
ponadgranicznej ochrony konsumentów na pograniczu polsko-niemieckim? Do jakich zasadniczych
celów dążymy na tym obszarze i jakie priorytety wyznaczamy sobie w transgranicznej działalności
prokonsumenckiej?
5
Ochronie konsumentów na pograniczu nasza Strategia poświęca osobny rozdział. Opieramy się przy
tym na doświadczeniach działalności prokonsumenckiej, zorganizowanej dla pogranicza przez
Brandenburską Centralę Konsumentów we Frankfurcie nad Odrą i Federację Konsumentów po stronie
polskiej. Popieram kontynuację współpracy obu organizacji konsumenckich i wspólnej działalności na
szczeblu lokalnym. W Strategii w zakresie polityki konsumenckiej wyznaczyliśmy dla tej działalności
następujące priorytety:
zapewnienie doradztwa i informacji dla konsumentek i konsumentów na bezpośrednim
pograniczu,
pozostawanie do dyspozycji dla pozostałej części polsko-niemieckiego pogranicza w
charakterze partnerów do kontaktu i nawiązywania współpracy,
wydawanie publikacji i prowadzenie działalności PR w zakresie transgranicznej ochrony
konsumentów
oraz
wspieranie badań konsumenckich na analogicznym obszarze.
Szanowni Państwo, nasza dzisiejsza impreza daje okazję do spotkania się specjalistów i przedstawicieli
najrozmaitszych dziedzin i obszarów polityki. Razem pragniemy poświęcić uwagę sytuacji na
pograniczu. Przy tej okazji przedyskutujemy także specyficzną sytuację gospodarczą oraz sytuację pod
względem opieki zdrowotnej na szczeblu lokalnym. Chodzi o prowadzenie wymiany doświadczeń na
temat wspólnego życia na pograniczu. Chodzi nam też o wspólne podsumowanie potrzeb w zakresie
dalszego rozwoju tego wspólnego regionu z perspektywy konsumentek i konsumentów.
Mam nadzieję na inspirujące dyskusje, ciekawe propozycje i dalej idące partnerskie nawiązywanie
współpracy przez wielu aktorów społecznych, którzy postanowili wziąć dziś udział w naszej wspólnej
imprezie.
Życzę nam wszystkim udanej konferencji!