Etyka w komunikacji nauczyciela akademickiego i studenta z

Jadwiga Daszykowska
KATOLICKI UNIWERSYTET LUBELSKI JANA PAWŁA II
ZASADY ETYKI I „SAVOIR
„SAVOIR-VIVRE
VIVRE”
”
W KOMUNIKACJI STUDENTA
Z NAUCZYCIELEM AKADEMICKIM
Z WYKORZYSTANIEM POCZTY
ELEKTRONICZNEJ
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA ONLINE
ONLINE,
, 19.05.2014 R.
Plan prezentacji:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wprowadzenie
Komunikacja – etymologia słowa, definicja
Kompetencje komunikacyjne w sytuacjach edukacyjnych
Kodeks etycznego komunikowania się w praktyce szkolnej
Komunikacja nauczyciela akademickiego i studenta
z wykorzystaniem poczty elektronicznej
„Etykieta” mailowa
Akademicki savoir-vivre w komunikacji z wykorzystaniem
e-poczty
. „Zaniedbania” studentów w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej (na podstawie analizy
korespondencji e-mailowej w ramach seminarium
magisterskiego na WZNoS w Stalowej Woli)
Łamanie zasad etyki przez studentów w komunikacji
z nauczycielem za pośrednictwem poczty elektronicznej
Pytanie otwarte do dyskusji zamiast zakończenia
Wprowadzenie
W prowadzeniu korespondencji z wykorzystaniem
poczty elektronicznej należy stosować takie same
zasady etyki i „savoir-vivre”, jakie obowiązują
w komunikowaniu drogą tradycyjną. Oczywiście
kanał komunikacyjny nie jest ten sam, jednak
zwyczajowe
przywitanie,
treść
właściwa
komunikatów czy zwroty grzecznościowe stosowane
w ich zakończeniu, stanowią podstawowe minimum,
które powinno znaleźć się w „elektronicznych listach”
– szczególnie – gdy mowa o wymianie komunikatów
formalnych pomiędzy nauczycielem akademickim,
a studentem szkoły wyższej.
1. Komunikacja
Z łac. etymologicznie:
communico, communicare - uczynić wspólnym, połączyć,
udzielić komuś wiadomości, naradzać się
communio – poczucie łączności
Komunikacja – to proces porozumiewania się ludzi
(tu: w odniesieniu do relacji podmiotów w edukacji:
nauczyciela akademickiego i studenta) na różnych
poziomach, wymiana informacji przy użyciu różnorodnych
środków wywołujących określone rezultaty i sprzężenia
zwrotne.
2. Kompetencje komunikacyjne
w sytuacjach edukacyjnych:
skuteczność zachowań werbalnych i niewerbalnych,
umiejętność wzajemnego słuchania i koncentracji uwagi
na wypowiedziach przez rozmówców, nawiązanie
kontaktu intelektualnego i duchowego, zdolność do
prowadzenia dialogu.
Dobra komunikacja stanowi zasadniczą
płaszczyznę efektywnej pracy nauczyciela
akademickiego i studenta
3. Kodeks etycznego komunikowania
się w praktyce szkolnej
(T. Goban-Klas)*
* T. Goban-Klas wymienia elementy Etycznej Karty Mediów (mogą one sprawdzić się
na płąszczyźnie edukacyjnej, stąd zmieniono nieznacznie ich brzmienie), zob.
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji
i Internetu, PWN, Warszawa 1999, s. 181-183.
Zasada prawdy – troska o przekazywanie prawdziwych
informacji, rzetelnych, bez zniekształceń; „prostowanie”
błędnych informacji;
Zasada obiektywizmu – przedstawianie faktów
niezależnie od osobistych poglądów, przekonań, rzetelne
relacjonowanie różnych punktów widzenia;
Kodeks etycznego komunikowania się
w praktyce szkolnej*
Zasada oddzielania informacji od komentarza –
wypowiedź ma umożliwiać odbiorcy odróżnianie faktów
od opinii i poglądów;
Zasada uczciwości – działanie w zgodzie z własnym
sumieniem, odmowa działania niezgodnego
z przekonaniami;
Kodeks etycznego komunikowania się
w praktyce szkolnej*
Zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy – podstawowe
prawa uczniów powinny być pierwszorzędne;
Zasada wolności i odpowiedzialności – wolność
nauczyciela i ucznia nakłada odpowiedzialność za treść
i formę przekazu oraz wynikające z tego konsekwencje.
4. Komunikacja nauczyciela
akademickiego i studenta
z wykorzystaniem poczty
elektronicznej
„Komputeryzacja” relacji osobowej: nauczyciel
akademicki – student (np. wykorzystanie e-poczty).
Poczta elektroniczna, e-poczta – z ang. electronic mail,
e-mail to usługa internetowa służąca do przesyłania
wiadomości (listów) elektronicznych.
5. „Etykieta” e-mailowa
(S. Miller)* - wybrane zasady
Za: H. i T. Zgółkowie, Językowy savoir -vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się
polszczyzną w sytuacjach oficjalnych i towarzyskich, KiW, Warszawa 2004, s.202-203.
jasne i zwięzłe formułowanie e-maili, z uwzględnieniem
potrzeb adresatów;
dbałość o poprawność językową (pisownia i gramatyka);
szacunek dla czasu korespondenta;
zachowanie poufności otrzymanych wiadomości;
brak założenia, że wysłany e-mail pozostanie poufny;
„Etykieta” e-mailowa*
dopuszczalne ignorowanie wiadomości „prześlij dalej”;
konieczność znajomości swojego programu , e-poczty ,
kultury Internetu;
wysyłanie przemyślanych e-maili ;
posiadać świadomość, że nie wszystkie wiadomości
wypada przesyłać mailem;
poczta elektroniczna jest światem rzeczywistym.
6. Akademicki savoir-vivre
w komunikacji z wykorzystaniem
e-poczty*
*Za: W. Lorenz, Poprawne pisanie wiadomości e-mail,
http://www.instytut22.pwr.wroc.pl/uploads/File/ZPKiMP/pu/Pisanie_wiadomosci_e
_mail.pdf (15 maja 2014 r.)
E-mail posiada budowę klasycznego listu;
Należy wpisać krótki, treściwy temat wiadomości;
Wskazane jest stosowanie zwrotów grzecznościowych
(otwierających) – przynależnych formalnym listom;
4. Nadawca powinien przedstawić się, podać imię
i nazwisko;
5. Treść zasadnicza e-maila należy poprzedzić
grzecznościowym powitaniem;
1.
2.
3.
Akademicki savoir-vivre
w komunikacji z wykorzystaniem
e-poczty*
6. Część właściwa listu – ma być krótka, klarowna,
zawierać najważniejsze informacje;
7. Stosuje się formy grzecznościowe w zakończeniu;
8. Konieczne jest podpisanie się imieniem i nazwiskiem;
9. Domena w adresie mailowym nadawcy nie może go
kompromitować;
10. Najlepiej, gdy adres e-mailowy będzie zawierał imię
i nazwisko.
Brak znajomości zasad etyki
i savoir-vivre w „komunikacji
e-mailowej” czy brak dobrego
wychowania studenta?
Studenci często naruszają etyczne podstawy komunikacji
z nauczycielem. Powstaje pytanie o przyczyny tego
problemu: czy są one wyłącznie językowe, czy też
wynikają z zaniedbań w wychowaniu, braku szacunku dla
innych ludzi, zwyczajów, tradycji, a może upadku
autorytetu nauczyciela?
7. „Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
(na podstawie analizy korespondencji e-mailowej
w ramach seminarium magisterskiego na WZNoS w
Stalowej Woli) – najczęściej zauważane błędy:
1.Budowa listu e-mailowego
- brakuje poszczególnych części listu (np. przywitania);
- brakuje części zasadniczej tekstu (tzw. „pusty mail”
z załącznikiem)
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
2. Temat wiadomości
- brakuje tematu (puste pole)
- temat jest nieadekwatny do zawartości e-maila
- brakuje precyzyjności w określeniu zawartości e-maila
(np. Problem z pracą mgr”)
- w temacie są zwroty wskazujące na nadawcę (np. imię i
nazwisko: „J. Marciniak”), nie na kwestie zawarte
w treści wiadomości
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
3.Zwroty grzecznościowe otwierające
- brakuje przywitania (np. zwyczajowego „Dzień dobry”,
„Szanowna(y) Pani(e)”);
4. Nadawca
- nie przedstawia się (nie podaje imienia i nazwiska,
ewentualnie roku studiów, kierunku i nazwy
specjalności)
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
5. Zwroty grzecznościowe otwierające i powitanie
- brakuje zwyczajowego: „Szanowna(y) Pani(e)”,
- brakuje powitania (np. „Dzień dobry”)
- ustawicznie powtarzające się bezosobowe „Witam”,
„Witam!” (z wykrzyknikiem)
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
6. Część zasadnicza wiadomości e-mailowej
- brak treści w e-mailu
-wiadomość „pusta” z załącznikiem
- ogólnikowa treść (np. „Piszę do Pani, bo nie wiem co
mam zrobić w rozdziale 2”);
- długa wiadomość, autor podejmuje wiele wątków
naraz („chciałbym zapytać o rozdział metodologiczny,
ale miała mi Pani wskazać literaturę i pamiętam, że
muszę poprawić hipotezy i narzędzie badawcze”;
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
- treść wiadomości jest mało klarowna (j.w.);
- częste wysyłanie różnych wiadomości, bez
konkretnego powodu
- przesyłanie tzw. „Łańcuszków szczęścia”, zaproszeń
na Facebooka, itp.
- kilkukrotne przesyłanie tej samej treści e-maila (tzw.
„przypominacze” np. 4 razy w ciągu 2 dni
- pisanie treści DUŻYMI LITERAMI;
- stosowanie emotikonów (ozdobników, usmieszków)
- pisanie z błędami stylistycznymi, ortograficznymi (np.
„pszesyłam Pani”, „jóż oddałam pracę do dziekanatu”
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
7. Zwroty grzecznościowe na zakończenie e-maila
- brakuje zwrotów grzecznościowych (np.
„z poważaniem”, „pozdrawiam”);
- stosowanie słownictwa żargonowego, skrótów (np.
„nara” – przykład studenta 4 roku pedagogiki)
- nadawca nie podpisuje się
- nadawca podpisuje się jedynie imieniem (np. „Alicja”)
- nadawca stosuje jedynie zdrobnienie imienia (np.
„Alusia”)
- nadawca podaje imię i inicjał nazwiska (np. „Alicja Z.”)
„Zaniedbania” studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
8. Domena w adresie e-mailowym
- brak imienia i nazwiska w adresie
- domena, której nie należy stosować w komunikacji
formalnej (np. @amorek.pl, @buziaczek.pl)
- nazwa w adresie, której nie należy stosować
w komunikacji formalnej (np. kochany@..., żabusia@...,
lolitka@...)
Łamanie zasad etyki przez studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
1. Zasada prawdy
- brak wierności w prezentowaniu i interpretowaniu
poglądów autorów, zniekształcanie treści tekstu
z różnych źródeł (najczęściej podczas parafrazowania),
tym samym nadawanie im innego znaczenia i sensu
2. Zasada obiektywizmu
- nierzetelność i obrona swoich racji pomimo tego,
że fakty obiektywnie świadczą o czymś innym (np.
tłumaczenie: „nie mogłam skorzystać z najnowszej
publikacji M. Łobockiego, gdyż ostatnia książka autora
została wydana w 1974 roku”)
Łamanie zasad etyki przez studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
3. Zasada oddzielania informacji od komentarza
- mylenie faktów obiektywnych z ich interpretacją
(np. często w wyniku powoływania się nie na autora
danej koncepcji, tezy, lecz na autora z tzw. „drugiej ręki”)
4. Zasada uczciwości
- kłamanie w sprawie nieterminowego przygotowania
poszczególnych części pracy (np. „Byłam w szpitalu” –
podczas gdy promotor spotyka studentkę na zakupach
„w dobrym nastroju (i należy przypuszczać) zdrowiu)
- przesyłanie nauczycielowi treści zapożyczonych
z Internetu lub innych źródeł („kopiuj-wklej”), bez
podania autora i źródła (plagiat)
Łamanie zasad etyki przez studentów
w komunikacji z nauczycielem za
pośrednictwem poczty elektronicznej
5. Zasada wolności i odpowiedzialności
- brak odpowiedzialności za słowo zawarte w treści e-maila
(np. studentka, która przez 2 semestry nie kontaktuje się
z promotorem, nagle „żąda” od niego zaakceptowania
gotowej pracy magisterskiej: „przez Panią nie skończę
studiów”
- żądania, wydawanie poleceń (np. „ma mi Pani sprawdzić
rozdział do 3 dni, bo potem wyjeżdżam”)
- wysuwanie bezpodstawnych podejrzeń (np. studentka 1:
„Pani celowo pisze mi tak dużo komentarzy w pracy, żebym
nie zdążyła się obronić” lub studentka 2: „mój poprzedni
promotor nie pisał mi nigdy żadnych uwag, a Pani uwzięła się
na mnie, chcę zmienić promotora” (co uczyniła).
Pytanie otwarte do dyskusji
zamiast zakończenia
Praktyka nauczyciela akademickiego pokazuje, że
studenci
często
naruszają
etyczne
podstawy
komunikacji. Powstaje pytanie o przyczyny tego
problemu: czy są one wyłącznie językowe, czy też
wynikają z zaniedbań w wychowaniu, braku szacunku dla
innych ludzi, zwyczajów, tradycji, a może upadku
autorytetu nauczyciela?
Dziękuję za uwagę!