Instrukcja gry terenowej - Solny handel

Interaktywna GRA TERENOWA
Solny handel
Sól towarzyszy człowiekowi już od kilku tysiącleci. Stała się nieodzowna, gdy nasi praprzodkowie nauczyli się rolnictwa: produkty roślinne
w przeciwieństwie do mięsa nie zapewniały potrzebnej organizmowi
ludzkiemu ilości tego minerału. Zapotrzebowanie na sól wzrosło, gdy
odkryto jej przydatność w konserwowaniu żywności. Odkrycie pokładów soli kamiennej w okolicach Krakowa zapewniło Małopolsce na
całe stulecia dostatek tego minerału, a obfitość złóż umożliwiła eksport
soli do innych dzielnic kraju oraz za granicę. Handel solą był ważnym
źródłem dochodu skarbu książęcego, a w okresie przed upowszechnieniem pieniądza sól pełniła funkcję uniwersalnego środka płatniczego.
Poznaj tajniki solnego handlu!
Zapraszamy do gry!
Pierścień
ścień
eń św. Kingi
ngi
Wieliczka – 3 sierpnia 2008 r.
Wielicki Zamek Żupny był od schyłku XIII wieku siedzibą urzędników administrujących w imieniu króla wydobyciem soli, zwanych żupnikami. Zgodnie z ówczesnymi
zasadami dystrybucji tego cennego minerału, żupnicy zajmowali się jedynie produkcją
soli, a upoważnieni do handlu nią byli wyłącznie kupcy zwani prasołami. Od nich dopiero mogli nabywać towar „hurtem” handlarze z innych ośrodków lub „detalicznie”
– mieszczanie, chłopi i szlachta.
Jatka solna
Sól sprzedawana była w kramach zwanych jatkami solnymi. Kupiec solny musiał posiadać specjalne pozwolenie uprawniające go do handlu solą.
Odwiedź jatkę solną – miejsce, w którym w średniowieczu sprzedawano sól.
Zadanie:
imię
imię
Porozmawiaj z Kupcem Solnym, który wprowadzi Cię w tajniki handlu solą.
Otrzymasz od niego woreczek na sól oraz pierwszą grudkę tego cennego minerału, który posłuży Ci w dalszej grze.
Kancelaria salinarna
Górnictwo solne wykształciło cały słownik terminów związanych z tą branżą. Znajomość
tego słownictwa była niezbędna przy robieniu „solnych interesów”.
Zadanie:
Odwiedź kancelarię salinarną i dowiedz się tam, co oznaczają terminy:
żupa
góra solna
imię
imię
nazwa drużyny
warzonka
bałwan
cebrówka
WAŻNE INFORMACJE
12.00-14.30 – rejestracja uczestników gry na stanowisku startowym na dziedzińcu Zamku Żupnego
16.30
– zakończenie gry, do tego czasu należy złożyć wypełnione instrukcje na stanowisku
startowym na dziedzińcu Zamku Żupnego
17.00
– finał gry terenowej na dziedzińcu Zamku Żupnego
Ze względu na swoją wysoką wartość sól pełniła w średniowieczu rolę „płacidła”, czyli
uniwersalnego środka płatniczego. Posługiwano się jednak już wówczas jednostkami
monetarnymi, a przy określaniu ich wartości kierowano się wagą użytego do ich produkcji srebra.
Zadanie:
Wysłuchaj opowieści Skarbika księżnej Kingi o pierwszych polskich pieniądzach. Dowiedz się, jak przeliczano wartość średniowiecznych jednostek
monetarnych i uzupełnij poniższe równanie:
1 grzywna = .... wiardunki = .... uncji = .... łutów = .... skojce = .... kwart
Pilni słuchacze zostaną nagrodzeni pamiątkową pieczęcią:
Ruiny kuchni żupnej
Mimo, że handel solą był zajęciem intratnym, nie każdemu, kto miał z nią do czynienia powodziło się dobrze. Żmudna praca górników nie zawsze była godziwie wynagradzana, jednak władze kopalni starały się o zaspokojenie podstawowych potrzeb
kopaczy. Kuchnia żupna była pierwszym w Polsce zakładem zbiorowego żywienia,
gdzie stali pracownicy kopalni i prasołowie przyjeżdżający po sól otrzymywali bezpłatne posiłki.
Zadanie:
Przy ruinach kuchni żupnej spotkasz Górnika pracującego w wielickiej
kopalni. Wysłuchaj jego żalów i skarg na przełożonego. Dowiedz się
i zanotuj:
Jakie są obowiązki podkomorzego:
Jaką liczbę kopaczy wymienia ordynacja:
Szyb górniczy
Na terenie zamku znajdował się najstarszy wielicki szyb górniczy. Był to szyb poszukiwawczy, który zgłębiano w celu sprawdzenia, czy w danym miejscu pod powierzchnią
znajdują się pokłady soli.
Zadanie:
Zajrzyj do szybu i dowiedz się, w jaki sposób sól transportowano z kopalni na powierzchnię.
Baszta
XIV-wieczna baszta została wzniesiona jako część fortyfikacji Zamku Żupnego i wraz
z otaczającymi zamek murami tworzyła system obronny miasta lokacyjnego od strony
północno-zachodniej. Znajdowały się tutaj m.in.: więzienie, strzelnice, a nawet czasowo mieszkanie kapelana żupnego. Z ganku i okien baszty roztacza się piękny widok na
dziedziniec zamku.
Zadanie:
Udaj się do baszty. Spotkasz tam Kupca Solnego, który na mapie pokaże
Ci przebieg dawnych traktów handlowych. Dowiedz się, którędy sól wielicka wędrowała w głąb Rzeczypospolitej oraz na rynki Śląska, Czech,
Moraw i Węgier.
Poproś Kupca Solnego o zadanie, wykonaj je i wpisz poniżej jego rozwiązanie.
***
Wykonałeś wszystkie zadania? Wróć do punktu startu. Jeżeli wykonałeś
je prawidłowo, otrzymasz pieczęć uprawniającą do udziału w finale.
Wędrówki traktami handlowymi związane były z licznymi niewygodami i niebezpieczeństwami. Podróżujący kupcy narażeni byli na ciężkie warunki pogodowe, napady
zbójeckie, a czasem także – zwłaszcza podczas postojów w karczmach – na spotkania
z szalbierzami.
Zadanie:
Niedaleko baszty spotkasz kilku Prasołów, którzy oczekują na załadunek soli. Czas urozmaicają sobie grą hazardową. Spróbuj z nimi zagrać.
Pamiętaj! Możesz wiele zyskać… albo wiele stracić!
Wycieczka
start: dziedziniec Zamku Żupnego
12.30, 14.30
Zadanie:
Udaj się na „Spacer po górniczej Wieliczce”, który poprowadzą pracownicy Muzeum Żup Krakowskich. W czasie wycieczki dowiesz się wielu
interesujących rzeczy, które na pewno przydadzą się w finale!
Organizator:
Partnerzy:
Centrum Kultury
i Turystyki
w Wieliczce
Małopolski Instytut Kultury
ul. Karmelicka 27, Kraków
tel.: 012 422 18 84
www.mik.krakow.pl
Muzeum Żup
Krakowskich
w Wieliczce
instytucja kultury
Województwa Małopolskiego
Wsparcie finansowe
©MIK, Kraków 2008
Urząd Miasta
i Gminy
Wieliczka