62 POSTANOWIENIE z dnia 9 marca 2004 r. Sygn. akt Ts 118/03

62
POSTANOWIENIE
z dnia 9 marca 2004 r.
Sygn. akt Ts 118/03
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wiesław Johann – przewodniczący
Andrzej Mączyński – sprawozdawca
Marian Zdyb,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze
konstytucyjnej Alicji Dąbrowskiej,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 2 lipca 2003 r.
zakwestionowano zgodność art. 535 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks
postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z art. 45 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.
Na podstawie zaskarżonego przepisu Sąd Najwyższy postanowieniem z 19 czerwca
2002 r. (sygn. akt V KKN 242/01) oddalił na posiedzeniu bez udziału stron kasację od
wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 17 lipca 2000 r. (sygn. akt II K 17/00), jako
oczywiście bezzasadną. Przyznanie Sądowi Najwyższemu kompetencji do oddalenia
kasacji ze względu na jej oczywistą bezzasadność na posiedzeniu bez udziału stron oraz
wydanie postanowienia bez sporządzenia pisemnego uzasadnienia narusza, zdaniem
skarżącej, art. 45 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności. Kwestionowany przepis poprzez swoją nadmierną
ogólność, której przejawem jest sformułowanie „oczywiście bezzasadna”, stwarza też, w
ocenie skarżącej, zagrożenie bezpieczeństwa prawnego ze względu na nieprzewidywalność
rozstrzygnięć sądowych. W piśmie procesowym nadesłanym w odpowiedzi na zarządzenie
sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 września 2003 r. podano, iż: postanowienie
Sądu Najwyższego skarżąca otrzymała pod koniec czerwca 2002 r.; z wnioskiem o
wyznaczenie pełnomocnika z urzędu wystąpiła 17 stycznia 2003 r., zaś pismo Okręgowej
Rady Adwokackiej zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 2 czerwca 2003 r. Do
pisma dołączono też wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Postanowieniem z 5 listopada 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania
dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając, iż została ona wniesiona po upływie
trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r.
o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Ponadto Trybunał
Konstytucyjny wskazał na niezasadność stanowiska wyrażonego w skardze zgodnie z
którym, w normatywnej treści art. 45 Konstytucji RP statuującego prawo do sądu, mieści
się również prawo strony do kasacji. Podkreślił przy tym nadzwyczajny charakter kasacji
w postępowaniu karnym, a także wskazał na przysługujące ustawodawcy zwykłemu
kompetencje dotyczące zarówno wyznaczenia zakresu spraw, w których kasacja
przysługuje, jak i też odpowiedniego ukształtowania postępowania przy rozpoznaniu spraw
kasacyjnych. W tym zakresie zarzuty skargi konstytucyjnej uznał Trybunał za oczywiście
bezzasadne.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca podniosła, iż z
powodów zdrowotnych (ciężka depresja psychiczna) nie mogła ona rozpoznać prawidłowo
swojej sytuacji prawnej i przedsięwziąć właściwych kroków, co spowodowało opóźnienie
w wystąpieniu ze skargą konstytucyjną. Podkreślono przy tym, iż w polskim
ustawodawstwie nie istnieje przepis zabraniający przywrócenia terminu do wystąpienia ze
skargą konstytucyjną.
Odnosząc się do drugiej z przesłanek odmowy nadania biegu skardze
konstytucyjnej skarżąca ponownie zarzuciła, że przepis zezwalający na oddalenie kasacji
jako oczywiście bezzasadnej na posiedzeniu bez udziału stron, bez konieczności
sporządzenia uzasadnienia tego rozstrzygnięcia, narusza zasadę zawartą w art. 45
Konstytucji RP (jawność postępowania), zaś brak uzasadnienia stanowiska sądu
uniemożliwia ponadto poznanie i zrozumienie przesłanek, jakimi kierował się on wydając
postanowienie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności odnieść się należy do przedstawionego we wniesionym
zażaleniu twierdzenia, zgodnie z którym dopuszczalne jest przywrócenie terminu do
wniesienia skargi konstytucyjnej, a przeciwstawna teza wymaga wskazania przepisu, z
którego wynikałby zakaz takiego przywrócenia.
Kwestia charakteru terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej była wielokrotnie
rozważana w orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, w których jednoznacznie
stwierdzano, iż termin ten ma charakter materialnoprawny, jest terminem zawitym,
wyznaczającym czasowe granice dla podjęcia przez skarżącego obrony przysługujących
mu wolności i praw konstytucyjnych. Termin ten nie podlega zatem przywróceniu.
Charakter terminu wynika z istoty skargi konstytucyjnej, która nie jest zwykłym środkiem
zaskarżenia w normalnym toku instancji (zob. np. postanowienia z: 11 lipca 2000 r., Ts
53/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 232; 28 listopada 2000 r., Ts 98/00, OTK ZU nr 6/2001,
poz. 180).
Ustosunkowując się do odmiennej tezy, opartej na braku przepisu zabraniającego
przywrócenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny
podkreśla, iż właśnie ze względu na materialny charakter terminu do wniesienia skargi
konieczne jest wskazanie podstawy prawnej, z której wynikałaby dopuszczalność
przywrócenia takiego terminu. Na gruncie obowiązującego stanu prawnego nie istnieje
bowiem żadna ogólna reguła zezwalająca na przywrócenie terminu o charakterze
materialnoprawnym (w przeciwieństwie do terminów procesowych), dlatego też, aby
można było pozytywnie rozpatrzyć wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
konstytucyjnej musiałby obowiązywać przepis szczególny, który zawierałby takie
zezwolenie. Biorąc pod uwagę, że polskie ustawodawstwo nie zawiera takiego przepisu,
Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione stanowisko przyjęte w zaskarżonym
postanowieniu, odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia niniejszej skargi.
2
Wniesienie skargi konstytucyjnej po upływie ustawowego terminu uniemożliwia
merytoryczne rozpatrzenie przedstawionych w niej zarzutów i stanowi samodzielnie
wystarczającą podstawę dla odmowy nadania skardze dalszego biegu. Ta konstatacja czyni
zbędnym ustosunkowanie się do tez zawartych we wniesionym zażaleniu, zgodnie z
którymi oddalenie kasacji przez sąd na posiedzeniu bez udziału stron postanowieniem bez
uzasadnienia narusza przewidziany w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP nakaz jawności
postępowania sądowego. Rozpatrzenie powyższego zarzutu wykracza także, w ocenie
Trybunału Konstytucyjnego, poza ramy postępowania wstępnego.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał, iż odmowa nadania dalszego
biegu niniejszej skardze konstytucyjnej postanowieniem z 5 listopada 2003 r. była
uzasadniona i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.
3