Projekt stanowiska do druku nr 2052

Projekt 20.02.2014 r.
Stanowisko Rządu w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby
Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin
(druk nr 2052)
I.
Przedmiot regulacji
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych
oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby
Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony
Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ma na celu wprowadzenie
przepisów nakazujących dokonanie obniżenia świadczeń emerytalnych byłych funkcjonariuszy
aparatu bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz byłych członków Wojskowej Rady
Ocalenia Narodowego.
II. Analiza propozycji zawartych w projekcie
Poselski projekt ustawy obejmuje materię będącą już przedmiotem prac parlamentarnych,
których efektem jest ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy
Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony
Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz. 145), zwana
dalej „ustawą dezubekizacyjną”.
Ustawa ta wprowadziła przepisy umożliwiające dokonanie obniżenia pobieranych świadczeń
emerytalnych, poprzez przyjęcie jako przelicznika przy ustalaniu wysokości świadczenia byłych
funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa oraz byłych członków WRON, wartości 0,7%
podstawy wymiaru za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz
za każdy rok służby w Wojsku Polskim po dniu 8 maja 1945 r. oraz wartości 2,6% za każdy rok
pozostałej służby oraz określonych okresów równorzędnych ze służbą. Niniejsza ustawa była
przedmiotem prac w Sejmie i w Senacie, w tym szerokiej debaty w komisjach sejmowych i senackich
oraz na posiedzeniach plenarnych obydwu izb. Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. została przyjęta
przez większość sejmową (za – 366 posłów, przeciw – 50 posłów, wstrzymało się – 22 posłów), co
świadczyło o zdecydowanym poparciu dla zaproponowanych rozwiązań, w tym dla zasad i skali
obniżenia emerytur. Świadczenia emerytalne zostały przeliczone przez właściwe organy emerytalne
i są obecnie wypłacane w niższej wysokości. Przy czym podkreślenia wymaga, że od części decyzji
ustalających nową (niższą) wysokość świadczenia wpłynęły odwołania świadczeniobiorców do sądu,
a niektóre postępowania sądowe w tych sprawach toczą się dotychczas (głównie w drugiej instancji).
Poselski projekt ustawy proponuje kolejne obniżenie emerytur poprzez przyjęcie jako
przelicznika przy ustalaniu wysokości świadczenia byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa
państwa oraz byłych członków WRON, wartości 0,25% podstawy wymiaru za każdy rok służby w
organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz za każdy rok służby w Wojsku Polskim po
dniu 8 maja 1945 r. (tj. prawie trzykrotnie niższy niż obecnie) oraz wartości 0,92% za każdy rok
1
pozostałej służby oraz określonych okresów równorzędnych ze służbą (tj. prawie trzykrotnie niższy niż
obecnie). Wartości przyjęte w ustawie dezubekizacyjnej znajdowały pewne uzasadnienie
w kontekście obowiązujących przepisów, bowiem przelicznik 0,7% podstawy wymiaru dotyczy
wszystkich okresów nieskładkowych poprzedzających służbę. Autorzy poselskiego projektu nie
wskazali natomiast żadnego uzasadnienia dla przyjętych przez siebie wartości. Przede wszystkim
podkreślenia wymaga fakt, że poselski projekt przewiduje niższą wartość przelicznika (0,92%) dla
każdego roku służby poza organami bezpieczeństwa państwa, co nie znajduje żadnego uzasadnienia.
W takim przypadku bowiem, byli funkcjonariusze bezpieczeństwa państwa mieliby obniżoną
emeryturę za całą swoją służbę, nawet jeśli w organach bezpieczeństwa państwa służyli bardzo
krótko.
Wskazać należy również, iż ustawa dezubekizacyjna była przedmiotem prac Trybunału
Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. (sygn. akt K 6/09) orzekł, iż zaskarżone
przepisy zgodne są z przywołanymi wzorcami konstytucyjnymi, poza art. 15b ustawy z dnia 10
grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r.
poz. 666, z późn. zm.), dodanym ustawą dezubekizacyjną, który w zakresie, w jakim przewiduje, że
emerytura osoby, która była członkiem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego wynosi 0,7%
podstawy wymiaru za każdy rok służby w Wojsku Polskim po dniu 8 maja 1945r. do dnia 11 grudnia
1981 r. jest niezgodny z art. 32 Konstytucji, a więc z zasadą równości wobec prawa. Trybunał
Konstytucyjny stwierdził, iż obniżenie przez ustawodawcę emerytur byłym członkom WRON za cały
okres służby przed 12 grudnia 1981 r. (tj. przed powstaniem WRON) było arbitralne, bowiem przyjęte
w tym zakresie kryterium różnicowania członków WRON z pozostałymi żołnierzami zawodowymi nie
pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią ustawy dezubekizacyjnej. Członkowie WRON
mieliby bowiem obniżoną emeryturę za swoją całą służbę wojskową, również sprzed powstania
WRON.
Autorzy poselskiego projektu nie wzięli pod uwagę wskazanego powyżej wyroku Trybunału
Konstytucyjnego, co powoduje, iż zaproponowana nowelizacja ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin nie jest właściwa merytorycznie, nawet abstrahując
od wysokości zaproponowanego przelicznika. Ponadto, rozważania Trybunału Konstytucyjnego
dotyczące okresów służby wojskowej byłych członków WRON nieobejmujących lat istnienia WRON,
można odnieść do zaproponowanego w poselskim projekcie ustawy obniżenia emerytur byłych
funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa za okresy służby poza organami bezpieczeństwa
państwa.
W kontekście powyższego nie znajduje uzasadnienia ponowne procedowanie ustawy mającej na
celu obniżenie emerytur byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa oraz byłych
członków WRON. Tym bardziej że wskazane przez projektodawców skutki finansowe, tj. zmniejszenie
wydatków budżetu państwa o kwotę około 300 mln zł rocznie nie znajdują żadnego uzasadnienia
w rzeczywistości. Projektodawcy nie wskazali bowiem metody wyliczenia tych oszczędności, ani
danych, którymi się przy tych wyliczeniach posługiwali. Ponadto nie uwzględniono kosztów
prowadzonych postępowań sądowych, które jak pokazało doświadczenie ustawy dezubekizacyjnej
były znaczne zarówno po stronie organów emerytalnych, jak i sądów.
III. Stanowisko Rady Ministrów
Proponuje się, aby Rada Ministrów negatywnie zaopiniowała poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby
Więziennej oraz ich rodzin (druk nr 2052).
2