Czytaj całość

Kraków, 28 październik 2011.
Autor: Joanna Mizińska – Adwokat
Partner w Kancelarii Gach Hulist Mizińska Wawer adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
Opodatkowanie służebności przesyłu
Coraz
częściej
bardziej
świadomi
swoich
praw
właściciele
nieruchomości domagają się ustanowienia służebności przesyłu z tytułu
korzystania
przez
przedsiębiorców
ze
znajdującej
się
na
ich
posesji infrastruktury i co za tym idzie otrzymywania stosownego
wynagrodzenia z tego tytułu. Nie zawsze jednak strony umowy służebności
przesyłowej wiedzą o obowiązkach podatkowych które mogą w związku
z jej zawarciem wyniknąć.
W 2008r. służebność przesyłowa została usankcjonowana w Kodeksie
Cywilnym jako odrębna od służebności gruntowej instytucja. Podstawową
różnicą pomiędzy oboma typami służebności – (gruntową i przesyłu)
- jest ustanawianie tej drugiej na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego,
a nie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej.
Poza tym jednakże różnic jest niewiele a przepisy dotyczące służebności
gruntowej należy stosować odpowiednio do służebności przesyłu.
Wyodrębnienie służebności przesyłu w Kodeksie Cywilnym należy ocenić
pozytywnie, niestety ustawodawca nie dostosował przepisów ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych do wprowadzonych zmian
co zaowocowało sporym zamieszaniem i problemami z interpretacją
przepisów w zakresie obowiązków podatkowych związanych z służebnością
przesyłu.
Opodatkowanie służebności przesyłu podatkiem PIT
Głównym przedmiotem sporu jest interpretacja art. 21 ust.1 pkt 120 ustawy
o p.d.o.f, dotycząca możliwości zastosowania zwolnienia podatkowego
w stosunku do służebności przesyłu. Przedmiotowy przepis stanowi iż , „wolne
od podatku są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków
sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących
w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:
1.
służebności gruntowej,
2.
rekultywacji gruntów,
3.
szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie
w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione
na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy
infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej
oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143
ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami”.
- Do czasu wyodrębnienia instytucji służebności przesyłu opodatkowanie
podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie budziło wątpliwości, funkcja
tej instytucji prawnej realizowana była w formie służebności gruntowej
co pozwalało na stosowanie zwolnienia wynikającego z art.21 ust.1 pkt 120
ustawy o p.d.o.f. Problem pojawił się gdy ustawodawca wprowadzając
służebność przesyłu do k.c „zapomniał” dokonać stosownego rozszerzenia
hipotezy wyżej wymienionego przepisu ustawy o PIT - tłumaczy Joanna
Mizińska Adwokat, Partner w Kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer
Adwokaci i Radcowie Prawni” sp.p.
- Rozstrzygniecie kwestii możliwości stosowania przytoczonego przepisu
do instytucji służebności przesyłowej jest bardzo istotne po pierwsze
dla właścicieli nieruchomości którzy w razie braku zwolnienia muszą zapłacić
podatek od otrzymanych kwot, a po drugie dla przedsiębiorców
przesyłowych którzy nie są pewni czy ciąży na nich obowiązek sporządzania
informacji o wysokości przychodów na druku PIT -8C. – dodaje
mecenas Mizińska.
Stanowisko organów podatkowych
Stosowanie art.21 ust.1 pkt 120 ustawy o p.d.o.f do służebności przesyłu
jest przedmiotem wielu sporów oraz interpretacji organów podatkowych,
które twardo stoją na stanowisku braku możliwości skorzystania
z przedmiotowego zwolnienia i konieczności stosowania wykładni literalnej
przepisu, który obejmuje jedynie służebność gruntową. Takie stanowisko
oznacza, iż odszkodowanie za ustanowienie służebności przesyłu stanowić
będzie dla podatnika przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust.
1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o p.d.o.f co pociąga za sobą także
określone skutki dla przedsiębiorców. Zgodnie z art. 42a ustawy o p.d.o.f
są oni zobowiązani do sporządzenia informacji o wysokości przychodów
i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazania
jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu
skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika (druk PIT-8C).
Wskazać jednakże należy, że odmienne stanowisko w tej sprawie zajmują
sądy administracyjne. W niedawno zapadłym wyroku NSA stwierdził,
że”przewidziana w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) u.p.d.o.f. ulga podatkowa
z tytułu odszkodowania wypłaconego, na podstawie wyroków sądowych
i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład
gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej,
przysługuje także z tytułu ustanowienia służebności przesyłu jako odmiany
służebności gruntowej” (wyrok NSA w Warszawie z dnia 29 września 2011 r
sygn. II FSK 654/10). Z kolei w innym wyroku tj. wyroku z dnia 1 czerwca 2011 r.
(sygn. II FSK 88/10) NSA uznał, że zwolnienie podatkowe z art. 21 ust.1 pkt. 120
ustawy o p.d.o.f ma zastosowanie do wszystkich świadczeń z tytułu
ustanowienia służebności przesyłu – nie tylko nazwanych mianem
odszkodowań lecz posiadających charakter rekompensaty (ekwiwalentu)
za ograniczenie prawa własności w zakresie takich gruntów na rzecz
przedsiębiorcy przesyłowego, a zatem także tych które w zawieranych
umowach są określane jako wynagrodzenie. Analogicznie wypowiedział
się w przedmiotowej sprawie także Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Szczecinie, który w wyroku z dnia 06 kwietnia 2011r. stwierdził,
iż „…zastąpienie w sferze cywilistycznej służebności gruntowej służebnością
przesyłu
ustanawianych w związku z budową lub użytkowaniem
przedmiotowych urządzeń (sieci), nie zmieniło ani celu ani treści tych
służebności. Zatem, nie można uznać za prawidłowe stanowisko organu,
iż zwolnienie podatkowe przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 120 u.p.d.o.f. nadal,
tj., po 2 sierpnia 2008 r. odnosi się (wyłącznie) do służebności gruntowych
ustanawianych w okolicznościach wskazanych w tym przepisie” Ponadto
WSA wskazał, iż ze zwolnienia od opodatkowania powinny korzystać wszelkie
formy wynagrodzenia należnego z tytułu służebności przesyłu niezależnie
od tego czy jest to jednorazowa rekompensata pieniężna na podstawie art.
124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami z tytułu
odszkodowania za wszelkie szkody powstałe w trakcie budowy urządzeń
przesyłowych, czy wynagrodzenia wynikające z tytułu zawartej umowy
przesyłu.
Pozostaje mieć nadzieję, że sytuacja podatkowa podatników otrzymujących
określone świadczenia pieniężne z tytułu ustanowienia służebności przesyłu
zostanie wkrótce jednoznacznie przesądzona poprzez zmianę przepisów
prawa. Niestety dopóki obecny stan prawny nie zostanie zmieniony,
najbezpieczniejsze dla przedsiębiorców będzie wywiązywanie się z obowiązku
wystawiania PIT-8C.
Szersze możliwości wykorzystania narzędzi informatycznych
Nowelizacja wprowadza możliwość zwolnienia od obowiązku ogłoszenia
planu połączenia (podziału), w sytuacji publikacji na stronie internetowej
spółki tego planu w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim w określonych
terminach wynoszących 1 miesiąc dla łączenia spółek i 6 tygodni
dla ich podziału (art. 500 § 2 (1) k.s.h. oraz art. 535 § 3 k.s.h.).
Kolejna zmianą jest możliwość przekazywania przez Zarządy wspólnikom
lub akcjonariuszom łączących się spółek kopii (odpisów) dokumentów
dotyczących łączenia lub podziału drogą elektroniczną. Taka możliwość
dotyczy wyłącznie wspólników którzy zgodzą się na taki sposób
przekazywania informacji. Tak jak do tej pory istnieje obowiązek
udostępnienia dokumentacji w lokalu przedsiębiorstwa na życzenie
zainteresowanego, nowością jest natomiast możliwość zniesienia powyższego
wymogu poprzez udostępnienie stosownej dokumentacji na stronie
internetowej spółki.
Zgodnie z nowelizacją spółki publiczne nie będą miały obowiązku załączania
do planu połączenia (podziału) informacji o swoim stanie księgowym
w sytuacji gdy opublikują i udostępnią akcjonariuszom półroczne
sprawozdanie finansowe.
Zmiany na etapie procesów łączeniowych spółek
Nowe brzmienie uzyskał ponadto art. 503(1) w którym w § 1 umieszczono
zapis o zwolnieniu z wymogu sporządzenia sprawozdania uzasadniającego
połączenie, w sytuacji gdy wszyscy posiadacze tytułów uczestnictwa
w spółce wyrażą na to zgodę. Poza brakiem konieczności sporządzenia
pisemnego sprawozdania możliwe będzie również odstąpienie od udzielania
przez zarządy łączących się spółek informacji o istotnych zmianach
dotyczących składników majątkowych, które miały miejsce pomiędzy dniem
sporządzenia planu połączenia (podziału), a dniem powzięcia uchwały
o połączeniu (podziale). W przypadku podziału nowelizacja k.s.h. w art. 538
(1) wprowadza także możliwość odstąpienia od konieczności sporządzania
sprawozdania uzasadniającego podział a także od badania planu podziału
przez biegłego rewidenta, jeżeli plan przewiduje, że wspólnicy spółki dzielonej
zachowają udział posiadany w kapitale zakładowym spółki dzielonej
w kapitałach zakładowych wszystkich spółek nowo zawiązanych.
Znowelizowana ustawa wprowadza także nowe zasady dotyczące udziału
biegłego w procesie połączenia jeżeli spółką nowo zawiązaną
lub przejmująca jest spółka akcyjna (art. 503 (1) § 2 k.s.h.). Pomimo zgody
wszystkich wspólników na brak badania planu połączenia niezbędne będzie
w takim przypadku zbadanie przez biegłego majątku spółki przejmowanej
lub spółek łączących się na zasadach obowiązujących przy wnoszeniu
wkładów niepieniężnych (art. 503 (1) § 2 ksh).
Zabezpieczenie interesów wierzycieli
Następną nowością jest wzmocnienie ochrony wierzycieli poprzez
wprowadzenie możliwości skorzystania z instytucji sądowego zabezpieczenia
ich praw w razie nie dojścia do porozumienia z łączącą się spółką. W ciągu
6 miesięcy od ogłoszenia o połączeniu, wierzyciele będą mieli możliwość
sądowego domagania się zabezpieczenia swoich roszczeń, będą jednak
musieli udowodnić że połączenie może zagrozić ich zaspokojeniu
oraz wystąpić z żądaniem zabezpieczenia od spółki przejmującej. Dopiero
brak porozumienia umożliwi uzyskanie sądowego zabezpieczenia.
Ze względu na duże znaczenie praktyczne dla funkcjonowania spółek
handlowych wprowadzone zostały przepisy przejściowe, zgodnie z którymi
ogłoszenie planu połączenia lub podziału spółek przed dniem wejścia
w życie ustawy powoduje podległość procesów łączeniowych pod przepisy
sprzed nowelizacji – tzw. zasada działania ustawy dawnej.
Wprowadzone zmiany powinny pozytywnie wpłynąć na konkurencyjność
przedsiębiorstw – komentarz eksperta (GHMW)
Nowe przepisy liberalizują wymogi związane z procesami łączeniowymi spółek
a także przewidują unowocześnienie stosowanych dotychczas procedur
poprzez większe wykorzystanie narzędzi informatycznych. Już na etapie
uzgadniania planu połączenia lub podziału zmniejszono obciążenia spółek.
Odstąpienie od wymogu ogłoszenia w MSiG planu połączenia lub podziału
i możliwość umieszczenia go do publicznej wiadomości wyłącznie na stronie
internetowej pozwala na skróceniu czasu realizacji transakcji a także
na zmniejszenie jej kosztów. Nowelizacja wprowadza ponadto możliwość
udostępniania za pośrednictwem internetu dokumentacji związanej
z połączeniem lub podziałem a także umożliwia przesyłanie wspólnikom
łączących się spółek odpisów takich dokumentów drogą mailową, jeżeli
wspólnicy wyrazili zgodę na taką formę komunikacji. Dzięki temu ułatwiony
został dostęp do dokumentacji transakcyjnej, bez konieczności drukowania
dużej ilości dokumentów oraz wizyt w siedzibie firmy. Większość
przedsiębiorców i tak korzystała z elektronicznego obiegu dokumentów,
dlatego dobrze, że nowe unormowania sankcjonują i tak powszechnie
stosowane już rozwiązanie.
Zarządy Spółek będą mogły także wdrożyć uproszczoną procedurę
pozwalającą na odstąpienie nie tylko od badania planu połączenia
(podziału), ale także od konieczności przygotowywania niektórych
dokumentów oraz informacji, np. sprawozdań uzasadniających połączenie
czy informacji o zmianach w zakresie składników majątku po dniu
sporządzenia planu połączenia (podziału). Możliwe to będzie jednak
wyłącznie za zgodą wszystkich wspólników. Jeżeli którykolwiek z nich
(szczególnie mniejszościowy) będzie miał poczucie zagrożenia swoich
interesów, może nie wyrazić zgody na uproszczony tryb lub też wyrazić zgodę
na odstąpienie tylko od niektórych elementów procedury. W związku
z tym zliberalizowane przepisy będą w praktyce stosowane przez spółki
o nielicznej liczbie zgodnie współpracujących ze sobą wspólników.
Po nowelizacji dokonanej ustawą z 5 grudnia 2008 roku możliwe było
zwolnienie z obowiązku z badania planu połączenia za zgodą wszystkich
wspólników, niezależnie od rodzaju spółki przejmującej lub nowo zawiązanej.
Możliwość taka została zachowana, jednakże w przypadku, gdy spółką nowo
zawiązaną lub przejmującą jest spółka akcyjna, zwolnienie od badania planu
połączenia lub podziału automatycznie spowoduje uruchomienie procedury
przewidzianej dla badania aportów. Ponieważ przepisy dotyczące badania
aportów wprowadzają dodatkowe obowiązki (np. konieczność sporządzenia
szczegółowego sprawozdania) i są bardziej restrykcyjne od przepisów
dotyczących badania planu połączenia, wydaje się, że uproszczona
procedura połączenia nie będzie w tym zakresie często stosowana, chyba,
że zaistnieją okoliczności wymienione w art. 312 (1) ksh.
Autor: Joanna Mizińska – Adwokat
Partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer adwokaci i radcowie
prawni” sp.p.
Kontakt dla mediów:
Małgorzata Gach Radca prawny i Doradca podatkowy
Partner w Kancelarii Gach Hulist Mizińska Wawer adwokaci i radcowie prawni
sp.p.
tel. 12 633 13 38
tel. kom: 668 017 219
e-mail: [email protected]