SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI KOLEGIUM

SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI KOLEGIUM

SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI KOLEGIUM EUROPY
WSCHODNIEJ IM. JANA NOWAKA-JEZIORAŃSKIEGO WE WROCŁAWIU W
ROKU 2012
Działalność Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we
Wrocławiu w roku 2012 polegała na kontynuacji najważniejszych projektów z lat
poprzednich oraz podejmowaniu nowych inicjatyw.





Kontynuowano m.in. programy:
wydawanie dwumiesięcznika Nowa Europa Wschodnia
wydawanie kwartalnika New Eastern Europe
organizację Wschodniej Szkoły Zimowej
organizację konferencji Polska Polityka Wschodnia
program Study Tours to Poland




W roku 2012 pojawiły się nowe projekty, takie jak:
program współpracy z Litwą
seminarium translatorskie Tłumacze bez granic
seminarium polsko - rosyjskie
cykliczne wykłady i spotkania autorskie
I. Wschodnia Szkoła Zimowa
Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu i Studium
Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego po raz dziewiąty zorganizowali Wschodnią
Szkołę Zimową. Patronat honorowy nad Szkołą objęła prof. Barbara Kudrycka, minister
nauki i szkolnictwa wyższego. Szkoła odbyła się we Wrocławiu w dniach 1-10 marca 2012
roku.
Na program Wschodniej Szkoły Zimowej składały się wykłady otwarte, seminaria,
konwersatoria i spotkania z ważnymi przedstawicielami życia publicznego.
Program wykładów otwartych:
1 marca 2012 roku Wykład inauguracyjny
prof. Jerzy POMIANOWSKI (Warszawa - Kraków), "Jerzy Giedroyc, "Kultura", jej postaci i
jej środowisko
1 marca 2012 roku - Jan Andrzej DĄBROWSKI (Wrocław), Kolegium Europy Wschodniej
im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego - jako przykład instytucji dyplomacji społecznej
2 marca 2012 roku - dr Hubert ŁASZKIEWICZ (Lublin), Maciej Sarbiewski i Baltazar
Gracjan- sztuka konceptu w barokowej Europie: 1600-1700
3 marca 2012 roku - Cornelius OCHMANN (Berlin), Ocena polskiej prezydencji w Unii
Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem Partnerstwa Wschodniego
5 marca 2012 roku - prof. Jan HOLZER (Brno), Aktualne trendy i koncepty w analizie
postradzieckiej polityki
6 marca 2012 roku - prof. Rustis KAMUNTAVICIUS (Kowno), Interpretacje przeszłości:
białoruskie, polskie i litewskie atlasy historyczne
7 marca 2012 roku - prof. Włodzimierz MARCINIAK
Sowieckiego jako symbol nostalgii postimperialnej
(Warszawa), Mapa Związku
8 marca 2012 roku DYSKUSJA PANELOWA - Środowiska emigracyjne i ich czasopisma
Uczestnicy: prof. Nina BARSZCZEWSKA, dr
Rafał HABIELSKI, prof. Piotr MITZNER
Bogumiła BERDYCHOWSKA,
prof.
Prowadzenie: Jan MALICKI (Warszawa)
9 marca 2012 roku - prof. Roman BAECKER (Toruń), Stabilność systemu politycznego w
Rosji
10 marca 2012 roku WYKŁAD ZAMYKAJĄCY
prof. Jerzy STĘPIEŃ (Warszawa), Polska tradycja konstytucyjna.
W
dniach 7-9
marca odbyły
się
także
konwersatoria
prowadzone
Krzysztofa CZYŻEWSKIEGO. Temat konwersatoriów: "Wokół Miłosza".
przez
Uczestnicy Szkoły pochodzili z Białorusi (8 osób), Gruzji (1 osoba), Polski ( 15 osób),
Ukrainy (16 osób).
Warto podkreślić bardzo wysoki poziom przysłanych aplikacji. Organizatorzy Wschodniej
Szkoły Zimowej dysponowali tylko 30 miejscami, ze względu na bardzo wysoki poziom
aplikacji zdecydowali się rozszerzyć pulę miejsc do 40.
II. Konferencja Polska Polityka Wschodnia
Konferencja odbyła się w dniach 22-24 listopada 2012 roku we Wrocławiu pod
patronatem Ministra Spraw Zagranicznych RP Radosława Sikorskiego. Konferencja złożona
była z 8 paneli dyskusyjnych poświęconych następującym zagadnieniom:
1. Sukcesy, porażki, rozczarowania - bilans polskiej polityki na obszarze poradzieckim
Prowadzenie: Andrzej Brzeziecki
Uczestnicy: Katarzyna Pełczyńska - Nałęcz, Olaf Osica, Bartłomiej Sienkiewicz,
Krzysztof Stanowski.
2. Stary Prezydent, nowa Rosja
Prowadzenie: Jacek Stawiski
Uczestnicy: Łukasz Adamski, Stanisław Ciosek, Jarosław Ćwiek - Karpowicz, Jadwiga
Rogoża
3. Rola polskich samorządów w polityce wschodniej - turystyka urzędników czy realne efekty
Prowadzenie: Bartłomiej Ostrowski
Uczestnicy: Aneta Kędziora, Michał Kulesza, Jarosław Obremski, Sławomir Roszczenko
2
4. Polska polityka wschodnia a współpraca ekonomiczna z obszarem poradzieckim
Prowadzenie: Maciej Wierzyński
Uczestnicy: Bogdan Benczak, Grzegorz Dzik, Krzysztof Domarecki, Jacek Piechota
5. Co zmieniają gruzińskie wybory?
Prowadzenie: Wojciech Górecki
Uczestnicy: Bartosz Cichocki, Michał Jaros, Dawid Kolbaia, Marian Staszewski
6. Litwa: nie bracia, lecz sąsiedzi.
Prowadzenie: Maria Przełomiec
Uczestnicy: Jerzy Bahr, Kinga Dudzińska, Jan Malicki, Aleksander Srebrakowski
7. Polska polityka kulturalna na obszarze poradzieckim - nowe wyzwania czy stare koleiny?
Prowadzenie: Piotr Kosiewski
Uczestnicy: Andrzej Grajewski, Marek Radziwon, Agnieszka Romaszewska - Guzy
8. Białoruś i Ukraina: co dalej?
Prowadzenie: Marcin Wojciechowski
Uczestnicy: Wojciech Konończuk, Adam Lipiński, Wojciech Borodzicz - Smoliński,
Andrzej Szeptycki.
Kontrapunkt: Europejska, niemiecka i polska polityka wschodnia: wspólnota interesów czy
rozbieżność celów?
Prowadzenie: Maria Przełomiec
Uczestnicy: Paweł Kowal, Cornelius Ochmann, Jacek Protasiewicz
W konferencji wzięło udział około 200 osób, w tym Prezydent Gdańska Paweł
Adamowicz, Ambasador Chorwacji Ivan del Vechio, Ambasador Ukrainy Markijan Malskyj,
Ambasador Republiki Czeskiej Jan Sechter oraz Katarzyna Pełczyńska Nałęcz, wiceminister
spraw zagranicznych RP.
Materiały konferencyjne zostały wydane w postaci publikacji pokonferencyjnej Polska
Polityka Wschodnia 2012 w nakładzie 1000 egz.
III. Program staży i pobytów studyjnych Study Tours to Poland
Study Tours to Poland jest Programem Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności,
którego koordynatorem od 2007 roku jest Kolegium Europy Wschodniej im. Jana NowakaJeziorańskiego. Wizyty studyjne w Polsce dla studentów i profesjonalistów z krajów Europy
Wschodniej, Azji Centralnej i Kaukazu służą poznaniu Polski, wymianie doświadczeń w
zakresie demokratycznych i wolnorynkowych przemian, budowaniu państwa prawa,
wzmacnianiu społeczności lokalnych i rozwoju inicjatyw obywatelskich, zapoznaniu się ze
zmianami systemowymi w Polsce po 1989 r. i doświadczeń członkostwa w UE. Program
wspiera demokratyczne postawy i działania reformatorskich wśród młodego pokolenia
obywateli z krajów adresatów programu STP.
W roku 2012 w ramach programu Study Tours to Poland goszczono w Polsce
44 grupy uczestników – łącznie 546 osób.
1. WIZYTY STUDENTÓW są koordynowane przez KEW we współpracy z Fundacją
Borussia. W wizytach studentów wzięło udział 20 grup – razem 223 osoby z 4 krajów.
3
Wizyty studentów odbywają się pod hasłem „Poznaj Polskę”.
Program STP dla studentów jest jednym z pierwszych cyklicznych polskich programów
edukacyjnych skierowanych do młodzieży studenckiej z Europy Wschodniej. W jego ramach
zapraszamy wyróżniających się studentów w wieku 18-21 lat z Białorusi, Mołdowy, Ukrainy
oraz z wybranych obwodów Federacji Rosyjskiej do udziału w wizytach studyjnych w Polsce.
Studenci aplikują do udziału w programie indywidualnie w ramach konkursu. W roku
2012 napłynęło 1202 zgłoszeń: Ukraina –785, Białoruś -226, Rosja -167, Mołdawia -24.
Wizyty odbywają się w 11-osobowych grupach 2 razy w roku – wiosną i jesienią.
Pragniemy zainspirować uczestników programu do poznawania świata, innych ludzi i
kultur oraz stawania się aktywnymi obywatelami w swoich społecznościach. Szczególny
nacisk kładziemy na poznawanie sektora pozarządowego i wszelkich form aktywności
obywatelskich.
Wizyty studentów obejmują:

Spotkania z liderami życia publicznego w Polsce.

Wizyty w urzędach i instytucjach publicznych.

Spotkania z przedstawicielami środowisk akademickich - władzami uczelni, nauczycielami
akademickimi i studentami; poznanie procesu nauczania, form aktywności społecznej
studentów i życia kulturalnego szkół wyższych.

Wizyty w redakcjach gazet i czasopism, rozgłośniach radiowych i telewizyjnych, spotkania z
dziennikarzami.

Poznanie funkcjonowania gospodarki w warunkach wolnego rynku.

Prezentacja efektów polskiej reform po 1989 roku.
4

Prezentacja organizacji pozarządowych, ich miejsca w społeczeństwie, dialog z władzą oraz
działania na rzecz wspólnot lokalnych.

Poznanie kultury i historii Polski.
Na programy wizyt składają się między innymi prezentacje, warsztaty, wykłady i
dyskusje. Ważnym źródłem inspiracji jest kontakt z innymi członkami grupy. Wspólny pobyt
osób z różnych krajów czy regionów umożliwia nie tylko poznanie Polski, ale także
wzajemne poznanie się, przyjrzenie się zarówno odmienności i różnorodności jak i
elementom wspólnym dla naszego regionu. W skład każdej z grup wchodzą studenci z
Białorusi, Mołdawii, Ukrainy oraz Federacji Rosyjskiej.
















2.
Realizatorzy wizyt studentów w 2012 roku:
Dom Pojednania i Spotkań im. Św. Maksymiliana Kolbego, Gdańsk
Dom Spotkań im. Angelusa Silesiusa, Wrocław
Fundacja Działań Edukacyjnych KReAdukacja, Lublin
Jagiellońskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe „Klub Jagielloński”, Kraków
Małopolskie Towarzystwo Oświatowe, Nowy Sącz
Stowarzyszenie POLITES, Szczecin
Fundacja Borussia, Olsztyn
Fundacja Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej , Warszawa
Fundacja na Rzecz Studiów Europejskich, Wrocław
Fundacja Nowe Media, Warszawa
Fundacja Rozwoju Świętochłowic, Świętochłowice
Fundacja Wspólna Europa, Warszawa
Towarzystwo Białoruskie, Kraków
Centrum Współpracy Młodzieży, Gdynia
Fundacja Edukacji i Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego „FERSO”, Szczecin
Fundacja Okna na Wschód, Białystok
WIZYTY PROFESJONALISTÓW są koordynowane przez KEW.
W wizytach dla profesjonalistów wzięło udział 24 grupy - razem 323 osoby z 6 państw
5
W ramach krótkoterminowych wizyt studyjnych przedstawiciele administracji rządowej,
samorządów lokalnych, pracownicy centralnych instytucji państwowych, liderzy organizacji
pozarządowych mają możliwość poznać polski dorobek w zakresie demokratycznych i
wolnorynkowych przemian, budowy państwa prawa i doświadczeń „polskiej drogi” do
członkostwa w Unii Europejskiej. Udział w programie STP ma na celu również ułatwienie
rozwoju współpracy z polskimi partnerami w sferze życia politycznego, gospodarczego i
społecznego. Wizyty są organizowane przez doświadczone polskie organizacje pozarządowe i
Biuro STP w Warszawie.
Zakres tematyczny wizyt profesjonalistów:














Działalność struktur rządowych, centralnych instytucji państwa, parlamentu oraz instytucji
międzynarodowych i unijnych.
Działalność organów władzy sądowej i prokuratur, działania antykorupcyjne w strukturach
administracji publicznej.
Ustrój terytorialny Polski: struktura, zadania, finansowanie administracji rządowej i
samorządowej.
Doskonalenie pracy urzędów administracji samorządowej.
Dialog i współpraca administracji rządowej i samorządowej z organizacjami aktywności
obywatelskiej.
Rozwój regionalny i współpraca transgraniczna.
Działalność instytucji gospodarczych i finansowych.
Przedsiębiorczość i rozwój małego biznesu.
Rozwój obszarów wiejskich i ekologia.
Prawa obywatelskie w państwie prawa.
System edukacji powszechnej, szkolnictwo specjalne.
Działania na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Rozwój struktur i edukacja liderów organizacji pozarządowych.
Media centralne i lokalne, doskonalenie zawodowe dziennikarzy.
IV. Polsko - Białoruskie Seminarium Translatorskie Tłumacze bez granic
W dniach 8-15 listopada 2012 roku w Gdańsku odbyło się Polsko-Białoruskie Seminarium
Translatorskie TŁUMACZE BEZ GRANIC.
Jego uczestnikami było 15 młodych tłumaczy literatury polskiej i białoruskiej. Opiekunami
seminarzystów byli prezesi polskiego i białoruskiego Pen Clubu: Adam Pomorski i Andrej
Chadanowicz.
Gośćmi i wykładowcami byli m.in.: Lavon Barszczeuski, Paweł
Gauden, Lavon
Volski, Basil
Kerski, Anna
Czekanowicz, Jerzy
Chaustowicz, Siergiej Kawalou, Natalia Rusiecka, Maryna Kozłowskaja.
Huelle, Grzegorz
Limon, Mikołaj
Współorganizatorami Seminarium byli: miasto Gdańsk i Europejskie Centrum Solidarności w
Gdańsku.
6
V. Dwumiesięcznik Nowa Europa Wschodnia
„Nowa Europa Wschodnia” to jeden z najważniejszych projektów Kolegium Europy
Wschodniej. Pismo ukazuje się od 2008 roku – od tego czasu ugruntowało sobie pozycję
najważniejszego pisma poświęconego Europie Wschodniej i jednego z najważniejszych pism
w Polsce poświęconych ogólnie sprawom międzynarodowym.
W 2012 roku wydano sześć numerów w pięciu zeszytach. Pismo, tak jak w
poprzednich latach, relacjonowało wydarzenia bieżące a jednocześnie próbowało naświetlać
głębsze procesy zachodzące na terytorium Europy Wschodniej. Wśród najważniejszych
tekstów, jakie ukazały się w „Nowej Europie Wschodniej” w 2012 roku należy wymienić esej
znanego rosyjskiego pisarza Zachara Prilepina „Po drodze z rosyjskiej prowincji na
cmentarz”, analizę brytyjskiego eksperta ds. wschodnich Andrew Wilsona: „Białoruski
mistrz”, omówienie książki Wołodymyra Wiatrowicza o Wołyniu pióra Grzegorza Motyki,
wywiad z rosyjskim reżyserem Iwanem Wyrypajewem, tekst Wojciecha Góreckiego o
Kaukazie.
Artykuły w piśmie zamieszczali ponadto brytyjska politolożka Kelly Hignet, polski
historyk Tomasz Stryjek, ukraiński politolog Wołodymyr Fesenko, euro-deputowany Paweł
Kowal, szef DemosEuropa Paweł Świeboda, analityk niemieckiej Fundacji Bertelsmanna
Cornelius Ochmann, szef moskiewskiego Centrum Sacharowa Siergiej Łukaszewski, i
redaktor „The Economist” Edward Lucas. W 2012 roku wywiadów pismu udzielali także
Józefa Hennelowa, Jacek Hugo-Bader, Dmitrij Bykow.
Ponadto przez cały rok publikowane były teksty relacjonujące powrót Władimira
Putina na fotel prezydenta Rosji, teksty opisujące jego projekty integracyjne byłego ZSRR
oraz artykuły prezentujące działania opozycji, opisywano także stosunki polsko-litewskie,
rządy Wiktora Janukowycza na Ukrainie i wiele innych zagadnień.
W 2012 roku poza tradycyjnym działem recenzji powstał w piśmie także dział
„Kultura” – poświęcony zagadnieniom kulturalnym Europu Wschodniej.
„Nowa Europa Wschodnia” w 2012 roku współpracowała także z innymi instytucjami
przy tworzeniu pisma – i tak przygotowano razem z Fundacją Konrada Adenauera specjalny
dodatek „Obecność i siła – Niemcy wobec Europy Wschodniej” oraz z przy współpracy z
Ministerstwem Spraw Zagranicznych dodatek „Silni i bezsilni? Polska i Czechy w nowej
Europie Wschodniej”.
Innym aspektem działalności redakcji było zrealizowanie wspólnie z ukraińskim
tygodnikiem „Kommentari” (60 tysięcy nakładu) oraz Instytutem Polskim w Kijowie dodatku
do „Kommentari” o Unii Europejskiej. Redakcja „Nowej Europy Wschodniej” odpowiadała
za całość merytoryczną projektu. Dodatek ten ukazał się w tygodniu poprzedzającym
ukraińskie wybory i miał szereg cytowań w ukraińskiej prasie.
W roku 2012 ponadto bardzo rozwijała się strona internetowa (www.new.org.pl), na
której prezentuje się m.in. wywiady, publicystykę i recenzje tematycznie związane z
obszarem zainteresowań pisma. Strona aktualizowana jest codziennie i cieszy się dużą
popularnością: w roku 2012 zanotowaliśmy ponad 120 tysięcy odwiedzin (visits), a ruch na
stronie wyniósł 280 tysięcy wyświetlonych podstron (pageviews). Strona www.new.org.pl
jest również coraz bardziej rozpoznawalna, o czym świadczy fakt, że w porównaniu do 2011
roku w 2012 roku stronę odwiedziło ponad 55 procent więcej czytelników. Na stronie
7
internetowej prezentowaliśmy opinie m.in. Aleksandra Kwaśniewskiego, Timothy Garton
Asha, Gleba Pawłowskiego, Iwana Krastewa, Andrew Wilsona i Witalija Portnikowa.
Kolejnym aspektem prac redakcji jest współpraca z wydawnictwami i organizacjami
przy różnego rodzaju wydarzeniach. W 2012 pismo udzieliło patronatu książkom
wydawanym m.in. przez Czarne, Magnum, Sic! i Trio oraz kilkunastu konferencjom
przeprowadzonym w Polsce i zagranicą jak Festiwal Conrada, WatchDocs czy Dni Kultury
Gruzińskiej. Brali w nich udział także redaktorzy „Nowej Europy Wschodniej”, którzy
uczestniczyli także w wielu innych prestiżowych spotkaniach. Redaktor naczelny „Nowej
Europy Wschodniej” Andrzej Brzeziecki brał udział jako panelista w specjalnych seminariach
poświęconych Europie Wschodniej i organizowanych przez Kancelarię Prezydenta RP, a
zastępczyni redaktora naczelnego Małgorzata Nocuń odbyła w ramach projektu Centrum
Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia podróż studyjną na Syberię. Tradycyjnie też
redakcja „Nowej Europy Wschodniej” współorganizowała konferencję Polska Polityka
Wschodnia we Wrocławiu oraz współorganizowała I edycję nagrody dla wydawców
książkowych „Ambasador Nowej Europy”. Zorganizowano szereg spotkań promocyjnych
chociażby z b. ambasadorem RP w Rosji Jerzym Bahrem, dyskusję Pawła Kowala z prof.
Bronisławem Łagowskim czy spotkanie z reżyserem Iwanem Wyrypajewem.
W 2012 roku redakcja „Nowej Europy Wschodniej” została po raz kolejny
nominowana do Nagrody im. Jerzego Giedroycia, co potwierdza, że pismo stale znajduje się
w polskiej czołówce instytucji zajmujących się Europą Wschodnią.
Do osiągnięć pisma, zwłaszcza przy obecnych tendencjach spadkowych czytelnictwa,
należy zaliczyć utrzymanie poziomu sprzedaży (łącznie z prenumeratami). Niemniej należy
się spodziewać, że pismo nie będzie wiecznie odporne na ogólne procesy i także zostanie
dotknięte spadkiem liczby czytelników. Redakcja stara się pozyskiwać nowych czytelników
poprzez rozszerzenie oferty tematycznej – dział „Kultura”, specjalne dodatki. Na dłuższa
metę niekorzystne tendencje łagodzić mogą jednak większe nakłady na promocję, rozwój
strony internetowej oraz sprzedaż pisma w wersjach elektronicznych. Wszystkie te
rozwiązania wymagają jednak dodatkowych nakładów finansowych i osobowych, co przy
ograniczonym budżecie nie jest proste. Niemniej starania takie zostały poczynione –
opracowana została specjalna, bardzo korzystna cenowo, oferta prenumeraty dla studentów.
Innym rozwiązaniem jest pozyskiwanie płatnych reklam na stronach pisma oraz na stronie
internetowej – to jednak także wymaga odpowiedzialnej i przeszkolonej w tym zakresie
osoby, która poświeciłaby na to czas.
VI. Kwartalnik New Eastern Europe
Rok 2012 był drugim rokiem wydawniczym anglojęzycznego kwartalnika „New Eastern
Europe”. Wykorzystując fundament stworzony w roku 2011 redakcja starała się dynamicznie
rozwijać czasopismo, zarówno w wersji papierowej i elektronicznej, mając na celu realizację
przyjętej misji jaką jest szerzenie międzykulturowego dialogu oraz wypełnienie niszy
informacyjnej na temat Europy Wschodniej i Środkowej na świecie.
1. Sprzedaż
Kwartalnik „New Eastern Europe” jest rozprowadzany w Polsce i na świecie.
W Polsce czasopismo jest rozprowadzane przez następujące firmy dystrybucyjne:
1) Pol Perfekt (do sieci Empik);
2) EuroPress (do sklepów InMedio, Relay, American Bookstore).
8
Kwartalnik „New Eastern Europe” jest również w sprzedaży detalicznej, w anglojęzycznej
księgarni Massolit oraz Żydowskim Muzeum Galicja w Krakowie – do miejsc tych pismo jest
dostarczane bezpośrednio od wydawcy.
Międzynarodowym dystrybutorem pisma jest brytyjska firma Pineapple-Media. Za jej
pośrednictwem czasopismo dociera do wszystkich krajów Unii Europejskiej, Australii do
Stanów Zjednoczonych oraz Kanady.
Ze względu na złożony system dystrybucji
międzynarodowej redakcja nie posiada pełnych danych na temat sprzedaży zagranicznej
(głównego trzonu dystrybucji pisma) w 2012 roku. Dane z dystrybucji międzynarodowej
docierają do redakcji po 333 dniach od momentu wysłania pisma. Niemniej jednak dostępne
dane wskazują na utrzymujące się zainteresowanie pismem na świecie. Dostępne dane
wskazują, że przy obecnym systemie dystrybucji międzynarodowej państwem, do którego
dociera największa liczba egzemplarzy i w którym odnotowana jest najwyższa liczba
czytelników to Australia. Drugi i trzeci, z kolei, to Stany Zjednoczone i Kanada, gdzie jednak
– liczbowo – pismo jest sprzedawane w znacznie mniejszej ilości egzemplarzy.
250
200
150
100
1/2012
50
2/2012
0
2. Płatne prenumeraty
W 2012 roku pismo, w wersji drukowanej, zyskało łącznie 76 nowych płatnych
prenumerat w 20 różnych państwach świata. Wśród prenumeratorów dominują osoby z
państw kultury anglosaskiej oraz osoby anglojęzyczne mieszkające na stale w Polsce.
Wśród prenumeratorów są również instytucje, np. Ambasada Niemiec w Polsce,
biblioteka Uniwersytetu Georgetown, Fundacja Taubego, biblioteka Kolegium Europejskiego
w Natolinie. Pod koniec 2012 roku liczba płatnych prenumeratorów wynosiła: 81.
3. Płatne reklamy
W 2012 roku, począwszy od 3 numeru, w kwartalniku systematycznie są zamawiane
płatne reklamy. Instytucje, które w 2012 roku zamówiły płatne reklamy w piśmie, to: Taube
Foundation for Jewish Life and Culture (stała reklama na drugiej stronie okładki),
Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Littman Library w Londynie.
4. Strona internetowa i portale społecznościowe
Równolegle do wydawanego pisma drukowanego redakcja kwartalnika „New Eastern
Europe” prowadzi regularnie aktualizowaną stronę internetową oraz dwa portale
społecznościowe: Facebook i Twitter. W 2012 roku, na wszystkich tych platformach,
odnotowywany został znaczący wzrost czytelników. Szczególnie dużym zainteresowaniem
cieszy się strona internetowa, którą w 2012 roku odwiedziło 44, 948 indywidualnych
czytelników.
9
7000
6163
6000
5000
4000
Strona www
3000
Facebook
1823
2000
Twitter
1772
1245
754
1000
240
0
I
XII
Wśród czytelników strony internetowej, w roku 2012, dominowali czytelnicy z Polski
(28%) oraz Stanów Zjednoczonych (27%).
3%
3% 3%
6%
6%
28%
7%
16%
27%
Polska
Stany Zjednoczone
Wielka Brytania
Ukraina
Niemcy
Kanada
Rosja
Francja
Australia
O dużej ilości czytelników z Polski najprawdopodobniej przesądza siedziba redakcji w
Polsce oraz duża ilość konferencji, organizowanych również w Polsce, nad którymi
kwartalnik sprawuje patronat medialny. Niemniej jednak dane z 2013 pozwalają twierdzić, że
tendencja ta nie będzie się utrzymywać na stałe. Dane ze stycznia 2013 wskazują, że
największa liczba czytelników strony internetowej to czytelnicy ze Stanów Zjednoczonych.
5. Cytowania i recenzje w prasie międzynarodowej:
W roku 2012 kwartalnik „New Eastern Europe” był przedmiotem 7 pozytywnych
recenzji oraz został odnotowany w kilkunastu artykułach publikowanych w prasie
międzynarodowej.
2. Ważne wydarzenia
1. Zmiana na stanowisku redaktora naczelnego. Od września 2012 roku redaktorem naczelnym
kwartalnika został Adam Reichardt, wcześniej pełniący funkcję redaktora prowadzącego.
Funkcję redaktora naczelnego objął po Andrzeju Brzezieckim, który pełnił ją od początku
istnienia pisma.
2. Kwartalnik „New Eastern Europe” został umieszczony na liście czasopism punktowanych
polskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW). Za publikację w piśmie
autorzy mogą otrzymać 3 pkt.
3. Uzyskanie dofinansowania z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
programu Index Plus.
4. Powołanie rady redakcyjnej, w skład której wchodzą: Leonidas Donskis (Litwa), Ivan Krastev
(Bułgaria), Georges Mink (Francja), Zdzisław Najder (Polska), Cornelius Ochmann
10
5.
6.
7.
8.
9.
(Niemcy), Lilia Szewcowa (Rosja), Eugeniusz Smolar (Polska), Roman Szporluk (USA), Jan
Zielonka (Wielka Brytania), Jarosław Hrycak (Ukraina).
Nominacja redaktora naczelnego, Adama Reichardta, do Europejskiej Nagrody
Dziennikarskiej (European Press Prize 2012) w kategorii „redakcja”.
Udział członków redakcji w ważnych konferencjach poświęconych problematyce Europy
Wschodniej. W tym, między innymi, Polska Polityka Wschodnia organizowana przez
Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Europa z Widokiem na
Przyszłość organizowanej przez Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku.
Objecie patronatem medialnym czołowych konferencji (polskich i międzynarodowych), m.in.:
Wrocław Global Forum, Krynica Economic Forum, Baltic Business Forum, itp.
Nawiązanie współpracy z anglojęzycznym kwartalnikiem “Herito” wydawanym przez
Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie oraz Muzeum Żydowskim “Galicja”.
Zmiana siedziby redakcji.
VII. Wykłady Ossolińskie
Cykl comiesięcznych otwartych spotkań z ludźmi zajmującymi się tematyką Europy
Środkowej i Wschodniej w przenikających się aspektach kulturalnych, społecznych,
politycznych czy ekonomicznych. Cykl został zainicjowany przez Kolegium Europy
Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Instytut Politologii Uniwersytetu
Wrocławskiego i Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Celem Wykładów Ossolińskich jest możliwość swobodnej i otwartej wymiany poglądów i
doświadczeń między publicznością i prowadzącymi. Wykłady mają przyczynić się do
budowania środowiska opiniotwórczego i społecznie zaangażowanego. Integracja
społeczności lokalnej jest niezwykle ważnym elementem dla rozwoju miasta i dyskusje z sali
powinny przenosić się w nieformalne środowiska/miejsca.
Umowa partnerska z Uniwersytetem Wrocławskim przewiduje możliwość udziału
studentów Uniwersytetu Wrocławskiego w cyklu Wykładów Ossolińskich w formie zajęć
fakultatywnych. Uczestnicy wykładów mogą uzyskać dzięki temu ocenę w indeksie oraz
punkty ECTS. W 2012 roku (semestr zimowy 2012-2013) osobą odpowiedzialną za
ocenienie studentów z ich udziału w Wykładach Ossolińskich była dr Joanna Kozierska z
Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wykład inauguracyjny odbył się w dniu 11 października 2012 roku. Gościem specjalnym
był Egidijus Meilunas, wiceminister spraw zagranicznych Republiki Litewskiej.
Pozostałe wykłady w 2012 roku:
1. 16 października 2012 – wykład Barbary Toruńczyk, redaktor naczelnej kwartalnika Zeszyty
Literackie. Wykład połączony z promocją książki Żywe Cienie, autorstwa Barbary Toruńczyk.
2. 30 października 2012 – Wykład Marii Przełomiec, redaktor programu „Studio Wschód”.
Wykład połączony z promocją książki Tymoszenko. Historia niedokończona. Spotkanie
poprowadził prof. Andrzej Antoszewski z Uniwersytetu Wrocławskiego.
3. 7 grudnia 2012 – Debata Czy chcemy Stanów Zjednoczonych Europy? W dyskusji wzięli
udział: Jacek Protasiewicz, wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego, prof. Jan
Zielonka (Oksford) oraz dr Dariusz Rosati, Przewodniczący Komisji Finansów Publicznych w
Sejmie RP.
11
Spotkanie zorganizowano we współpracy z Polskim Klubem EPL w Parlamencie
Europejskim
VIII. Wydawnictwo
Kontynuowano działalność wydawniczą. Ukazały się następujące książki:
1. Pogranicze. O odradzaniu się kultury Doroty Sieroń - Galusek i Łukasza Galuska.
Książka stanowi próbę całościowego ujęcia działalności Ośrodka Pogranicze – sztuk, kultur,
narodów w Sejnach. Powstały tuż po przełomie w 1989 Ośrodek stanowi dziś jedną z
najciekawszych i prężnie działających instytucji kultury w Polsce, od początku kierowaną
przez Krzysztofa Czyżewskiego. Swoją działalność rozwija również poza granicami naszego
kraju.
2. Symon Petlura Naczelny Ataman.
Drugi tom Biblioteki Myśli Ukraińskiej XX wieku. Wybór pism Symona Petlury (18791926) - ukraińskiego polityka i działacza niepodległościowego, naczelnego
dowódcy wojsk Ukraińskiej Republiki Ludowej, pisarza, dziennikarza oraz publicysty. W
latach 1919-1926 Prezydenta Ukraińskiej Republiki Ludowej. Wprowadzene napisał prof.
Myrosław Popowycz.
3. Łysiak - Rudnycki, Między historią a polityką.
Książka Iwana Łysiaka - Rudnyckiego otwiera serię Biblioteki Myśli Ukraińskiej XX
wieku. Redaktorem serii jest prof.Jarosław Hrycak, zaś redaktorem naukowym prof. Grzegorz
Hryciuk. Wprowadzenie napisał Adam Michnik.
4. Specjalny numer Kommentary w języku ukraińskim.
W roku 2012 większość książek wydanych wcześniej przez Kolegium Europy
Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu została zdigitalizowana i
dostępna jest w systemie mobi i ePub.
IX. Program współpracy z Litwą
Program rozpoczął się w połowie roku. Do jego najważniejszych części należało
zorganizowanie w Kownie Seminarium Polsko - Litewskiego oraz przygotowania do wydania
antologii o stosunkach polsko - litewskich.
W 2012 roku część programu współpracy polsko-litewskiej stanowiło: Seminarium
polsko-litewskie. Niekończąca się (REe)konstrukcja narodów w przestrzeni Wielkiego
Księstwa Litewskiego.
Projekt był przeznaczony dla studentów i doktorantów z Polski i Litwy.
Współorganizatorzy: Instytut Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Centrum im.
Czesława Miłosza przy Uniwersytecie Witolda Wielkiego.
12
Seminarium przeznaczone było dla studentów studiów humanistycznych oraz
doktorantów poniżej 35 roku życia, których zainteresowania badawcze dotyczą stosunków
polsko - litewskich oraz regionu Europy Środkowej i Wschodniej.
Seminarium odbyło się w dniach 10 -15 grudnia 2012. Wzięło w nim udział 13 osób – 7
uczestników z Polski i 6 uczestników z Litwy. Wyłonieni uczestnicy w większości byli
osobami mającymi doświadczenia z zakresu wspólnych, polsko-litewskich projektów
edukacyjnych lub naukowych. Sprawiło to, iż poza częścią merytoryczną ( wysoko ocenioną
przez uczestników) podczas seminarium udało się stworzyć platformę do wymiany
doświadczeń i stworzyć warunki do lepszej współpracy w przyszłości.
Wszyscy uczestnicy otrzymali dyplomy ukończenia seminarium.
Program zajęć seminarium:
Pałac Prezydencki w Kownie, ul. Wileńska 33
10 grudnia 2012, Inauguracja seminarium:
Šarūnas Liekis, Dziekan Wydziału Nauk Politycznych Uniwersytetu Witolda Wielkiego.
Małgorzata Kasner, Dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.
Jan Andrzej Dąbrowski, Prezes Kolegium Europy Wschodniej im. Jana NowakaJeziorańskiego.
Rūstis Kamuntavičius, dyrektor seminarium, Uniwersytet Witolda Wielkiego.
Wykład inauguracyjny - Robert Kostro, Dyrektor Muzeum Historii Polski
Spuścizna Unii Polsko-Litewskiej.
11 grudnia 2012, Uniwersytet Witolda Wielkiego
Kastytis Antanaitis: Litwa i Polska w rosyjskich podręcznikach historycznych w XX
wieku.
Andrei
Kazakievic:
Polityka
Białorusi
względem
Polski
i
Litwy.
12 grudnia 2012, Uniwersytet Witolda Wielkiego
Rimantas Miknys: Na rozdrożu starych i nowych tożsamości: Michał Romer, Stanisław
Narutowicz, Antoni Wiwulski.
Giedrius Janauskas: Historyczne konflikty i współpraca w obecnych okolicznościach:
historia Polaków na Litwie.
Kinga Dudzińska: Polacy i Litwini. Co wiemy o sobie na początku XXI wieku?
13 grudnia 2012, Uniwersytet Witolda Wielkiego
Marek Mutor: Pojednanie polsko-niemieckie w XX wieku jako przykład budowania
mostów pomiędzy narodami.
Andrea Griffante: Wilno, Najświętsza Maryja Panna i wielokulturowe miasta.
14 grudnia 2012, Uniwersytet Witolda Wielkiego
Igor Melnikov: Wojna rosyjsko-francuska na terenach byłego Wielkiego Księstwa
Litewskiego.
Tomas Kavaliauskas: Tożsamość litewska na przełomie XX i XXI wieku.
Kinga Dudzińska: Partykularność lub wspólnota interesów w polityce zagranicznej
Polski i Litwy- współpraca dwustronna, regionalna i w ramach Unii Europejskiej.
13
15 grudnia 2012, Uniwersytet Witolda Wielkiego
Rūstis Kamuntavičius: Lietuwa i Litwa w polskiej, białoruskiej i litewskiej historiografii
XX wieku.
X. Seminarium Polsko - Rosyjskie
Seminarium zostało zrealizowane we współpracy z Instytutem Politologii Uniwersytetu
Wrocławskiego, gdzie obywała się zasadnicza część zajęć Seminarium. Odbyło się ono w
dniach 25 - 30 listopada 2012 roku. W ramach Seminarium odbyły się wykłady, seminaria i
konwersatoria. Wzięło w nich udział 10 osób z Rosji (Moskwa I Petersburg) oraz 5 osób z
Polski.
Program Seminarium:
26 listopada 2012 roku - prof. dr hab. Mikołaj Iwanow Powstanie Warszawskie z
perspektywy Polaków i Rosjan
27 listopada 2012 roku - prof. dr hab. Jan Krasicki Filozofia polska i rosyjska: wzajemne
spojrzenie
28 listopada 2012 roku - dr hab. Andrzej Czajowski Opozycja polityczna w mentalności
rosyjskiej
29 listopada 2012 roku - Igor Mintusov Co dalej z rosyjską demokracją?
30 listopada 2012 roku - dr hab. Larysa Leszczenko Kształtowanie się systemu ochrony praw
człowieka w Federacji Rosyjskiej po 1991 roku. Wpływ czynników wewnętrznych i
zewnętrznych
Poza wykładami odbyły się seminaria oraz konwersatorium otwarte prowadzone przez
Krzysztofa Czyżewskiego Czesław Miłosz a Europa.
XI. Nagrody Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej
Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu zostało
uhonorowane dwoma Nagrodami na Kongresie Inicjatyw Europy Wschodniej, który odbył się
w Lublinie we wrześniu 2012 roku.
Nagrodą Główną - za program Study Tours to Poland oraz wyróżnieniem - za organizację
Wschodniej Szkoły Zimowej.
14
XII. Nagrody przyznawane z udziałem Kolegium Europy Wschodniej
1. Nagroda Ambasador Nowej Europy
8 marca 2012 roku przyznana została pierwsza Nagroda „Ambasadora Nowej Europy” dla
najlepszej książki wydanej w języku polskim w 2011 roku. Zwycięzcą zostało Wydawnictwo
Czarne za znakomitą pozycję Martina Pollacka „Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z
Galicji”. Książka opowiada o tułaczce galicyjskich emigrantów do ziemi obiecanej, jaką
miały być w XIX wieku Stany Zjednoczone.
Drugą nagrodę otrzymało wydawnictwo Carta Blanca za zbiór reportaży „Czarnobyl
Baby” autorstwa Merle Hilbk. Jest to przejmująca opowieść o tym jak wygląda życie ludzi w
okolicach Czarnobyla dwadzieścia lat po wybuchu reaktora jądrowego. Trzecia nagroda
przypadła wydawnictwu WAM za książkę „Ludzie honoru” Alexandry Lapierre, opowieść o
synu kaukaskiego imama, który w XIX wieku jako zakładnik trafił na dwór cara Mikołaja I.
Nagroda „Ambasadora Nowej Europy” ustanowiona została w 2011 roku przez Kolegium
Europy Wschodniej, wydawcę dwumiesięcznika „Nowa Europa Wschodnia” i kwartalnika
„New Eastern Europe”. Partnerem nagrody jest Europejskie Centrum Solidarności,
współwydawca kwartalnika „New Eastern Europe”.
Celem konkursu jest promocja najbardziej wartościowych książek o tematyce wschodniej,
dotyczących Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Centralnej, wydanych po raz
pierwszy przez wydawnictwa w Polsce, zarówno polskich, jak i obcojęzycznych autorów.
Zgłaszane do konkursu publikacje mogą obejmować różne formy wydawnicze (monografia,
beletrystyka, reportaż, eseistyka, książki naukowe, historyczne i politologiczne).
2. Nagroda im. Lwa Sapiehy
Aliaksandr Łahviniec z Mińska został kolejnym laureatem Nagrody im. Lwa Sapiehy.
Uroczystość wręczenie odbyła się w dniu 4 kwietnia 2012 roku w Sali Balowej Pałacu
Potockich Uniwersytetu Warszawskiego. Laureatem Nagrody został pierwotnie wybrany
dr Aliaksandr Białacki. W związku z odbywanym przez Laureata wyrokiem więzienia,
Nagroda zostanie mu wręczona w pierwszym możliwym terminie, kiedy - odzyskawszy
wolność - będzie mógł ze stypendium skorzystać. Nagroda imienia Lwa Sapiehy ma na celu
honorowanie wybitnych zasług w kształtowaniu i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w
Białorusi oraz budowaniu niepodległej, demokratycznej Białorusi, skierowanej ku Europie,
uwzględniającej najlepsze tradycje historyczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Nagroda
została zainicjowana przez Kolegium Europy Wschodniej we Wrocławiu i Studium Europy
Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, a ufundowana przez grupę polskich
uniwersytetów: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Wrocławski,
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza oraz Uniwersytet w Białymstoku. Zgodnie z zasadami
Nagrody, Laureat będzie kolejno gościł na tych uniwersytetach i prowadził wykłady na temat
Białorusi. Nagroda imienia Lwa Sapiehy otrzymała Honorowy Patronat Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej: Lecha Kaczyńskiego (2006-2010) i Bronisława Komorowskiego
(2011-2012).
15
3. Nagroda Jana Nowaka - Jeziorańskiego
Laureatem Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego w roku 2012 został były Prezydent
Republiki Litewskiej Valdas Adamkus. Uroczystość wręczenia Nagrody odbyła się w dniu 4
czerwca 2012 roku w Auli Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Uroczystość retransmitowana była przez TVP2 i TVP Polonia.
PODSUMOWANIE
2012 rok w działalności Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego
we Wrocławiu był rokiem spokojnej pracy, kontynuacji przedsięwzięć podjętych w latach
poprzednich i tylko w niewielkim stopniu otwarcie się na nowe działania. Wszystkie
planowane działania zostały zrealizowane i utrwaliły pozycję Kolegium Europy Wschodniej
im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu jako ważnej instytucji dyplomacji społecznej.
16