D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

Sygn. akt III AUa 1059/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 grudnia 2012 r.
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Aleksandra Urban
Sędziowie:
SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
SSA Barbara Mazur (spr.)
Protokolant:
Angelika Judka
po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2012 r. w Gdańsku
sprawy J. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
o ubezpieczenie społeczne
na skutek apelacji J. W.
od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt V U 23/12
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Słupsku V
Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Sygn. akt III AUa 1059/12
UZASADNIENIE
Ubezpieczona J. W. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 28 października
2011 roku, nr (...), którą organ rentowy orzekł, że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność
gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od 21 maja 2010
roku do 13 września 2010 roku. Nadto odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28
października 2011 roku, nr (...), stwierdzającej, że płatnik składkę J. W. jest zobowiązana do opłacenia składek
na Fundusz Pracy za okres od 21 maja 2010 roku do 13 września 2010 roku z tytułu prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej.
W uzasadnieniu wniesionego odwołania ubezpieczona podniosła, że przebywając na urlopie wychowawczym od 21
maja 2010 roku do 13 września 2010 roku nie prowadziła działalności gospodarczej, w związku z czym brak jest w jej
ocenie podstaw do stwierdzenia, że podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz, że istnieje obowiązek
opłaty składek na Fundusz Pracy. W konkluzji wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego i ustalenie, że
nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu w okresie od 21 maja 2010
roku do 13 września 2010 roku i nie jest zobowiązana do opłacenia składek na Fundusz Pracy za ten okres.
W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie
od ubezpieczonej na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa prawnego wg norm przepisanych.
W uzasadnieniu podniesiono, że ubezpieczona w okresie przebywania na zasiłku wychowawczym z tytułu zatrudnienia
w S. (...) od 21 maja 2009 roku do 13 września 2010 roku, jednocześnie prowadziła pozarolniczą działalność
gospodarczą, z którego to tytułu została zgłoszona tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.
Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 lutego 2012 r. wydanym w
sprawie V U 23/12 oddalił odwołanie ubezpieczonej ( pkt.1 ) oraz nie obciążył ubezpieczonej kosztami procesu ( pkt. 2).
Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:
Ubezpieczona prowadziła działalność gospodarczą z zakresu ubezpieczeń od 01 lutego 2008 roku do 13 września
2010 roku. W okresie od 11 marca 2009 roku do 13 września 2010 roku ubezpieczona zgłosiła się do obowiązkowego
ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Nadto, od dnia 11 marca
2009 roku ubezpieczona została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia w S. (...)
z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości wyższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym od
21 maja 2010 roku do 13 września 2010 roku J. W. przebywała na urlopie wychowawczym.
14 września 2011 roku ubezpieczona wyrejestrowała prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą.
Zaskarżoną decyzją z dnia 28 października 2011 roku, nr (...), organ rentowy objął ubezpieczoną obowiązkowymi
ubezpieczeniami z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w okresie od 21 maja 2010 roku do 13 września
2010 roku, w tym ubezpieczeniem: emerytalnym, rentowym i wypadkowym, zaś decyzją nr 486/2011 ZUS stwierdził,
że ubezpieczona J. W. jest zobowiązana do opłacania składek na Fundusz Pracy za wyżej wskazany okres z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji zważył, że wywiedzione odwołanie nie zasługuje na
uwzględnienie.
Sąd I instancji wskazał, że stan faktyczny był pomiędzy stronami niesporny, sporna jest po pierwsze kwestia czy, co do
zasady, ubezpieczona pozostając w stosunku pracy i równocześnie prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą
objęta jest obowiązkiem ubezpieczeń społecznych z tytułu jej prowadzenia, czy tytułem tym jest trwający stosunek
pracy, w trakcie którego korzysta z urlopu wychowawczego.
Sąd Okręgowy wyjaśnił, że stosownie do treści art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie
ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz.U. z 2009, nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 6 pkt 1, 5 i 19 osoby fizyczne, które na obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej są:
- pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów
- osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;
- osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w
wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Stosownie do art. 9 ust. 6 w/w ustawy osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, podlegają obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych
tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie z normą wyrażoną w art. 12 ust. 2 w/w ustawy nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni
pobierający zasiłek dla bezrobotnych oraz osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 11,19 i 20 oraz art. 7 i 10.
Zgodnie z art. 16 ust. 8 w/w ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach
wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego finansuje
w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu.
W rozpatrywanej sprawie ubezpieczona w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym nadal prowadziła
działalność gospodarczą, którą wyrejestrowała dopiero w dniu 14 września 2010 roku.
Ubezpieczona pozostawała jednocześnie w stosunku pracy. Kwestią sporną było ustalenie, czy ubezpieczona podlegała
ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu oraz z jakiego tytułu.
W celu ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, Sąd I instancji dokonał wykładni
normy wyrażonej w art. 9 ust. 6 w/w ustawy. W tym celu zasadne Sąd ten uznał odwołanie się do stanowiska
wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 czerwca 2005 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt I UK 280/04,
w którym Sąd ten wyraził pogląd, że korzystanie z urlopu wychowawczego lub pobieranie zasiłku macierzyńskiego
albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych - Dz. U. 1998 r. Nr 137 poz. 887 ze zm.) stanowi odrębny tytuł obowiązkowego ubezpieczenia
społecznego (art. 9 ust. 6 tej ustawy), co w razie prowadzenia działalności pozarolniczej rodzi obowiązek opłacania
składek z tytułu tej działalności, bez względu na równoczesne pozostawanie w stosunku pracy."
W uzasadnieniu w/w wyroku wskazano, że skoro pracownik podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego nie
zachowuje prawa do wynagrodzenia, a zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych składki na ubezpieczenie społeczne pracowników finansują - w przypadku ubezpieczenia
chorobowego w całości z własnych środków ubezpieczeni; w przypadku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego
w równych częściach ubezpieczony i płatnik (pracodawca); w przypadku ubezpieczenia wypadkowego w całości
płatnik (pracodawca) składek, mając jednocześnie na uwadze, że na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.
oświadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek macierzyński jest
objęty ubezpieczeniem chorobowym, to należy się zgodzić, że ustał tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych
ze stosunku pracy.
Przerwy w świadczeniu pracy z tytułu urodzenia dziecka i sprawowania nad nim osobistej opieki nie powodują utraty
statusu pracownika, nie prowadzi to jednak do wniosku, iż w mocy pozostaje pracowniczy tytuł ubezpieczenia.
W okresach tych pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
Przerwy w świadczeniu pracy z tytułu urodzenia dziecka i sprawowania nad nim osobistej opieki mają skutek - po
stronie pracownika - w postaci braku środków na uiszczenie składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, które
pochodzą w części z wynagrodzenia za pracę.
Natomiast po stronie pracodawcy, ze względu na brak świadczenia pracy przez pracownika, odpada tytuł do
ponoszenia kosztów składki ubezpieczenia emerytalnego i rentowego z art. 16 ust. 8 ustawy systemowej, który stanowi,
że w przypadku osób pobierających zasiłek macierzyński składki ubezpieczenia emerytalnego i rentowego finansuje
w całości budżet państwa.
Z powyższego wynika, że ustawodawca, na czas opieki nad dzieckiem w miejsce ubezpieczeń wypływających
ze stosunku pracy, wprowadził odrębny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w postaci zasiłku
macierzyńskiego.
Skoro zgodnie z art. 9 ust. 6 ustawy systemowej osoby przebywające na urlopach wychowawczych i pobierające
zasiłek macierzyński, albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowemu, jeśli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów
rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych, a obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym
podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące ( art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy
systemowej) to w sytuacji, gdy obowiązek ubezpieczeń przestał wypływać z zatrudnienia, a powstał z uwagi na
korzystanie z urlopu wychowawczego i pobierania zasiłku macierzyńskiego, albo zasiłku w wysokości macierzyńskiego
- pojawia się nowy tytuł obowiązkowego ubezpieczenia ze względu na prowadzenie działalności pozarolniczej.
Tytuł ten, eliminuje dotychczasowe ubezpieczenie z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego, pobierania zasiłku
macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Sąd I instancji rozpoznając niniejszą sprawę podzielił przedstawione powyżej stanowisko Sądu Najwyższego,
ponieważ pozostaje ono w zgodzie zarówno z literalnym brzmieniem art. 9 ust. 6 w/w ustawy, jak i wykładnią
celowościową.
Składki na ubezpieczenie emerytalne i zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych lub
pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego finansuje w całości budżet
państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ograniczono zatem ten przypadek do sytuacji, gdy
osoba ubezpieczona nie ma innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, czy też nie
ma ustalonego prawa do renty i emerytury.
Opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez budżet państwa w sytuacjach, gdy taki, inny, tytuł istnieje,
odbywałoby się kosztem innych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych.
Przedstawione powyżej stanowisko znajduje potwierdzenie w treści uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 23 maja 2006 roku, III UZP 2/2006 OSNP 2007/1-2 poz. 20. Uchwała ta wyznacza aktualną linię
orzeczniczą Sądu Najwyższego, nie ma jednak charakteru wiążącego. Sądy powszechne nie są nią formalnie związane,
a powoływanie się na nią wynika z autorytetu orzeczeń Sąd Najwyższego.
W niniejszej sprawie rozpatrywane jest odwołanie od decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniu
społecznemu, na który nie mają wpływu nawet zawinione przez organ rentowy zaniedbania. Obowiązek podlegania
ubezpieczeniu wynika z powszechnie obwiązujących przepisów. Organ rentowy nie tworzy takiego obowiązku a jedynie
ustala fakt jego istnienia.
Zasadnym zdaniem Sądu I instancji jest przywołanie w tym miejscu, za Sądem Najwyższym stwierdzenia, że każdy
podmiot gospodarczy, dopełniając czynności związanych z zamierzonym prowadzeniem działalności gospodarczej,
składa jednocześnie zapewnienie o spełnieniu wszystkich warunków wymaganych - w obowiązujących przepisach
- do prowadzenia działalności gospodarczej. Do nich należy posiadanie wiadomości i umiejętności obejmujących
znajomość litery prawa w stopniu co najmniej podstawowym.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2010 roku, sygn. akt I UK 240/09, stwierdził, że ocena, czy działalność
gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, a więc także czy zaistniała przerwa w jej prowadzeniu, należy do sfery
ustaleń faktycznych. Istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej,
jednakże wpis ten prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie
zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca
taką działalność. W konsekwencji domniemywa się, że skoro nie nastąpiło wykreślenie działalności gospodarczej
z ewidencji, to działalność ta była faktycznie prowadzona i w związku z tym istniał obowiązek zapłaty składek na
ubezpieczenie społeczne.
Sąd I instancji wskazał ponadto, że ubezpieczona, mimo zobowiązania przez ten Sąd do złożenia wniosków
dowodowych na okoliczność nie prowadzenia przez nią działalności gospodarczej nie wskazała żadnych dowodów na
poparcie swoich twierdzeń, ani w zakreślonym przez sąd terminie, ani też do chwili zamknięcia rozprawy.
Odnośnie odwołania od decyzji stwierdzającej, że ubezpieczona J. W. jest zobowiązany do opłacenia składek na
Fundusz Pracy za okres od 21 maja 2010 roku do 13 września 2010 roku z tytułu prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej również ono nie zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wynoszące w przeliczeniu na okres miesiąca, co
najmniej minimalne wynagrodzenie za prace, opłacają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, że ubezpieczona w spornym okresie podlegała obowiązkowi ubezpieczeń
emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Podstawa wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tym samym
spoczywa na ubezpieczonej obowiązek opłacenia składek na Fundusz Pracy za wskazany okres.
W związku z powyższym, na podstawie art. 477 14§1 k.p.c, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, o czym orzeczono w pkt
I sentencji.
Na podstawie art. 102 kpc, Sąd nie obciążył ubezpieczonej kosztami procesu, o czym orzeczono w pkt II sentencji.
Zdaniem Sądu Okręgowego za nieuzasadnione należy uznać obciążenie ubezpieczonej kosztami procesu.
W przedmiotowej sprawie Sąd uznał, że zachodzą przesłanki do zastosowania art. 102 k.p.c, albowiem ubezpieczona
działała w procesie w przeświadczeniu słuszności swych żądań, a ocena ich zasadności wymagała prawidłowej
wykładni przepisów prawa.
Apelację od powyższego wyroku wywiodła ubezpieczona zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie:
1) przepisów postępowania w szczególności art.207 § 3 , art.212 zd.l i 2, art.217 § 1, art.227, art.228 § 1, art.230,
art.233 § 1, art.328 § 2 i z art.468 § 2 pkt 3 i 4 K.p.c, w związku z art.7 i art.9 Kpa., w związku z art. 123 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art.7 i art.45 ust. 1 Konstytucji RP, w tym zwłaszcza przez zaniechanie
obowiązku dążenia do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy i nierozpoznanie istoty sprawy, jak też przez
zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału w sprawie i sprzeczne z tym materiałem ustalenie, że odwołująca
się prowadziła działalność gospodarczą w spornym okresie do dnia 13.9.2010r.;
2) prawa materialnego, a zwłaszcza art.2a ust.l i 2 pkt 1 i 2, art.6 ust.l pkt 5, art. 13 pkt 4 i art. 16 ust.8 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art.2, art. 18, art.32 ust. 1 i 2, art.45 ust.l, art.64 ust.2, art.68
ust.l, art.71 ust.l, art.72 ust.l zd.l i art.84 Konstytucji RP, przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w
tym niezastosowanie, przez uznanie, że odwołująca się pomimo oczywistego lub nie budzącego wątpliwości, nie
kwestionowanego przez Organ rentowy, niewykonywania, ze względu na urlop wychowawczy i osobiste zajmowanie
się przez odwołującą urodzonymi w dniu (...) bliźniętami, działalności gospodarczej, ze względu na wcześniejsze (tj.
do m-ca marca 2009r., kiedy zaszła w ciążę) wykonywanie działalności na własny rachunek, miałaby być gorzej
traktowana niż inne pracownice korzystające z urlopu wychowawczego i podlegać nie tylko obowiązkowi ubezpieczeń
społecznych z tytułu nie prowadzonej w rzeczywistości działalności gospodarczej, ale też i obowiązkowi uiszczania
w tym spornym okresie składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, pomimo nieosiągania w tym czasie
jakichkolwiek dochodów i nieposiadania na ich sfinansowanie środków.
W oparciu o powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uchylenie zaskarżonej decyzji
ewentualnie uchylenie, wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu albo organowi rentowemu do ponownego
rozpoznania oraz o przeprowadzenie dowodu z deklaracji podatkowych i księgi przychodów i rozchodów odwołującej
się za 2010r. lub lata 2009-2011 a także o zobowiązanie Organu rentowego do oświadczenia się, czy kwestionuje
niewykonywanie przez odwołującą się w spornym okresie działalności gospodarczej.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie w sposób skutkujący uchyleniem zaskarżonego wyroku i
przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy nie zgromadził w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, który
byłby wystarczający do dokonania ustaleń faktycznych odnośnie okresu wskazanego w zaskarżonej decyzji, tj. od
21 maja 2010r. do 13 września 2010r., w których objęto skarżącą, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności
gospodarczej, obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowym oraz wypadkowym).
Wskazać należy, że zasadniczym celem postępowania jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym
wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ubezpieczona jako strona faktycznie słabsza korzysta ze wzmożonej ochrony
procesowej, którą gwarantują szczególne przepisy proceduralne dotyczące postępowania w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych. Według art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń
dowodowych. Ten wyjątek od ogólnych zasad wynikających z art. 247 k.p.c. sprawia, że każdy fakt może być
dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.
Odnosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego przedmiotowej sprawy, stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy
nie przeprowadził wystarczającego postępowania dowodowego celem ustalenia spornych między stronami kwestii,
tj. czy we wskazanym w zaskarżonej decyzji okresie ubezpieczona faktycznie wykonywała zarejestrowaną działalność
gospodarczą, co aktualnie winno skutkować objęciem ją obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, czy też
zaprzestała jej prowadzenia.
Ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009r., nr 205, poz.1585)
w art. 13 pkt 4 w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie z dniem 20.09.2008r. ustawy z dnia 10.07.2008r.,
o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw stanowi, że
osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu,
rentowym oraz wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności do dnia zaprzestania
jej wykonywania. W świetle powyższego unormowania należy uznać, że ustawodawca w sposób formalny określił
czasowe granice podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu wyznaczając je momentami rozpoczęcia
i zaprzestania wykonywania działalności. Zaprzestanie działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 13 ust.
4 ustawy systemowej uchylające obowiązek ubezpieczenia może być również okresowe i spowodowane przerwą
w jej wykonywaniu. Musi to jednak w ocenie Sądu wiązać się z wolą zaprzestania tej działalności w sposób
definitywny, co winno znaleźć formalny wyraz w wyrejestrowaniu działalności z ewidencji działalności gospodarczej.
Wykreślenie z ewidencji – zgodnie z treścią art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z 2007r., nr 155, poz.1095) będące również wpisem – ma charakter deklaratoryjny, co oznacza,
iż legalizuje wykonywanie działalności gospodarczej i wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą. Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 listopada 2005r. w sprawie I UK 20/05 (OSNP 2006/19-20/2309) wskazał co
prawda, iż nie przesądza on o faktycznym prowadzeniu tej działalności, ale prowadzi do domniemania prawnego (art.
234 k.p.c.), według którego osoba wpisana do ewidencji jest traktowana jako prowadząca działalność gospodarczą.
Domniemanie to może być obalone, co jednak wymaga przeprowadzenia przeciwdowodu. Racjonalną konsekwencją
zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej jest bowiem wykreślenie przedsiębiorcy z ewidencji działalności
gospodarczej. Dlatego też brak wykreślenia z ewidencji, chociaż nie decydujący dla ustalenia prowadzenia działalności
gospodarczej, nie może być pomijany przy ustalaniu faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej ( por. wyrok
SN z dnia 22 lutego 2010r., I UK 240/09, Lex nr 585723). Należy mieć przy tym na względzie, iż prowadzeniem
działalności gospodarczej jest nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności,
lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych). Stąd
też prowadzenie działalności gospodarczej obejmuje zarówno okresy faktycznego wykonywania usług, jak też okresy
wykonywania innych czynności związanych z działalnością - takie jak poszukiwanie nowych klientów, utrzymywanie
firmowego konta, wynajmowanie pomieszczeń, w których prowadzone mogą być czynności związane z działalnością,
zamieszczanie ogłoszeń w prasie, załatwianie spraw urzędowych.
Przekładając powyższe rozważania prawne na grunt analizowanej sprawy wskazać należy, że Sąd w żadnej mierze nie
podjął próby ustalenia, czy wskazane w zaskarżonej decyzji okresy istotnie były okresami, w których J. W. faktycznie
wykonywała czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, czy też - jak podnosiła – zaprzestała jej
prowadzenia w związku z przebywaniem na urlopie wychowawczym. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji nie
zbadał, czy przerwa w prowadzeniu przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej faktycznie miała miejsce i czy
była ona uzasadnione.
Sąd Okręgowy rozważając powyższe, oparł się w zasadzie wyłącznie na dokumentacji znajdującej się w aktach
ubezpieczeniowych wnioskodawcy. Mało tego Sędzia przewodniczący w sposób nieuprawniony, zarządzeniem z dnia
18 stycznia 2012r. zobowiązał ubezpieczoną do złożenia wniosków dowodowych w terminie 14 dni pod rygorem
pominięcia, czyli w oparciu o art. 207 § 3 w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zarządzenia. Jak wynika z
treści powołanego przepisu „Stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub
Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa przewodniczący może zobowiązać do złożenia w wyznaczonym terminie
pisma przygotowawczego, w którym strona jest obowiązana do powołania wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów
pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania”. Regulacja zawarta w cytowanym art. 207
§ 3 k.p.c. stanowi ujednolicenie unormowania dotyczącego reprezentowania strony przez adwokata, radcę prawnego,
rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa (zob. art. 87 § 1 i art. 161). Stronę reprezentowaną
przez wymienionych profesjonalnych pełnomocników przewodniczący może zobowiązać do złożenia w wyznaczonym
terminie pisma przygotowawczego, w którym strona jest obowiązana do powołania wszystkich twierdzeń, zarzutów i
dowodów pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania (Tadeusz Żyznowski, Komentarz
do art. 207 Kodeksu postępowania cywilnego, stan prawny: 15.03.2011; por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
z dnia 22.12.2005r., I ACa 647/05, Lex nr 186135). Oceniając zatem regulację zawartą w art. 207 § 3 k.p.c. można
przyjąć, że ustawodawca dał sądom do ręki narzędzie dyscyplinujące adwokatów i radców prawnych – nie zaś osoby
pozbawione profesjonalnej reprezentacji - którzy zobowiązani przez sąd do powołania wszystkich okoliczności w
piśmie przygotowawczym nie będą mogli zgłaszać takich wniosków później (Olczyk M., artykułTPP 2001/2/33). W
analizowanej sprawie bezsprzecznie J. W.– na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego – nie była reprezentowana
przez profesjonalnego pełnomocnika, a zatem wynikający z powołanego wyżej przepisu rygor, nie miał do niej
zastosowania.
Mając na względzie powyższe uwagi, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że Sąd pierwszej instancji nie
przeprowadził stosownego postępowania dowodowego tj. nie dopuścił niezbędnych dowodów, mających na celu
rzetelne i wszechstronne zbadanie sprawy.
Nie przesądzając bowiem o zasadności (bądź nie) roszczenia skarżącej, Sąd Odwoławczy stoi na stanowisku, że przed
wydaniem orzeczenia należało zgromadzić w niniejszej sprawie wszelkie możliwe dowody na okoliczność faktycznych
przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię. Przy czym do ustalenia tych faktów Sąd
Okręgowy winien wykorzystać dostępne mu środki dowodowe w postaci zeznań świadków, zeznań ubezpieczonej i
wszystkich innych dostępnych materiałów źródłowych.
Z tych względów stwierdzić należało, że prawidłowe rozpoznanie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości, co skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do
ponownego rozpoznania.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe w zakresie
opisanym w niniejszym uzasadnieniu oraz dopuścić inne dowody, których potrzeba powołania wyniknie w toku
postępowania, a następnie na ich podstawie dokonać pełnej i wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału
dowodowego. Dopiero bowiem taka analiza pozwoli temu Sądowi na prawidłową ocenę merytorycznej zasadności
zaskarżonej decyzji organu rentowego.
W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., orzekł, jak w sentencji wyroku.