Uwagi do założeń polityki migracyjnej

UWAGI HELSIŃSKIEJ FUNDACJI PRAW CZŁOWIEKA DO DOKUMENTU
„POLITYKA MIGRACYJNA POLSKI”
Uwagi ogólne
Współcześnie, państwa europejskie, w tym także Polska, jak pisze M. Okólski, stają
się i staną się, krajami imigracyjnymi, krajami przyjmującymi cudzoziemców, co nie znaczy,
że zahamowane zostaną ruchy emigracyjne – z części państw europejskich, np. z Europy
Wschodniej obywatele nadal będą emigrować.1 Europejska imigracja jest warunkowana
głównie popytem na siłę roboczą. Drugą, wspólną dla państw europejskich cechą zjawisk
migracyjnych jest różnorodność, zmienność, „trwała tymczasowość”.2 Warto zatem w
pierwszej kolejności zadać sobie pytanie, dla jakiej, współcześnie obserwowanej sytuacji,
jest tworzona koncepcja polityki migracyjnej Polski? Należy zgodzić się tutaj z
obserwacjami prof. Okólskiego: koncepcja polityki migracyjnej Polski powinna być tworzona
dla Polski jako kraju imigracyjnego o zmiennych falach napływających migrantów. Wyróżnia
się tu dwie kategorie: migrantów: przymusowi – obejmowani ochrona międzynarodową - i
migranci ekonomiczni, których obecność będzie uzależniona od ilości i typu ofert na rynku
pracy.
Na wstępie chcieliśmy zwrócić uwagę, iż koncepcja polityki migracyjnej powinna
zawierać wyraźne określenie celów i instrumentów jej realizacji. Ponadto, w dokumencie
brakuje odpowiedniej diagnozy stanu obecnego, szczegółowego określenia, jaką rolę
odgrywają w Polsce cudzoziemcy i jak wyglądałaby polska gospodarka i życie społeczne,
gdyby cudzoziemców nie było (przydatną mogłaby być tu np. analiza dotycząca udziału firm
prowadzonych przez cudzoziemców w rynku usług gastronomicznych, ilości pracowników
cudzoziemskich w firmach budowlanych, ilości cudzoziemców pracujących sezonowo, a z
drugiej strony informacje dotyczące przestępczości wśród cudzoziemców). Należy wskazać,
1 Por. M.Okólski, Polska jako aktor na europejskiej scenie migracyjnej, w: Współczesne migracje; dylematy
Europy i Polski, Ośrodek Badan nad Migracjami UW, Warszawa 2009.
2 tak określa cechy współczesnej sytuacji migracyjnej w Europie prof. M. Okólski, op.cit., str.13.j
iż przedstawiony do konsultacji dokument jest stanowczo za długi. Co więcej, autorzy
dokumentu, nie wzięli pod uwagę, do jakich organów jest on skierowany oraz nie zostało to
doprecyzowane w Planie działania. Negatywnym skutkiem długości tekstu jest zaburzenie
przekazu meritum, a co za tym idzie- cel tej polityki przestaje być klarowny. Polityka
Migracyjna Polski powinna wprost i wyraźnie wskazywać na niego, gdyż wpływa to na
odbiór całości dokumentu. Rozwiązania sugerowane w/w założeniach polityki migracyjnej,
nie wskazują wcale na to – wbrew zapewnieniom autorów - że jej celem jest otwarcie Polski
na cudzoziemców.
W naszej opinii, celem polityki migracyjnej powinno być:
- stworzenie dobrych warunków sytuowania się w Polsce migrantów przymusowych,
którzy obejmowani są ochroną międzynarodową,
- w odniesieniu do migrantów ekonomicznych –zapewnienie przejrzystych i
przyjaznych zasad ich zatrudnienia i pobytu; podstawową przesłanką wjazdu na terytorium
RP tej kategorii cudzoziemców powinna być chęć świadczenia pracy lub prowadzenia
działalności gospodarczej w Polsce.
W zbiorowości imigrantów ekonomicznych można wyróżnić następujące kategorie
osób – specjaliści wysokokwalifikowani, osoby, które znajdują zatrudnienie w rolnictwie przy
pracach sezonowych, opiece nad dziećmi i nad osobami starszymi, czy w pracach
budowlanych. Są to prace, którymi - jak wykazuje dotychczasowe doświadczenie - obywatele
polscy nie są zainteresowani. Wobec powyższego z zestawu warunków decydujących np. o
zarejestrowaniu działalności gospodarczej wskazane byłoby usunięcie wymogu
„innowacyjności”. Imigranci przyjadą bowiem do Polski wykonywać zwykłe acz niezwykle
gospodarczo potrzebne prace, których wachlarz przedstawiono powyżej.
Tworzenie koncepcji polityki migracyjnej wymaga uświadomienia sobie także, iż nie
jesteśmy w stanie
przewidzieć napływu/odpływu migrantów przymusowych i
ekonomicznych.
Warunki ekonomiczne i zapotrzebowanie na pracę - te dwa czynniki - będą w
niedalekiej przyszłości samoistnie regulowały rynek pracy. Chybiona jest zatem obawa, iż
migranci będą „zabierać” miejsca pracy obywatelom polskim, ponieważ:
•
pewnych czynności obywatele polscy nie podejmują się nawet będąc
bezrobotnymi,
•
doświadczenie krajów Europy Zachodniej uczy, iż pracodawcy, mając do
wyboru cudzoziemca a obywatela własnego kraju, w zdecydowanej większości wybiorą tego
drugiego.
Poniżej przedstawiono uwagi dotyczące instrumentów realizacji polityki migracyjnej:
–
podstawowym instrumentem realizacji polityki migracyjnej i regulacji napływu
cudzoziemców do Polski powinien być szeroki dostęp do rynku pracy i wszystkich form
zatrudnienia – umowy cywilnoprawne, w tym umowa o pracę, łącznie z prowadzeniem
działalności gospodarczej, i zakładaniem spółek prawa handlowego,
–
również w odniesieniu do migrantów przymusowych powinien być
zagwarantowany szeroki dostęp do rynku pracy.,
–
funkcjonowanie migrantów przymusowych w społeczeństwie wymaga
zagwarantowania im szkoleń zawodowych, dostępu do mieszkań (w tym miejscu należy
zasugerować wprowadzenie rozwiązania systemowego) oraz nauki języka polskiego.
2
Rozwiązania zaproponowane w dokumencie „Polityka migracyjna Polski” dotyczą
technicznych aspektów związanych z przyjazdem i pobytem cudzoziemców na terytorium
naszego kraju, a pomija się aspekt społeczny – nie przewidziano bowiem społecznych
konsekwencji dla obu stron (społeczeństwa przyjmującego i dla przyjeżdżających) przyjazdu
migrantów do Polski, możliwości powstawania i rozwiązywania
konfliktów ze
społeczeństwem przyjmującym oraz
stosunku tego społeczeństwa do przyjezdnych.
Imigracja zawsze rodzi konflikty w społeczeństwach i na ich obecność i rozwiązywanie
trzeba być przygotowanym.3
Ponadto, dokument „Polityka migracyjna Polski” zakłada promowanie migracji
cyrkulacyjnych. Takie podejście wydaje się niewłaściwe z punktu widzenia integracyjnego.
Jak pokazują doświadczenia innych krajów, największy kłopot z integracją dotyczy tych grup
migrantów, którzy przybyli w celach zarobkowych na – w założeniu - krótki czas. Takim
przykładem są chociażby Niemcy, sprowadzający w ubiegłych dekadach gastarbeiterów, z
których duża część została jednak na stałe. Grupa ta, jak również państwo, nie inwestowali w
integrację, stąd też obecnie w Niemczech istnieją duże enklawy niezintegrowanych i
zmarginalizowanych imigrantów oraz ich potomków. Należy zatem założyć, że cześć
„cyrkulacyjnych” imigrantów ostatecznie osiądzie w Polsce, jednak ze względu na poczucie
tymczasowości nie będą inwestowali oni w swoją integrację. Można też przypuszczać, że
trudności w zakresie legalizacji pobytu w Polsce, z jakimi spotykają się cudzoziemcy oraz
niepewność co do możliwości zostania tu na dłużej, nie sprzyjają zachowaniom
integracyjnym (inwestowanie w naukę języka, w sieci społeczne, inwestowanie kapitału).
Rozdzielenie Planu Działania i treści dokumentu nadrzędnego jest niezasadne. Bez
planu działania, dokument jest tylko analizą obecnego stanu prawnego i mało
skonkretyzowanymi wnioskami o charakterze de lege ferenda. Wobec powyższego „Polityka
Migracyjna Polski” bardziej przypomina pracę „naukową” niż dokument stanowiący o
planowanej polityce państwa.
I wreszcie konstatacja oczywista, ale w dokumencie o polityce migracyjnej powinna
być przypomniana: w stosunku do wszystkich cudzoziemców Polska jest zobowiązana do
przestrzegania praw podstawowych jako strona Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności.
Uwagi szczegółowe
Na stronach 13- 14 wymienione są kategorie uprzywilejowanych cudzoziemców.
Wśród nich jest kategoria „cudzoziemcy wykazujący potencjał integracyjny (np. bliskość
kulturowa, znajomość języka polskiego, itp.)”, co w porównaniu z pozostałymi kategoriami
jest określeniem bardzo niekonkretnym. Brak precyzji w definiowaniu pojęć pojawiających
się w dokumencie może prowadzić do uznaniowego interpretowania tej kategorii, a nawet
może prowadzić do dyskryminacji czy rasizmu, zwłaszcza biorąc pod uwagę podany przykład
„bliskości kulturowej”. Samo pojęcia bliskości kulturowej też jest bardzo kontrowersyjne –
jako bliscy kulturowo będą uznani migranci wywodzący się z krajów słowiańskich, czy z tzw.
3 Zwraca na to uwagę P. Sheffer: Druga ojczyzna. Imigranci w społeczeństwie otwartym.
wyd. Czarne, Wołowiec 2010.
3
Krajów Zachodnich, czy krajów gdzie dominującym wyznaniem jest katolicyzm? Stoimy na
stanowisku, iż powyższa kategoria powinna być wyłączona z dokumentu.
W punkcie 4.3 dokumentu (s.20) „Ochrona międzynarodowa” został zawarty postulat
uzależnienia wysokości pomocy finansowej oraz świadczeń przyznawanych cudzoziemcowi
pozostającemu w procedurze uchodźczej od jego sytuacji materialnej. Chcielibyśmy wskazać,
że taka propozycja jest niezasadna. Nie zostało wyjaśnione w jaki sposób będzie badana
sytuacja materialna cudzoziemca. Wprowadzenie proponowanej regulacji nie zmniejszy
zobowiązań państwa z tego tytułu. Przy obecnej tendencji przyjazdu osób ubiegających się o
nadanie statusu uchodźcy w Polsce, należy podkreślić, że władze polskie nie będą ponosić
zwiększonego kosztu utrzymania uchodźców. Zatem z tego też powodu nie jest zasadne
wprowadzenie takiego rozwiązania.
Dokument przewiduje rekomendację usunięcia przesłanek humanitarnych na
udzielenie pobytu tolerowanego z postępowania o nadanie statusu uchodźcy. Usunięcie to jest
niezasadne – w dotychczasowej praktyce pewna część osób ubiegających się o status
uchodźcy uzyskiwała legalizację pobytu w oparciu o te przesłanki. Ich usunięcie spowoduje,
że osoby te będą musiały przejść przez kolejną procedurę, co utrudni, a nie ułatwi, legalizację
ich pobytu w Polsce.
Uważamy także, że zasadnym jest, aby zgodę na pobyt tolerowany wydawał właściwy
Wojewoda, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców i Rada do spraw Uchodźców, ponieważ
cudzoziemcy muszą mieć szeroki dostęp do zalegalizowania swojego pobytu w Polsce.
W części I pt. Legalne migracje, punkt 4 (s.16)– Rekomendacje dla polityki
migracyjnej Polski – uprzywilejowanie określonych grup cudzoziemców – podkreślono, że
„System admisji i legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce, poza rozwiązaniami o
charakterze ogólnym, powinien przewidywać preferencyjne rozwiązania prawne w zakresie
pobytu i pracy na terytorium RP dla wybranych grup cudzoziemców, do których należą (...)
cudzoziemcy prowadzący działalność gospodarczą. Zaś w punkcie „określenie priorytetów w
zakresie przyjmowania cudzoziemców” (s.29) - podniesiono, aby szczególnymi
uregulowaniami zostali objęci cudzoziemcy prowadzący działalność gospodarczą.
Także w pkt 3 – Imigracje zarobkowe litera b (str. 38) wskazano, że preferencyjnego
traktowania wymagają cudzoziemcy podejmujący działalność gospodarczą lub innowacyjną.
Jednakże, nie można takiego postulatu zaobserwować w projektowanej nowej ustawie o
cudzoziemcach. W dokumencie używa się sformułowania „którzy prowadzą działalność
gospodarczą lub innowacyjną”, zaś w ustawie obowiązującej i przyszłej wymaga się, aby
działalność gospodarcza była innowacyjna, jeśli ma stanowić podstawę pobytu. Należy
podkreślić, że w projekcie nowej ustawy o cudzoziemcach zaproponowane regulacje nie są
dla cudzoziemców korzystne. Naszym zdaniem dostęp do prowadzenia działalności
gospodarczej powinien być otwarty na takich zasadach jak dla obywateli polskich, bez
ograniczeń. W tym kontekście, nie jest zasadne wprowadzenie dodatkowych kwantyfikatorów
dotyczących zalegalizowana pobytu poprzez pozostawienie kryteriów m.in. korzystnej czy
innowacyjnej działalności dla gospodarki krajowej.
W innym miejscu dokumentu wskazano (s.30-31), że „do kolejnych grup
cudzoziemców, którym przysługują szczególne uprawnienia lub z uwagi na sytuację, w jakiej
się znaleźli, wymagają specjalnej opieki oraz ochrony, należy zaliczyć (...) małoletnich
cudzoziemców (dzieci cudzoziemców posiadających zezwolenie na pobyt w Polsce oraz
4
dzieci urodzonych na terytorium Polski i przebywających na tym terytorium bez opieki) - na
podstawie zasad poszanowania życia rodzinnego wynikających z Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.,
Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów
Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. oraz ustawy o cudzoziemcach”. Chcielibyśmy
podkreślić, że takie zestawienie małoletnich w jednej kategorii w tym dokumencie powinno
przemawiać za jednolitym uregulowaniem sytuacji dzieci cudzoziemskich urodzonych i
nieurodzonych na terytorium RP w sytuacji, gdy rodzic posiada zezwolenie na pobyt.
Wśród grup wymienionych w rozdziale I pt Imigracje legalne pkt 2 „Określenie
priorytetów w zakresie przyjmowania cudzoziemców” (str. 30) znajdują się osoby objęte
ochroną na terytorium Polski. Należy podkreślić, że odnośnie tej kategorii istnieje obowiązek
ich przyjęcia na terytorium Polski i nie jest on stopniowalny. W odniesieniu do tych osób
można stopniować środki ich integracji z polskim społeczeństwem oraz ilość środków
finansowych przeznaczonych na pomoc dla tych cudzoziemców.
Z zadowoleniem przyjęliśmy informację (s.19, s.62- rozdział II pt. Przeciwdziałanie
nielegalnej imigracji) o wprowadzeniu mechanizmu pozwalającego w indywidualnych
przypadkach na zalegalizowanie pobytu cudzoziemcom przebywającym w Polsce nielegalnie
oraz umożliwienie im wyjazdu z Polski bez konsekwencji prawnych w postaci wpisu do
wykazu osób niepożądanych. Naszym zdaniem są to środki, które bezpośrednio i skutecznie
wpłyną na ograniczenie liczby nielegalnych migrantów w Polsce. Warto jednakże zwrócić
uwagę na to, iż cudzoziemcy przebywający nielegalnie są, z racji swojego statusu, narażeni na
szereg nadużyć (wymuszanie haraczy, poniżanie, niewolnicze warunki pracy) przez
„pracodawców” i grupy przestępcze. Wskazanym rozwiązaniem byłoby zatem zwrócenie
szczególnej uwagi organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości na tego typu przestępczość i
objęcie jej ofiar szczególną ochroną – np. status pokrzywdzonego mógłby być przesłanką
legalizacji pobytu.
Jednocześnie uważamy, iż ze względu na zjawisko pobytu cudzoziemców nie
posiadających odpowiedniego zezwolenia i dużą liczbę cudzoziemców przebywających
nielegalnie, a którzy są zintegrowani z polskim społeczeństwem, wskazane byłoby
wprowadzenie mechanizmu regularnych abolicji (np. co kilka lat). Niepokój jednakże budzi
sformułowanie, iż dodatkowym warunkiem uzyskania legalizacji wskutek abolicji jest:
„uzyskanie pozytywnego wyniku wywiadu środowiskowego”. Nie zostało ono sprecyzowane,
ani nie zostało wyjaśnione, w jaki sposób wywiad będzie przeprowadzany, a także jaki cel ma
to kryterium. Kwestie dotyczące bezpieczeństwa i porządku publicznego są zaspokajane
przez przesłankę obligatoryjną uzyskania legalizacji pobytu na drodze abolicji, tj. taki
cudzoziemiec nie może stanowić zagrożenia dla obronności, bezpieczeństwa i porządku
publicznego. Wobec powyższego niezrozumiały jest cel przeprowadzania wywiadu
środowiskowego w procedurze abolicyjnej.
W rozdziale II - Przeciwdziałanie nielegalnej imigracji, pkt 2- „Rekomendacje
dotyczące kwestii wydaleń (str. 60) - w punkcie tym wskazane byłoby wprowadzenie zasady
nie umieszczania małoletnich w strzeżonych ośrodkach i aresztach w celu wydalenia. Zakaz
ten powinien dotyczyć przynajmniej małoletnich bez opieki i stanowić zasadę, od której
wyjątki powinny dotyczyć szczególnych kategorii małoletnich (stanowiących zagrożenie dla
porządku publicznego)
5
Na stronie 75 w fragmencie „W zakresie integracji uchodźców i osób objętych
ochroną uzupełniającą biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia dotyczące integracji
cudzoziemców, którzy uzyskali ochronę uzupełniającą, należy” po wyrazie „ochronę
uzupełniającą”, należy dodać również osoby, którym nadano status uchodźcy.
Uważamy, że humanitarne przesłanki udzielenia zgody na pobyt tolerowany, związane
głównie z okolicznościami natury osobistej, powinny pozostać w ustawie o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium RP. W naszej pracy spotykamy się z cudzoziemcami bezpaństwowcami de facto i de jure, którzy nie posiadają dokumentu podróży i nie są go w
stanie uzyskać. Postulujemy, aby została wprowadzona możliwość, zalegalizowania pobytu
cudzoziemca, który nie posiada ważnego dokumentu podroży. W czasie trwania procedury
uchodźczej - nie ma takiego problemu, bo jest wydawane TZTC (Tymczasowe Zaświadczenie
Tożsamości Cudzoziemca), natomiast w postępowaniach o zezwolenie na zamieszkanie na
czas oznaczony na podstawie ustawy o cudzoziemcach wymaga się od cudzoziemca
przedstawienia dokumentu podróży. Z naszego punktu widzenia, istotne jest, aby osoba nie
posiadająca ważnego dokumentu podróży mogła starać się o udzielenie pobytu czasowego.
Uwaga ta ma na celu jak najszersze ujęcie i zapewnienie możliwości zalegalizowania pobytu
cudzoziemców w różnych procedurach. Uważamy, że nie może dojść do sytuacji, że migranta
nie można zobowiązać do powrotu, ponieważ posiada życie rodzinne i prywatne w Polsce, a
jednocześnie pozostaje w Polsce nielegalnie, ponieważ nie jest w stanie uzyskać dokumentu
podróży.
Warte podkreślenia w naszej opinii jest wyraźne zaznaczenie różnicy między osobami,
które otrzymały status uchodźcy oraz beneficjentami ochrony uzupełniającej- w przypadku
drugiej grupy- nie wydaje się wspomnianych wyżej dokumentów podróży (Rozdział III
Ochrona cudzoziemców (str. 67) - litera b)
Należy stwierdzić fakt, iż w/w cudzoziemcy doświadczają licznych problemów, chcąc
uzyskać ów dokument (np. wymagano od nich przedstawienia zaświadczenia z ambasady
kraju pochodzenia o odmowie wydania takiego dokumentu). Wskazane byłoby ułatwienie
możliwości uzyskania dokumentu podróży przez osoby objęte ochroną uzupełniającą np.
poprzez odstąpienie od wymogu wykazania, że osoba, której groziło niebezpieczeństwo ze
strony władz kraju pochodzenia, nie może uzyskać dokumentu podróży ze strony tychże
władz.
W rozdziale III we wnioskach i rekomendacjach - w zakresie pomocy socjalnej dla
cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy (str. 73) znajduje się informacja,
że ośrodki recepcyjne dla osób ubiegających się o status uchodźcy znajdują się w małych i
średnich miejscowościach. Warto wskazać, że w istocie ośrodki te znajdują się w odludnych
okolicach oddalonych od skupisk ludzkich i większych ośrodków, w których cudzoziemcy
załatwiają swoje sprawy (lekarze specjaliści, organizacje pozarządowe, UdSC i in.). Ponadto,
przebywając w takich oddalonych miejscach, nie mają szans na integrację z polskim
społeczeństwem. Zatem w rekomendacjach do rozdziału III Ochrona cudzoziemców w Polsce
wskazane byłoby wprowadzenie sugestii umieszczania ośrodków recepcyjnych w większych
miejscowościach i blisko skupisk ludzkich.
W rozdziale III we wskazanych wnioskach i rekomendacjach w zakresie integracji
uchodźców i osób objętych ochroną uzupełniającą (str. 75) stoimy na stanowisku, iż, oprócz
wzbogacenia treści programów integracyjnych, należy wydłużyć czas ich trwania. Uważamy,
że rok to zdecydowanie za krótko, biorąc pod uwagę, że nie ma żadnej kontynuacji wsparcia
6
takiego cudzoziemca. Można rozważyć przedłużenie trwania programu poprzez wspieranie
rozwoju społecznego cudzoziemca organizując dodatkowe kursy języka polskiego, szkolenia
zawodowe, wsparcie w poszukiwaniu pracy. Postulujemy, aby każdy cudzoziemiec miał
swojego opiekuna- mentora i aby ta opieka była „ realna”, a nie iluzoryczna ( np. jak to było
2008 r., gdy wiele osób starało się o pomoc w ramach programów integracyjnych). Uważamy,
że programy te powinny być zindywidualizowane nie tylko z nazwy.
Co należałoby uwzględnić w dokumencie „Polityka migracyjna Polski”?
Chcielibyśmy zwrócić uwagę na szczególną sytuację apatrydów - cudzoziemców
pozbawionych przynależności państwowej, którzy stanowią grupę osób, która jest
pozbawiona opieki ze strony państwa i która jest narażona na naruszanie ich praw. Z tego też
względu ta grupa w szczególności powinna znajdować pod opieką władz Polski i być grupą
uprzywilejowaną. Z praktyki wynika, że bezpaństwowcy, z racji nieposiadania dokumentu
podroży i braku możliwości potwierdzenia ich tożsamości przez żadne państwo, uzyskują w
Polsce zgodę na pobyt tolerowany. Należy podkreślić, że przewidywane zmiany w przepisach
migracyjnych dotyczące cudzoziemców posiadających zgodę na pobyt tolerowany, a zatem
także bezpaństwowców, pogorszą sytuację tych osób (np. nie będą miały prawa do
prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach dotychczasowych).
Chcielibyśmy także zwrócić uwagę na sytuację osób oczekujących na wydanie decyzji
w procedurze uchodźczej. Uważamy, iż powinny być prowadzone dla tych osób
obowiązkowe lekcje języka polskiego, różnego rodzaju warsztaty, powinno umożliwić się im
uzyskanie legalnej pracy niezależnie od etapu postępowania administracyjnego (np.
możliwość uzyskania zaświadczenia z art. 36 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na
terytorium RP również w czasie trwania postępowania w drugiej instancji), a może nawet
włączenie ich w prace o charakterze wolontariatu na rzecz społeczności lokalnej.
Kolejną kwestią wymagającą poruszenia jest postępowanie sądowe, do którego prawo
mają cudzoziemcy ubiegający się o nadanie im statusu uchodźcy po uzyskaniu negatywnej
decyzji Rady do Spraw Uchodźców. Podczas tego postępowania nie są oni jednak uprawnieni
do otrzymania żadnej pomocy finansowej ze strony państwa. Wobec tego cudzoziemcy Ci
albo rezygnują z składania skargi do WSA albo wnoszą kolejny wniosek o nadanie im statusu
uchodźcy, żeby pozyskać środki finansowe na utrzymanie się w trakcie postępowania
sądowego. Przyznanie cudzoziemcom oczekującym na wyrok w postępowaniu sądowo
administracyjnym środków do życia w ograniczyłoby ten proceder. Ponadto należy
zaznaczyć, iż pozostawienie cudzoziemców oczekujących na wyrok WSA lub NSA bez
jakichkolwiek środków do życia jest pośrednim ograniczeniem ich prawa do sądu .
W zaprezentowanym dokumencie nie zostały poruszone kwestie relokacji i
przesiedlenia, które będą w najbliższym czasie wprowadzone do prawa polskiego.
Cudzoziemcom poddanym tym procedurom należy również zapewnić co najmniej takie
prawa jak osobom z przyznaną ochroną międzynarodową na terytorium RP i uwzględnić tą
grupę w polityce.
Stoimy na stanowisku, że dokument „Polityka migracyjna” ma fundamentalne
znaczenie dla projektowanej nowej ustawy o cudzoziemcach. Dlatego naszym zdaniem
bardziej zasadne byłoby przedstawienie tego dokumentu do konsultacji społecznych
wcześniej niż projektu założeń do projektu ustawy o cudzoziemcach. Wobec odwrotnej
7
kolejności, część naszych uwag odnosi się bezpośrednio do nowej ustawy, która stanowi
konkretny wyraz polityki państwa w zakresie migracji. Pragniemy także podkreślić, że
niepokojące wydają nam się pewne aspekty powstających uregulowań, które są niespójne
względem założeń polityki migracyjnej państwa, przedstawionych w konsultowanym
dokumencie.
Autorzy:
Prof. Irena Rzeplińska
Jacek Białas
Agnieszka Mikulska
Bogusława Orzoł
Ewa Ostaszewska
Karolina Rusiłowicz
Maja Tobiasz
8