B. Balewski_Efektywne

1
Błażej BALEWSKI
Wyższa Szkoła Kadr Menedżerskich w Koninie
EFEKTYWNE PRZECIWDZIAŁANIE BEZROBOCIU JAKO DETERMINANTA
BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO
Streszczenie
Proces gospodarowania, czyli próba zaspakajania nieskończonych potrzeb ludzkich
skończoną ilością czynników produkcji, zachodzi w zamkniętym obiegu towarowopieniężnym. Jednym z elementów tego układu jest rynek pracy, charakteryzujący się wysokim poziomem entropii. Występowanie miszmaszu na rynku pracy uzasadnia interwencje
państwa w ten typ rynku. Interwencjonizm zachodzi najczęściej w ramach elementów polityki gospodarczej jakimi są: polityka zatrudnienia i polityka rynku pracy. W sytuacji, gdy te
formy interwencji państwa w rynek charakteryzuje ekonomizacja, czyli uczynienie działań
wydajniejszymi bądź oszczędniejszymi, wzrasta poziom bezpieczeństwa narodowego. Zachodzi to wskutek realnego zmniejszenia wskaźnika bezrobocia i optymalizacji wielkości
środków przeznaczonych na interwencjonizm, które to pochodzą z bezzwrotnych, obowiązkowych danin na rzecz państwa.
THE EFFECTIVE UNEMPLOYMENT COUNTERACTION AS A DETERMINANT
OF NATIONAL SAFETY.
Summary
The economical process proceeds within the closed money-goods cycle. One of the
elements of this mentioned configuration there is a labor market, characterized with the high
entropy level. The chaos existence on the labor market justifies government intervention.
This occurs in the context of both employment and labor market politics. When these stimuli
are effective – this increases the level of national security. It happens as a result of decreasing the unemployment level and the intervention expenses optimizing, what is particularly
important because all these resources come from taxes.
Przyczyny i formy interwencjonizmu państwa w rynek pracy
Nieograniczony wzrost potrzeb ludzkich zaspakajany jest wskutek przetwarzania skończonej ilości czynników produkcji. Zachodzi to w oparciu o prowadzenie
działalności gospodarczej, zwanej też gospodarowaniem. Jest ono prowadzone w
ramach zamkniętego obiegu towarowo-pieniężnego.
Ten hermetyczny, lecz podatny na zmiany ilościowe i jakościowe, system
współtworzą: producenci i konsumenci wraz z działaniami i relacjami zachodzącymi pomiędzy nimi. Działania olbrzymiej ilości podmiotów procesu gospodarowania, takie jak zakup czynników produkcji przez przedsiębiorstwa i instytucje oraz
2
wydatki konsumentów na zakup dóbr niezbędnych do zaspokojenia ich aktualnych
potrzeb, zachodzą na dwóch typach rynków: rynku czynników produkcji i rynku
produktów i usług konsumpcyjnych.
Rysunek nr 1. Zamknięty obieg rzeczowy i pieniężny w gospodarce
Wydatki konsumentów
Rynek produktów
i usług konsumpcyjnych
Konsumenci
Produkty i usług i
konsumpcyjne
Przychody producentów
Czynniki
produkcji
Produkty i usługi konsumpcyjne
Wynagrodzenia
czynników produkcji
Czynniki produkcji
Producenci
Rynek czynników
produkcji
Koszty produkcji
Źródło: T. Kamińska, B. Kubska-Maciejewicz, J. Lauda-Trynka, Teoria podejmowania decyzji przez podmioty
rynkowe. Wybrane problemy z mikroekonomii, wyd. III poprawione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
1995, s.
Rynek czynników produkcji współtworzą: rynek kapitałowy, rynek nieruchomości i rynek pracy.
Dotychczas odkryto wiele praw ekonomicznych regulujących procesy zachodzące pomiędzy i wewnątrz każdego z rynków. Szczególne miejsce, wśród prac
badawczych z zakresu poszukiwań praw rządzących rynkami, zajmuje rynek pracy.
Wynika to z faktu, że charakteryzuje go najwyższy poziom miszmaszu (entropii),
wyrażający się m.in. w okresowych odstępstwach nawet od klasycznych reguł takich jak krzywa Philipsa.
3
Rysunek nr 2. Relacja tempa wzrostu wartości wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz stopy bezrobocia w Wielkopolsce w latach 2000-2009
Źródło: opracowanie własne w ramach prac badawczych w projekcie „Obserwatorium rynku pracy Wielkopolski
Wschodniej”, realizowanego przez Konińską Izbę Gospodarczą w Koninie we współpracy z Wyższą Szkoła Kadr
Menedżerskich w Koninie i Powiatowym Urzędem Pracy w Koninie, finansowanym ze środków EFS
W oparciu o istotę krzywej Phillips’a, powszechnie przyjmuje się tendencję
występowania na rynku pracy krótkookresowej zależności odwrotnie proporcjonalnej, pomiędzy zmianą wartości stopy inflacji i zmianą wartości wskaźnika bezrobocia. Niestety we współczesnym 1 polskim systemie obiegu rzeczowo-pieniężnego
reguła ta często nie zachodzi. Skłania to, w oczywisty sposób, do podejmowania
prób falsyfikacji prawa poprzez włączenie do analizy innego czynnika, bądź innych
czynników.
Zjawisko to, podobnie jak sytuacja wzrostu wielkości zasobu bezrobocia, pomimo obserwowanego
zmniejszenia wartości majątku przypadającej na jednego pracującego obserwowane jest od początku
transformacji gospodarczej- zob. B. Balewski, Unemployment counteraction coefficients - the Polish
Labour Market, (w:) D. Kopycińska, The Policy of the EU Member States in Relation to Labour Market
Competitiveness (Economics & Competition Policy No. 9), Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu
Szczecińskiego, Szczecin 2007, s.127
1
4
Rysunek nr 3. Relacja tempa wzrostu wartości wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz stopy bezrobocia i zmiany rdr (w%) przeciętnej liczby osób w gospodarstwie domowym w Wielkopolsce w latach 2000-2009
Źródło: opracowanie własne w ramach prac badawczych w projekcie „Obserwatorium rynku pracy Wielkopolski
Wschodniej” realizowanego przez Konińską Izbę Gospodarczą w Koninie we współpracy z Wyższą Szkoła Kadr
Menedżerskich w Koninie i Powiatowym Urzędem Pracy w Koninie, finansowanym ze środków EFS
Niestety nowe odkrywane prawidłowości, wiążące zmniejszenie wartości
wskaźnika bezrobocia (↓) oraz tempa wzrostu wartości wskaźnika cen towarów i
usług konsumpcyjnych (↓) z procesami demograficznymi i migracyjnymi, przejawiającymi się w zmianie przeciętnej liczby osób w gospodarstwie domowym, nie
przekształcają istniejącego prawa w regułę gwarantującą osiągnięcie negentropii
na rynku pracy2.
Występowanie choćby jednego okresu, w którym negentropia na rynku pracy
nie może być osiągnięta wskutek samoistnego działania sił rynkowych i procesów
towarzyszących gospodarowaniu, uzasadnia potrzebę prowadzenia przez państwo
tzw. polityki zatrudnienia.
Stanu zbliżonego do pełnego zatrudnienia. W literaturze zdefiniowanie stanu pełnego zatrudnienia jest
zróżnicowane. Różnorodność ta wynika z preferowania przez badaczy typu ustroju państwa. Dlatego
też zwolennicy gospodarki centralnie planowanej za stan pełnego zatrudnienia uważają stan zapewni ający, każdemu człowiekowi zdolnemu do pracy i pragnącemu pracować uzyskanie w stosunkowo
krótkim czasie pracy zgodnej z jego kwalifikacjami na warunkach określonych w prawie pracy . Natomiast zwolennicy doktryny liberalnej za stan pełnego zatrudnienia uważają stan w którym ekonomiczne
i społeczne koszty bezrobocia, będącego naturalnym wyrazem nadwyżki podażowej pracy jako jednego z czynników produkcji, byłyby najmniejsze.za swoiste spoiwo obu tych stanowisk uznać należy, że
doprowadzenie do takiego stanu to jeden z głównych celów polityki gospodarczej państwa.(za: ) B.
Balewski, Psychospołeczne i ekonomiczne uwarunkowania efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, niepublikowana rozprawa doktorska, AE w Poznaniu Wydział Zarządzania, Poznań
2006, s.31
2
5
Istota aktywnej polityki rynku pracy
Jednym ze szczególnie widocznych form „oddziaływania państwa na dynami3
kę, strukturę i funkcjonowanie gospodarki” , jest tzw. polityka zatrudnienia, a w
szczególności polityka rynku pracy.
Polityka zatrudnienia, od swego powstania na początku XX wieku, była wielokrotnie redefiniowana.
Tabela nr 1. Wybrane ujęcia istoty polityki zatrudnienia.
Autor
Istota i funkcje polityki zatrudnienia
B. Winiarski
M. Sęp
K. Markowski
Z. Wiśniewski
M. Kabaj
J. Gogolewska
W. Jarmołowicz
„(…)czynne oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy pod
kątem potrzeb gospodarki kraju oraz godzenia interesów pracodawców i robotników”
„(…)polityka zatrudnienia zajmuje się ustalaniem i wyjaśnianiem w
układzie dynamicznym siły sprzężenia procesu rozwoju gospodarki z
procesami demograficzno-społecznymi, wskazuje na określone cele
zatrudnieniowe oraz metody, środki i drogi prowadzące do osiągnięcia wyznaczonych celów, wpływając przy tym na zatrudnienie”.
„(…) polityka zatrudnienia, łącząc w sobie elementy polityki gospodarczej i społecznej, polega na opracowywaniu i wcielaniu w życie
programów zatrudnienia, zgodnie z nadrzędnymi celami rozwoju
gospodarki narodowej”.
„(…) przejaw działalności na rzecz racjonalnej alokacji zasobów
ludzkich”(…). „(…)że głównym celem polityki zatrudnieniowej jest
utrzymywanie - możliwego do zaakceptowania przez społeczeństwo
poziomu bezrobocia”(…).
Polityka zatrudnienia (polityka przeciwdziałania bezrobociu), ma na
celu łagodzenie finansowych skutków bezrobocia, czasową aktywizację bezrobotnych w ramach aktywnych form promowania zatrudnienia, (jako integralnego elementu polityki społeczno-gospodarczej)
oraz analizę i eliminowanie czynników generujących bezrobocie
Polityka zatrudnienia spełnia funkcje: społeczne i ekonomiczne
„(…) polityka zatrudnienia, która powinna mieć wymiar lokalny, nie
jest terminem jednoznacznym z polityką rynku pracy. Polityka zatrudnienia skierowana jest bowiem przede wszystkim na utrzymanie
istniejących i tworzenie nowych miejsc pracy na tzw. rynku pierwotnym, a polityka rynku pracy jako jej składowa koncentruje się na
rozwiązywaniu problemów strukturalnych i społecznych już działającego rynku pracy”
Źródło: opracowanie własne na podstawie: B. Balewski, Unemployment counteraction coefficients - the Polish
Labour Market, (w:) D. Kopycińska, The Policy of the EU Member States in Relation to Labour Market Competitiveness
(Economics & Competition Policy No. 9), Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007, s.129130
3
B. Winiarski (red.), Polityka gospodarcza, PWN, Warszawa 2001,s.17
6
Synteza istniejących koncepcji istoty polityki zatrudnienia pozwala stwierdzić,
że jest ona formą interwencji państwa w rynek pracy, celem wprowadzenia na nim
prorozwojowych zmian gospodarczych i społecznych. Szczególną jej formą jest
polityka rynku pracy.
Ze względu na sposób realizacji jej gospodarczego wymiaru, politykę rynku
pracy można podzielić na politykę pasywną i aktywną.
Rysunek nr 4. Charakterystyka form polityki rynku pracy
Źródło: opracowanie własne na podstawie B. Balewski, Mierniki efektywności aktywnych form przeciwdziałania
bezrobociu, Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa w Poznaniu, Poznań 2008, s.98-99
Czynnikiem wzmacniającym ład w systemie, bez konieczności każdorazowej
interwencji, jest polityka pasywna. Natomiast aktywna polityka rynku pracy jest
formą oczekiwaną przez osoby z tzw. grupy największego ryzyka, grupy stanowiącej potencjalne źródło zagrożenia bezpieczeństwa państwa.
W aktualnie obowiązującym polskim akcie normatywnym, regulującym sprawy
z obszaru rynku pracy, za instrumenty aktywnej polityki rynku pracy uznaje się:
prace interwencyjne, roboty publiczne, szkolenia i instrumenty rynku pracy wspierające podstawowe usługi rynku pracy (czyli: staże, finansowanie kosztów przejazdów do pracodawcy zgłaszającego wolne miejsca pracy, finansowanie zakwaterowania w miejscu pracy, dofinansowanie wyposażenia, konsultacji prawnych i kosztów doradztwa, refundowanie kosztów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne itp.).
7
Ich realizacja, zgodnie z zasadami prowadzenia polityki gospodarczej, musi
opierać się na właściwym wykorzystaniu praw ekonomicznych. A zgodnie z ujęciem prakseologicznym również na ekonomizacji, czyli uczynieniu ich bądź wydaj4
niejszymi, bądź oszczędniejszymi .
Efektywność aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu
Kategoria pojęciowa „efektywność” jest już od dawna pojęciem powszechnie
używanym. Powszechność ta sprawia, że termin ten stał się terminem wieloznacznym. Wszystkie one bazują na podstawowym leksykalnym ujęciu efektywności i
przejawach aktywności osoby ludzkiej i jej wytworów oraz przyrody ożywionej i
nieożywionej5.
Termin efektywność wywodzi się z łacińskich pojęć: effectio/ effectionis; effec6
tor / effectoris / effectrix; effectus . Pierwsze z pojęć oznacza: siłę działającą, wykonanie. Drugi z terminów pierwotnie oznaczał twórcę/czynię, sprawcę/sprawczynię. Trzecie pojęcie oznaczało natomiast: wykonanie, urządzenie,
7
osiągnięcie, wynik, bądź też dokonanie czy spowodowanie , ale także skuteczność. Stąd też najczęściej zwłaszcza wśród językoznawców, za efektywność uznaje się skuteczny przejaw aktywności ludzkiej89.
Tabela nr 2.
Wyraz podstawowy
efektywny
trafny
skuteczny
celny
Analiza słowotwórcza wybranych pojęć
Wyraz poTemat słowoformant
chodny
twórczy
efektywnie
efektywni
-e
trafnie
trafni
-e
skutecznie
skuteczni
-e
celnie
celni
-e
Oboczności
n:ń
n:ń
n:ń
n:ń
Źródło: E. Klucz, A. Janowski, B. Balewski, Efektywność społeczna zintegrowanych indywidualnych systemów
motywowania pracowników w małych i średnich przedsiębiorstwach jako determinanta rozwoju lokalnego i regionalnego na przykładzie FŚiEZ Nowa Orneta w Ornecie - (w:) (red.) R. Barcik, G. Biesok Teoria i praktyka rozwoju lokalnego
i regionalnego, ATH w Bielsku Białej, Bielsko Biała 2009, s.238
Związanie, w antycznych cywilizacjach basenu Morza Śródziemnego, znaczenia efektywności i skuteczności miało swoje kulturowe uzasadnienie. Ich źródłem było uznawanie rozrzutności za cechę wykluczającą jednostkę ze społeczeń-
B. Balewski, Unemployment counteraction coefficients - the Polish Labour Market, (w:) D. Kopycińska,
The Policy of the EU Member States in Relation to Labour Market Competitiveness (Economics &
Competition Policy No. 9), Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007, s. 130
5
Ibidem
6
K. Kumaniecki, Słownik łacińsko-polski, PWN, Warszawa 1984,s.179
7
L. Winniczuk, Linqua Latina, PWN, Warszawa 1975, s.366; K. Komaniecki, Słownik łacińsko-polski,
PWN, Warszawa 1984,s.179
8
B. Balewski, (2006) op/ cit., s. 107
9
W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, WP, Warszawa 1985, s. 111
4
8
stwa i jeden z czterech powodów do pozbawienia zdolności do czynności praw10
nych .
Współcześnie jednak kulturoznawcy i badacze języka, wyjaśniając pojęcie
efektywności podkreślają, że termin efektywność jest pojęciem odmiennym od
11
12
słowa skuteczność i od określenia efektowność .
Oprócz językoznawców, wiedzę zamkniętą w pojęciu efektywność badają
również przedstawiciele innych dyscyplin. Przyczynia się to wyodrębnienia wielu
typów efektywności. Do najważniejszych z nich należą m.in. koncepcja efektywności: techniczno-ekonomicznej, prakseologicznej, biurokratycznej, humanistycznej
oraz osobowościowo-behawioralnej i społecznej.
Efektywność
Tabela nr 3. Ujęcia
Typ ujęcia
Etymologiczno synonimiczne
efektywności
Charakterystyka
Efektywnym/skutecznym, nazywamy każde działanie prowadzące do osiągnięcia zamierzonego celu, bez względu na to czy cel
ten i środki użyte do osiągnięcia były moralne i społecznie akceptowane
Prakseologiczne Efektywność to dodatnia cecha działań, dających jakiś oceniany
pozytywnie wynik bez względu na to czy był on zamierzony czy
nie zamierzony
BiurokratycznoWykonanie kontroli na podstawie wiedzy
organizacyjne
Osobowościowe Skuteczność nie równa się efektywności, ponieważ skuteczność
i behavioralne
określa aktualny poziom realizacji zadań, efektywność natomiast
określa stopień w jaki dany człowiek wykracza poza aktualne
zadania
Techniczno„Ex-post” – relacja między uzyskanymi wynikami i niezbędnymi
ekonomiczne
do ich uzyskania nakładami. „Ex-ante” – relacja między celem
działania, a przewidywanymi środkami do zrealizowania tego
celu.
Społeczne
Stopień osiągalności celów społecznych przy uwzględnieniu
kosztów społecznych ich realizacji. Występują trzy poziomy
osiągalności społecznych celów pracy (1 poziom organizacji; 2
poziom grupy zadaniowej; 3 poziom uczestnika organizacji)
Humanistyczne
Nie istnieją efektywne organizacje bez efektywnych zespołów i
jednostek ludzkich
Źródło: E. Klucz, A. Janowski, B. Balewski, op. cit., s.239
Niemal wszystkie z koncepcji wskazują, iż kategoria efektywność, zdeterminowana szeregiem zmiennych, nie jest tożsama z pojęciem skuteczności13.
Natomiast analiza efektów działań służb zatrudnienia oraz stosowanych przez
nie podstawowych mierników efektywności pozwala stwierdzić, że organy te utożW. Rozwadowski, Prawo rzymskie, Ars boni et aequi, Poznań 1992, s.110
M.in. B. Balewski (2006), op. cit..s.108 i 109
12
M. Tytuła, J. Okaramus, Słownik wyrazów obcych, Wyd. Park, Bielsko – Biała 2007, s.54
13
„Jednak wielu jeszcze wybitnych teoretyków ekonomii i zarządzania używa tych terminów zamiennie”
- T. Oleksyn, Zarządzanie kompetencjami, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006, s. 76
10
11
9
samiają ze sobą pojęcia efektywności i skuteczności. Terminy te, choć są znaczeniowo zbliżone, w praktyce życia gospodarczego oznaczają dwa odmienne pojęcia14. W polskiej kulturze termin skuteczność to termin wywodzący się od słów:
kuty, kuchcić, czyli „stroić”,„broić”, „czynić”, „robić”15. Echo tego fundamentalnego
znaczenia pojęcia pobrzmiewa w prakseologicznym ujęciu skuteczności. W oparciu o takie ujęcie można stwierdzić, że skuteczność (działanie) w gospodarce za16
chodzi wówczas, gdy nie występuje wyłączenie środków i celów . W wypadku
aktywnej polityki rynku pracy skutecznością jest zatem działanie na rzecz wykorzystania czynników wzrostu w celu optymalnego ukształtowania poziomu rejestrowa17
nego bezrobocia . Natomiast terminem „efektywność” należy określać realizację
założonego celu, przy minimalizacji kosztów poniesionych na jego urzeczywistnienie18.
Instrumentem wspomagającym działania, na rzecz trwałego zróżnicowania
skuteczności i efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu i ich ekonomizacji są m.in. mierniki efektywności aktywnej polityki rynku pracy. Niestety
dość często obrazują one błędne, synonimiczne rozumienie kategorii efektywność i
skuteczność lub powiększając pole semantyczne kategorii efektywność zbliżając
ten termin do kategorii efektowność.
B. Balewski, Mierniki efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, Przegląd NaukowoMetodyczny Edukacja dla bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa w Poznaniu, Poznań 2008,
s. 99
15
A. Bruckner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1985,s.287288 i s.498
16
J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1981,s.194
17
B. Balewski, op. cit., s.100
18
T. Kotarbiński, Abecadło praktyczności, Wiedza Powszechna , Warszawa 1972,s.39
14
10
Rysunek nr 5. Typy mierników efektywności aktywnej polityki rynku pracy
Źródło: opracowanie własne na podstawie Balewski B. (2007) op. cit,s. 131-132
Upowszechnienie stosowania formuły efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, ukazujących relację zmian wielkości kosztów ponownego
zatrudnienia i zmian wielkości wskaźnika bezrobocia, stanowi przejaw ukierunkowania aktywnej polityki rynku pracy na wzrost poziomu bezpieczeństwa narodowego.
Efektywna polityka rynku pracy, a bezpieczeństwo narodowe
Aspekt bezpieczeństwa stanowi pole badawcze wielu dyscyplin i pól badawczych19. Część z nich odnosi się też do kategorii pojęciowej: bezpieczeństwo narodowe, wskazując, że dotyczy ono: integralności terytorialnej, suwerenności, swo20
body wyboru drogi politycznej, warunków dobrobytu i rozwoju .
19
w tym m.in. polityka społeczna, nauka o państwie i prawie i inne
B. Balcerowicz, Bezpieczeństwo polityczne Rzeczpospolitej Polskiej, [online]
http://docs4.chomikuj.pl/383095883,0,1,Bezp-polit-RP.-B.-Balcerowicz.pdf [dostęp 1 maja 2010].
20
2011
11
W literaturze przedmiotu szczególnie wiele miejsca poświęcono dotąd poznaniu istoty oraz przejawów i warunków rozwoju. Zagadnienie to interesowało i interesuje zarówno przedstawicieli nauk formalnych jak i nauk empirycznych.
Rysunek nr 6. Wybrane ujęcia istoty rozwoju.
Źródło: opracowanie własne na podstawie B. Balewski, A. Janowski, Społeczna odpowiedzialność biznesu, a
rozwój regionu (w:) G. Bartkowiak (red.), Szanse rozwoju polskich ziem zachodniego pogranicza - aspekt regionalny i
globalny, ZWSHiFM w Zielonej Górze, Zielona Góra 2007, s.59 oraz B. Balewski, W. Chomicz, Społeczna odpowiedzialność biznesu, a rozwój energetyki odnawialnej (w:) M. Waszkowiak (red.) Energetyka odnawialna energetyką
przyszłości, Stowarzyszenie Kadry dla Konina, Konin 2009, s.66
Analiza istniejących ujęć istoty rozwoju pozwala zauważyć, że kategoria ta
jest pojęciem o rozbudowanym polu semantycznym. Istotnym elementem rozwoju
jest przejście od jednego stanu układu do innego stanu tegoż systemu. Wyjściowy
układ zwany jest często układem naturalnym. W systemach zamkniętych poziom
entropii dla układu naturalnego jest określany jako równy 0 21. Natomiast w ukła-
21
Wartość określona na podstawie twierdzenia, że S = k ln W;gdzie: W - jest prawdopodobieństwem
stanu równym W = n ! / (n- k) ! k!,
-16
ln –logarymem naturalnym, k - jest stałą Boltzmana; k = 1,3803 10
. Źródło: T. Zabłocka
(red.) Organizm jednostka biologiczna. Materiały dla nauczycieli do zajęć fakultatywnych grupy biologiczno-chemicznej. PZWS, Warszawa 1973,s.15
12
dzie poddanym zmianie poziom chaosu początkowo wzrasta, by później maleć i
wrócić do wartości chaosu równej wartości początkowej.
Rysunek nr 7. Entropia jako funkcja jednej zmiennej
Entropia
0,00000000000001000000
Wartość entropii
0,00000000000000900000
0,00000000000000800000
0,00000000000000700000
0,00000000000000600000
0,00000000000000500000
Entropia
0,00000000000000400000
0,00000000000000300000
0,00000000000000200000
0,00000000000000100000
0,00000000000000000000
1
7
13
19
25
31
37
43
49
55
61
67
73
79
85
91
97
Ilość uporządkowanych elementów systemu
Źródło: http://www.balewski.pl/dla_studenta (Ilustracja graficzna wartości S dla n=100 i k=1:100)
Stąd też, uzasadnione wydaje się twierdzenie, iż bezpieczeństwo narodowe
czerpiące z rozwoju i jemu służące, w układzie początkowym jest najwyższe.
Zmiana w systemie to bezpieczeństwo początkowo znacząco osłabia, by w efekcie
doprowadzić do wzrostu negentropii (nie chaosu) 22 i osiągnięcia poziomu bezpieczeństwa narodowego o wartości równej stanowi początkowemu, aczkolwiek zachodzącemu w innej czasoprzestrzeni.
W praktyce układ naturalny występuje bardzo rzadko. Przyczyn takiego stanu
rzeczy jest wiele. Wśród nich z pewnością jest to prowadzenie działalności gospodarczej, w ramach której dochodzi do kupna i sprzedaży pracy ludzkiej.
Transakcje te, jak wiadomo, same w sobie niosą wiele chaosu. Oczekuje się,
aby prorozwojowym czynnikiem porządkującym entropię na rynku pracy był interwencjonizm państwowy, podejmowany przez służby zatrudnienia. Niestety wiele z
jego przejawów jest działaniem podnoszącym poziom entropii i oddalającym społeczeństwo od stanu pełnego- bądź zbliżonego do pełnego bezpieczeństwa narodowego. Dostrzegalne to jest w szczególności w oparciu o analizę, stosowanych
przez służby zatrudnienia, mierników efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.
22
Is = -S . Źródło; op.cit. s,.16
13
Tabela nr 4. Porównanie poziomu wartości wskaźników ponownego zatrudnienia w
ramach aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu w powiecie mogileńskim w latach
2006-2007
2004
L.
p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Aktywne formy
Szkolenia
Prace interwencyjne
Roboty publiczne
Staże
Prace społecznie
użyteczne
Przygotowanie
zawodowe
Jednorazowe
środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej
Doposażenia
stanowisk pracy
Razem / średnia
2005
Efektywność po
ukończonym
programie
Ogółem
osoby
skierowane
239
360
Osoby
%
115
293
48,1
81,4
Ogółem
osoby
skierowane
290
183
168
242
52
113
135
24
67,3
55,8
46,2
120
109
90,9
1181
789
66,8
Efektywność po
ukończonym
programie
Osoby
%
249
98
85,8
53,6
196
361
45
103
6
28,5
13,3
98
31
31,6
68
68
100,0
67
67
100,0
1308
622
47,6
Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. Bochenek, Efektywność przeciwdziałania bezrobociu w powiecie mogileńskim w latach 2004 – 2007, niepublikowana praca magisterska, promotor B. Balewski, WSHE w Łodzi,
Łódź 2008,s.44 i s.46
Stosowanie przez polskie służby zatrudnienia, miernika zwanego stopą ponownego zatrudnienia23, ukazuje jedynie poziom skuteczności jednostkowego
działania w ramach lokalnej, aktywnej polityki rynku pracy. W oczywisty sposób nie
ukazuje natomiast efektywności ekonomicznej coraz kosztowniejszych instrumentów rynku pracy.
Tabela nr 5. Wielkość aktywizacji i kosztów aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych
w powiecie mogileńskim w latach 2006-2007.
Lp.
Forma akOsoby zatrudFinansowaOsoby zaFinansowatywizacji
nione w 2006r.
nie 2006
trudnione w
nie 2007
2007r.
1.
Szkolenia
115
120100
249
85000
2.
3.
23
Prace interwencyjne
Staże
293
915047
98
713886
135
298745
103
936357
Por. P. Kołodziejczyk (red), Analiza efektywności programów rynku pracy , MPiPS /KUP, Warszawa
1995
14
Prace społ.
użyteczne
Przygotowanie zawodowe
4.
5.
24
45155
6
39630
77
251256
31
345397
Źródło: M. Bochenek, Efektywność przeciwdziałania bezrobociu w powiecie mogileńskim w latach 2004 –
2007, niepublikowana praca magisterska, promotor B. Balewski, WSHE w Łodzi, Łódź 2008,s.47
Skłania to, w oczywisty sposób, do mierzenia efektywności instrumentów rynku pracy w oparciu o miernik ekonomizacji aktywizacji w ramach aktywnych form
przeciwdziałania bezrobociu.
Tabela nr 6. Efektywność PUP w Mogilnie w 2007r.
Lp.
Forma aktywizacji
Efektywność w 2007 roku
1.
Szkolenia
63%
2.
Prace interwencyjne
- 165%
3.
Staże
- 367%
4.
Prace społecznie użyteczne
- 299%
5.
Przygotowanie zawodowe
- 288%
Źródło: M. Bochenek, Efektywność przeciwdziałania bezrobociu w powiecie mogileńskim w latach 2004 –
2007, niepublikowana praca magisterska, promotor B. Balewski, WSHE w Łodzi, Łódź 2008,s.49
Dopiero wówczas możemy dostrzec, że nie jest osiągany wyższy poziom uporządkowania rynku pracy jako systemu, pomimo prowadzonych w nim szeregu
działań i ponoszeniu coraz wyższych nakładów na te działania. Tym samym dostrzegalny jest regres i brak dobrobytu, co prowadzi do pogorszenia poziomu
bezpieczeństwa narodowego
Bibliografia:
B. Balcerowicz, Bezpieczeństwo polityczne Rzeczpospolitej Polskiej, [online] 2011
http://docs4.chomikuj.pl/383095883,0,1,Bezp-polit-RP.-B.-Balcerowicz.pdf [dostęp 1 maja 2010].
Balewski B., Psychospołeczne i ekonomiczne uwarunkowania efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, niepublikowana rozprawa doktorska, AE w Poznaniu Wydział Zarządzania, P oznań 2006
Balewski B., Unemployment counteraction coefficients - the Polish Labour Market, (w:) D. Kopycińska,
The Policy of the EU Member States in Relation to Labour Market Competitiveness (Economics &
Competition Policy No. 9), Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007
Balewski B., Janowski A., Społeczna odpowiedzialność biznesu, a rozwój regionu (w:) G. Bartkowiak
(red.), Szanse rozwoju polskich ziem zachodniego pogranicza - aspekt regionalny i globalny, ZWSHiFM w Zielonej Górze, Zielona Góra 2007Balewski B., Mierniki efektywności aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła
Bezpieczeństwa w Poznaniu, Poznań 2008
Balewski B., Chomicz W., Społeczna odpowiedzialność biznesu, a rozwój energetyki odnawialnej (w:)
M. Waszkowiak (red.) Energetyka odnawialna energetyką przyszłości,Stowarzys zenie Kadry dla Konina, Konin 2009Bruckner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1985
15
M. Bochenek, Efektywność przeciwdziałania bezrobociu w powiecie mogileńskim w latach 2004 –
2007, niepublikowana praca magisterska, promotor B. Balewski, WSHE w Łodzi, Łódź 2008
Kamińska T., Kubska-Maciejewicz B., Lauda-Trynka J., Teoria podejmowania decyzji przez podmioty
rynkowe. Wybrane problemy z mikroekonomii, wyd. III poprawione, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk 1995
Klucz E., Janowski A., Balewski B., Efektywność społeczna zintegrowanych indywidualnych systemów
motywowania pracowników w małych i średnich przedsiębiorstwach jako determinanta rozwoju lokalnego i regionalnego na przykładzie FŚiEZ Nowa Orneta w Ornecie - (w:) (red.) R. Barcik, G. Biesok
Teoria i praktyka rozwoju lokalnego i regionalnego, ATH w Bielsku Białej, Bielsko Biała 2009
Kołodziejczyk P. (red), Analiza efektywności programów rynku pracy, MPiPS/KUP, Warszawa 1995
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, WP, Warszawa 1985
Kotarbiński T., Abecadło praktyczności, Wiedza Powszechna , Warszawa 1972
Komaniecki K., Słownik łacińsko-polski, PWN, Warszawa 1984
Markowski K., Rola państwa w gospodarce rynkowej, PWE, Warszawa 1992
Oleksyn T., Zarządzanie kompetencjami, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006
Rozwadowski W., Prawo rzymskie, Ars boni et aequi, Poznań 1992
Tytuła M., Okaramus J., Słownik wyrazów obcych, Wyd. Park, Bielsko – Biała 2007
Winiarski B.(red.), Polityka gospodarcza, PWN, Warszawa 2001
Winniczuk L., Linqua Latina, PWN, Warszawa 1975
Zabłocka T. (red.) Organizm jednostka biologiczna. Materiały dla nauczycieli do zajęć fakultatywnych
grupy biologiczno-chemicznej. PZWS, Warszawa 1973
Zieleniewski J., Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1981
http://www.balewski.pl/dla_studenta (Ilustracja graficzna wartości S dla n=100 i k=1:100)