PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
W DĘBEM
Dębe 2015/2016
2
I
FUNKCJONOWANIE PROGRAMU
A PODSTAWY PRAWNE
Prawo do włączania do dokumentów szkolnych programów profilaktyki i reali-
zacji treści w nich zawartych wynika z następujących aktów prawnych:
1. Konwencja o prawach dziecka, art. 33.
2. Konstytucja Rzeczypospolitej, art. 72.
3. Kodeks postępowania karnego, art. 304.
4. Kodeks postępowania cywilnego, art. 572 (Dział II, rozdział 2).
5. Ustawy:
 Ustawa z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015r., poz. 357),
 Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015r., Nr 0, poz. 298),
 Ustawa z dnia 8 kwietnia 2010r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 3 grudnia 2010r. (Dz. U. z 2011r. Nr 6 poz. 19),
 Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
(Dz.U. z 2015r. Nr 0, poz. 1390),
 Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z
2015r. poz. 28, 875),
 Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2014r. poz. 822, 1188),
 Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014r. poz. 382).
3
6. Rozporządzenia:

Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie szczegółowych
form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży
zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. z 2015r. Nr 0, poz. 1249),

Rozporządzenie MEN z dnia 30 maja 2014r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014r., Nr 0, poz. 803),

Rozporządzenie MEN z dnia 29 sierpnia 2014r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i
placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i
opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. (Dz. U. z 2014r. poz. 1170),

Rozporządzenie MEN z dnia 1 lutego 2013r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym
publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2013r., poz. 199),

Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013r., poz. 532).
7. Programy:
 Narodowy Program Zdrowia (2007 – 2015, 20016 - 2020),
 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
(2011 – 2016),
 Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii (2011 – 2016),
 Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (2006 – 2016),
 Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV – Harmonogram realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i
Zwalczania AIDS opracowany na lata 2012 – 2016,
 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (2011 – 2015),
 Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce
(2014 – 2018).
8. Statut Szkoły Podstawowej w Dębem
9. Program wychowawczy Szkoły Podstawowej w Dębem
4
II
ZASOBY SZKOŁY DO PROWADZENIA
DZIAŁALNOŚCI PROFILAKTYCZNEJ
Nowoczesny obiekt z salą gimnastyczną, dużym boiskiem, optymalną liczbą
uczniów, położony w strefie ochrony ekologicznej Natura 2000, wśród lasów, łąk i
rzeki, z dala od dużych aglomeracji, stwarza niepowtarzalne warunki pracy profilaktycznej. Walory te pozwolą na prowadzenie zajęć pozalekcyjnych o charakterze sportowym i rekreacyjnym, a rozsądna odległość od miasta pozwala na uniknięcie zagrożeń typowych dla szkół miejskich, jak handel narkotykami, przemoc o charakterze
przestępczym, czy anonimowość ucznia i jego rodziny.
Szkoła ma również wsparcie do prowadzenia działalności profilaktycznej z innych stron.
Rodzina
Środowisko wiejskie charakteryzuje silna więź rodzinna. Mimo przypadków patologii (głównie alkoholizm), można uznać potencjał tkwiący w rodzinach środowiska
za bazę do realizacji zadań profilaktycznych.
Program zakłada daleko posuniętą współpracę ze środowiskiem rodzinnym
poprzez:
stały kontakt z rodzicami, szczególnie w sytuacjach trudnych wychowawczo i wyma gających interwencji,
pedagogizacja rodziców, spotkania ze specjalistami w szkole,
zawsze otwartą postawę nauczycieli na problemy wychowawcze, czas dla rodziców i
wspieranie ich w wychowywaniu,
Kadra szkoły
Wykształcona i stale doskonaląca swe umiejętności kadra, wspierana działaniami dyrekcji, jest bazą dla działań profilaktycznych. W szkole zatrudniony jest pedagog. Pracownicy obsługi szkoły również będą aktywnie współpracować z nauczycielami w realizacji programu.
Kościół
W środowisku Dębego Kościół ma niepodważalny autorytet. Jego nauka i tradycje są spójne z działalnością profilaktyczną szkoły. Katechetka i ksiądz będą realizować cele programu na lekcjach religii i podczas pozaszkolnej działalności religijnej.
5
Prawo
Szereg ustaw i rozporządzeń prawnych organizują w Polsce system profilaktyki. Daje to podstawy do zgodnej z prawem działalności szkół, możliwości dofinansowania działań z wielu instytucji.
Samorząd
Lokalny system profilaktyczny to prawo lokalne, szerokie kompetencje samorządu w tym zakresie, gminne fundusze na cele profilaktyczne. Szkoła ściśle współpracuje
z
Gminnym
Ośrodkiem
Pomocy
Społecznej
w
Żelazkowie
i Gminną Komisją Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Instytucje pozarządowe
Szkoła otrzymała wiele pozytywnych odpowiedzi z instytucji wspierających
pracę nauczycieli i od specjalistów w nich pracujących. Założeniem programu jest
zorganizowanie cyklicznych spotkań rodziców i nauczycieli z psychologiem, psychiatrą, neurologiem, policjantem.
Zasoby multimedialne
Filmy:
„Nikotyna – legalny narkotyk” wyd. PWN
„Alkohol – droga donikąd” wyd. PWN
„Palenie tytoniu, a fizjologia człowieka” wyd. IMPACT Media
„Przemoc i agresja” – wyd. PWN
„Media i przemoc” – Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Rodziny
6
III DIAGNOZA PROBLEMÓW I CELE PROFILAKTYKI
Podstawą do opracowania Szkolnego Programu Profilaktyki było zebranie informacji od nauczycieli, rodziców i uczniów o sytuacji wychowawczej w szkole. W tym
celu dokonano wewnątrzszkolnej diagnozy wychowawczej poprzez:
-
obserwację zachowań i problemów młodzieży na terenie szkoły oraz w sytuacjach pozalekcyjnych,
-
analizę problemów edukacyjnych i wychowawczych zgłaszanych do pedagoga
szkolnego i wychowawców (analiza dokumentacji, rozmowa)
-
analizę problemów zdrowotnych rejestrowanych i dostrzeganych przez pielęgniarkę szkolną (rozmowa)
-
analizę problemów zgłaszanych przez rodziców (rozmowa z wychowawcami)
-
konsultacje indywidualne, zebrania klasowe
-
analizę problemów sygnalizowanych przez kuratorów sądowych oraz policjantów (rozmowy, dokumentacja).
-
Diagnozę bezpieczeństwa w szkole
W oparciu o diagnozę środowiska szkolnego cele działań profilaktycznych będą
skupione na następujących obszarach:
1. Niskie potrzeby edukacyjne młodzieży i brak motywacji do nauki.
2. Nieprawidłowe relacje rówieśnicze i społeczne.
3. Problemy materialne środowiska.
4. Uzależnienia od technologii informacyjnej.
5. Niezdrowy tryb życia i brak umiejętności organizowania czasu
wolnego.
6. Brak poszanowania mienia społecznego.
7. Niska świadomość praw i obowiązków dziecka i człowieka.
oraz ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny.
8. Mała potrzeba zachowań proekologicznych i prospołecznych.
7
IV ZADANIA SZCZEGÓŁOWE
1.
-
2.
-
Niskie potrzeby edukacyjne młodzieży i brak motywacji do nauki
rozmowy z uczniami na ww. temat w zależności od sytuacji w klasie,
organizacja lekcji koleżeńskich z ukierunkowaniem na pracę i zaangażowanie
uczniów na lekcjach,
ukazanie większych możliwości realizacji planów życiowych w zależności od lepszego wykształcenia,
mobilizacja zespołów klasowych, pomoc zaprzyjaźnionego kolegi,
konkursy przedmiotowe klasowe i ogólnoszkolne,
stosowanie metod aktywizujących.
Nieprawidłowe relacje rówieśnicze i społeczne
kształtowanie i rozwijanie umiejętności oraz kompetencji społecznych uczniów :
wiedzy, inteligencji, komunikacji, asertywności, kreatywności, twórczego myślenia
kształtowanie umiejętności radzenia sobie z agresją, złością własną i innych,
przygotowanie do radzenia sobie z objawami przemocy w szkole i rodzinie,
trening umiejętności odmawiania,
trening otwartego wyrażania swoich uczuć, myśli i opinii w taki sposób aby
jednocześnie respektować uczucia i poglądy innej osoby,
trening rozpoznawania manipulacji,
zapoznanie ze zjawiskiem stresu i sposobami radzenia sobie ze stresem,
wskazywanie roli i utrwalanie autorytetu rodziców,
uzewnętrznianie szacunku dla norm, wartości, autorytetów,
tworzenie w szkole środowiska przyjaznego, sprzyjającego budowaniu wrażliwości społecznej,
podkreślanie kultury osobistej (ubiór szkolny, strój galowy, higiena osobista, stosowanie zwrotów grzecznościowych, bezinteresowność, zachowanie na w-f i
przerwach, wzajemny szacunek),
akcentowanie symbolami i zachowaniem i postawy patriotycznej,
przedstawienie metod i technik relaksacyjnych.
3. Problemy materialne środowiska
-
monitorowanie sytuacji materialnej dziecka i jego rodziny i współpraca z GOPS w
Żelazkowie,
zachęcanie organizatorów imprez dla dzieci na udzielanie rabatów, ofiarowywanie
darmowych biletów dla uczniów z ubogich rodzin,
odciążanie rodzin wielodzietnych z płacenia obowiązkowych składek,
rozmowy z uczniami na temat bezrobocia, trudnych sytuacji życiowych, uświadamianie, że biedy nie należy się wstydzić,
popularyzowanie wśród uczniów zwyczaju oddawania na końcu roku szkolnego
podręczników do biblioteki szkolnej w celu przekazania ich kolegom z klas niższych.
8
4. Uzależnienia od technologii informacyjnej
 uświadomienie uczniom i rodzicom zagrożeń wynikających z niewłaściwego korzystania ze środków multimedialnych,
 wskazywanie alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu, wypoczynek
bierny i czynny,
 kształtowanie prawidłowych postaw wobec mediów i możliwości pozytywnego wykorzystania ich zasobów.
 analiza programu telewizyjnego - ćwiczenie w umiejętnym wyborze wartościowych i odpowiednich treści.
 diagnoza uzależnienia od Internetu i komputera (spotkanie z psychologiem)
 podniesienie wiedzy z zakresu tematy przez nauczycieli (proponowane pozycje: C. Guerreschi, Nowe uzależnienia (wyd.2), Wyd. Salwator, Kraków 2010,
B. Woronowicz, Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Media Rodzina – Parpamedia, Warszawa 2009, M. Sitarczyk, Rodzina w mediach, media
w rodzinie, Difin, Warszawa 2013, A. Rzymełka-Frąckiewicz, Współczesna
szkoła w następstwie przemian społeczno-kulturowych: studia i refleksje
socjopedagogiczne, Akapit, Kraków 2014, A. Andrzejewska, Dzieci i młodzież w sieci zagrożeń realnych i wirtualnych: aspekty teoretyczne i empiryczne, Difin, Warszawa 2014, M. K. Klimczak, Uzależnienie młodzieży
od Internetu jako problem wychowawczy i moralny, SQL, Olsztyn 2012, P.
Schuhler Petra, Wyłącz zanim będzie za późno: uzależnienie od komputera i internetu, WAM, Kraków 2014.)
5. Niezdrowy tryb życia i brak umiejętności organizowania czasu
wolnego
-
zapoznanie uczniów z chorobami cywilizacyjnymi i sposobami ich zapobiegania
promowanie zachowania higieny w życiu codziennym
prezentowanie korzyści wynikających z prowadzenia aktywnego stylu życia i
uprawiania sportu
przekazywanie wiedzy nt. wartości odżywczych produktów i walki z otyłością
przekazanie zasad twórczego zarządzania własnym czasem i aktywnego spędzania czasu wolnego,
przekazanie wiedzy nt. używek i ryzykownego eksperymentowania.
spotkania z pracownikami poradni leczących różnego typu uzależnienia,
informowanie uczniów oraz ich rodziców o instytucjach udzielających pomocy w sytuacjach kryzysowych.
6. Brak poszanowania mienia społecznego
-
kształtowanie nawyków dbania o wystrój klasy i estetykę szkoły,
lekcje z zakresu przedsiębiorczości nt. podatków i ich roli w wyposażeniu szkół,
oszczędzanie wody i energii szkole, lekcje z przyrody, matematyki, godz. wych.,
konsekwencja nauczycieli w egzekwowaniu od uczniów ponoszenia odpowiedzialności za zniszczone mienie,
współpraca z rodzicami i uczniami w zakresie prac społecznych na rzecz szkoły,
aktywne i konsekwentne dyżurowanie wszystkich nauczycieli na przerwach.
9
7. Niska świadomość praw i obowiązków dziecka i człowieka
oraz ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny
-
zapoznanie uczniów z obowiązkami i prawami ucznia
zapoznanie uczniów z podstawowymi aktami prawnymi regulującymi prawa człowieka, w tym dziecka.
kształcenie umiejętności wyrażania szacunku dla innych i ich praw oraz umiejętności korzystania ze swoich praw.
przekazanie wiedzy na temat odpowiedzialności karnej nieletnich i czynów karalnych
informowanie o możliwych formach łamania praw dziecka oraz o sposobach i
możliwościach pomocy dzieciom krzywdzonym
analiza zachowań ryzykownych i ich konsekwencji
8. Mała potrzeba zachowań proekologicznych i prospołecznych
 zapoznanie uczniów z ideą wolontariatu,
 kontynuacja akcji ukwiecania szkoły,
 konkurs na ekoreklamówkę, uszycie ich dla wszystkich uczniów (wsparcie Stowarzyszenia „Za rękę z Papieżem”)
 rozwieszenie w szkole nalepek przy umywalkach i włącznikach prądu przypomi nających o oszczędzaniu prądu i wody.
 zainicjowanie akcji dokarmiania ptaków,
 zauważanie i skuteczne reagowanie na krzywdę zwierząt
 poszerzenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnej, szczególnie dotyczącej spalania śmieci,
 propagowanie na stronie internetowej szkoły różnych działań ekologicznych podejmowanych przez uczniów,
 przeprowadzenie akcji tropienia miejsc najbardziej zaniedbanych na terenie wsi,
wykonanie dokumentacji fotograficznej i filmowej, umieszczenie jej na internetowej stronie szkoły, zorganizowanie przez SU debaty nad tym problemem, jak
można go zminimalizować, a nawet zlikwidować we współpracy z Radą Sołecką
Dębe-Szkurłaty.
 zorganizowanie zbiórki jedzenia na potrzeby schroniska dla bezdomnych zwierząt,
 założenie w klasach hodowli nowalijek, wykorzystywanie ich do przygotowania
zdrowej żywności lub wzbogacania kanapek,
 przeprowadzenie działań związanych z promowaniem żywności ekologicznej,
sporządzenie listy środków konserwujących żywność,
 zagospodarowanie i renowacja skalniaków przed szkołą,
 zorganizowanie lekcji terenowych, wycieczek dydaktycznych pieszych lub rowerowych szlakami m.in. ścieżek dydaktyczno- przyrodniczych w celu poznania walorów przyrodniczych najbliższej okolicy z wykonaniem dokumentacji filmowej/ fotograficznej/ multimedialnej i zaprezentowanie jej na szkolnej wystawie oraz na internetowej stronie szkoły.
10
V METODY, FORMY REALIZACJI
-
aktywizujące metody pracy z uczniami w realizacji klasowych zajęć
z profilaktyki,
-
udział w zajęciach pozalekcyjnych o charakterze terapeutycznym, sportowym, artystycznym,
-
udział w spotkaniach ze specjalistami,
-
ankiety dla uczniów,
-
wywiady z uczniami,
-
zgłaszanie wychowawcom, rodzicom istniejących problemów,
-
rozmowy indywidualne z uczniem,
-
lekcje/warsztaty z pedagogiem,
-
spotkania z przedstawicielami organizacji i instytucji współpracujących
ze szkołą,
-
udział w konkursach, debatach, prelekcjach,
-
imprezy szkolne i międzyszkolne,
-
współpraca z rodzicami we wszystkich obszarach.
11
Efekty szkolnego programu profilaktyki:
Uczeń, który uczestniczy w działaniach szkolnego programu profilaktyki powinien:
-
znać zasady bezpiecznego zachowania się w szkole i poza szkołą,
-
znać zasady asertywnych zachowań w grupie rówieśniczej,
-
umieć reagować na zachowania agresywne i przejawy przemocy,
-
znać negatywne skutki stosowania przemocy w grupie rówieśniczej i w rodzinie,
-
znać skutki podejmowania zachowań ryzykownych,
-
oceniać zagrożenia i skutki sytuacji niebezpiecznych,
-
znać niebezpieczeństwa wynikające z uzależnienia od internetu, gier komputerowych, telewizji, telefonów komórkowych, zakupów, hazardu itp.,
-
dostrzegać potrzebę niesienia pomocy drugiemu człowiekowi,
-
umieć dokonywać oceny samooceny własnych wartości i postaw,
-
oceniać i dokonywać wyborów, pozytywnych wzorców zachowań i autorytetów,
-
wiedzieć gdzie zwrócić się o pomoc w sytuacjach trudnych,
-
znać korzyści wynikające z prowadzenia aktywnego, zdrowego stylu życia
i uprawiania sportu,
-
znać choroby cywilizacyjne, przyczyny ich powstawania i sposoby zapobiegania,
-
znać pojęcia stresu i umieć sobie z nim radzić,
-
znać sposoby skutecznego uczenia się.
12
VI ZASADY EWALUACJI
W ustaleniu czy program profilaktyki przynosi oczekiwane efekty niezbędna jest
ewaluacja, która będzie przeprowadzana raz w roku w zakresie:
1. Co się wydarzyło w czasie realizacji programu i dlaczego (ewaluacja procesu)?
2. Czy osiągnięte zostały cele i czy wykonano zaplanowane zadania (ewaluacja wyników)?
Ewaluacja procesu będzie systematycznym monitorowaniem przebiegu realizacji
zaplanowanych działań w celu uzyskania odpowiedzi na pytania:
1. Czy dążymy do osiągnięcia celów?
2. Czy zadania są realizowane? Jeżeli nie, to dlaczego?
3. Jakie trudności mieli realizatorzy w związku z wykonywaniem zadań?
4. Co sądzą uczniowie i ich rodzice na temat realizowanych zadań?
5. Czy zaplanowane zadania zostały zakończone? Jeżeli nie, to dlaczego?
6. Jakich użyto środków i czy były wystarczające?
7. Czy w trakcie pracy nad programem wprowadzono zmiany? Jeżeli tak, to jakie
i dlaczego?
Ewaluacja wyników będzie dotyczyła zadań i celów programu. Podstawa do jej
przeprowadzenia będą:
-
obserwacje uczniów w różnych sytuacjach, np. podczas ustnych odpowiedzi,
sprawdzianów, publicznych występów, pracy w grupie, kontaktów z kolegami na
przerwach, uroczystościach szkolnych i środowiskowych,
analiza dziennika lekcyjnego pod kątem frekwencji, uwag dotyczących zachowania się uczniów na lekcjach, ich stosunku do nauki, kolegów i nauczycieli oraz wyników nauczania,
analiza dzienników zajęć pozalekcyjnych, wyrównawczych i kół zainteresowań
pod względem liczby korzystających z nich uczniów i ich osiągnięć,
diagnozy sprawdzające,
wywiady z pielęgniarką, pedagogiem odnośnie liczby i rodzaju konfliktów
i nieporozumień między uczniami,
ankiety przeprowadzane wśród uczniów, nauczycieli i rodziców,
analiza pracy uczniów na rzecz klasy i szkoły,
rozmowy z uczniami, ich kolegami, nauczycielami, innymi pracownikami szkoły,
rodzicami,
opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznej, konkursy, quizy, zajęcia warsztatowe,
analiza wskaźników zdarzeń nieregulaminowych.
Program ma charakter otwarty i może podlegać modyfikacjom w zależności od
wyników ewaluacji. Przedstawione zadania realizują wszyscy pracownicy pedagogiczni szkoły.