Jak media przekonują nas do danej wizji świata?
Transkrypt
Jak media przekonują nas do danej wizji świata?
© ZamKor Jak media przekonują nas do danej wizji świata? C o to jest medium? Jest to rodzaj nijaki od przymiotnika medius, który oznacza: ῾średni, zwyczajny, pośredniczący᾽. Czy z tej filologicznej wiedzy wypływa cokolwiek dla nauk przyrodniczych i technicznych? W technice „media” to urządzenia pośredniczące między danym obiektem a resztą świata w celu przekazywania energii, surowców, informacji. „Media” w budownictwie to rury z zimną lub ciepłą wodą oraz z gazem, kable z prądem, w szerszym znaczeniu – kable telefoniczne i przewodzące sygnał telewizyjny i internetowy. A zatem media zapewniają wodę, ciepło i wiadomości – służą dobru ogółu. Jak rozumiemy pojęcie „media” w kontekście nauki? Chodzi tu o rozważania na temat przepływu prądu w kablach czy strat energii w rurach ciepłowniczych? Tym razem mam na myśli media w znaczeniu „środków masowego przekazu”. To jest zresztą najpopularniejsze rozumienie tego pojęcia i dlatego w tym kontekście będę go używał bez cudzysłowu. Te media to prasa, radio, telewizja i sieć internetowa (oraz telefonia komórkowa). Tutaj także media są związane ze zdolnością pośredniczenia i dobrem publicznym. Jak widzimy, rdzeń znaczeniowy wciąż jest ten sam, choć tym razem rozmawiamy o czymś wirtualnym, a nie tak konkretnym jak rura z wodą. Dlaczego w ogóle zajmujemy się problemem „nauki w mediach”? Media karmią się kulturą masową i jej służą. Służą także polityce, a w ustroju demokratycznym wręcz ją kreują, wpływając na poglądy wyborców. Dzięki mediom opinia publiczna poznaje nie tyle fakty, co „narracje” na temat faktów kreowane przez 12 Nauka i świat © ZamKor specjalistów od reklamy i public relations. Nie na darmo media są zwane „czwartą władzą”. Ale wyniki nauk przyrodniczych nie zależą od głosowania! Nie ten uczony jest sławny, który jest przystojny, ale ten, który dokonał istotnych odkryć. To nie sonda esemesowa decyduje, która teoria fizyczna jest lepiej uzasadniona. A jednak nauka jest dla mediów ważna (a media dla nauki). Sfera polityczna to ogół spraw dotyczących poliei, czyli wspólnoty obywatelskiej. Historia, teoria prawa lub socjologia mają z tą sferą więcej wspólnego niż fizyka czy astronomia, ale to nie oznacza, że fizyka i astronomia pozostają poza zainteresowaniem wspólnoty obywatelskiej. Fizycy i astronomowie są obywatelami, budżet państwa często łoży na działalność placówek badawczych, więc rząd jest zainteresowany wynikami badań dla gospodarki lub obronności. Ale nie to jest najważniejsze. Nauka, nawet przyrodnicza, jest uwikłana ideowo, jej osiągnięcia znane szerszej publiczności są częścią świadomości społecznej. Służą pewnej wizji świata, która nie jest obojętna dla sfery światopoglądowej. Nauka w mediach to nie tylko rozpowszechnianie wiadomości o osiągnięciach badaczy, ale także przekonywanie do danej wizji świata. Na przykład: poinformowanie szerokiej publiczności o tym, że odkryto planety krążące również wokół innych gwiazd niż Słońce, to nie tylko ciekawostka na temat kosmosu, ale wydarzenie wpisujące się w długą tradycję (sięgającą Giordana Bruna i Galileusza) sporu o to, czy Ziemia zajmuje szczególne miejsce we Wszechświecie. Jerzy Pilikowski Fizyka • Nauka Metodawnaukowa mediachi wyjaśnianie świata 13