D - Sąd Rejonowy w Olsztynie

Sygn. akt IX W 3263/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 stycznia 2016 r.
Sąd Rejonowy w Olsztynie Wydział IX Karny
w składzie:
Przewodniczący: SSR Wojciech Kottik
Protokolant: stażysta Anna Sawicka
bez obecności oskarżyciela publicznego
po rozpoznaniu w dniach 11 grudnia 2015 r. i 20 stycznia 2016 r., sprawy
A. L. (1)
syna S. i W.
ur. (...) w B.
obwinionego o to, że:
w dniach 31 marca 2015 r. do 02 kwietnia 2015 r., w O. przy ul. (...) na terenie Zakładu (...) w okolicach zabytkowej
(...) dokonał prac konserwatorskich bez zezwolenia poprzez cięcia pielęgnacyjne gałęzi (...) drzew z gatunku (...)
- tj. za wykroczenie z art. 117 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami
ORZEKA:
I. obwinionego A. L. (1) uniewinnia od popełnienia zarzucanego mu czynu;
II. na podstawie art. 118 § 2 kpw koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
A. L. (1) został obwiniony o popełnienie wykroczenia z art. 117 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
polegającego na tym, że w dniach 31.03.2015 r. do 02.04.2015 r. w O. przy ul. (...) na terenie Zakładu (...) w
okolicach zabytkowej (...) dokonał prac konserwatorskich bez zezwolenia poprzez cięcia pielęgnacyjne gałęzi (...)
drzew z gatunku (...).
Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:
Wieża (...) położona w O. przy ul. (...) na działce nr (...) obręb (...), decyzją Wojewódzkiego (...) w O. z dnia 16.03.2000
r. została wpisana do rejestru zabytków. Na terenie nieruchomości w różnych jej częściach rośnie (...) drzew gatunku
(...). Drzewa mają różną wysokość, obwód pnia i różny wiek.
W dniu 22.05.2015 r. do Wojewódzkiego (...) w O. wpłynęło zgłoszenie, iż w O. przy ul. (...) na terenie Zakładu
(...) zniszczone zostały drzewa rosnące przy zabytkowej (...). W dniu 22.06.2015 r., pracownicy (...) z upoważnienia
Wojewódzkiego (...) udali się na miejsce celem przeprowadzenia czynności kontrolnych. Podczas oględzin ujawnili,
iż (...) drzew gatunku (...)rosnących na działce przy (...) zostało ogłowionych, poprzez pozbawienie konarów. Drzewa
posiadały niewielkie odrosty zielone. Pracownicy (...) w rozmowie z pracownikami Urzędu Gminy (...) ustalili, że
drzewa zostały pozbawione konarów na polecenie Prezesa Zakładu (...) w O. obwinionego A. L. (1). Prace zostały
wykonane w dniach 31.03.-02.04.2015 r. Bezpośrednio nadzór nad ich wykonaniem sprawował pracownik Zakładu
(...) w O. M. M. (1).
(dowód: zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia k. 5, zdjęcia k. 6, k. 42-49, k. 77-83, k. 85-87, zdjęcia na płycie CDR k. 84, k. 108, zawiadomienie o kontroli k. 7, upoważnienie k. 8, notatka służbowa k. (...), k. 13, decyzja o wpisie do
rejestru zabytków k. 10-12, protokół czynności kontrolnych k. 14-16, zażalenie k. 31, glosa do post. NSA z 25.04.2006
r. (...)k. 50-52, pismo ze Straży Miejskiej w O. k. 69, pismo (...) Operator k. 70, k. 110, pismo (...) w O. k. 71, opinia
dotycząca stanu drzew k. 72-76, informacja ze straży Miejskiej w O. k. 105, pismo (...) k. 107, pismo Urzędu (...) w
O. k. 112, wyjaśnienia obwinionego k. 92-93v., zeznania A. D. k. 93v.-94, zeznania M. M. k. 94-94v., zeznania M. P.
k. 94v-95, zeznania B. M. k. 124-125)
W trakcie przeprowadzonego postępowania obwiniony A. L. przyznał się do wydania polecenia wykonania cięć
pielęgnacyjnych drzew na działce przy ul. (...) w O. w pobliżu (...). Wyjaśnił, że polecenie wydał po otrzymaniu
informacji ze Straży Miejskiej w O. oraz pracowników Zakładu iż po wichurze, która byłą pod koniec lutego 2015 r.
znaczna część konarów tych drzew została obłamana i zagraża bezpieczeństwu osób postronnych. Podkreślił, że w jego
ocenie było to duże zagrożenie, gdyż w pobliżu znajduje się szkoła. Otrzymał w tej sprawie pismo ze Straży Miejskiej
w O.. Ponadto cześć gałęzi zagrażała także pobliskiej linii energetycznej. Dodatkowo wskazał, iż podczas przycinania
drzew uprzątnięty został również pobliski teren. Obecnie drzewa posiadają liście i żadne z drzew nie obumarło. Podjęte
działania z całą pewnością nie służyły zniszczeniu drzew. Ponadto z posiadanej dokumentacji wynika, że do rejestru
zabytków została wpisana jedynie sama (...). Obwiniony wyjaśnił, że część drzew została posadzona dopiero kilka,
kilkanaście lat temu. Zaznaczył, że nie posiadał wiedzy aby do tego rodzaju cięć pielęgnacyjnych wymagane było
zezwolenie konserwatora zabytków. Ponadto w jego ocenie nie były to prace konserwatorskie.
(wyjaśnienia – k. 23, 92-93v)
Sąd zważył, co następuje:
Wyjaśnienia obwinionego zasługują na wiarę jedynie w części dotyczącej zakresu prac wykonanych w stosunku
do przedmiotowych drzew, bowiem z całą pewnością nie można ich uznać za prace konserwatorskie. Niemniej
jednak w ocenie Sądu obwiniony wydając polecenie wykonania cięć konarów tych drzew powinien zwrócić się do
Wojewódzkiego (...) o wydanie pozwolenia na dokonanie tej czynności i jako pracownik spółki (...) podległej Urzędowi
(...) powinien mieć świadomość, iż taki obowiązek na nim ciąży. Sąd nie podzielił twierdzeń obwinionego iż zlecone
przez niego prace były niezbędne, gdyż konary zagrażały osobom postronnym, bowiem od momentu przejścia wichury
do czasu wykonania cięć minął przeszło miesiąc i brak jest jakiejkolwiek dokumentacji fotograficznej potwierdzającej
takie zagrożenie. Brak jest również potwierdzenia aby cięcia drzew zlecone zostały przez firmę energetyczną z powodu
zagrożenia dla linii energetycznych, tym bardziej, że tylko część tych drzew rosło w bezpośrednim sąsiedztwie tych
linii.
W niniejszym postępowaniu ustalono ponad wszelką wątpliwość, iż w okresie od 31.03.2015 do 02.04.2015 r.
wykonane zostały cięcia drzew rosnących w pobliżu (...) w O. przy ul. (...), która wpisana jest do rejestru zabytków.
Potwierdził to sam obwiniony w swoich wyjaśnieniach oraz świadkowie przesłuchani w toku postępowania pracownicy
urzędu miasta M. M., A. D.. Świadkowie potwierdzili, iż na polecenie obwinionego były prowadzone prace przy
drzewach, podczas których obcięto korony drzew.
A. D. wskazała, iż jako pracownik urzędu (...), uprawniony do wydawania pozwoleń na wycięcie drzew nie wydała
zezwolenia na dokonanie cięć pielęgnacyjnych drzew. Podkreśliła, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami możliwe
jest wykonanie przycięcia korony drzewa maksymalnie w 1/3 powierzchni. A. D. przyznała, że drzewa w okolicy
(...) zostały zbyt mocno przycięte. Ponadto wskazała, iż we wcześniejszych latach również wykonywane był cięcia
pielęgnacyjne tych drzew. Dodatkowo zaznaczyła, iż część drzew była dosadzona na tym obszarze w ostatnich latach,
nie wszystkie rosły w czasie gdy (...) wpisywana była do rejestru zabytków.
Sąd podzielił powyższe zeznania ponieważ są jasne i pełne oraz korespondują z materiałem zgromadzonym w
niniejszej sprawie.
Sposób wykonania cięć konarów drzew opisał również M. M., który na wyraźne polecenie obwinionego nadzorował
te prace. Wskazał, iż wykonano cięcia konarów ponad śladami starych cięć. Ponadto wycięte zostały również gałęzie
pod linią energetyczną. Część gałęzi była połamana po wichurze. M. M. zeznał, że nie zwracał się o wydanie pozwoleń,
gdyż tym zajmował się obwiniony jako jego przełożony.
Sąd podzielił również zeznania M. P. (2), która z ramienia (...) przeprowadziła kontrolę wykonanych prac. Podkreśliła,
że drzewa zostały bardzo krótko przycięte, a na wykonanie tego typu prac wymagane jest pozwolenie konserwatora
zabytków. Obwiniony zaś nie zwracał się o wydanie takiego pozwolenia. M. P. zeznała, że wprawdzie do rejestru
zabytków wpisana jest jedynie (...) jednak cały teren nieruchomości na której jest położona podlega kontroli
konserwatorskiej. Same drzewa nie są uznane za zabytek. M. P. potwierdziła, iż drzewa maja różny wiek.
Stan drzew opisał B. M., który na zlecenie obwinionego wykonał także ekspertyzę stanu drzew po wykonanych cięciach.
B. M. wskazał, iż część drzew została przesadzona w to miejsce około 2003 r. wcześniej nie rosły na tej działce. W dniu
lustracji drzewa wyglądały dobrze i prawidłowo regenerowały się po wykonanych cięciach. Z uwagi na wcześniejsze
cięcia należało usunąć przyrosty, bowiem inaczej same uległyby wyłamaniu. Podkreślił, że w okresie około 3 lat
powinny być wykonane kolejne cięcia tych drzew. Dodatkowo wskazał, iż drzewa rosły w pobliżu linii energetycznej i z
tego powodu także winny zostać przycięte. W jego ocenie aby wyglądało to estetycznie należało dokonać cięć konarów
z każdej strony, nie tylko do strony linii energetycznych. Zeznania B. M. złożone na rozprawie korespondują także z
treścią opinii pisemnej, która sporządził w listopadzie 2015 r. po dokonaniu oględzin drzew.
Art. 117 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami przewiduje odpowiedzialność za prowadzenie bez
pozwolenia, lub wbrew warunkom pozwolenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań
konserwatorskich lub architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru lub robót budowlanych w jego otoczeniu
albo badań architektonicznych. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami za zabytek
należy uznać nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego
działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym
ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. W art. 3 w/w ustawy zawarte są także inne
definicje niezbędne dla ustalenia odpowiedzialności za wykroczenie z art. 117. Według definicji ustawowej prace
konserwatorskie, to takie które są działaniami mającymi na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku,
zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań. Prace restauratorskie określone zostały
jako działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje
taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań. Natomiast definicja robót
budowlanych zawarta jest w art. 3 ustawy Prawo budowlane i jest to budowa, a także prace polegające na przebudowie,
montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego; obiektem budowlanym jest natomiast budynek, budowlę
bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego
przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.
Aby zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami roboty uznać za roboty budowlane winny być
one podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku. Otoczenie zabytku jest to teren wokół lub przy zabytku
wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz
jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
Pozwolenia (...) konserwatora zabytków wymaga zgodnie z art. 36 cytowanej ustawy :
1)prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru;
2)wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku;
Z materiałów załączonych do wniosku o ukaranie wynika, iż Decyzją (...) Wojewódzkiego (...) do rejestru zabytków
wpisana została jedynie (...) przy ul (...) w O. położona na działce nr (...) obr. (...). Potwierdziła to również M. P..
Prace, których zlecenie zarzucono obwinionemu, polegały na cięciu pielęgnacyjnym (usunięcie konarów) (...) (...) na
opisanej działce w otoczeniu w/w (...).
Z definicji przedmiotowego wykroczenia zawartej w art. 117 w/w ustawy wynika, iż penalizacji podlegają działania
polegające na wykonaniu bez zezwolenia prac konserwatorskich, a także restauratorskich, robót budowlanych, badań
konserwatorskich lub architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru. Dodatkowo karze podlega prowadzenie
robót budowlanych albo badań archeologicznych w otoczeniu zabytku.
W niniejszym postępowaniu ustalono ponad wszelką wątpliwość, iż działania zarzucane obwinionemu dotyczyły
jedynie otoczenia zabytku wpisanego do rejestru jakim jest (...), nie zaś samej (...). Zatem działania te nie stanowiły
prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich lub architektonicznych przy
zabytku wpisanym do rejestru. Dotyczyły one tylko otoczenia zabytku wpisanego do rejestru. Przeprowadzone
prace polegające na obcięciu gałęzi drzew, praktycznym ich ogłowieniu tym samym nie wyczerpują pojęcia prac
konserwatorskich ani restauratorskich, nie sposób uznać ich także za roboty budowlane, których definicja została
przytoczona powyżej. Drzewa te nie były objęte formami ochrony przyrody z ustawy o ochronie przyrody. Ponadto
zgodnie z treścią art. 125 pkt. 3 i pkt. 7 ustawy o ochronie przyrody można je uznać za uzasadnione.
Niemniej jednak obwiniony winien uzyskać zgodę na ich wycięcie od konserwatora zabytków ponieważ znajdują
się one w otoczeniu zabytku i w takich sytuacjach właściwy rzeczowo do wydania pozwolenia na wycięcie czy
prowadzenie cięć pielęgnacyjnych jest Wojewódzki (...). Jest o przypadek szczególny przewidujący odstępstwo od
zasady iż pozwolenia na wycięcie drzewa wydaje burmistrz, wójt lub prezydent miasta -art. 83 a ustawy o ochronie
przyrody. Zaznaczyć przy tym jednak należy iż przepisy karne ustawy o ochronie przyrody nie wskazując, iż wycięcie
drzewa bez pozwolenia rodzi odpowiedzialność karną. Zatem grę wchodzi tu jedynie możliwość nakładania kar
pieniężnych w postępowaniu administracyjnym (vide art. 87a ust. 2, ust. 4, ust. 5 w zw. z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy
o ochronie przyrody)
Sąd po dokonaniu powyższych ustaleń doszedł do przekonania, że obwiniony zlecając wykonanie cięć (...)
(...)rosnących w otoczeniu zabytku nie wypełnił znamion zarzucanego mu wykroczenia. Jak wskazano powyżej
rozważać można odpowiedzialność obwinionego z ustawy o ochronie przyrody, jednak zmiana opisu czynu i
kwalifikacji w niniejszym postępowaniu w ocenie Sądu stanowiłaby wyjście poza granice wniosku o ukaranie i byłaby
niedopuszczalna z mocy prawa.
Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd uniewinnił obwinionego A. L. (1) od popełnienia zarzucanego mu
wykroczenia.
O kosztach postępowania Sąd orzekła na podstawie art. 118 § 2 kpw.