Najpiękniejsze miejsca Krymu

Najpiękniejsze miejsca Krymu
1946–91 – siedzibą okręgu krymskiego Ukraińskiej SRR. W latach 1992–95
miasto było stolicą Republiki Krymu, a od 17 marca 1995 r. – Autonomicznej Republiki Krymu w ramach wolnej Ukrainy.
Warto zobaczyć
Miasto nie obfituje w interesujące zabytki – ciekawsza jest ich historia niż
dzisiejszy wygląd. Oprócz obiektów wymienionych poniżej, w centrum
znajduje się kilka bardzo ładnych ulic ze starymi kamienicami, na połu-
Moskówskoje kolcó
Moskówskoje kolcó
Ga
gá
rin
a)
Eupatoria
на
(
r
парк им. Гагарина
(park im. Gagárina)
ал
С
гир (Sałgir)
(T
)
то
го
aja
Па
Ре
вл
чн
ен
ая
ко
(R
То
лс
iéc
(P
aw
zn
lie
ns
кс
бк
а(
ем
не
Ka
rla
ka
бу
хт
ark
sa
)
a)
mb
ú
rg
Ukraina
)
bo
lia
Że
а(
XIX-wieczne
gimnazjum
sk
ow
Наб
е
tK
íro
wa
)
iék
ro
sp
ко
го
п.
)
aja
)
пр
ьск
ая
(S’
ew
ast
opó
lska
j a)
Ту
ре
цк
ая
(Tu
rie
ck
)
(P
ús
zk
ina
Се
вас
топ
ол
мо
ки
ша
(S
я(
Ka
raí
ms
ka
ja )
ин
а
шк
Пу
hi)
bc
Sewastopol
)
u
Са
am
ok
isz
a)
ja)
na
ien
ám
zn
o
sn
а
ры
ск
Kra
ло
им
ва
я(
ра
на
(K
Ка
ен
rył
м
ow
на
з
a)
но
с
а
р
К
К
(S
a)
ł ow
oz
(K
ва
Су
бх
и
mecze
Курч
атоваKebir-D
(Ku
rcz
ого o)
нск w
Це énsko
вагее a-C
Сер giéjew
(S’er
Центральный рынок
(Centralnyj Rynok)
р
Володарского (W
a
kaj
ос
парк
им. Тренева
(park
im. Trieniewa)
Biblioteka
Tauryka
300 m
ро
lia
Ки
go
ва
(p
вс
ук
о
Ж
na
ja)
Júż
ая
(
жн
Ю
a)
Krym
зло
Ко
0
żna
j
s
iés
Od
я(
Muzeum
Etnograficzne
sko
wo
)
Kolos
Symferopol
(Náb
ierie
ск а
ес
Од
w
ajakó
ского (M
na
ja)
Детский п
(Dietskij pa
Dwa Kapitany
сквер Победы
(skwier Pobiedy) пл. Советская
(pł. Sowiéckaja)
Маяков
bjezd
режна
я
Jewriejska
Siła
Kuchnia i Dykanka
Г
Biblioteka im. I. Franki орькKelta
sobór
ог
о(
Piotra i Pawła
G
Teatr Dramatyczny im. Gorkiego
ór
ko
wo
Baza Walensja
cerkiew
)
sobór
Trzech Świętych
supermarket
Trójcy
Го sklep-probiernia
Silpo (d. Cum)
го
Centralne
Massandra
ля
Świętej
(G
Muzeum Taurydy
ó
Sportíwnaja
Объе
здная
(O
Набе
se
(Ż
o)
iuk
ht
uk
ow
ko
w
yL
iec
яб
ов
ws
oz
kn
Же
л
kó
(R
Lib
ow
łst
(To
aja
го
(M
рг
а(
M
ja)
то
го
я
za
Ли
кс
лс
ско
Ka
ар
o)
гол
ов
я(
аМ
То
як
ка
К
(K рейз
rie ер
jzj а
era
)
Па
вл
ен
Дз
нс
kasy przedsprzedaży
biletów kolejowych
Лю
o)
nk
o)
lie
рл
за
Го
зы
wa
)
ier
a)
Sp
а(
(P
aw
Ка
ко
z’u
b
an
ow
a)
ер
Сп
(D
Ро
Ка
rieżnaja
)
юб
ан
ов
а
Muzeum
Sztuk Pięknych
пл. Ку
(płoszcziad
ова
Кир w
сп. Kíro
про piékt
os
(pr
н
ереж ая (Ná
Наб
bie
a)
nin
a)
Lié
nin
ár
Lié
ulw
ár
(b
ulw
на
(b
ни
на
Ле
ни
л.
Ле
бу
л.
nk
o)
бу
o)
tow
o łs
Че
хо
Oprac. M. Czopik
ad
baza-hotel
Artek
Ма
ая
усн )
ейб snaja
л
л
u
Тро lliejb
(Tro
ри
b.
k
Га
га
zo
ва
(C
zie
c
ho
wa
)
87
Symferopol
dnie zaś od pl. Sowieckaja znajdziemy kwartał, będący pozostałością starego tatarskiego Ak-Meczetu.
Wycieczkę po Symferopolu można zacząć od ul. Liebknechta, gdzie znajduje
się Muzeum Sztuk Pięknych [chudożéstwiennyj muzjéj]. Ekspozycje muzealne
prezentują sztukę rosyjską, ukraińską i innych byłych republik radzieckich
od początku XVI w. do naszych czasów. Można zobaczyć też sztukę krymską
i liczne płótna I. Ajwazowskiego, W. Makowskiego, A. Kunidżi, A. Wenecjanowa,
M. Wrubla i wielu innych. Latem jest prezentowana jakaś wystawa czasowa.
„„ Muzeum Sztuk Pięknych, ul. Liebknechta 35, tel.: 275404, czynne codz. oprócz pn.
10.00–16.30.
ó
baza-hotel Artek
kasy
autobusowe
kasy
trolejbusowe
Куйбы
шева
(Kújby
s
marszrutki
międzymiastowe
)
еды
Поб obiedy
P
сп.
про spiékt
o
(pr
pomnik Lenina
51-
йА
przystanek trolejbusów
do centrum
и (5
1-o
j Ar
Serwis-centr
m
kasy pociągów
dalekobieżnych
a)
idt
kasy pociągów
lokalnych
ид
та
(S
zm
Детский парк
(Dietskij park)
przechowalnia bagażu
aja
)
Кие
pitany
Наб
е
ska
a i Dykanka
sobór
Piotra i Pawła
Володарского (Woło
Тур
ген
żna
Лени
Са
aja
)
(Sa
łgi
zie
sk
ир
Во
Stu
ро
aja)
ieapolsk
де
Wo
ro
Ал
( B a t a j e wa )
уш
ти
Г ур
ko
w
нс
o)
ка
urz
Moskwá
я(
Ału
szt
ins
ka
ja)
dom
Woroncowa
ał
ja)
ska
in
Jałt
я(
esp
ow
a)
ска
тин
Ял
(Bi
ja)
tna
ва
ло
Бата
ева
kaja)
парк Салгирка
(park Sałgirka)
rór
(Ku
rezerwat historyczno-archeologiczny
Neapol Scytyjski
Археологическая
(Archieologíczieskaja)
úfs
пл. Советской конституции
(płoszcziad’ Sowietskoj Konstytucji)
ая
Инге (In
gie)
о(
ws
Неапольская (N
Ст
у
ког
Awto
спа
Бе
Кра
сно
арм
8-го
ейс
кая
Ма
рта
(Kr
(8asn
wo
oar
mié
Ma
jska
rta
)
ja)
вс
r)
н
орт
ho
wa
)
Centralnyj
лг
Кур
(K
rył
ow
a)
ва
(C
zie
c
ja)
Kniaża Wticha
нч
е
)
К
Че
хо
ska
wa
)
ina)
ска
я(
a
kaj
ого o)
нск w
Це énsko
вагее a-C
Сер giéjew
(S’er
ры
ло
ва
ew
ze)
зуфская ( G
s
iés
Od
я(
ja)
na
(Kíj
nc
ск а
ес
Од
tow
a)
ая
Fru
n
Lién
darsk
owo)
meczet
Курч
атов Kebir-Dżami
а (Ku
rczi
a
(Tu
rgie
е(
nie
ja)
на (
ева
унз
die
sobór
Trójcy
Świętej
t
m)
вск
реж
ная
(N
áb
ier
ie
Фр
Киевская
rież
n
Шм
ábie
рми
ii)
a)
пл. Куйбышева
(płoszcziad’ Kújbyszewa)
ова )
Кие
Кир wa
вск
сп. Kíro
ая
про piékt
s
(Kíj
o
r
ew
(p
ska
j
targ książek
Mc Donald’s
księgarnia
(Kíjewskaja
)
Гагарина
Gagárina)
zewa)
ая
усн )
ейб snaja
л
л
u
Тро lliejb
(Tro
Ałuszta
Najpiękniejsze miejsca Krymu
© Boris Kolesnikov | Dreamstime.com
Niedaleko, na ul. Karla Marksa 32 warto spojrzeć na budynek XIX-wiecznego gubernialnego gimnazjum męskiego, słynny przede wszystkim ze
względu na swoich nauczycieli i uczniów, których nazwiska widnieją na
płytach wmurowanych w ścianę budynku. Wśród nich znajduje się chemik D. Mendelejew, fizyk I. Kurczatow, malarz I. Ajwazowski, ormiański
kompozytor i dyrygent A. Spiendiarow czy karaimski poeta Ilja Kazas.
Niedaleko gimnazjum znajduje się budynek B iblioteki Naukowej im.
I. Franko (ul. Gorkowo 10, http://www.franko.crimea.ua), wybudowany
w 1826 r. według projektu I. Goniajewa. W czasie wojny krymskiej mieścił
się w nim szpital dla rannych obrońców walczącego Sewastopola, pracował też tutaj znany chirurg Nikołaj Pirogow. Przy ul. Gorkowo 4 miniemy
budynek symferopolskiego oddziału Narodowego Banku Ukrainy wybudowany w 1913 r. według projektu krymskiego architekta N. Krasnowa,
twórcy projektu pałacu w Liwadii, dla Towarzystwa Kredytów Wzajemnych. Od biblioteki dojdziemy również do ul. Gogolia 16, na której znajduje się seminarium duchowne i do ul. Gierojew Adżymuszkaja, na której
mieści się cerkiew Trzech Świętych [duchównaja s’eminaria i triochswiatítielskij chram]. Seminarium, wybudowane w stylu rosyjskiego klasycyzmu, otwarto w 1871 r. Cerkiew Trzech Świętych początkowo mieściła
się na pierwszym piętrze seminarium, we wschodniej części budynku.
Po jakimś czasie przestrzeń ta okazała się za mała i w 1903 r., po dwóch
latach budowy, ukończono tę, którą możemy podziwiać dzisiaj. Pięciokopułowa cerkiew zbudowana została na planie prostokąta. Piękne freski we
wnętrzu i dębowy ikonostas autorstwa petersburskich mistrzów zostały
zniszczone po 1924 r., gdy cerkiew przerobiono na archiwum. Do celów
religijnych odzyskano cerkiew w 1989 r. Dziś, po ciągnącym się wiele lat
remoncie, jest ona jedną z ładniejszych w mieście. Od 1997 r. działa również
seminarium duchowne. Największy, pozłacany krzyż, wieńczący
kopułę cerkwi, ma 6 m wysokości i waży 200 kg. Ustawiono
go za pomocą helikoptera.
Nieco dalej znajduje się C entralne M uzeum
Taurydy [centralnyj muzjéj tawridy], które
do 2006 r. nosiło nazwę Krymskie
Muzeum Krajoznawcze. Muzeum
prezentuje ponad 60 tys. eksponatów. Na sześciu stałych wystawach
znajdziemy zbiory przyrodnicze,
paleontologiczne, geologiczne,
a także eksponaty obrazujące starożytną i bliższą nam historię Krymu.
Wśród nich liczne są unikalne przedmioty pochodzące m.in. z wykopalisk na terenie Neapolu Scytyjskiego: kamienne żarna, naczynia
z czerwonej laki i szkła, fragmenty
amfor z herbami Rodosu, Chersonezu, Chiosu i Królestwa Bosporańskiego, wyroby rzemieślnicze,
 W Symferopolu znajdziemy sporo zniszozdoby z Egiptu, broń. Znajdują się
czonych budynków
Symferopol
tu także kamienie nagrobne, rekonstrukcje cmentarzy i malowideł
nagrobnych.
„„ Centralne Muzeum Taurydy, ul. Gogolia 14, tel.: 259866, 276347, http://muztavr.
crimea-tm.info, czynne codz. oprócz wt. 9.00–17.00.
Zaraz obok Muzeum Taurydy znajdziemy Krymskie Muzeum Etnograficzne [krymskij etnografícieskij muzjej] będące filią Centralnego Muzeum
Taurydy. Można tam zobaczyć wystawę Mozaika kultur Krymu prezentującą 13 narodów półwyspu, ich kulturę materialną, obyczaje, obrzędy,
tradycje i święta.
„„ Krymskie Muzeum Etnograficzne, ul. Puszkina 18, tel.: 255223, czynne codz. oprócz
wt. 9.00–17.00.
Przy tej samej ulicy zobaczyć można budynek Rosyjskiego Akademi ckiego Teatru D ramatycznego im. G orkiego (ul. Púszkina 15, tel.: 276702).
Autorem powstałego w 1911 r. gmachu był znany architekt A. Biekietow.
W styczniu 1996 r. zakończono trwającą blisko 16 lat odbudowę teatru.
Zachowano pierwotny wygląd zewnętrzny, przebudowując całkowicie
wnętrze: powstał kompleks teatralny z siedmioma scenami, od wielkiej
na 711 miejsc do kameralnej. Teatr latem gra zwykle jeszcze do pierwszego tygodnia sierpnia, wystawiając najczęściej sztuki pod gołym niebem (ul. Gierojew Adżymuszkaja, na tyłach budynku).
Niedaleko, przy ul. Karaímskaja 6, znajdziemy niedziałającą dziś świątynię.
Symferopolska kenesa [kienassa] zbudowana została w 1896 r. w eklektycznym stylu, łączącym wpływy mauretańskie, gotyckie i bizantyjskie.
W 1930 r. świątynię zamknięto i wkrótce pozbawiono cech religijnych. Od
tego czasu w budynku urzęduje redakcja państwowego radia „Krym”.
Jeśli bliżej przyjrzeć się sowieckiej gwieździe na attyce budowli, łatwo
dostrzec pod nią ślady gwiazdy Dawida. W końcu 2008 r. rozpoczął się
remont budynku, będącego do tej pory w fatalnym stanie. Wspólnota
karaimska od lat stara się o odzyskanie swojej świątyni.
W innej części miasta, przy ul. Odiésskaja 12, znajduje się sobór Trójcy
Świętej [swiato-tróickij sabór] zbudowany w 1868 r. wg projektu I. Kołodina na miejscu drewnianej cerkwi greckiej z 1796 r. Przechowywana jest
w nim cudowna ikona NMP „Bolejącej”. Dzięki działaniom m.in. miejscowej
wspólnoty greckiej świątynia nie doznała poważnych zniszczeń w czasach komunizmu. Do 2003 r. był to sobór katedralny, obecnie to część
żeńskiego monastyru. Obok niego, przy ul. Oktiábrskaja 16 znajduje się
inny sobór – sobór Świętych Apostołów Piotra i Pawła [pietro-páwłowskij sabór] wybudowany w 1870 r., na miejscu drewnianej cerkwi z 1803 r.
W 1937 r. katedra została zamknięta, a kopuła i dzwonnica – rozebrane.
Sobór pełnił rolę magazynu, baru piwnego i punktu skupu butelek, a gdy
postanowiono w latach 80. XX w. go odbudować, wyglądał przerażająco
żałośnie – bez głowy, za to z betonowym podjazdem dla ciężarówek. Dziś,
po kompleksowym remoncie, znów pełni rolę soboru katedralnego.
M eczet Kebir-Dżami znajdujący się na ul. Kurczatowa 4 to najstarszy
budynek w mieście. Wybudowany został w 1508 r. przez AbdarachmanaBeka. W 1736 r. na skutek przejścia przez miasto generała feldmarszałka
Minicha meczet uległ zniszczeniu. Odbudowany został w 1740 r. i następnie wiele razy był niszczony i przebudowywany. Z pierwotnej budowli
89
Najpiękniejsze miejsca Krymu
© Denis Baharew | Dreamstime.com
został być może już tylko kamień
wmurowany z tyłu budynku. Gdy
zbliżymy się do meczetu, na pewno
ktoś do nas wyjdzie i coś o nim opowie, a jeśli będziemy odpowiednio
ubrani (zakryte nogi i ramiona) i nie
będzie to piątek, to będziemy mogli
zwiedzić również wnętrze.
Poza ścisłym centrum miasta znajdziemy Rezerwat historyczno-archeologiczny „Neapol Scytyjski”. Teren
dawnego miasta znajduje się między
ulicami: Worowskowo, Nieapólskaja
i Archieologíczieskaja. Dojechać tu
można autobusem nr 4 lub marsz Takich uroczych zatoczek na Krymie
rutką nr 85 (odjeżdża z przystanku
znajdziemy bez liku
przy ul. Czechowa, obok parku Trieniewa, w centrum miasta), wysiadając na przystanku Koniécznaja. Można dojść też pieszo ścieżką idącą
w górę od hotelu Moskwá. Miejscowi bardziej niż na zwrot [nieapól skifskij]
(Неаполь Скифский) reagują na [skífskije raskopki] – co dobrze obrazuje
wrażenie, jakie robi szczyt najwyższego wzniesienia w Symferopolu: jeden
budynek, w którym młodzież urządza imprezy przy ognisku, oraz bezładnie porozrzucane kupki kamieni.
Neapol Scytyjski, założony przez króla scytyjskiego Skilura w III w. p.n.e.
jako stolica jego państwa, stanął na styku szlaków – koczowniczego ze
stepu i handlowego z Chersonezu Taurydzkiego. Miasto wielokrotnie
niszczone przez koczowników, przestało ostatecznie istnieć w IV w. za
sprawą Hunów. Przez kilka stuleci istniała tu później grecko-scytyjska
osada, następnie Kiermienczik, czyli „Malutka Twierdza” Tatarów. Ruiny
miasta odkryto przez przypadek w 1827 r. podczas pozyskiwania kamienia budowlanego przez miejscową ludność. Znaleziono wówczas relief
z wyobrażeniem jeźdźca scytyjskiego oraz trzy marmurowe płyty z tekstem. Badania naukowców wykazały, że tekst zawierał imię króla scytyjskiego Skilura i poświęcony był Zeusowi z Aten, a płaskorzeźba przedstawiała samego króla. Prace archeologiczne rozpoczęto w 1834 r. i trwają
one do dziś. Cały obszar objęty jest rezerwatem archeologicznym, nad
którym opiekę sprawuje Krymskie Muzeum Krajoznawcze. Odsłonięto tu
resztki murów obronnych, ruiny bramy miejskiej, plac z centralnie położonym budynkiem miejskim, otoczonym kolumnami, oraz mauzoleum
z grobowcami króla Skilura, jego małżonki oraz ponad 70 dostojników
królewskich. Poza murami miasta obejrzeć można nekropolię z wykutymi w skałach grobami arystokracji scytyjskiej.
W Parku Sałgirka, znajdującym się w okolicy, jest dom Woroncowa (1827)
zaprojektowany przez F. Elsona (ul. Jałtanskaja 2). Część gościnna i gospodarcza wraz z oknami i kominami jest w stylu neogotyckim stylizowanym
na pałac chanów w Bakczysaraju. Całości dopełnia kolumnada w stylu
doryckim i taras schodzący do parku rzędem schodów, ozdobionych
marmurowymi lwami. Budynek jest ciekawy, ale osobnej wyprawy poza
centrum raczej niewart.
Symferopol | Informacje praktyczne
Informacje praktyczne
Komunikacja
Michał Czyczyło
Symferopol jest nie tylko administracyjną stolicą Krymu, ale też i komunikacyjną.
Z położonego centralnie miasta można dostać się bezpośrednio niemal do każdego
zakątka na półwyspie. Jak dostać się do Symferopola z innych miast Ukrainy – zob.
Dojazd pociągiem, str. 22.
„„ Autobusy. Do dworca autobusowego Centralnyj (ul. Kíjewskaja 4, tel.: 275211, 276495)
dojechać można spod dworca kolejowego trolejbusem nr 1, 2 i 6 (lub marszrutkami
z napisem Мáрьино/Автовокзáл; przystanek przy barach na rogu bulwaru Lienina
i ul. Gagarina, po przeciwnej stronie ulicy niż dworce). Przejazd ten zajmuje godzinę.
Oprócz autobusów z dworca autobusowego odjeżdża też wiele mikrobusów – często nie zaznaczonych na rozkładach jazdy, dlatego dobrze zapytać w kasie o najbliższe połączenia.
Autobusy odjeżdżają nie tylko z dworca autobusowego, ale również z następujących
awtostancji:
Kurórtnaja – tuż obok dworca kolejowego i trolejbusowego, tel.: 252560. Dojedziemy
stąd w sezonie do niemal każdego zakątka Krymu (prócz Kerczu, do którego autobusy
odjeżdżają z dworca Centralnyj co 40 min). Z tego przystanku odjeżdża także sporo
marszrutek (stoją po drodze z dworca kolejowego). Wszystkie autobusy i busy mają za
przednią szybę wsunięte tabliczki z nazwą docelową i godzinąę odjazdu. Do kas zwykle
są długie kolejki, a na najbliższe kursy w najpopularniejszych kierunkach (Eupatoria,
Ałuszta, Jałta, Saki, Nikołájewka, Sewastopol: co 10–20 min; Sudák, Teodozja, Simeíz,
Rybaczje: co 30–40 min) często nie ma już biletów.
Wostócznaja, ul. Samochwałowa 19, tel.: 246438 (dojazd trolejbusami nr 3 i 7 lub
marszrutkami z napisem Свобода). Kursy lokalne w kierunku Biełogorska (co 20 min)
i kilkunastu innych miejscowości wokół Symferopola.
Západnaja, ul. Sewastopolskaja 5, tel.: 447834 (dojazd trolejbusem nr 5 i marszrutkami z napisem Новоромáновка/Зáпадная, z dworca busami nr 76, 89). Dojedziemy
stąd m.in. do Bakczysaraju (co 20–30 min) i do Piesczanoje (co 40 min).
„„ Kolej. Dworzec kolejowy (tel.: 005, 243418, plac Przydworcowy [priwakzálnaja płoszczad’]) jest prawdziwym kotłem komunikacyjnym (zob. mapka, s. 86–87). Bilety na
pociągi podmiejskie kupić można wyłącznie w kasach podmiejskich, które znajdują
się przy wejściu do przejścia podziemnego na dworcu. Bilet da się kupić też u konduktora (bez prowizji), jednak bez niego możemy nie zostać wpuszczeni na peron. Jeśli
na tablicy świetlnej przy pociągu dopisano „южн”, oznacza to, że na peronie
stoją dwa pociągi i po wyjściu z przejścia
podziemnego trzeba będzie przejść na
koniec peronu, by dotrzeć do właściwego składu (dotyczy to zwykle pociągów
do Sewastopola).
Kasy przedsprzedaży biletów (tel.: 055,
242754) znajdują się dwa przystanki od
dworca w stronę centrum. Idziemy bulwarem Lienina, następnie skręcamy w lewo
w ul. Tołstoja, mijamy jedną przecznicę
(ul. R. Liuksemburg) i po prawej stronie, w zwykłym, białym bloku z napisem
Железнодорожные кассы [żeleznadaróżnyje kassy] znajdują się kasy. Są one
czynne codziennie od 7.00 do 19.45. Bilety
można kupować do 45 dni wcześniej.
Na dworcu kolejowym znajduje się biuro
Serwis-Centr, w którym również można
kupić bilety w przedsprzedaży, jednak
kosztuje to dodatkowo 10 UAH za bilet.
„„ Międzymiastowe trolejbusy. Dworzec
trolejbusów międzymiastowych znajduje się przy dworcu kolejowym (tel.:
273430, kasy: 4.00–22.00). Jeśli zdecydujemy się na podróż trolejbusem mię-  Zegar na budynku dworca
91