Warszawa, 17 lutego 2015 Postulaty forum organizacji pozarządowych

Warszawa, 17 lutego 2015 Postulaty forum organizacji pozarządowych

Warszawa, 17 lutego 2015
Postulaty forum organizacji pozarządowych działających w dziedzinie
polityki narkotykowej ws. stanowiska polskiej delegacji rządowej
na Commission on Narcotic Drugs (CND) 2015
Kontynuując rozpoczęte rok temu konsultacje i wymianę opinii pomiędzy polskimi
agendami i instytucjami rządowymi zajmującymi się różnymi obszarami
związanymi z substancjami psychoaktywnymi oraz przedstawicielami organizacji
pozarządowych prowadzących działania w szeroko pojętej sferze polityki
narkotykowej, przedstawiamy delegatkom i delegatom Polski na CND poniższą
listę postulatów, ważnych zarówno dla strony społecznej w Polsce, jak i dla
międzynarodowych sieci organizacji pozarządowych, które aktywnie uczestniczą
w kształtowaniu polityki narkotykowej na globalnym poziomie, a których jesteśmy
częścią.
Cieszy nas fakt, że w ubiegłorocznym stanowisku oficjalnej polskiej delegacji na
CND, zawartym w wystąpieniu Piotra Jabłońskiego, dyrektora Krajowego Biura
ds. Przeciwdziałania Narkomanii, uwzględniono wszystkie rekomendacje strony
społecznej jako wyznaczające główne kierunki, w których powinna być
kształtowana międzynarodowa polityka narkotykowa w następnych latach.
Tegoroczne postulaty organizacji pozarządowych, działających na rzecz
racjonalnej i opartej na wiedzy naukowej polityki narkotykowej, rozszerzają
główne zagadnienia poruszone w dokumencie prezentującym rekomendacje w
2014 roku:
- Zbalansowana, zintegrowana oraz oparta na dowodach naukowych
polityka narkotykowa.
- Przestrzeganie praw człowieka.
- Redukcja szkód zdrowotnych i społecznych.
- Wsparcie aktywnego uczestnictwa i zaangażowania społeczeństwa
obywatelskiego, zwłaszcza organizacji pozarządowych.
Uzupełnione zostały jednak o stanowisko w głośno dyskutowanych w tej chwili
na arenie międzynarodowej sprawach. Wpisują się także w Cele
Zrównoważonego Rozwoju1, które od 2015 roku zastąpią Cele Milenijne i będą
kształtować główne kierunki polityki międzynarodowej, także te związane z
polityką narkotykową.
1 Agenda dotycząca adaptacji celów zostanie przyjęta w dniach 25-27 września 2015 podczas szczytu ONZ
w Nowym Jorku (https://sustainabledevelopment.un.org/topics/sustainabledevelopmentgoals). Cele
wyrażone są w dokumencie końcowym spotkania Rio+20 w Rio de Janeiro w Brazylii w 2012 roku
https://sustainabledevelopment.un.org/rio20/futurewewant.
1. Sprzeciw wobec propozycji wpisania ketaminy na listę zakazanych
substancji (do Wykazu I Konwencji).
Na wniosek Chin zaplanowane zostało podczas sesji CND głosowanie w
sprawie ewentualnego wpisania ketaminy na listę substancji kontrolowanych do
Wykazu I Konwencji o Substancjach Psychotropowych z 1971 roku. Jesteśmy
tym bardzo zaniepokojeni. Ketamina jest bowiem substancją niezwykle ważną
dla medycyny (anestezjologii) na świecie. Przeprowadzona w 2014 roku przez
Światową Organizację Zdrowia (WHO Expert Committee on Drug Dependence)
ekspertyza naukowa dotycząca uzależniającego potencjału ketaminy,
związanych z jej stosowaniem zagrożeń dla zdrowia publicznego oraz jej
zastosowania w medycynie, wykazała, że zakazanie tego środka na poziomie
międzynarodowym jest całkowicie nieuzasadnione. Zamiast tego WHO
zarekomendowała, by państwa, które (jak Chiny) obserwują na swoim terenie
problemy związane z pozamedycznym stosowaniem ketaminy, objęły tę
substancję kontrolą na krajowym poziomie.
Co niezwykle ważne, w wielu krajach rozwijających się ketamina jest
podstawowym środkiem znieczulającym. Może być bowiem stosowana
bezpiecznie nawet wtedy, gdy niedostępny jest anestezjolog, i nawet tam, gdzie
ośrodki medyczne nie dysponują tlenem, stosowanymi podczas operacji
urządzeniami monitorującymi oraz stabilnym źródłem prądu. Ketamina jest więc
powszechnie stosowana w nagłych wypadkach, procedurach ratujących życie
oraz w położnictwie. Istnieje uzasadniona obawa, że poddanie ketaminy
międzynarodowej kontroli (poprzez wpisanie do Wykazu), odbije się na jej
dostępności do celów medycznych, tak jak to miało miejsce w przypadku
opioidów. W wielu krajach miałoby to tragiczne skutki dla pacjentów
wymagających operacji.
W Polsce ketamina stosowana jest głównie do znieczulania przedoperacyjnego
w weterynarii, w związku z czym przeciwne wpisaniu jej do Wykazu I Konwencji
jest Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych.
Dotychczasowe stanowisko Polski w sprawie sprowadzało się do postulatu
wpisania ketaminy do Wykazu II Konwencji. Takie rozwiązanie nie powodowałoby
co prawda dużych zmian w kwestii dostępności i stosowania substancji w
naszym kraju, ale miałoby zasadnicze znaczenie dla krajów, w których ketamina
jest powszechnie stosowana w medycynie jako jeden z podstawowych leków
przeciwbólowych. Zgodnie z opinią Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nie
powinna ona znaleźć się w żadnym z Wykazów i takiego stanowiska, które
reprezentują już także Niemcy, Belgia, Holandia, Austria czy Czechy, oczekujemy
od państwa polskiego.
2. Zajęcie zdecydowanego stanowiska potępiającego politykę Rosji
wobec terapii substytucyjnej na okupowanym Krymie.
Sprawą wymagającą natychmiastowej i zdecydowanej interwencji jest polityka
Rosji odnośnie terapii na okupowanych terenach Ukrainy. Odkąd Rosja przejęła
kontrolę nad Krymem, zmarło od 80 do 100 spośród 805 tamtejszych pacjentów
metadonowych2. Przyczynami zgonów, jak słyszymy, są głównie samobójstwa i
przedawkowania. Kryzys humanitarny - jak ocenia Michael Kazatchkine,
specjalny wysłannik ONZ ds. AIDS w Europie Wschodniej i Centralnej Azji czeka również wschodnią Ukrainę - państwo ukraińskie przestało bowiem
dostarczać metadon na objęte walkami terytoria. Brak dostępu do terapii
substytucyjnej nie tylko stanowi zagrożenie dla uzależnionych, ale podsyca także
jedną z najszybciej rosnących na świecie epidemii HIV. W przypadku Ukrainy
mamy do czynienia, po pierwsze, z regionem, gdzie epidemia AIDS stale
wzrasta, a po drugie, gdzie w znacznym stopniu dotyczy ona użytkowników
narkotyków. Według lokalnych organizacji pozarządowych (International
HIV/AIDS Alliance in Ukraine), z 805 pacjentów substytucyjnych na Krymie,
ponad 200 zakażonych było HIV. Inna, ale równie niepokojąca sytuacja, ma
miejsce na kontrolowanych przez separatystów terenach wschodniej Ukrainy. W
związku z blokadą granic, obserwuje się poważne braki w dostępie do leków
substytucyjnych, antyretrowirusowych i innych, ratujących życie lekarstw. Według
International HIV/AIDS Alliance, od początku konfliktu dostęp do terapii straciło
ponad 300 pacjentów substytucyjnych z Doniecka i Ługańska. Lada moment
lekarstwa zabraknie dla kolejnych 550.
Polska, jako ważny partner Ukrainy, także w dziedzinie polityki narkotykowej zarówno polskie instytucje publiczne jak i organizacje pozarządowe prowadzą
stałą współpracę w zakresie wymiany doświadczeń i budowania efektywnych
strategii narkotykowych - byłaby najwłaściwszym autorem/inicjatorem specjalnej
rezolucji zwracającej uwagę na nadużycia Rosji w zakresie dostępu do leczenia
osób uzależnionych na okupowanych terenach Ukrainy. Jesteśmy przekonani, że
taka inicjatywa spotkałaby się z szerokim poparciem wielu innych państw, które
podzielają opinię o nieuzasadnionej agresji względem Ukrainy i stosują wiele
mechanizmów (np. sankcje) w celu wywarcia presji politycznej na Rosji.
3. Wspieranie starań o wyższe nakłady finansowe poszczególnych
państw na programy redukcji szkód i stworzenie mechanizmu
kontroli egzekwowania tej zasady.
Redukcja szkód - jako filozofia i wynikający z niej szeroki wachlarz działań,
nastawionych na zmniejszanie negatywnych konsekwencji używania i
nadużywania substancji psychoaktywnych, dotykających osoby używające, ale
także ich rodziny i całe społeczeństwo - jest jednym z filarów skutecznej i opartej
2 Więcej: http://news.yahoo.com/aids-crisis-brewing-crimea-east-ukraine-says-un-002934023.html.
na faktach naukowych polityki narkotykowej. Realizowana w odpowiednich
warunkach legislacyjnych oraz wpisująca się w szerszą strategię troski państwa
o zdrowie publiczne jest obecnie najbardziej efektywną odpowiedzią na problem
szerokiego dostępu do substancji
psychoaktywnych.
Tak istotna, redukcja szkód pozostaje na całym świecie niedoinwestowana. Tym
samym nie korzysta się w pełni z jej możliwości. Konieczne jest zatem
zwiększenie wydatków na tę sferę polityki narkotykowej. Postulujemy, by do 2020
roku osiągnęły one poziom 10 procent nakładów finansowych przeznaczanych
na świecie na politykę narkotykową. Kolejna „Deklaracja polityczna i plan
działań” powinna zobowiązać wszystkie rządy do uwzględnienia redukcji szkód
jako istotnej strategii radzenia sobie z substancjami psychoaktywnymi. Ważnym
aspektem takiego zapisu byłoby również zobowiązanie krajów do kontynuowania
skutecznych rozwiązań, czyli różnorodnych programów redukcji szkód, które
pomimo dużej efektywności, często zamykane są jako pierwsze, gdy kończy się
ich międzynarodowe finansowanie3. Pożądanym działaniem byłby wewnętrzny
monitoring wszystkich programów i ewaluacja ich wyników oraz poszukiwanie
takiego modelu finansowania na poziomie krajowym, szczególnie leczenia, który
zapewni dostęp do różnorodnych rodzajów terapii.
Spotkanie CND 2015 może być odpowiednim momentem do rozpoczęcia
rozmowy nad powołaniem mechanizmu kontroli tego, czy poszczególne państwa
realizują ewentualny zapis o redukcji szkód i minimalnych nakładach
finansowych na jej realizację. Wiele państw ma już wpisane w swoich strategiach
wymóg
przekazywania odpowiedniej części budżetu na działania
przeciwdziałania uzależnieniom na redukcję szkód. Interesującym pomysłem,
wartym rozważenia na arenie międzynarodowej, a wykorzystującym już sprawną
sieć przedstawicieli Światowej Organizacji Zdrowia, jest nadanie uprawnień
monitoringu i kontroli realizacji tego zalecenia właśnie WHO. Wzmocnieni to rolę
Światowej
Organizacji
Zdrowia
w
tworzeniu
strategii
dotyczącej
międzynarodowej kontroli narkotyków. Przede wszystkim jednak WHO, jako ciału
ONZ niezależnemu od UNODC, może być łatwiej rzetelnie raportować
naruszenia takich ustaleń czy negocjować z poszczególnymi rządami poprawę w
standardach realizacji tych zaleceń.
4. Dążenie do wprowadzenia w „Politycznej deklaracji…” w 2016 roku
zakazu kary śmierci za przestępstwa narkotykowe.
Konieczność dalszego opierania się na postulacie poszanowania dla praw
człowieka przy opracowywaniu kierunków polityki narkotykowej przez UNGASS
wynika m.in. ze stosowania w niektórych krajach kary śmierci za przestępstwa
3
Przypadek niedawnego zamknięcia programów redukcji szkód w Rumunii po wycofaniu finansowania z
Global Fund. Więcej: http://drogriporter.hu/en/conf2014.
narkotykowe. W tym kontekście wskazać należy na prawo do życia,
gwarantowane przez art. 6 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i
Politycznych z 16 grudnia 1966 r. Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
ustanowił także dążenie do zniesienia kary śmierci jako jeden z zasadniczych
celów międzynarodowego systemu praw człowieka. Cel ten został potwierdzony
Drugim Protokołem Fakultatywnym do Międzynarodowego Paktu Praw
Obywatelskich i Politycznych Dotyczącym Zniesienia Kary Śmierci, który został
uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 29 grudnia 1989 r. Preambuła
Protokołu stanowi, iż zniesienie kary śmierci przyczynia się do większego
poszanowania godności człowieka i dalszego rozwoju praw człowieka, zaś
wszelkie środki podejmowane w celu zniesienia tej kary winny być uznane za
postęp w zakresie respektowania prawa do życia. Sam Protokół zakazuje
wykonania kary śmierci wobec każdej osoby podlegającej jurysdykcji państwastrony, jak również zobowiązuje każde państwo-stronę do podjęcia wszelkich
środków niezbędnych do zniesienia kary śmierci. Z perspektywy europejskiej
kara śmierci została zniesiona Protokołem 6 i 13 do Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności.
Z uwagi na wagę problemu w pełni uzasadnione wydaje się ponadto
postulowanie powtórzenia tez zawartych w ww. protokołach dodatkowych w
„Deklaracji politycznej…” przyjętej w zakresie międzynarodowej polityki
narkotykowej. Współczesna sieć powiązań ekonomicznych i zależności
gospodarczych często jest przeszkodą w wywieraniu politycznej presji na
określonych państwach, wierzymy jednak, że wśród krajów członkowskich ONZ
wciąż jest jeszcze wola stosowania się do pewnych podstawowych reguł, które
jako idee cenione są wyżej niż zyski finansowe.
5. Kolejna „Deklaracja polityczna…” jako wykładnia stosowania
zapisów międzynarodowych konwencji dotyczących substancji
psychoaktywnych powinna być bardziej efektywna i sprawiedliwa.
Międzynarodowy system kontroli substancji psychoaktywnych, oparty na
konwencjach z 1961, 1971 i 1988 roku, na początku XXI wieku, szczególnie w
kontekście polityków i specjalistów coraz częściej przyznających się do porażki
„wojny z narkotykami” oraz pojawiania się nowych zjawisk obrotu substancjami
(nowe substancje psychoaktywne, deep web, narkotyki 2.0) wymaga gruntownej
rewizji. Nieodpowiedzialnym byłoby domaganie się ekspresowego przygotowania
i uchwalenia nowych konwencji. Aby nie powielić dotychczasowych błędów,
dokładnie przeanalizować potencjalny rozwój trendów w popycie i podaży
substancji psychoaktywnych, potrzeba więcej czasu i zaplanowanych działań
prowadzonych przez różnorodne zespoły, ekspertów, agendy, przedstawicieli
poszczególnych rządów i organizacji pozarządowych.
W kontekście postulatu poszanowania dla praw człowieka przy opracowywaniu
kierunków polityki narkotykowej należy również wskazać na konieczność
prowadzenia jej w sposób zrównoważony. Doświadczenia wielu krajów wskazują
na porażkę modelu restrykcyjnego w dziedzinie skutecznego przeciwdziałania
uzależnieniom. Przyjęcie możliwie najszerszego zakresu kryminalizacji, zarówno
po stronie podaży, jak i popytu na narkotyki, uderza zazwyczaj w osoby
uzależnione. Kraje europejskie, takie jak Portugalia, Czechy, Słowacja,
Szwajcaria, Niemcy, a także Polska – biorąc pod uwagę nowelizację ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii z 1 kwietnia 2011 r. – wskazują właściwy kierunek
odchodzenia od modelu czystej represji. Zasadne wydaje się zatem
postulowanie prowadzenia tego typu polityki we wszystkich krajach ONZ.
Jednym z najbardziej wyraźnych przykładów nierówności, nadużyć służb
ścigania i nieproporcjonalności kary do popełnionych czynów jest alokacja
środków i wysiłków skierowanych na walkę z podażą narkotyków, której głównym
celem stają się osoby ubogie, wykorzystywane do przewozu narkotyków przez
granice i drobni rolnicy. W tym samym czasie szefowie zorganizowanych grup
przestępczych czy pracownicy wielkich instytucji finansowych, biorący udział w
praniu pieniędzy pochodzących z handlu narkotykami, pozostają zazwyczaj
bezkarni. Obok osób zajmujących niski szczebel w produkcji i handlu
narkotykami za główne ofiary obecnej polityki międzynarodowej uznajemy także
użytkowników narkotyków. Kryminalizacja konsumpcji czy posiadania
nielegalnych substancji na własny użytek nie osiągnęła spadku popytu na
narkotyki w tych krajach, w których została wprowadzona, a nierzadko to ona
pochłania znaczną część wszystkich funduszy, które mogłyby być przeznaczone
na przeciwdziałanie uzależnieniom.
Należy zatem wskazać na konieczność zapewnienia odpowiedniego leczenia
osobom uzależnionym od substancji psychoaktywnych. Artykuł 12
Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 16
grudnia 1966 r. gwarantuje prawo do ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego,
w tym do zapobiegania chorobom, ich leczenia i zwalczania. Uzależnienie od
substancji psychoaktywnych, zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i
Problemów Zdrowotnych ICD-10 (opracowaną przez WHO), uznane jest za
jednostkę chorobową. Racjonalna polityka narkotykowa powinna zatem opierać
się na zagwarantowaniu osobom uzależnionym właściwej terapii, jak również
leczenia chorób wynikających z używania substancji psychoaktywnych. Postulat
ten należy wywodzić, podobnie jak postulat niestosowania kary śmierci, z ogólnej
idei poszanowania dla praw człowieka.
Mając na uwadze fakt, że ideał „świata wolnego od narkotyków” nie zostanie
zrealizowany, a obowiązujące konwencje w przyszłości będą musiały zostać
przeformułowane, powinniśmy skupić się obecnie na przygotowaniu jak
najlepszej „Deklaracji politycznej” która zaakceptowana w 2016 roku główny
nacisk położyłaby na ochronę praw człowieka, zdrowie publiczne, redukcję
szkód. A także zapewniłaby odpowiednią przestrzeń do prowadzenia debaty nad
kierunkami, którymi mogą podążyć ewentualne zmiany konwencji
międzynarodowych. W ramach istniejących traktatów, podejmowane są już
obecnie różnorodne kroki w kierunku pragmatycznego, humanitarnego podejścia
do problemu. Z argumentami niektórych państw, uzasadniającymi ich decyzję o
dopuszczeniu kulturowego obrotu liśćmi koki jak w Boliwii, dekryminalizacji
posiadania wszystkich substancji na własny użytek jak w Portugalii, prowadzenia
pokojów iniekcyjnych, gdzie pod okiem lekarza uzależnieni mogą przyjąć
substancje psychoaktywne, jak w Szwajcarii, czy wydawania licencji na
prowadzenie plantacji marihuany, która potem wykorzystywana jest w obrocie
farmaceutycznym jako lek, jak choćby w Izraelu, ciężko walczyć. Zwróćmy na nie
uwagę jako na eksperymentalne poszukiwanie nowych strategii postępowania
wobec substancji psychoaktywnych.
Powinniśmy dążyć do największej zgodności pomiędzy systemem kontroli
substancji psychoaktywnych a innymi obszarami zainteresowania ONZ - takimi
jak zdrowie, rozwój, bezpieczeństwo czy prawa człowieka. Powinniśmy w tym
celu w sposób znaczący (w formalnym przebiegu obrad plenarnych) włączać w
debatę przed i w trakcie UNGASS inne agendy: UNDP, WHO, UNAIDS, OHCHR,
DPA, UNICEF. Wszystkie wymienione instytucje zawsze zapewniały o chęci do
współpracy z UNODC, w tym roku zostały również poproszone o przygotowanie
swoich analiz o tym, jak z ich perspektywy problem substancji psychoaktywnych i
międzynarodowy system kontroli wpływa na obszar ich zainteresowania.
Istotnym będzie zapewnienie ww. agendom ONZ możliwości propagowania tej
wiedzy wśród wszystkich delegacji podczas CND, a także wśród ekspertów w
poszczególnych krajach.
6. Poszukiwanie odpowiedniej przestrzeni do współpracy ze stroną
społeczną.
To przedstawiciele organizacji pozarządowych, grup nieformalnych mają
najbliższy, bezpośredni kontakt i zaufanie grup społecznych, które są
przedmiotem zainteresowania agend rządowych zajmujących się substancjami
psychoaktywnymi. Bezpośrednie włączanie przedstawicieli trzeciego sektora w
proces konsultacji czy projektowania nowych regulacji prawych, wdrażania
nowych rozwiązań czy ewaluowania skuteczności prowadzonych programów
okazał się istotnym modelem funkcjonowania racjonalnej polityki narkotykowej w
wielu krajach. Wsparcie i wnioski strony społecznej są też istotną siłą napędową
(często wprowadzającą wiele innowacyjnych działań) kształtowania polityki na
poziomie międzynarodowym. Wiele delegacji rządowych nie wyobraża sobie już
rozmów na temat strategii i planów bez wcześniejszego zapoznania się z opinią
strony społecznej czy nawet bezpośredniego włączenia jej w proces oficjalnych
prac. Dlatego istotny jest również aspekt propagowania przez polską delegację
takiego modelu kształtowania polityki, szczególnie wobec państw z Europy
Wschodniej, gdzie organizacje pozarządowe funkcjonują w coraz gorszym
otoczeniu prawnym, a ich suwerenność jest naruszana.
Konkretnym
działaniem
wspierającym
w
najbliższym
czasie
działania
społeczeństwa obywatelskiego na poziomie międzynarodowym byłoby wsparcie
finansowe przez rząd polski działań Civil Society Task Force - ciała powołanego
przez ONZ, reprezentującego przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego z
całego świata, również z regionu Europy Wschodniej. CSTF będzie
odpowiedzialne za koordynację strony społecznej w przygotowaniach do
UNGASS oraz konsultacje polityczne - w naszym regionie jest to o tyle istotne,
że będzie skupione głównie na osiągnięciu minimum porozumienia z Rosją w
kwestii przyjęcia humanitarnych rozwiązań w zakresie polityki narkotykowej.
CSTF zaproponuje też sposoby, jak umożliwić zaprezentowanie różnorodnych
stanowisk strony społecznej podczas debaty na UNGASS.
Większość państw członkowskich ONZ, Biuro ds. Narkotyków i Przestępczości
(UNODC), Sekretarz Generalny jasno określili, że podczas UNGASS głos
społeczeństwa obywatelskiego ma być obecny nie tylko na papierze, ale też
wyraźnie słyszalny poprzez ekspertyzy czy stanowisko podczas formalnych
dyskusji4. Dopisujmy i popierajmy w dalszych pracach nad międzynarodowymi
dokumentami współpracę pomiędzy stroną rządową i społeczną, ale też ją
realizujmy. Popatrzmy na pozytywne przykłady, nie tylko tych państw, gdzie
przedstawiciele strony społecznej są częścią oficjalnej delegacji. Równie
pozytywnym przykładem, który realizujemy w Polsce, jest cykliczne spotykanie i
omawianie bieżących zagadnień związanych z substancjami psychoaktywnymi.
Przedstawiciele i przedstawicielki polskich organizacji zapewniają, że są
gotowi/we wspierać polską delegację i służyć radą nie tylko pomiędzy sesjami
CND, ale również w ich trakcie. Jako przedstawiciele strony społecznej lub
mediów, działając w międzynarodowych sieciach, jesteśmy obecni na sesjach w
Wiedniu. Również w tym roku deklarujemy chęć bezpośredniego wsparcia
delegatów i delegatek podczas obrad Komisji.
***
Dziękujemy za możliwość zaprezentowania stanowiska strony społecznej w
zakresie najpilniejszych kwestii związanych z międzynarodową polityką
narkotykową i wyrażamy gotowość do współpracy w ramach przygotowań do
Sesji Specjalnej Zgromadzenia Generalnego ONZ (UNGASS) w 2016 roku.
Fundacja Inspiratornia
Fundacja Redukcji Szkód
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Krytyka Polityczna - Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego
Open Society Foundations, Global Drug Policy Program
Polska Sieć Polityki Narkotykowej
Stowarzyszenie Pacjentów Metadonowych JUMP’93
Studencka Inicjatywa Narkopolityki
Youth Organizations for Drug Action
4
Zalecenie włączenia strony społecznej zawiera m.in. Deklaracja Międzynarodowego Forum Organizacji
Pozarządowych „Beyond 2008” czy Deklaracja polityczna i Plan Działań UNODC z 2009 roku.