str. 1

Temat: Rozdzielnice – rodzaje, przeznaczenie i podstawowe wyposażenie.
1. Rozdzielnica – definicja.
Rozdzielnicą nazywa się zespół urządzeń elektroenergetycznych składających się
z aparatury rozdzielczej, zabezpieczeniowej pomiarowej, sterowniczej i sygnalizacyjnej wraz
z szynami zbiorczymi, różnorodnymi połączeniami elektrycznymi, elementami izolacyjnymi
oraz konstrukcją mechaniczną i osłonami, przeznaczony do rozdziału energii elektrycznej, do
łączenia i zabezpieczenia linii oraz obwodów zasilających i odbiorczych.
2. Rodzaje rozdzielnic.
Zasadniczy podział rozdzielnic dotyczy w głównej mierze ich budowy. Rozróżnia się:




rozdzielnice tablicowe;
rozdzielnice skrzynkowe (okapturzone);
rozdzielnice szafowe;
pulpity i kolumny sterownicze.
Poza wymienionym podziałem spotyka się jeszcze inne określenia, bliżej precyzujące
przeznaczenie rozdzielnic, jak:





wnętrzowe;
napowietrzne;
kablowe;
oświetleniowe;
mieszkaniowe.
3. Przeznaczenie i podstawowe wyposażenie rozdzielnic.
a) Rozdzielnice tablicowe
ZASTOSOWANIE:
Obiekty nieprzemysłowe, w których dominują odbiorniki oświetleniowe oraz siłowe
o stosunkowo niewielkich mocach znamionowych.




domki jednorodzinne ;
mieszkania;
szkoły;
szpitale
Aparaty montowane na tablicy izolacyjnej rozdzielnicy tablicowej to:






str. 1 liczniki;
rozłączniki;
łączniki izolacyjne;
wyłączniki instalacyjne;
wyłączniki różnicowoprądowe;
bezpieczniki.
MONTAŻ





zaciski przyłączeniowe obwodów są wyprowadzane na specjalną listwę mocowaną
w taki sposób, że zapewnione jest łatwe wykonywanie różnych połączeń i przełączeń,
bez zdejmowania tablicy;
połączenia między przyrządami wykonuje się przewodami o żyłach miedzianych
o przekroju nie mniejszym niż 2,5 mm2;
tablice przymocowuje się do ścian za pomocą kotew lub kształtowników stalowych
osadzonych w murze lub ścianie;
odległości pomiędzy nieizolowanymi przewodami a ścianą nie powinna być mniejsza
niż 15 mm;
tablice rozdzielcze należy umieszczać we wnękach
b) Rozdzielnice skrzynkowe
Rozdzielnice skrzynkowe cechuje duża uniwersalność zastosowania. Składają się one
z wielu skrzynek o specjalnie dobranych wymiarach, z których można komponować różne
zestawy w zależności od potrzeb (rys. 10.2).
W Polsce do niedawna były stosowane głównie rozdzielnice blaszane, instalowane wewnątrz
pomieszczeń i dostosowane do prądów osiągających wartość 400 A. Obecnie powszechnie
stosuje się rozdzielnice z tworzywa sztucznego.
MONTAŻ


str. 2 szyny zbiorcze, aparaty elektryczne oraz zestawy tych aparatów instaluje się
w skrzynkach o znormalizowanych wielkościach;
skrzynki łączy się między sobą śrubami lub specjalnymi klinami i mocuje się do ram
stalowych na ścianach pomieszczeń;
ZALETY





bezpieczeństwo obsługi;
niewielki wymiary;
łatwość montażu i rozbudowy;
dobra ochrona przed narażeniami środowiskowymi i mechanicznymi;
możliwość
instalowania
rozdzielnic
skrzynkowych
w
pomieszczeniach
ogólnodostępnych
Stosowane przeważnie w halach przemysłowych.
W Polsce rozdzielnice skrzynkowe z materiałów izolacyjnych są wytwarzane m.in. przez
przedsiębiorstwa Elektromontaż. Rozdzielnicy typu Z o napięciu znamionowym 500 V
i prądzie znamionowym szyn zbiorczych 250 i 400 A mają stopień ochrony IP54 i są
przeznaczone do stosowania głównie w instalacjach przemysłowych. Rozdzielnice te są
zestawiane ze skrzynek o dwóch podstawowych wymiarach:


200 x 280 x 150 (220) mm (typu Z1);
280 x 280 x 155 (220) mm (typu Z2).
Wysokość użytkowa w zależności od zastosowanej pokrywy wynosi 140 lub 205 mm.
Skrzynki są łączone między sobą w zestawy mocowane śrubami do konstrukcji. Niewielkie
wymiary skrzynek ograniczają zakres zastosowania tych rozdzielnic do prostych układów
zasilania i małych wartości prądów znamionowych aparatów.
Do istotnych cech tych rozdzielnic należy zaliczyć m.in.:











str. 3 wysoki stopień ochrony (IP65),
doskonałe właściwości mechaniczne i elektryczne materiałów izolacyjnych, które
poza tym są nietoksyczne oraz samogasnące,
prosty i szybki sposób łączenia skrzynek za pomocą specjalnych klinów,
tylko 5 rozmiarów skrzynek, lecz o bardzo zróżnicowanych wymiarach,
możliwość zwiększenia głębokości skrzynek przez zastosowanie tzw. ramy
pośredniczącej o wysokości 85 mm,
możliwość montażu aparatów o dużych wymiarach, do 565 x 565 x 405 mm,
możliwość stosowania pierścieni wentylacyjnych o stopniu ochrony IP30 lub IP54,
duże znamionowe wartości prądów zwarciowych: jednosekundowych do 40 kA
i szczytowych do 75 kA,
możliwość wykonywania zmian i rozbudowy rozdzielnic,
łatwy serwis i dogodna eksploatacja,
estetyczny wygląd.
c) Rozdzielnice szafowe
Tego typu rozdzielnice są stosowane przede wszystkim w instalacjach przemysłowych
i obejmują dosyć szeroki wachlarz wyrobów. Dzieli się je ze względu na budowę na:




otwarte,
osłonięte,
przyścienne,
wolno stojące.
Rozdzielnice szafowe są wykonywane w formie:


metalowych szaf o konstrukcji nośnej z kształtowników (szkieletowe),
odpowiednio profilowanych blach (samonośne) o wysokości najczęściej 210÷230 cm.
Prawie wszystkie z nich są przeznaczone do instalowania wewnątrz pomieszczeń.
Rozdzielnice otwarte nie mają osłon ze wszystkich stron. Rozdzielnice osłonięte mają pełną
osłonę ze wszystkich stron.
W rozdzielnicach instalowanych przy ścianach pomieszczeń (przyścienne) jest dostęp do
urządzeń wewnętrznych tylko z jednej strony, natomiast w rozdzielnicach wolno stojących –
z obu stron.
Znacznie dogodniejsze w eksploatacji są rozdzielnice dwuczłonowe, mające aparatu
zainstalowane na wysuwanych wózkach lub szynach. Odpowiedni układ styków
szczękowych zapewnia odłączanie i załączanie aparatu do obwodu głównego rozdzielnicy.
Przed wysunięciem wózka z obudowy należy wyłączyć wyłącznik danego pola. Wózki są
dodatkowo wyposażone w zabezpieczenie przed błędną manipulacją, powodujące się
otworzenie się wyłącznika przed rozwarciem styków szczękowych wózka.
Na rys. 10.3 przedstawiono rozdzielnicę dwuczłonową Uniblok, wykonaną z zunifikowanych
elementów konstrukcyjnych.
str. 4 Pola rozdzielnicy składają się z dwóch członów:


stałego – obejmującego szafę lub część szafy wraz z szynami oraz podstawę wózka,
ruchomego – obejmującego wózek z umieszczonymi aparatami łączeniowymi,
przekładnikiem prądowym, miernikiem, przyciskami sterowniczymi, lampkami
sygnalizacyjnymi oraz w miarę potrzeby instalacjami obwodów pomocniczych.
d) Rozdzielnice modułowe.
Do najnowocześniejszych rozdzielnic nn produkowanych obecnie na świecie należą
rozdzielnice modułowe MNS. Modułowa konstrukcja wyposażona w standardowe moduły
stałe i wysuwne umożliwia przystosowanie jej do indywidualnych potrzeb klienta, czego nie
zapewniają rozdzielnice tradycyjne. We wnętrzu szafy można wyróżnić – izolowane między
sobą – następujące przedziały:



aparatowy,
szynowy,
kablowy.
Podział ten redukuje do minimum rozprzestrzenianie się skutków zwarć elektrycznych poza
miejscem powstawania.
Oprócz najczęściej stosowanych rozdzielnic produkuje się wiele szaf rozdzielczych o różnym
przeznaczeniu:

szafy sterownicze – umożliwiające tworzenie zestawów wykorzystywanych do
sterowania procesami technologicznymi w przemyśle obrabiarkowym, energetyce
i budownictwie (10.4),

szafy stycznikowo-rozdzielcze – przeznaczone do zasilania i sterowania odbiorników
energii elektrycznej, zwłaszcza w zautomatyzowanych procesach produkcyjnych,
str. 5 
str. 6 pulpity sterownicze – służące do zabudowy aparatury sterowniczej oraz kontrolnopomiarowej (rys. 10.5).