Cały artykuł pobierz w wersji pdf na swój komputer.

Autor: Agnieszka Trojan
Wszystko o kręgosłupie ucznia
Kiedy dzieci są najbardziej narażone na powstawanie wad postawy? Jak leczyć skoliozę?
Odpowiadamy na te i inne pytania.
Co sprzyja powstawaniu wad postawy?
Największym wrogiem zdrowego kręgosłupa jest siedzący tryb życia dzieci. W szkole nie ma
regulowanej wysokości siedzeń, biurka są zbyt wysokie, a krzesła za niskie. A ciężkie
tornistry też niekorzystnie wpływają na kręgosłup.
Do szpitala trafiają dziesiątki dzieci, które zaczynają wyczynowo uprawiać sport, np.
siatkówkę, koszykówkę. W sportach tych dominują liczne skoki w górę i opadania, a to
doprowadza do mikrouszkodzeń kręgosłupa, co może być czynnikiem odpowiedzialnym za
powstanie skoliozy.
Kiedy iść z dzieckiem do lekarza?
Jeśli zauważymy u niego nierówne ustawienie barków, wystającą łopatkę lub niewłaściwie
ustawioną miednicę czy jeden trójkąt talii wcięty, a drugi wyrównany i wtedy, gdy wydaje
się, że dziecko ma jedną nóżkę krótszą.
A kiedy powinniśmy zaniepokoić się płaskostopiem?
Jeśli podejrzewamy, że dziecko ustawia stopy niewłaściwie, skonsultujmy się z ortopedą. Ale
pamiętajmy, że do 6. – 7. roku życia dziecko ma naturalnie płaskie stopy.
Jak można leczyć płaskostopie?
Są dwie szkoły leczenia – specjalne ćwiczenia stopy albo wkładki ortopedyczne. Jeśli lekarz
zaleci noszenie wkładki, to dziecko musi je nosić w każdym obuwiu – w szkole, na
podwórku, w domu. Jeśli nie stać nas na drogie buty ortopedyczne, wystarczą zwykłe buty,
ale z usztywnioną piętą.
Na płaskostopie dobrze robi chodzenie boso, ale głównie po plaży czy krótko ściętej trawie.
Chodzenie po zbyt twardym podłożu spowoduje, że stopy będą jeszcze bardziej płaskie.
Jakie powinno być dobre obuwie dla dzieci?
Tanie buty przeważnie są kiepsko wykonane i niszczą stopę dziecka, nawet jeśli jest zdrowa.
Dobre obuwie ma usztywnioną piętę i amortyzującą podeszwę, która nie może być sztywna.
Szmaciane kapcie, często wymagane przez szkoły, nie trzymają stopy.
Buty trzeba wymieniać co 6 miesięcy, bo gdy podeszwa nie jest równa (w wyniku
zdzierania), to dziecko źle ustawia stopy.
Niedopuszczalne jest też, aby jedno dziecko nosiło buty po innym.
A co powinno się robić, gdy dziecko ma koślawe kolana?
Niewielka koślawość (określana przez lekarzy do 10 stopni) jest normą fizjologiczną i nie
wymaga leczenia. Gdy koślawość jest większa, konieczne jest leczenie. Z wczesnej dziecięcej
koślawości dzieci wyrastają, ale jeśli rodzice mają jakiekolwiek wątpliwości, powinni
skonsultować się z ortopedą.
Zdarza się, że koślawość kolan powoduje nadmierna waga dziecka. Jednak wraz z jego
wzrostem kolana się prostują.
Kiedy dzieci są najbardziej narażone na powstawanie wad postawy?
W okresach szybkiego wzrostu – pierwsze problemy pojawiają się w wieku 6 – 7 lat, kiedy
dziecko idzie do szkoły, więcej siedzi, nosi ciężki tornister. Drugi taki moment to 12. – 14.
rok życia, czyli okres intensywnego wzrostu. W tym drugim okresie trudno wyłapać skoliozę,
szczególnie u dojrzewających dziewcząt, bo nastolatki bardzo często noszą szerokie swetry
i bluzy, by ukryć rosnące piersi.
Dlaczego przy diagnozie skoliozy ważne jest zdjęcie rentgenowskie?
Zdjęcie umożliwia dokładną ocenę kręgosłupa, a poza tym w przyszłości można będzie je
porównać z innym, wykonanym później.
Jakie łóżko jest najlepsze dla zdrowego kręgosłupa?
Dzieci i dorośli nie powinni spać na składanych, nierównych kanapach. Łóżko powinno być
wygodne, tak żebyśmy rano czuli się wypoczęci, a nie połamani. Materac powinien być
średniotwardy, sprężynowy albo lateksowy.
Dlaczego tak ważne jest wczesne wykrycie skoliozy?
Jeśli dziecko ma mniej niż 10 lat i skrzywienie jest niewielkie, między 5 a 19 stopni, to
ryzyko powiększenia się skrzywienia wynosi aż 45 proc.! Dziecko z taką wadą wymaga
okresowych kontroli lekarskich i obserwacji przez rodziców. Im dziecko jest starsze i wolniej
rośnie, tym ryzyko powiększenia się skoliozy zmniejsza się.
Jakie mogą być skutki zaniedbania dużego skrzywienia kręgosłupa?
Przy dużej skoliozie dochodzi do ucisku serca, płuc, jamy brzusznej, osłabienia wydolności
oddechowej i krążenia. Dzieci szybciej się męczą. W przyszłości takie zaniedbanie może
doprowadzić do niepełnosprawności.
Co dzieje się, gdy lekarz wykryje niewielką wadę?
Pacjentów zachowawczo leczy się do chwili, kiedy skolioza nie przekroczy 25 stopni (stosuje
się gimnastykę korekcyjną, ćwiczenia ogólnorozwojowe i niekoniecznie muszą to być
ćwiczenia wyłącznie na kręgosłup). Ważne, aby dziecko było pod opieką rehabilitanta, który
widzi, czy skrzywienie pogłębia się. Jeśli skolioza u rosnącego dziecka zaczyna przekraczać
25 stopni, jedynym skutecznym leczeniem jest założenie gorsetu ortopedycznego.
Czy reklamowane w telewizji różnego typu „pajączki” rzeczywiście pomagają w walce
ze skoliozą?
Nie pomagają, a mogą szkodzić! Noszenie przez cały dzień pajączka bardzo obciąża
kręgosłup. Nie możemy być cały czas wyprostowani, kręgosłup musi mieć chwile na
odpoczynek.
Kiedy lekarze decydują się na operację kręgosłupa i na czym ona polega?
Operacja jest stosowana, gdy postępująca skolioza ma 40 stopni i więcej. Celem operacji jest
zahamowanie postępów skoliozy, a robi się to poprzez usztywnienie chorego obszaru
kręgosłupa.
W szpitalu przy ul. Lindleya w Warszawie lekarze często poza klasycznym tylnym
usztywnieniem kręgosłupa stosują tzw. dostęp przedni do kręgosłupa. W ten sposób można
usztywnić kręgosłup na bardzo krótkim obszarze i pozostawić długi odcinek ruchomy. Ale
takie operacje z dostępem przednim do kręgosłupa stosuje się tylko w wybranych
przypadkach. Poza tym ta metoda operacyjna wymaga doświadczonego zespołu
chirurgicznego i anestezjologicznego oraz nowoczesnego sprzętu medycznego,
pozwalającego na prawidłowy nadzór po zabiegu operacyjnym.
Kiedyś po operacji kręgosłupa leżało się miesiąc. Teraz nowoczesne systemy stabilizacji
kręgosłupa pozwalają dzieciom wstać z łóżka już następnego dnia i chodzić bez gorsetu. Nie
ma też potrzeby późniejszej rehabilitacji.
Jakie sporty uprawiać, jeśli są problemy z kręgosłupem?
Idealne jest pływanie, ale dobre są też wszystkie ćwiczenia bez obciążeń. Najważniejsze, aby
sport, który uprawiają dzieci, nie miał charakteru sportu wyczynowego. Przeciążenia
kręgosłupa w młodym wieku mogą prowadzić do jego nieprawidłowego rozwoju.
Konsultacja tekstu dr n. med. Paweł Michalski, kierujący oddziałem dziecięcym
w warszawskim szpitalu przy ul. Lindleya.
Najbardziej powszechne skrzywienia kręgosłupa:
Skolioza
– skrzywienie kręgosłupa przekraczające 10 stopni w płaszczyźnie czołowej, mierzone
metodą Cobba na zdjęciu rentgenowskim.
Kyfoza
– fizjologiczne wygięcie kręgosłupa ku tyłowi w płaszczyźnie strzałkowej (bocznej).
Lordoza
– przodowygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. Fizjologicznie występuje
w kręgosłupie szyjnym i lędźwiowym. Patologicznie zmieniona może powodować silne
dolegliwości bólowe.