03-11 - zszarzecze

Transport zwierząt
Prawo reguluje warunki transportu zwierząt oraz odpowiedzialność przewoźników.
Szczegółowe zasady i sposób transportu określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6
października 2003 roku (Dz.U. nr 185, poz. 1809). Przepisy mają na celu zapewnienie
zwierzętom odpowiednich warunków transportu, w czasie którego nie mogą być one
narażone na cierpienia czy śmierć.
Warunki i sposób transportu określone są dla:
•
zwierząt kopytnych, tj. bydła, owiec, kóz i trzody chlewnej,
•
drobiu, ptaków domowych i królików,
•
kotów i psów,
•
innych ssaków i ptaków,
•
innych zwierząt kręgowych i zwierząt bezkręgowych.
Zwierzęta kopytne mogą być transportowane do państw członkowskich Unii
Europejskiej, pomiędzy tymi państwami lub do państw trzecich. Przy planowaniu podróży
wraz z postojami na czas dłuższy niż 8 godzin transport może odbywać się tylko wtedy,
kiedy przewoźnik przedstawi powiatowemu lekarzowi weterynarii plan podróży. Plan musi
być zatwierdzony, a przewoźnik musi posiadać stosowne, towarzyszące przesyłce zwierząt
dokumenty.
Zwierzęta można transportować koleją, drogą wodną, środkami transportu drogowego
lub lotniczego.
Środki transportu przeznaczone do przewozu zwierząt muszą posiadać odpowiednią
powierzchnię, umożliwiającą swobodne stanie lub leżenie. W razie potrzeby powinny mieć
ścianki działowe, zadaszenie i izolowane ściany zabezpieczające zwierzęta przed wpływami
atmosferycznymi oraz wentylację zapewniającą odpowiednią wymianę powietrza,
urządzenia do pojenia i karmienia. Muszą być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji, a ich
konstrukcja musi zapewniać dostęp do każdego zwierzęcia.
Przy przewożeniu zwierząt kopytnych musi być uwzględniony ich podział gatunkowy.
W czasie transportu należy oddzielić:
•
zwierzęta dorosłe od młodych, z wyjątkiem samic z nieodsadzonymi młodymi,
•
dorosłe niekastrowane samce od samic,
•
zwierzęta wykazujące agresję względem siebie,
•
dorosłe ogiery i knury.
Podłoga w środkach transportu powinna zapewniać odpowiednią przyczepność kończyn i
umożliwiać utrzymanie higieny. Podłogę pokrywa się ściółką w ilości zapewniającej
wchłanianie odchodów zwierząt oraz ich wygodę i bezpieczeństwo.
Do załadunku i wyładunku należy używać odpowiednich urządzeń pomocniczych. Są to:
mostki, rampy, trapy z antypoślizgową podłogą. Zwierzęta mogą być ładowane do środków
transportu uprzednio oczyszczonych i poddanych udokumentowanej dezynfekcji.
Jeśli zwierzęta są przewożone w kontenerach, muszą być one oznakowane symbolem
wskazującym na obecność w nich żywych zwierząt oraz znakiem wskazującym pozycję
pionową zwierząt. Podczas transportu kontenery muszą być tak ustawione, aby zwierzęta
przebywały w naturalnej pozycji. Zwierzęta w kontenerach muszą mieć zapewnioną odpowiednią wentylację. Nie powinny być też narażone na gwałtowne wstrząsy.
Jeśli zwierzęta są wiązane na czas transportu, to sznury i inne urządzenia służące do tego
celu muszą mieć wytrzymałość uniemożliwiającą ich zerwanie. Ich konstrukcja musi
zapobiegać uduszeniu lub zranieniu zwierzęcia. Zwierzętom należy też zapewnić naturalną
pozycję stojącą lub leżącą oraz dostęp do wody i paszy.
Zabrania się transportu samic w okresie okołoporodowym, który odpowiada 10% czasu
trwania ciąży danego gatunku przed porodem i 48 godzin po porodzie. Nie wolno też
transportować młodych do czasu zagojenia pępowiny albo oddzielonych od matek i
niezdolnych do przyjmowania stałych pokarmów.
Zwierzęta kopytne nie mogą być wiązane za rogi ani za pomocą kółek nosowych.
Zwierzęta powinny mieć założone kantary (koniowate, z wyjątkiem nieoswojonych źrebiąt i
zwierząt przewożonych w pojedynczych boksach). Podczas transportu zwierząt nie wolno
podnosić za pomocą środków mechanicznych, ciągnąć za głowę, rogi, kończyny, sierść lub
ogon. Zabrania się też stosowania elektrycznych poganiaczy, z wyjątkiem takich wypadków,
w których jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ludzi lub zwierząt.
Krowy w laktacji powinny być dojone 2 razy na dobę, w odstępie nie przekraczającym 15
godzin.
Wykorzystując transport kolejowy do przewozu zwierząt, należy stosować odpowiednie
wagony, a przy formowaniu składu unikać szarpnięć wagonów, w których znajdują się
zwierzęta.
Przy transporcie drogą morską należy zapewnić na czas podróży wystarczającą ilość paszy
i wody zdatnej do picia oraz oświetlenie umożliwiające doglądanie zwierząt. Pomieszczenia
do przewozu powinny posiadać drenaż zapewniający odprowadzenie i gromadzenie
odchodów. Na statkach muszą być też pomieszczenia do izolacji zwierząt chorych, środki do
udzielania im pierwszej pomocy lekarskiej oraz do uboju „z konieczności".
Przy transporcie lotniczym zwierząt kopytnych muszą być uwzględnione wymagania
określone przez Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Lotniczych.
W czasie transportu środki uspakajające można podawać zwierzętom tylko w
wyjątkowych wypadkach, pod nadzorem lekarza weterynarii.
Do transportu drobiu, ptaków domowych i królików stosuje się przepisy dodatkowe.
Dostęp do wody i paszy nie musi być zapewniony, jeśli transport trwa krócej niż 12 godzin,
oraz wtedy, kiedy podróż piskląt trwa krócej niż 24 godziny, pod warunkiem, że zakończy się
ona w ciągu 72 godzin od wyklucia.
Ptaków nie należy umieszczać w pobliżu żywności ani w miejscach, do których mają
dostęp osoby nieupoważnione. W czasie transportu powinny być one przetrzymywane w
półmroku.
Czas podróży zwierząt kopytnych środkami transportu drogowego, kolejowego i drogą
wodną nie powinien przekraczać 8 godzin. Czas ten może być wydłużony po spełnieniu
dodatkowych warunków. Dotyczą one przede wszystkim wyposażenia dodatkowego
środków transportu oraz obowiązkowych postojów, karmienia i pojenia.
 Nieodsadzone cielęta, jagnięta, koźlęta i źrebięta na diecie mlecznej oraz
nieodsadzone prosięta po 9 godzinach transportu muszą mieć, co najmniej godzinną
przerwę na pobranie wody i karmy. Następnie mogą być transportowane przez
kolejne 9 godzin.
 Świnie mogą podróżować maksymalnie 24 godziny, jeśli mogą w czasie przewozu
korzystać z wystarczającej ilości wody.
 Zwierzęta jednokopytne, z wyjątkiem „koniowatych zarejestrowanych", mogą być
przewożone maksymalnie 24 godziny, ale co 8 godzin muszą dostawać wodę i karmę.
 Pozostałe zwierzęta kopytne po 14 godzinach transportu powinny mieć zapewnioną
przynajmniej godzinną przerwę na pobranie wody i karmy, a po jej upływie mogą być
transportowane kolejne 14 godzin.
 Przy transporcie morskim, w czasie którego zwierzęta przebywają w pojazdach
załadowanych na statek, po wyładunku w porcie docelowym zwierzętom należy
zapewnić 12-godzinny odpoczynek.
Maksymalny czas podróży zwierząt kopytnych może być wydłużony, jeśli transport do
miejsca przeznaczenia zakończy się w ciągu kolejnych 2 godzin. Po podróży zwierzęta należy
wyładować, napoić, nakarmić i zapewnić im odpoczynek nie krótszy niż 24 godziny.
Przy ujawnieniu się choroby, w razie zranienia lub padnięcia zwierzęcia w czasie transportu
konwojent informuje o tym przewoźnika, a ten lekarza weterynarii posiadającego swoją
siedzibę najbliżej miejsca zdarzenia. Zwierzętom należy zapewnić pierwszą pomoc, leczyć je
lub poddać „ubojowi z konieczności", bez niepotrzebnych cierpień.
Określono wielkość powierzchni ładownej w środkach transportu dla poszczególnych
gatunków i przedziałów wiekowych zwierząt. Zwierzęta i drób najczęściej przewożone są
transportem kolejowym lub drogowym, dlatego podano normy dla tych form transportu.
Pozostałe informacje, dotyczące wymagań dla transportu drogą powietrzną oraz morską i
śródlądową zawierają stosowne załączniki do rozporządzenia.
Normy transportu kolejowego i drogowego dla różnych kategorii zwierząt i ptaków
ZWIERZĘTA KONIOWATE
Kategoria
Powierzchnia, m2 /szt. (wymiary)
Dorosłe konie
1,75 m2 (0,7x2,5 m)
Młode konie (6-24 miesięcy, dla podróży do 48
1,2 m2 (0,6 x 2 m)
godzin)
Młode konie (6-24 miesięcy, dla podróży ponad
2,4 m2 (1,2 x 2 m)
48 godzin)
Kucyki (poniżej 144 cm w kłębie)
1 m2 (0,6 x 1,8)
Źrebięta (0-6 miesięcy)
1,4 m2 (1 x 1,4 m)
BYDŁO
Przybliżona masa
Kategoria
Powierzchnia w m2 /szt.
w kg
Małe cielęta
55
0,3-0,4
Cielęta średnie
110
0,4-0,7
Duże cielęta
200
0,7-0,95
Średniej wielkości bydło
325
0,95-1,3
Duże bydło
550
1,3-1,6
Bardzo duże bydło
powyżej 700
powyżej 1,6
OWCE i KOZY
Ostrzyżone owce (a w wypadku
do 55
0,2-0,3
transportu drogowego również jagnięta
powyżej 55
powyżej 0,3
o masie 26 kg lub większej)
do 55
0,3-0,4
Nieostrzyżone owce
powyżej 55
powyżej 0,4
do 55
0,4-0,5
Owce w zaawansowanej ciąży
powyżej 55
powyżej 0,5
do 35
0,2-0,3
Kozy
od 35 do 55
0,3-0,4
powyżej 55
0,4-0,75
do 55
0,4-0,5
Kozy w zaawansowanej ciąży
powyżej 55
powyżej 0,5
W odniesieniu do poszczególnych kategorii zwierząt można powiększać powierzchnię w
zależności od warunków fizycznych zwierząt, warunków meteorologicznych i
przewidywanego czasu podróży.
ŚWINIE
Wszystkie świnie muszą mieć możliwość leżenia oraz stania w ich naturalnej pozycji.
Załadunek świń o masie około 100 kg nie powinien przekraczać 235 kg/m2. Rasa, wielkość
zwierząt i ich warunki fizyczne mogą wskazywać na potrzebę zwiększenia powierzchni.
Maksymalne powiększenie powierzchni o 20% może być wymagane w zależności od
warunków meteorologicznych w czasie podróży.
DRÓB (transport drobiu w kontenerach)
Kategoria
Przestrzeń
21-25 cm2/szt.
Od 180 do 200 cm2/kg
160 cm2/kg
115 cm2/kg
105 cm2/kg
Kurczęta jednodniowe
Drób ważący mniej niż 1,6 kg
Drób ważący 1,6 i więcej, ale mniej niż 3 kg
Drób ważący 3 kg i więcej, ale mniej niż 5 kg
Drób ważący 5 kg i więcej
Dla poszczególnych kategorii zwierząt można powiększać powierzchnię w zależności od
warunków fizycznych zwierząt, warunków meteorologicznych i przewidywanego czasu
podróży.
Szczególnie ważna w czasie transportu jest temperatura wewnątrz pojazdu i jego
wentylacja. Temperatura może się wahać od 5 do 30°C z tolerancją 5°C w zależności od gatunku zwierząt i warunków klimatycznych. Dla świń temperatura powyżej 30°C jest
stresogenna. Powinno się stosować spryskiwanie zwierząt dla zwiększenia ochładzania
organizmu. Aby ograniczyć stres wywołany upałem, należy:
 zwiększyć wentylację,
 zredukować gęstość załadunku,
 jechać w najchłodniejszej porze dnia,
 utrzymywać pojazd w ruchu.
Jeśli warunki atmosferyczne wskazują na ryzyko wystąpienia stresu na skutek upału lub
chłodu, trzeba systematycznie kontrolować zwierzęta w czasie transportu oraz rozpoznać
oznaki stresu termicznego.
Oznaki stresu
•
•
•
•
•
•
•
•
Upał (przegrzanie)
dyszenie lub pocenie się
zmiany położenia ciała w
celu zwiększenia utraty
ciepła
przyspieszenie rytmu serca
pocenie się
niepokój
ślinienie się
zmęczenie
zapaść
•
•
•
•
•
•
Chłód (wyziębienie)
drżenie
unoszenie sierści
tłoczenie się
zmiany położenia ciała w celu
utrzymania ciepła,
ospałość, letarg
zapaść
Jedną z najbardziej stresogennych czynności w czasie transportu jest załadunek i
wyładunek zwierząt. Zwierzęta nie są przyuczone do czynności z tym związanych, dlatego
reagują bardzo nerwowo.
Miejsce załadunku/wyładunku powinno być zabezpieczone i zawierać szeroką, wolną i
prostą drogę prowadzącą do/z np. samochodu ciężarowego. Do załadunku/wyładunku
powinny być używane odpowiednie schodki, rampy, pomosty o powierzchni zabezpieczonej
przed poślizgiem i bocznych barierkach chroniących przed upadkiem. Zwierzęta należy
zachęcać głosem, flagami, workami lub specjalnymi tarczami, by szły we właściwym
kierunku. Niedozwolone jest podnoszenie, ciągnięcie i bicie zwierząt.
Wymagania ramp załadowczo-wyładowczych dla zwierząt
Parametry
Pochyłość
Wysokość bocznych
barierek
Wysokość stopnia z gruntu
do rampy i z rampy na
pojazd
Odległość między szczytem
rampy a pojazdem
Zwierzęta
Bydło
Owce
Świnie
Konie
< 20°
> 1 m dla cieląt;
1,3 m dla bydła
dorosłego
<20°
< 20°
< 20°
> 1,3 m dla
dorosłych
zwierząt
> 75 cm dla
dorosłych świń
> 1,3 m
< 25 cm
< 12 cm
< 12 cm
< 25 cm wysokość rampy
na pojazd
< 3 cm
< 1,5 cm
< 1,5 cm
< 1,6 cm