ed. 9 etap 1 rozw

Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów
Etap I (szkolny)
18 października 2010 roku
Materiały dla nauczycieli
Odpowiedzi do zadań wraz z punktacją
Uwagi ogólne:
Za prawidłowe rozwiązania zadań rachunkowych inną metodą niŜ opisana w schemacie
naleŜy przyznać maksymalną ilość punktów.
W kaŜdym zadaniu rachunkowym oddzielne punkty przyznawane są za metodę rozwiązywania
i za obliczenia. W przypadku popełnienia przez ucznia błędu rachunkowego traci on wyłącznie
punkty przyznawane za wykonanie obliczeń. W przypadku złego rozumowania nie przyznaje
się punktów za obliczenia.
Punktów za odpowiedź nie przyznaje się, jeśli nie podano jednostki.
W Ŝadnym przypadku nie przyznaje się 0,5 punktu.
Brak współczynników stechiometrycznych w równaniu reakcji (lub ich błędne dobranie)
powoduje utratę punktów za zapisanie równania. Za uzgodnione równanie reakcji chemicznej
uznaje się takie, w którym podano moŜliwie najmniejsze całkowite współczynniki
stechiometryczne. Dopuszcza się współczynniki ułamkowe (połówkowe) przy cząsteczkach X2.
Brak strzałek (↓↑) w równaniach reakcji nie powoduje utraty punktów.
kat .
Brak zapisów nad strzałką (np. →
) nie powoduje utraty punktów.
Zastąpienie w równaniu reakcji chemicznej znaku równości (=) strzałką ( → ) lub odwrotnie
nie powoduje utraty punktu.
W przypadku pozostawienia przez ucznia dwóch odpowiedzi - poprawnej i błędnej nie naleŜy
przyznawać punktów.
Gdy uczeń zamiast obserwacji w opisie doświadczeń, przedstawia wnioski lub odwrotnie, nie
naleŜy przyznawać punktów.
Test (zadanie 1) jest oceniany w skali 0-1.
1
1
1.
2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
odpowiedzi: A, B, C
odpowiedź: A, D
odpowiedź: B, C
odpowiedzi: A
odpowiedzi: B
odpowiedź: B, D
odpowiedzi: C
odpowiedź: C, D
odpowiedź: C, D
odpowiedzi: C
2
sumaryczna
Kryteria oceniania
model odpowiedzi
Zadanie
Za czynności
Punktacja
3
4
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
10
1
2.
2
3
Część I
- za zapisanie wartości rozpuszczalności azotanu(V) potasu
Część II
- za metodę obliczeń
- za wykonanie obliczeń i podanie odpowiedzi zawierającej
wynik w procentach.
Część III
- za metodę obliczeń
- za wykonanie obliczeń i podanie odpowiedzi z właściwą jednostką
2x1
2
2
2
1
2
1
Przykładowe rozwiązania:
Część I.
0
R 60
KNO 3 = 105 g/100g H2O
o
R 20
KNO 3 = 34g/100g H2O
uczeń otrzymuje punkty za podanie wartości:
0
R 60
KNO 3 = (103 lub 104 lub106) g/100g H2O
o
R 20
KNO 3 = ( 33 lub 35)g/100g H2O
Część II
mr-r = 105 g + 100 g = 205 g
205 g — 100 %
lub Cp =
105g
•100% = 51,2 %
205g
105 g — x
x = 51,2 % Cp =51,2 %
Odpowiedź: StęŜenie nasyconego roztworu azotanu(V) potasu jest równe
51,2 %.
część III
34 g (s) — 134 g (r-r)
48 g (s) — x
x = 189,18 g
34 g (s) — 100 g (wody)
48 g (s) —
x = 141,18 g (wody)
lub
1 cm3 (r-r) —
1,16 g
x
— 189,18 g
m(r) = 48 + 141,18 g = 189,18 g
V(r-r) = 189,18 : 1,16 = 163,09 cm3
x = 163,09 cm3
V(r-r) = 163,09 cm3
Odpowiedź: Objętość sporządzonego roztworu jest równa 163,09 cm3
Uczeń nie traci punktów:
- jeŜeli w obliczeniach zastosuje inne niŜ w podane w rozwiązaniu logiczne
przybliŜenia,
- jeŜeli poda wynik w innych jednostkach objętości np. w dm3.
JeŜeli uczeń (na podstawie wykresu rozpuszczalności KNO3) w I części zadania źle
odczyta wartość (wartości) rozpuszczalności i podstawi je w obliczeniach, traci
punkty za wykonanie obliczeń w części II i III zadania 2.
JeŜeli uczeń w II i III części zadania podstawi rozpuszczalności siarczanu(VI)
miedzi(II) nie otrzymuje punktów za zadanie 2 część II (i) lub zadanie 2 część III.
3
4
8
1
2
1
1
3.
2
Część I
- za podanie nazw związków chemicznych
5x1
Część II
- za zapisanie równań reakcji
3x1
Część III
- za zapisanie równania reakcji tlenku azotu(IV) z wodą
2
(za prawidłowe zapisanie reagentów 1 pkt,
za dobranie współczynników 1 pkt)
Rozwiązanie zadania.
Część I
A- kwas solny (kwas chlorowodorowy),
B – kwas azotowy(V),
a – azotan(V) srebra,
b – węglan sodu,
c – chlorek wapnia.
Uczeń nie traci punktów, jeŜeli zamiast nazwy poda prawidłowy wzór związku
chemicznego.
Część II.
Doświadczenie 1. HCl + AgNO3 = AgCl↓ + HNO3
Doświadczenie 2.
2 HCl + Na2CO3 = 2 NaCl + H2O + CO2↑
Doświadczenie 5.
2 HNO3 + Na2CO3 = 2 NaNO3 + H2O + CO2↑
Brak strzałek (↓), (↑)w równaniach reakcji nie powoduje utraty punktu.
Uczeń traci punkty, jeŜeli w równaniu opisującym doświadczenie 2 lub(i) 5
zapisze H2CO3 zamiast H2O + CO2
Część III
3 NO2 + H2O = 2 HNO3 + NO
4
3
4
10
5
3
2
1
2
3
4
1 pkt
1 pkt
1
1
5
2 pkt
1 pkt
2
1
Ustalenie symbolu i nazwy pierwiastka X
4
- metoda obliczeń
- wykonanie obliczeń, podanie symbolu i nazwy pierwiastka
Ustalenie symbolu i nazwy pierwiastka Y
- metoda obliczeń
- wykonanie obliczeń, podanie symbolu i nazwy pierwiastka
Rozwiązanie zadania.
M O 2 = 32 u
27
mX
=
24
96u
mO = 3 • 32 = 96 u
mX =108 u
MX = 108 u : 4 = 27 u
X ⇒ Al - glin
M Al 2O 3 = 102 u
MA = 102 u + 5 u = 107 u
M H 2 O = 18 u
m H 2O = 3 • 18 u = 54 u
mA = m Y2 O3 + m H 2 O
m Y2 O3 = mA - m H 2 O
160 u = 2 • MY + 48
m Y2 O3 = 2 • 107 u – 54 = 160 u ⇒ M Y2 O3 = 160 u
My = 56 u
Y ⇒ Fe - Ŝelazo
5
1
5
2
Część I
- za zapisanie nazw związków chemicznych
- za zapisanie wzorów
Część II
- za zapisanie równań jonowych
Część III
za zapisanie równań reakcji
Rozwiązanie zadania.
Część I
X – chlorek sodu,
NaCl
A – kwas solny,
HCl
lub kwas chlorowodorowy
Y – węglan sodu,
Na2CO3
D – tlenek węgla(IV)
CO2
dwutlenek węgla
E – chlorek miedzi(II),
CuCl2
Z – wodorotlenek miedzi(II), Cu(OH)2
Część II
1. H+ + OH- = H2O
2. CO2 + 2 OH- = CO32- + H2O
3. Cu2+ + 2 OH- = Cu(OH)2↓
Część III
1. Na2O + H2O = 2 NaOH
2. 2 Na + 2 H2O = 2 NaOH + H2↑
lub
NaH + H2O = NaOH + H2↑
Brak strzałek (↓), (↑)w równaniach reakcji nie powoduje utraty punktu.
6
3
6x1
6x1
6
6
3x1
3
2x1
2
4
17