M O D E L O D P O W I E D Z I do zadań na konkursz chemii etapu

1
MODEL
ODPOWIEDZI
do zadań na konkurs z chemii etapu wojewódzkiego w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 1.
[4 pkt]
Mając do dyspozycji: twaróg (biały ser), surowy ziemniak, plaster szynki chudej i jabłko, zaproponuj
doświadczenie na wykrywanie białka w tych produktach, uwzględniając: schemat doświadczenia,
obserwacje i wnioski. Podaj nazwę reakcji pozwalającą wykryć białko w materiale pochodzenia
naturalnego.
Schemat doświadczenia:
K W A S
A Z O T O W Y
(V)
Twaróg
Ziemniak
Szynka
Jabłko
1
2
3
4
Obserwacje:
Po dodaniu kwasu azotowego (V) w szalce nr 1 i 3 następuje zabarwienie produktów na kolor żółty,
natomiast w szalce nr 2 i 4 nie obserwuje się zmian.
Wnioski:
Zabarwienie produktów po dodaniu kwasu azotowego (V) na kolor żółty w szalce 1 i 3 dowodzi o
występowaniu białka w twarogu i szynce, natomiast brak zabarwienia żółtego w szalce 2 i 4
dowodzi o tym, że ziemniak i jabłko nie zawierają białka.
Jest to reakcja ksantoproteinowa.
Komisja Konkursowa również uznawała reakcję biuretową i prawidłowe opisy z tym związane,
ponieważ byli uczniowie, którzy o tym pisali.
Zadanie 2.
[1 pkt]
Pewną substancję cechują następujące właściwości: jest bezbarwna i bezwonna, nierozpuszczalna w
2
wodzie, niepalna i nie podtrzymuje palenia, ma gęstość zbliżoną do gęstości powietrza i jest mało
aktywna chemicznie. Tą substancją jest (wpisz nazwę): azot.
Zadanie 3.
[4 pkt]
Oceń prawdziwość zdań na podstawie informacji odczytanej z wykresu.
I. Rozpuszczalność Pb(NO3)2 w temperaturze 20oC wynosi 30g/50g wody.
X PRAWDA  FAŁSZ
II. Rozpuszczalność KNO3 w temperaturze 90oC wynosi 420g/200g wody. Po ochłodzeniu roztworu do
temperatury 60oC wykrystalizuje 100g KNO3.
 PRAWDA X FAŁSZ
III. W 30oC w 100g wody rozpuszczono 90g NaNO3 i uzyskano roztwór nienasycony.
X PRAWDA  FAŁSZ
IV. Rozpuszczono cukier w 300 gramach wody o temperaturze 30oC i uzyskano 960 gramów roztworu.
X PRAWDA  FAŁSZ
Zadanie 4.
[2 pkt]
Wymień 5 czynników powodujących denaturację białek:
− stężony etanol (alkohole),
− sole metali ciężkich,
− kwasy,
− zasady,
− podwyższona temperatura.
Uwzględniano również inne czynniki powodujące denaturację białek.
Zadanie 5.
[5 pkt]
W pięciu probówkach znajdują się różne palne substancje chemiczne. Substancja z probówki 1
wykorzystywana jest w palnikach do cięcia i spawania metali z uwagi na uzyskiwaną wysoką temperaturę
podczas spalania, a substancja z probówki 2 wykorzystywana jest m. in. do przyśpieszenia dojrzewania
niektórych owoców w przechowalniach. Substancje z probówek 1, 2 i 5 reagują z wodą bromową, przy
czym substancja z probówki 5 wespół z substancją z probówki 4 wchodzi w skład tłuszczu uzyskiwanego
z oliwek. Substancje z probówek 3 i 4 posiadają ta samą grupę funkcyjną, z tym że substancja z probówki
3 spożyta nawet w niewielkiej ilości może uszkodzić nerw wzrokowy i spowodować utratę wzroku.
W miejsce kropek przy numerze probówki wpisz wzór sumaryczny odpowiedniego związku
chemicznego, który znajduje się w tej probówce.
1 probówka - C2H2
2 probówka - C2H4
3 probówka – CH3OH
4 probówka – C3H5 (OH)3
5 probówka - C17H33 COOH
3
Komisja Konkursowa zaliczyła również wszystkim uczniom prawidłowo odgadnięte substancje
chemiczne i zapisane tylko z podaniem nazwy słownej.
Zadanie 6.
[3 pkt]
Na wzorach strukturalnych napisz równanie reakcji estryfikacji etanianu butylu (octanu butylu). Zaznacz
w kółku elementy, z których powstaje woda oraz zaznacz kółkiem grupę estrową (wiązanie estrowe),
odpowiednio podpisując je.
H O
|
H H H H
||
|
|
|
|
H─C─C─O─H + H─C─C─C─C─O─H
|
|
|
|
H
H H H H
H H H H
|
|
st. H2SO4
||
|
|
|
H2O + H─C─C─O─C─C─C─C─H
|
H2O
Zadanie 7.
H O
|
|
| |
|
H
H H H H
grupa estrowa (wiązanie estrowe)
[3 pkt]
Przyporządkuj wymienionym substancjom odpowiednie właściwości spośród podanych poniżej. Wstaw
X w odpowiednie kratki.
A. Dobrze rozpuszcza się w wodzie.
B. Ma odczyn zasadowy.
C. Nie rozpuszcza się w wodzie.
D. Ma słodki smak.
E. Ma zapach rozkładających się ryb.
F. Jest krystalicznym ciałem stałem stałym.
G. Ma odczyn obojętny.
H. Reaguje z zasadami i kwasami.
I. Jest gazem.
J. Jest higroskopijna.
K. Ma zapach zgniłych jaj.
Substancja
Właściwości
metyloamina
XA XB C D XE F G H XI J K
glicerol
XA B C XD E F XG H I XJ K
glicyna
XA B C D E XF XG XH I J K
4
Zadanie 8.
[4 pkt]
Padający deszcz majowy na pola uprawne zawierał 0,004% HNO3 i 0,006% H2SO4. Przyjmując gęstość
wody opadowej = 1 g/cm3, oblicz jaka ilość kwasu azotowego (V) i jaka ilość kwasu siarkowego (VI)
opadnie na obszar 1 km2 wraz z 35 mm opadem deszczowym. Napisz, jaki zabieg rolnik powinien
zastosować, by podnieść odczyn gleby, tak by mógł uprawiać na tym polu rośliny lubiące odczyn
zbliżony do obojętnego.
Oceniano poprawną metodę w obliczeniach.
X = 1400 kg HNO3
X = 2100 kg H2SO4
Żeby rolnik mógł na tym polu uprawiać rośliny lubiące odczyn zbliżony do obojętnego powinien
zastosować wapnowanie gleby (z zastosowaniem CaO lub Ca(OH)2, które przyczyni się do zmiany
odczynu gleby.
Zadanie 9.
[3 pkt]
Zanieczyszczenie powietrza pociąga za sobą przeróżne skutki w środowisku. Powstawanie dziury
ozonowej w atmosferze przyczynia się do większego przenikania promieni ultrafioletowych na
powierzchnię Ziemi. Wymień 6 negatywnych skutków działania promieni ultrafioletowych:
 zmiany w ekosystemach,
 ograniczenie produkcji żywności (promienie UV wpływają na obniżenie procesu fotosyntezy
w wyniku czego jest mniejszy przyrost masy roślin, a tym samym mniejsze plony, a w
konsekwencji zbiory),
 szybsze starzenie się skóry,
 zwiększenie zachorowalności na różne choroby skóry, w tym także raka,
 choroby narządu wzroku, głównie katarakty,
 osłabienie reakcji układu immunologicznego organizmu, a więc zwiększenie zachorowalności
na choroby zakaźne.
Zadanie 10.
[2 pkt]
Janek badał skład chemiczny mielonki mięsnej (wędlina). Ukroił plaster tej wędliny, a na jego
powierzchnię dodał 2 krople jodyny, po czym pojawiło się zabarwienie granatowoniebieskie. Jaką
substancję chemiczną wykrył Janek? Jaką rolę pełni ten składnik w wędlinie.
Janek wykrył skrobię. W wędlinie składnik ten pełni rolę zagęszczacza.
Zadanie 11.
[3 pkt]
Liczba neutronów dla pewnego atomu pierwiastka równa się iloczynowi liczby protonów w atomie
28
24
14Si i liczby elektronów walencyjnych
12Mg, a liczba jego protonów jest równa ilorazowi liczby
96
7
masowej atomu
42Mo przez liczbę neutronów w atomie
3Li. Zapisz dane atomu odgadniętego
5
pierwiastka w postaci AZE.
Atom tego pierwiastka ma postać
Zadanie 12.
52
24
Cr.
[1 pkt]
Jaki to pierwiastek, którego atom ma taką samą liczbę elektronów, jak jony: Sr2+, Br-, Mo6+ ?
Tym pierwiastkiem jest krypton.
Zadanie 13.
[1 pkt]
Związki organiczne są palne. Który z przedstawionych poniżej zestawów substancji jest uporządkowany
malejąco ze względu na liczbę cząsteczek tlenu zużytego w reakcji spalania całkowitego? Wstaw X w
miejsce kratki.
 A. kwas octowy, glicerol, butyn, butan, kwas stearynowy
 B. kwas stearynowy, butyn, butan, glicerol, kwas octowy
X C. kwas stearynowy, butan, butyn, glicerol, kwas octowy
 D. kwas octowy, glicerol, butan, butyn, kwas stearynowy.
Zadanie 14.
[3 pkt]
Tata Ani jesienią po zebraniu owoców winogron postanowił, że sam wyprodukuje w domu wino.
Wszystko przygotował wg przepisu. Wiadomo, że fermentacji alkoholowej poddawany jest cukier
zawarty w owocach winogron wg równania:
C6H12O6
DROŻDŻE
2C2H5OH + 2CO2.
A. Jaką rolę w tym procesie pełnią drożdże?
Drożdże w tym procesie pełnią rolę katalizatora .
B. Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia, tak by można było zidentyfikować wydzielający się gaz
podczas tego procesu:
CO2
Ca(OH)2
6
C.
Zapisz odpowiednie spostrzeżenia i równanie reakcji, które zajdzie w w zaprojektowanym
doświadczeniu.
Spostrzeżenia:
Po wymieszaniu dwutlenku węgla z wodą wapienną nastąpi zmętnienie wody wapiennej na skutek
powstania węglanu wapnia.
Równanie reakcji:
CO2 + Ca(OH)2
Zadanie 15.
CaCO3 + H2O
[9 pkt]
Pod literami A, B, C, D, E, F, G, R kryją się pewne substancje. Substancja F jest słabo rozpuszczalną
solą. W roztworach wodnych substancji C i E wykryto kationy potasu. Substancja R jest tlenkiem
pierwiastka o liczbie masowej 32, w którym wykazuje on najwyższą wartościowość. Odgadnij wszystkie
substancje i ułóż równania reakcji chemicznych.
CaSO4
+
KOH
+
H2SO4
→
↓
H2O
+
K2SO4
+
K2SO4
Ca + H2SO4 → CaSO4 + H2
+
SO3 + Ca(OH)2→CaSO4+H2O
+
↑
O2
SO3
↓
+
↑
H2SO4 + CaO → CaSO4 + H2O
+
CaO + H2O → Ca(OH)2
I. H2O + SO3 → H2SO4
II. Ca + H2SO4 → CaSO4 + H2
III. 2Ca + O2 → 2CaO
IV. CaO + H2O → Ca(OH)2
V. H2SO4 + CaO → CaSO4 + H2O
VI. Ca(OH)2 + H2SO4 → CaSO4 + H2O
VII. 2KOH + H2SO4 → H2O + K2SO4
VIII. CaSO4 + 2KOH → K2SO4 + Ca(OH)2
IX. SO3 + Ca(OH)2 → CaSO4 + H2O
Zadanie 16.
[3 pkt]
Antek do szklanki z wodą dolał oleju rzepakowego i wymieszał całość. Otrzymał mieszaninę
niejednorodną. Jak nazwiesz ten rodzaj mieszaniny i podaj wyjaśnienie tego pojęcia oraz jaką metodę
7
zaproponowałbyś (zaproponowałabyś) do rozdzielenia tej mieszaniny na składniki?
Jest to emulsja – mieszanina niejednorodna dwóch nierozpuszczających się w sobie cieczy, z
których jedna jest rozproszona w drugiej w postaci małych kropelek. Tą mieszaninę można
rozdzielić z zastosowaniem rozdzielacza.
Zadanie 17.
[2 pkt]
Spośród poniższych zdań zaznacz w kratce obok tylko zdania prawdziwe, wstawiając X.
 Aminy są podstawowymi składnikami budulcowymi białek.
X Aminokwasy w pewnych warunkach zachowują się jak kwasy, a w innych jak zasady.
 Na podstawie właściwości fizycznych metanol można łatwo odróżnić od etanolu.
X Celuloza ma właściwości higroskopijne.
Zadanie 18.
[3 pkt]
Do podanych poniżej wzorów sumarycznych dobierz poprawne nazwy. Obok każdego wzoru zaznacz
kółeczkiem litery przyporządkowane odpowiednim nazwom.
I. C12 H22 O11
A/ B/C/D/E /F/ G
II. C6 H12 O6
A/ B / C / D / E / F / G
III. CH3 NH2
A/ B/C/D/ E/ F/ G
IV. (C6 H10 O5)n
A/B/C/D/E/ F/G
V. CH2 (NH2) - COOH
A/ B/C/D/E /F/G
A. fruktoza,
B. glicyna,
C. skrobia,
D. glukoza,
E. metyloamina,
F. celuloza,
G. sacharoza